Αντικείμενο του α’ μέρους απετέλεσε, ως εισαγωγή στην “τιτανομαχία” των F-14 και F-15 για το ρόλο του εξειδικευμένου αναχαιτιστικού της USAF, η σκιαγράφηση του περιβάλλοντος της στρατηγικής αεράμυνας των ηπειρωτικών ΗΠΑ, με τις επάλληλες ζώνες ραντάρ, το δίκτυο SAGE, την αντιαεροπορική και αντιβαλλιστική πυραυλική άμυνα, καθώς και την πρώτη γενιά εξειδικευμένων αναχαιτιστικών τζετ, με τον καινοφανή οπλισμό τους.
F-14 vs F-15 για τη στρατηγική αεράμυνα των ΗΠΑ: παραλίγο ένα “Tomcat της USAF”; μέρος Α΄
Aντίστοιχα, το β’ μέρος πραγματεύθηκε τη β’ γενιά των υπερηχητικών αμερικανικών αναχαιτιστικών, και τον προβληματισμό για τη διαδοχή του “εσχάτου” του είδους, F-106A Delta Dart, εξετάζοντας στη συνέχεια επισταμένως και σε συγκριτική αντιπαράθεση τους δύο “μνηστήρες” για τη διαδοχή, F-14A & F-15A, ως προς όλες τις παραμέτρους των επιδόσεων.
F-14 vs F-15 για τη στρατηγική αεράμυνα των ΗΠΑ: παραλίγο ένα “Tomcat της USAF”; μέρος Β΄
2.2. F-14 vs. F-15: Οπλοσύστημα (αισθητήρες και όπλα)
Αν στο πεδίο των επιδόσεων διαφαίνεται χάσμα υπέρ του F-15A Eagle, στο πεδίο των αισθητήρων και των όπλων ακόμη μεγαλύτερο χάσμα αποκαλύπτεται, αυτή τη φορά όμως υπέρ του F-14A Tomcat.
Το ζητούμενο από ένα οπλοσύστημα αναχαίτισης είναι συνάρτηση της απειλής. Οι δύο τύποι διηχητικών διηπειρωτικών βομβαρδιστικών της ΕΣΣΔ (M-4 και Tu-95) παρήχθησαν σε μικρούς αριθμούς, ενώ και όσα από τα πολυάριθμα Tu-16 θα μπορούσαν με εναέριο ανεφοδιασμό να πλησιάσουν τις βόρειες εσχατιές των ΗΠΑ ήταν εύκολοι στόχοι για αναχαιτιστικά της γενιάς των F-101B/F-106. Τα M-50 και Su T-4 δεν παρήχθησαν. Ένα πρώτο βήμα της ΕΣΣΔ προς αποκατάσταση μιας στοιχειώδους αξιοπιστίας του αεροπορικού σκέλους της πυρηνικής τριάδος της ήταν ο εξοπλισμός των βομβαρδιστικών της με βλήματα πλεύσεως πυρηνικής κεφαλής, αρχής γενομένης από το τεράστιο Kh-20 (ΑS-3 Kangaroo), το μεγαλύτερο βλήμα αέρος-εδάφους της ιστορίας, με τον κινητήρα και σχεδόν τις διαστάσεις ενός μαχητικού Su-7.
Tο όπλο είχε ταχύτητα 2 Mach, οροφή 66.000 πόδια (20.000 μ.), βεληνεκές 350-400 χλμ., κεφαλή 0,8 -3,0 μεγατόνων (!), εφέρετο μόνο από την παραλλαγή Tu-95K-20 του “Bear” και εισήλθε σε υπηρεσία το 1959. Το φιάσκο ήταν απερίγραπτο: Το βλήμα είχε τέτοια οπισθέλκουσα, ώστε το Tu-95K-20 να μην είναι πλέον διηπειρωτικό και να χρειάζεται ανεφοδιασμό εν πτήσει από Μ-4 για να φθάσει στις ΗΠΑ. Η φόρτωση και όπλιση της κεφαλής, η πλήρωση του βλήματος με καύσιμα και η φόρτωσή του στο βομβαρδιστικό απαιτούσε… 22 ώρες. Τελικώς, παρήχθησαν μόνο 15 (κατ’ άλλη, λιγότερο πειστική εκδοχή, 65) Tu-95K-20 και 130 βλήματα, μια ασήμαντη απειλή για τις ΗΠΑ.
Ασύγκριτα ικανότερο βλήμα πλεύσεως, παρά το μειονέκτημα του πυραυλοκινητήρος υγρών καυσίμων, ήταν το Kh-22/Kh-22M (AS-4 “Kitchen”, κατά ΝΑΤΟ), επίσης του σχεδιαστικού γραφείου Raduga, σε υπηρεσία από το 1962. Η πλέον διαδεδομένη έκδοση ήταν ναυτικής κρούσεως, με ενεργό ερευνητή ραντάρ, συμβατική κεφαλή 900 κιλών και εμβέλεια 310 χλμ., με φορέα τα Tu-22Κ/KD “Blinder” και Tu-22M/M2/M3 “Backfire” της Ναυτικής Αεροπορίας της ΕΣΣΔ (AV-MF). Η παραπάνω έκδοση ήταν επί της ουσίας ο λόγος ανάπτυξης των F-111B/F-14A ως αναχαιτιστικών για τους Στόλους των ΗΠΑ.
Στο συζητούμενο πλαίσιο εκφοράς, ενδιαφέρον είχε η στρατηγική έκδοση, που εφέρετο από τα Tu-22K/KD, Tu-22M/M2/M3 και Tu-95K-22 της Στρατηγικής Αεροπορίας της ΕΣΣΔ (DA): Είχε εμβέλεια 510 χλμ. και έφερε πυρηνική κεφαλή 150 κιλοτόννων, με καθοδήγηση συνδυασμού αδρανειακού συστήματος πλοηγήσεως με ραδιοϋψόμετρο ντόπλερ. Και οι δύο εκδόσεις ήταν, με ταχύτητα 3,4 Μach και τυπικό ύψος πτήσεως 73.820 ποδών (22.500 μ.) εξαιρετικά δυσχερώς ανασχέσιμες. Τα εν υπηρεσία F-106A της USAF υποτίθεται ότι μπορούσαν – κατ’ αφηγήσεις χειριστών – να καταστρέψουν τον, παρομοίου προφίλ πτήσεως, αλλά με 2,8 Mach κατά τι βραδύτερο, BOMARC, αλλά μόνο με πυρηνική ρουκέτα Genie. Πάντως η ιδέα ότι ένα F-106 πλησιάζει έναν Kh-22 με σχετική ταχύτητα 5 – 5,5 Mach για να τον πλήξει με μια πυρηνική μη κατευθυνόμενη ρουκέτα βεληνεκούς 11 χλμ., κάνοντας επιτυχώς χρήση ενός “παραθύρου ευκαιρίας” αμελητέου κλάσματος του δευτερολέπτου, παραπέμπει μάλλον σε μυθοπλασίες πιλότων και αστικούς θρύλους του οικουμενικού διαδικτυακού καφενείου, παρά σε επιχειρησιακές δυνατότητες. Βεβαίως, η αδυναμία κατάρριψης των βλημάτων θα σήμαινε ανάγκη κατάρριψης των φορέων τους σε απόσταση μεγαλύτερη των 500 χιλιομέτρων από τα παράλια των ΗΠΑ, σίγουρα όχι απλό έργο για τον πεπερασμένο αριθμό των F-101B/F-106, που ήδη πάντως διατηρούσαν, πέραν των βάσεων τους, readiness με αεροσκάφη αποσπασμένα σε πλήθος πολιτικών ή στρατιωτικών αεροδρομίων ανά τις ΗΠΑ.
Βλήματα του είδους δεν είχαν άξια λόγου ακρίβεια για πλήγματα κατά σημειακών στόχων στις ΗΠΑ, αλλά για καταστροφή πόλεων με πυρηνική κεφαλή επαρκούσαν. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι τα παρόμοια βλήματα πλεύσεως KSR.5 (AS-6 Kingfish) έχουν CEP 150 ποδών κατά πλοίων, αλλά 2 -3 ναυτικών μιλίων κατά στόχων ξηράς. Οι εκτιμήσεις αυτές φαίνεται να επιβεβαιώνονται και από τη χρήση των πυραύλων Kh-22 στον Ουκρανικό Πόλεμο του 2022.
Τα Tu-22K/KD, πρώτα υπερηχητικά βομβαρδιστικά της ΕΣΣΔ, δεν μπορούσαν βέβαια να απειλήσουν τις ΗΠΑ λόγω βραχείας εμβελείας, αλλά άγνωστος (πιθανώς μικρός) αριθμός Tu-95 της DA μετατράπηκε σε Tu-95K-22 “Bear-G”, με ικανότητα μεταφοράς τριών (στην πράξη δύο) Kh-22 και με το αντίστοιχο ραντάρ πλοήγησης / επίθεσης στο ρύγχος. Εισήλθαν σε υπηρεσία μάλλον το 1976.
Ελαφρύτερο και πιο σύγχρονο βλήμα της ιδίας κλάσεως ήταν το KSR-5 (AS-6 “Kingfish”), πάλι σε αντιπλοϊκή και σε “στρατηγική” έκδοση, που όμως εφέρετο μόνο από 250 Tu-16 “Badger” (τόσο της AV-MF όσο και της DA) που έλαβαν τη σχετική μετατροπή. Η ταχύτητά του δεν ξεπερνούσε τα 3 Mach, και η μέγιστη εμβέλεια του ήταν 280 χλμ.
Το μεγαλύτερο ερωτηματικό ήταν η εμβέλεια του Tu-22M/M2/M3 “Backfire”, δεδομένου ότι ήταν ο ταχύτερος (1,88 Mach) και εν γένει πλέον επιβιώσιμος φορέας του Kh-22. Ήταν απειλή για τις ΗΠΑ η εμβέλεια του; Οι ΗΠΑ το θεωρούσαν στρατηγικό όπλο, και κατά τις διαπραγματεύσεις για τη Συνθήκη SALT II στη Βιέννη το 1979 (Συνθήκη που δεν κυρώθηκε ποτέ από τη Γερουσία των ΗΠΑ, αλλά προς την οποία οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ συμμορφώνονταν εθελοντικά ως το 1986) ο Γ.Γ. του ΚΚΣΕ Leonid Brezhnev ανέλαβε με επιστολή προς τον Πρόεδρο Carter τη δέσμευση ότι το “Βackfire” δεν θα παράγεται σε άνω των 30 μονάδων ανά έτος, ενώ η υποδοχή εναερίου ανεφοδιασμού θα αφαιρεθεί από όλα τα αεροσκάφη, παραχθέντα και μελλοντικά.
Σήμερα εκτιμάται ότι το Tu-22Μ2 είχε εμβέλεια (με έναν και όχι τρεις Kh-22) 5.100 χλμ., και το Tu-22Μ3 6.800 χλμ. Παρήχθησαν σχεδόν 500 “Backfire” όλων των εκδόσεων, περισσότερα για την AV-MF παρά για τη DA, και απετέλεσαν μείζονα πυλώνα της σοβιετικής ισχύος, παρά τους βραχύβιους κινητήρες και τη χαμηλή ποιότητα κατασκευής, παράγοντες που συνεπάγονταν διαθεσιμότητες σταθερά κάτω του 40%.
Άλμα για την DA, άγνωστο ακόμη την εποχή του διλήμματος της USAF αλλά αναμενόμενο, ήταν η επανέναρξη της κατασκευής του “Bear” από το 1981, με 32 Tu-95MS6 “Bear-H” και 56 Τu-95MS16 “Bear-H”, με τους αριθμούς 6 και 16 στον τύπο να υποδηλώνουν τον αριθμό στρατηγικών υποηχητικών βλημάτων πλεύσεως Kh-55 (AS-15 “Kent”), εμβελείας 2.500 χλμ., σε υπηρεσία από το 1984, που αυτά έφεραν.
Τα βλήματα αυτά είχαν δυνατότητα πτήσεως χαμηλού ύψους, και μετέφεραν το πρόβλημα από την αναχαίτιση των βομβαρδιστικών στην αναχαίτιση των βλημάτων. Για την τελευταία, πρόβλημα δεν ήταν οι κινηματικές επιδόσεις των βλημάτων, αλλά ο εντοπισμός τους εν πτήσει. Τα ίδια βλήματα (12 τον αριθμό) εφέροντο και από το Tu-160 “Blackjack”, που ήταν και το ίδιο δυσχερώς ανασχέσιμο, τόσο σε μεγάλα όσο και σε μικρά ύψη.
Τέλος, με ταχύτητα 5 Mach και οροφή 130.000 πόδια (40.000 μ.) πρακτικώς μη ανασχέσιμος ήταν ο αεροβαλλιστικός πύραυλος Raduga Kh-15 (AS-16 “Kickback”, κατά ΝΑΤΟ), αντίστοιχος του Boeing AGM-69A SRAM. Τέθηκε σε υπηρεσία το 1980, είχε βεληνεκές περί τα 300 χλμ. και εφέρετο σε κυλινδρικό τύμπανο των 6 από τα Tu-22M3 (6), Tu-95MS (6) και Tu-160 (12).
Το ΣΕΠ Hughes AN/AWG-9 του F-14A διέθετε το ισχυρότερο ραντάρ που τοποθετήθηκε ποτέ σε μαχητικό στη Δύση ως τότε: Ένα παλμικό ντόπλερ ραντάρ, X-μπάντας (8-12 GHz), με κεραία διαμέτρου 36 ιντσών και ισχύ εκπομπής 10,2 kW (συγκριτικά: Hughes AN/APG-63 του F-15A 5,2 kW, Westinghouse AN/APG-59 του F-4J/S 1 kW). Aυτή η ισχύς εκπομπής επιτρέπει ανίχνευση σε υψηλότατη ακτίνα, αλλά και αντοχή σε παρεμβολές (“burn-through-jam”). Εκπέμπει προεχόντως με υψηλή συχνότητα επανάληψης παλμών (άνω των 100.000 ανά δευτερόλεπτο).
Βασική λειτουργία παλμών ντόπλερ είναι η Pulse-Doppler Search (PDS), σε κώνο 130 μοιρών (65 μοιρών εκατέρωθεν του διανύσματος πτήσεως του αεροσκάφους). Στη διαμόρφωση αυτή ανιχνεύεται μεγάλο επιβατικό, μεταγωγικό ή βομβαρδιστικό σε απόσταση 200 ΝΜ (368 χλμ.), μικρό μαχητικό στα 115 ΝΜ (212 χλμ.) και μικρό βλήμα πλεύσεως στα 65 ΝΜ (120 χλμ.). Oι στόχοι παρουσιάζονται με στοιχεία ανύψωσης και αζιμουθίου, αλλά χωρίς αποστασιομέτρηση.
Η αποστασιομέτρηση είναι προνόμιο της λειτουργίας Range-While-Search (RWS), με ίδιο κώνο ερεύνης αλλά δυνατότητα αποστασιομέτρησης για μικρό μαχητικό στα 90 ΝΜ (167 χλμ.).
Τέλος, η διαμόρφωση Track-While-Scan (TWS), ήτοι εγκλωβισμού συνεχιζομένης της ερεύνης, θέτει το ραντάρ αυτό σε απολύτως δική του κλάση, καθώς παρέχει τη δυνατότητα διακράτησης των ιχνών 24 στόχων ταυτοχρόνως, ενώ συνεχίζεται η έρευνα για άλλους, και ταυτόχρονης βολής 6 πυραύλων Hughes AIM-54A Phoenix κατά ισαρίθμων στόχων από τους 24 ιχνηλατούμενους. Η δυνατότητα αυτή παρέχει ιχνηλάτηση μικρών μαχητικών σε ακτίνα 90 ΝΜ (167 χλμ.), αλλά μόνο σε κώνο 40 μοιρών (20 μοιρών εκατέρωθεν του διανύσματος πτήσεως). Πραγματική δυνατότητα ταυτόχρονης βολής 6 ΑΙΜ-54Α κατ’ ισαρίθμων στόχων υπάρχει μόνο σε ακτίνα 52 ΝΜ (96 χλμ.), αν και η κινηματική εμβέλεια του βλήματος είναι διπλάσια.
Διατίθενται και δύο παλμικές λειτουργίες (Pulse Search, 115 χλμ, & Single-Target-Track, 91 χλμ.), που καλύπτουν κενά των διαμορφώσεων παλμών ντόπλερ, ιδίως αποκαλύπτοντας στόχους που διασταυρώνονται με το Tomcat σε γωνία 90 μοιρών ή συγκλίνουν προς αυτό με αμελητέα σχετική ταχύτητα.
Ως κύριο όπλο το AN/AWG-9 αξιοποιεί τον πύραυλο Hughes AIM-54A/B/C Phoenix, βλήμα μεγίστου βεληνεκούς 185 και πλέον χιλιομέτρων, ταχύτητος 3,8-5 Mach, βάρους 443 κιλών, με εκρηκτική κεφαλή 60 κιλών και τρεις διακριτούς πυροσωλήνες πρόσκρουσης ή προσέγγισης. Χαρακτηριστικό του ότι συνδυάζει την ημιενεργό καθοδήγηση δια καταυγάσεως του στόχου (SARH) από το AN/AWG-9 για το αρχικό και μέσο στάδιο με την αυτόνομη, ενεργό καθοδήγηση προς το στόχο του από το δικό του ραντάρ Hughes AN/DSQ-26 για τα τελευταία 18,5 χιλιόμετρα της πτήσεως του, επιτρέποντας την απεμπλοκή του αεροσκάφους που τον εξετόξευσε. Η ενδιάμεση καθοδήγηση SARH (καταύγαση από το ραντάρ του α/φ) γίνεται σε χρονομεριστική βάση, ώστε να είναι δυνατή η ταυτόχρονη εκτόξευση και καθοδήγηση ως έξι ΑΙΜ-54 από το ίδιο Tomcat: Χάρις σε αυτόματο πιλότο, ο ΑΙΜ-54 μπορεί να απωλέσει από το δέκτη/ερευνητή του την αντανακλώμενη από το στόχο ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία συνεχούς κύματος που εκπέμπει το ραντάρ του αεροσκάφους σε διαμόρφωση καταύγασης για ως 14 δευτερόλεπτα, και να προσκτήσει ακολούθως το στόχο εκ νέου.
Ο πύραυλος επέδειξε σε δοκιμές με το συνδυασμό F-14A και AN/AWG-9 πρωτοφανείς επιχειρησιακές δυνατότητες, και ειδικότερα:
Α) Αναχαίτιση αντιπλοϊκού βλήματος πλεύσεως: Tomcat ιπτάμενο με 0,72 Mach στα 10.000 πόδια (3.048 μ.) κατέρριψε με ΑΙΜ-54Α σε ακτίνα 22 ΝΜ (40,8 χλμ.) τηλεκατευθυνόμενο στόχο BQM-34A ιπτάμενο στα 50 πόδια (15 μ.) πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας με 0,75 Mach, ο οποίος προσομοίωνε αντιπλοϊκό πύραυλο.
Β) Αναχαίτιση βιαίως ελισσομένου μαχητικού: Tomcat ιπτάμενο με 0,75 Mach στα 10.000 πόδια (3.048 μ.) κατέρριψε με ΑΙΜ-54Α σε ακτίνα 9,5 ΝΜ (17,6 χλμ.) τηλεκατευθυνόμενο στόχο QF-86 Sabre ιπτάμενο στα 15.300 πόδια (4.663 μ.) με 0,8 Mach αφού εκείνο, κατόπιν της εκτόξευσης του ΑΙΜ-54Α και για να σπάσει τον εγκλωβισμό, έκανε μετά από ρολλ κάθετη βύθιση με 5g, και εξήλθε οριζοντιώνοντας με 6g στα 9.100 πόδια (2.773 μ.).
Γ) Αναχαίτιση επιδρομής καλυπτόμενης από παρεμβολές: Tomcat ιπτάμενο με 0,8 Mach στα 30.000 πόδια (9.144 μ.) κατέρριψε με ΑΙΜ-54Α σε ακτίνα 25 ΝΜ (46,3 χλμ.) τηλεκατευθυνόμενο στόχο Grumman QF-9 Cougar ιπτάμενο στα 30.600 πόδια (9.326 μ.) με 0,8 Mach, ο οποίος προσομοίωνε μαχητικό, υπό κάλυψη παρεμβολών θορύβου από στόχο BQM-34A ιπτάμενο στα 35.500 πόδια με 0,8 Mach. 9 δευτερόλεπτα αργότερα το Tomcat εκτόξευσε δεύτερο ΑΙΜ-54Α κατά του BQM-34A, καταστρέφοντάς το και αυτό σε απόσταση 47 ΝΜ (87 χλμ).
Δ) Αναχαίτιση στόχου μεγάλου ύψους και ταχύτητος: Tomcat ιπτάμενο με 1,2 Mach στα 41.000 πόδια (12.496 μ.) κατέρριψε με ΑΙΜ-54Α σε ακτίνα 51 ΝΜ (94,5 χλμ.) τηλεκατευθυνόμενο στόχο CIM-10 BOMARC (βλ. α’ μέρος για το βλήμα αυτό) ιπτάμενο στα 72.000 πόδια (21.945 μ.) με 2,8 Mach, ο οποίος προσομοίωνε μαχητικό / αναγνωριστικό MiG-25P/R/RB “Foxbat” ή πολυηχητικό βλήμα πλεύσεως Kh-22 (“AS-4 Kitchen”). O πύραυλος άνετα εξετέλεσε ελιγμό snap-up 9.260 μέτρων. Η δοκιμή επαναλήφθηκε επιτυχώς 4 φορές.
Ε) Αναχαίτιση υπερηχητικού στρατηγικού βομβαρδιστικού σε μεγίστη απόσταση: Tomcat ιπτάμενο με 1,5 Mach στα 44.000 πόδια (13.411 μ.) κατέρριψε με ΑΙΜ-54Α τηλεκατευθυνόμενο στόχο BQM-34E ιπτάμενο στα 50.000 πόδια (15.240 μ.) με 1,5 Mach, ο οποίος εξέπεμπε παρεμβολές θορύβου και προσομοίωνε Tu-22M2 “Backfire”. Τo AN/AWG-9 άρχισε να ιχνηλατεί το στόχο σε διαμόρφωση TWS σε απόσταση 132 ΝΜ (244 χλμ.!), και εκτόξευσε ΑΙΜ-54Α κατ’ αυτού σε απόσταση 110 ΝΜ (204 χλμ.!). Ο Phoenix έφθασε στο απόγειο της τροχιάς του τα 103.500 πόδια (31.547 μ.) υψομέτρου, και κατά τη στιγμή της πρόσκρουσης στον εισερχόμενο στόχο είχε διανύσει απόσταση 72,5 ΝΜ (134 χλμ).
ΣΤ) Ταυτόχρονη κατάρριψη έξι στόχων: Tomcat ιπτάμενο με 0,78 Mach στα 28.400 πόδια (8.656 μ.) εγκλώβισε σε διαμόρφωση TWS του AN/AWG-9 έξι στόχους μεγέθους μαχητικού (3 QT-33 και 3 ΒQΜ-34), ιπτάμενους σε ύψος μεταξύ 22.000 και 24.000 ποδών, και με ταχύτητες Μach 0,6 – 1,1. Σε μια ακολουθία 6 εκτοξεύσεων ΑΙΜ-54Α εντός 38 δευτερολέπτων, κατέρριψε 4 από τους 5 στόχους (ο έκτος δεν ελήφθη υπόψη λόγω βλάβης που εμφάνισε) σε αποστάσεις 31 -50 ΝΜ (57,4 – 92,6 χλμ). Η δοκιμή εκ των υστέρων επικρίθηκε ως μη ρεαλιστική: Είχαν γίνει αλλεπάλληλες πρόβες της βολής από το πλήρωμα, με τους στόχους πάντα στα ίδια ύψη και με τις ίδιες ταχύτητες. Οι στόχοι πλησίαζαν σε ένα στενό “μέτωπο” 24 χλμ., και οι περισσότεροι είχαν μεταξύ τους διαχωρισμό της τάξεως των μόλις 600 μ. Εξάλλου, οι στόχοι είχαν ανακλαστήρες ενίσχυσης της ραδιοδιατομής τους και ίπταντο σε “βολικές” ταχύτητες 0,6 -1,1 Mach, χωρίς να πραγματοποιούν ελιγμούς, άφεση αεροφύλλων ή εκπομπή παρεμβολών. Παρά ταύτα, οι επιχειρησιακές δυνατότητες που επέδειξε το Tomcat στη δοκιμή αυτή ήταν απλώς αδιανόητες για οποιοδήποτε άλλο οπλοσύστημα αναχαίτισης στον κόσμο.
Ειδικώς οι τρεις τελευταίες από τις παραπάνω δοκιμές τεκμηριώνουν πλήρως το αγεφύρωτο προβάδισμα του F-14A έναντι του F-15A για την αποστολή της αεράμυνας των ηπειρωτικών ΗΠΑ.
Ως άμυνα σε περιβάλλον ηλεκτρονικών παρεμβολών, οι οποίες είναι αρκετά ισχυρές ώστε να εμποδίζουν τόσο το AN/AWG-9 να καταυγάζει το στόχο όσο και το δικό του AN/DSQ-26 να τον εγκλωβίζει, ο ΑΙΜ-54 διαθέτει λειτουργία εγκλωβισμού του πομπού των παρεμβολών (“home-on-jam”). Στις 8.11.1987, 4 σοβιετικά MiG-25BM “Foxbat-F”, τα πλέον προηγμένα αεροσκάφη καταστολής αεράμυνας της ΕΣΣΔ (συνολική παραγωγή 40 αεροσκάφη), ανέλαβαν δράση (χωρίς εθνόσημα) υπέρ του Ιράκ, σαρώνοντας τα ΜΙΜ-23Β Improved Hawk της αεράμυνας μείζονος ιρανικής αεροπορικής βάσεως με πυραύλους αντι-ραντάρ Kh-58 (AS-11), πετώντας στα 21.000 μέτρα.
Τρεις ημέρες αργότερα, τα ιρανικά Tomcat τους είχαν στήσει καρτέρι. Οι παρεμβολές κορεσμού των MiG δεν επέτρεπαν στους ΑΙΜ-54Α να εγκλωβίσουν τα σοβιετικά θηρία, και έτσι ένας ΑΙΜ-54Α βλήθηκε σε διαμόρφωση “home-on-jam”. Ελαττωματικός πυροσωλήνας εμπόδισε την έκρηξη της κεφαλής του Phoenix, που όμως πέτυχε απευθείας πλήγμα κατ’ ενός MiG-25BM, το οποίο ακολούθως συνετρίβη κατά την αναγκαστική προσγείωση σε ιρακινό αεροδρόμιο. Ήταν ένα από τα 12 MiG-25 που κατέρριψαν συνολικά οι περσικές “γάτες” διαρκούντος του Πολέμου Ιράν-Ιράκ (1980-88), επιβεβαιώνοντας πανηγυρικά τις δυνατότητες του ΑΙΜ-54. Εντός τετραημέρου, και υπό το βλέμμα δορυφόρων των ΗΠΑ, οι Σοβιετικοί μάζεψαν το σμήνος και απεχώρησαν ταπεινωμένοι για την ΕΣΣΔ. Με δεδομένη την τεράστια σημασία που η ΕΣΣΔ απέδιδε στον ηλεκτρονικό πόλεμο και τον πλούσιο σχετικό εξοπλισμό των βομβαρδιστικών της, γίνεται φανερό ότι η λειτουργία αυτή του ΑΙΜ-54 ήταν μεγάλο πλεονέκτημα για την αποστολή της αεράμυνας των ΗΠΑ.
Το Tomcat εξοπλίζεται και με τα βλήματα Raytheon AIM-7E4/F/M, για τα οποία γίνεται λόγος στη συνέχεια.
Τα F-14A πρώιμης παραγωγής έφεραν παθητικό αισθητήρα infra red search and track (IRST) AN/ALR-23 της Cincinnati Electronics, είδος πολύ οικείο στην ADCOM, αφού παρόμοια μέσα εξόπλιζαν τα F-102A, F-101B & F-106A. Αποστολή του ήταν να εντοπίζει εναερίους στόχους σε περίπτωση που το ραντάρ του AN/AWG-9 ήταν ανενεργό, είτε λόγω τεχνικής δυσλειτουργίας ή λόγω εξαιρετικά ισχυρών εχθρικών παρεμβολών. Συσκευές του είδους είναι έντονα υπερτιμημένες, αν και στην εποχή μας γνωρίζουν αναβίωση λόγω stealth: Απλώς εντοπίζουν μια πηγή εκπομπής θερμότητος μέσα στον ψυχρό αέρα της ατμόσφαιρας, ιχνηλατώντας την υποτυπωδώς, χωρίς να μπορούν να την αναγνωρίσουν οπτικώς, αφού δεν είναι απεικονιστικές διατάξεις. Ο αισθητήρας τελικώς αφαιρέθηκε ως δύσχρηστος και αναποτελεσματικός.
Ωστόσο, από το 1979, το F-14A (ακολούθως και τα -Β & -D) εξοπλίσθηκε με το ικανότατο τηλεοπτικό σύστημα κλειστού κυκλώματος με zoom (ευρυγώνιος για αναζήτηση/πρόσκτηση στόχων και στενού πεδίου για αναγνώριση/στοχοποίηση) Northrop AN/AXX-1 TCS, με εμπειρικώς επιβεβαιωμένη ακτίνα θετικής οπτικής αναγνώρισης του στόχου περί τα 15 χλμ. για μικρά μαχητικά και 75 χλμ. για βομβαρδιστικά, τάνκερ και επιβατικά, πάντα με πρόσφορες ατμοσφαιρικές συνθήκες χαμηλής υγρασίας βέβαια.
Όσον αφορά στο F-15Α, “καρδιά” του οπλικού του συστήματος ήταν το νεότατο τότε ραντάρ AN/APG-63, επίσης της Hughes. Πρόκειται για παλμικό ντόπλερ ραντάρ, X-μπάντας (8-12 GHz), υψηλής μεγίστης ισχύος εκπομπής (5,2 kW) και με χρήση επίπεδης κεραίας μεγάλης διαμέτρου 36 ιντσών (0,914 μ.). Έχει δυνατότητα εκπομπής σε υψηλές (περί τους 100.000 παλμούς ανά δευτερόλεπτο), χαμηλές (περί τους 1.000 παλμούς ανά δευτερόλεπτο) και μέσες συχνότητες επανάληψης παλμών (ΣΕΠ) προς κάλυψη πολλαπλών ενδεχομένων στην εναέρια μάχη κατά μαχητικών, για την οποία και το ραντάρ αυτό είναι βελτιστοποιημένο: Οι υψηλές ΣΕΠ σε παλμικά ντόπλερ ραντάρ προσφέρουν συνήθως υψηλή ακτίνα αποκάλυψης στόχων που έρχονται κατά μέτωπο (είναι δηλαδή ιδεώδεις για αναχαίτιση), αλλά περιορισμένη ικανότητα ανίχνευσης στόχων σε καταδίωξη, και τείνουν σε απώλεια εγκλωβισμού ζωηρά ελισσομένων στόχων. Αντίστοιχα, οι χαμηλές ΣΕΠ, παλαιότερα συνήθεις, δίνουν ακριβή χαρτογράφηση εδάφους (σημαντικό για πολλαπλού ρόλου ραντάρ), αλλά δυσχερώς ανιχνεύουν εναερίους στόχους σε κατόπτευση. Τέλος, οι μέσες ΣΕΠ υστερούν των υψηλών σε ακτίνα ανίχνευσης, αλλά κατορθώνουν καλύτερα να διατηρούν την ιχνηλάτηση ελισσομένων στόχων.
Το ραντάρ δεν εντυπωσιάζει όσο το AN/AWG-9 με τη μέγιστη εμβέλεια εντοπισμού (που πάντως υπερβαίνει τα 160 χλμ. για μαχητικά, και φθάνει τα 296 χλμ. για πολύ μεγάλους στόχους σε ύψος), αλλά με την εξαιρετική ικανότητα ιχνηλάτησης εχθρικών αεροσκαφών σε κατόπτευση, ακόμη και με ισχυρότατες επιστροφές σήματος από το έδαφος (clutter), και χαρακτηρίζεται από εξαιρετικά προηγμένη ψηφιακή επεξεργασία σήματος, και υψηλή αντοχή σε παρεμβολές λόγω σχεδίασης της κεραίας. Ο κώνος ερεύνης του ραντάρ είναι 60 μοίρες εκατέρωθεν του διανύσματος πτήσεως του αεροσκάφους σε αζιμούθιο και 10 μοίρες άνω και κάτω αυτού σε ανύψωση. Η επεξεργσμένη εικόνα του ραντάρ αποδίδεται τόσο στο HUD του αεροσκάφους, όσο και σε οθόνη (Vertical Situation Display, VSD).
Κύρια διαμόρφωση του ραντάρ είναι η Long-Range Search (LRS), που κάνει χρήση υψηλών και μέσων ΣΕΠ, με επιλογές ακτίνος ερεύνης από 10 ΝΜ (18,5 χλμ.) ως 160 ΝΜ (296 χλμ., εμβέλεια που αφορά μόνο αεροσκάφη μεγέθους μεγάλου επιβατικού ή βομβαρδιστικού σε μεγάλο ύψος). Το ραντάρ μεταβάλλει την επιλογή ΣΕΠ αναλόγως της επιλεγομένης ακτίνος ερεύνης. Μέσες και υψηλές ΣΕΠ δίδουν καλά αποτελέσματα σε κατά μέτωπο στόχους, ανόπτευση ή κατόπτευση, αλλά σε καταδίωξη μόνο οι μέσες ΣΕΠ αποδίδουν, με τίμημα βέβαια την ουσιωδώς μικρότερη ακτίνα ανίχνευσης. Εξαιρετικής απόδοσης είναι και η διαμόρφωση Short Range Search (SRS), βελτιστοποιημένη για αερομαχία και ακριβέστατη ιχνηλάτηση στόχων και εμπλοκή τους με ΑΙΜ-9 ή πυροβόλο παρά την παρουσία ισχυρών επιστροφών ραντάρ από το έδαφος. Πρόκειται για ένα πιο σύχρονο και “έξυπνο” ραντάρ από το AN/AWG-9, αλλά όχι της ίδιας γκάμας δυνατοτήτων.
Βασικό όπλο του F-15A στο ρόλο της αναχαίτισης ήταν το βλήμα Raytheon AIM-7F της γνωστής οικογενείας των βλημάτων Sparrow, έκδοση που τέθηκε σε υπηρεσία το 1975. Τυπικώς φέρονταν 4, αλλά τα πρώτα χρόνια δεν σπάνιζε το θέαμα των F-15A με 6 ΑΙΜ-7, χωρίς βέβαια τους 4 ΑΙΜ-9 στην περίπτωση αυτή. Το βλήμα επιτυγχάνει μέγιστη ταχύτητα 4 Mach, μέγιστο θεωρητικό βεληνεκές 54 ΝΜ (100 χλμ.) και αποτελεσματικό βεληνεκές, με pulse-doppler ακτινοβολία στόχου από ραντάρ της τάξεως των Hughes AN/AWG-9 ή AN/APG-63, της τάξεως των 38NM (70,4 Χλμ.). Η εκρηκτική κεφαλή των 40 κιλών είναι απολύτως ικανή να καταστρέψει βομβαρδιστικό, ενώ ο ερευνητής κωνικής σάρωσης (conical scan) με ηλεκτρονικά στερεάς κατάστασης της Raytheon επιτυγχάνει ικανοποιητικό εγκλωβισμό στόχου σε κατόπτευση παρά την παρουσία clutter επιφανείας. Μειονέκτημα εγγενές στον τρόπο καθοδήγησης είναι βεβαίως ότι απαιτείται συνεχής καταύγαση του στόχου από το ραντάρ του αεροσκάφους – φορέως του βλήματος μέχρι της προσκρούσεως αυτού στο στόχο, χωρίς το αεροσκάφος – φορέας να μπορεί στο μεταξύ να ελιχθεί. Αυτό βέβαια δεν αποβαίνει κρίσιμο μειονέκτημα για την αποστολή της αναχαίτισης, διότι o στόχος είναι βομβαρδιστικό, το οποίο δεν βάλλει κατά του αναχαιτιστικού με βλήματα, ώστε να χρειασθούν ελιγμοί διαφυγής.
Γεγονός είναι ωστόσο ότι το αεροσκάφος – φορέας δεν μπορεί να βάλει κατ’ άλλου στόχου όσο καθοδηγεί βλήμα με τη μέθοδο SARH κατά ήδη σεσημασμένου στόχου. Υπάρχει συνεπώς εγγενής υστέρηση του οπλοσυστήματος AIM-7 έναντι του οπλοσυστήματος ΑΙΜ-54 στην αναχαίτιση επιθέσεων κορεσμού. Από το 1982 άρχισε η παραγωγή της εκδόσεως ΑΙΜ-7Μ με μονοπαλμικό ερευνητή, εγγενώς ανώτερης ακρίβειας καθοδήγησης, η οποία προφανώς ήταν διαθέσιμη τόσο για το F-14 όσο και για το F-15. Ωστόσο, και πάλι τα αποτελέσματα στις επιχειρήσεις δεν ήταν αντίστοιχα των προσδοκιών: Το 1991 στο Ιράκ, τα F-15C της USAF, με πληρέστατη επίγνωση της τακτικής κατάστασης χάρις και στα Ε-3Α AWACS, απολύτως αξιόπιστη αναγνώριση όχι μόνο με IFF αλλά και με μη συνεργατική αναγνώριση στόχου από το ραντάρ τους, εξοπλισμένα με ΑΙΜ-7Μ, πέτυχαν μόνο 8 καταρρίψεις ιρακινών MiG-23/25 επί 31 εκτοξεύσεων ΑΙΜ-7Μ.
Μπορούσε άραγε ο AIM-7, καθοδηγούμενος από το AN/APG-63, να αναχαιτίσει στόχους της τάξεως ταχύτητος και υψομέτρου του MiG-25 Foxbat και του Kh-22 ή KSR-5; Ο επιφανέστατος δοκιμαστής πιλότος του Ναυτικού των ΗΠΑ David Lovelady, μέλος της επίλεκτης αρχικής δεκάδος δοκιμαστών του Tomcat, βεβαιώνει αυτή τη δυνατότητα: “Κατέχω το ρεκόρ βολής κατά του μεγίστου υψομέτρου, μεγίστης ταχύτητος στόχου που βλήθηκε ποτέ με ΑΙΜ-7Μ: Καταρρίψαμε τον τελευταίο BOMARC, ο οποίος πετούσε στα 80.000 πόδια (24.384 μ.) με 2,8 Mach. Εξετόξευσα τον πύραυλο ευρισκόμενος στα 47.000 πόδια (14.325 μ.) και πετώντας με 1,4 Mach σε άνοδο 12 μοιρών. Αν και ο ΑΙΜ-7Μ ήταν πρωτότυπο και έφερε συσκευές τηλεμετρίας αντί εκρηκτικής κεφαλής, κατέρριψε το στόχο με απευθείας πλήγμα, “λογχίζοντάς” τον”.
Εξάλλου, το 1976, στο πλαίσιο επιχειρησιακής αξιολόγησης της 58ης Πτέρυγας από το Αρχηγείο της ΤΑC, F-15A της μονάδος αναχαίτισε βλήμα BOMARC ιπτάμενο στα 68.000 πόδια (20.726 μ.) με ταχύτητα 2,7 Mach, καταστρέφοντάς το με το προηγούμενο μοντέλο του Sparrow, τον AIM-7F. Εξάλλου, και η Αεροπορία του Ισραήλ κατόρθωσε κατάρριψη συριακού MiG-25P με AIM-7F. Ασφαλώς, η ημιενεργός καθοδήγηση ραντάρ του AIM-7F/M θα είχε ως συνέπεια ότι βλήματα Kh-22, που φέρονταν σε αριθμό ενός ως τριων από κάθε Tu-22M/M3 “Backfire”, θα έπρεπε να εμπλέκονται από το F-15A ένα τη φορά, με καταύγαση του πυραύλου – στόχου ως την κατάρριψη, και μόνο στη συνέχεια εμπλοκή δευτέρου βλήματος, ένα σοβαρό μειονέκτημα στην αντιμετώπιση επιθέσεων κορεσμού. Βεβαίως, ο ΑΙΜ-54Α ήταν αυτοκατευθυνόμενος στο τελικό στάδιο της πτήσεως του, αλλά δοκιμή αντιμετώπισης πολλαπλών στόχων αυτού του υψομέτρου και ταχύτητος δεν επιχειρήθηκε ποτέ από το συνδυασμό F-14A / AWG-9 / AIM-54A. Πρόκειται λοιπόν για μια δυνατότητα με ερωτηματικό μεν για τον ΑΙΜ-54Α, αποκλειόμενη δε για τον AIM-7F/M.
Μειονέκτημα του F-15A σε σχέση με το F-14A αποτελούσε και η απουσία παθητικών μέσων εντοπισμού στόχων, όπως διάταξη IRST ή – πολύ περισσότερο – τηλεοπτικό σύστημα πρόσκτησης στόχων σαν το Northrop AN/AXX-1 TCS.
Στην κατηγορία των βλημάτων αέρος – αέρος υπερύθρου καθοδήγησης, για πλήγμα κατά στόχου εντός οπτικής ακτίνος εντοπισμού, υπάρχει προφανής ισοπαλία, αφού για λόγους τυποποίησης και τα F-14 της USAF θα έφεραν τους ίδιους μετριότατους AIM-9J/P που έφεραν και τα F-15A (άλλωστε και τα ιρανικά F-14A έφεραν AIM-9J/P λόγω εναρμόνισης με την εφοδιαστική αλυσίδα της USAF), ενώ με την είσοδο σε υπηρεσία του διακλαδικού all-aspect AIM-9L το άλμα θα ήταν κοινό. Μέχρι τότε, ο άριστος AIM-9G/H θα παρέμενε προνόμιο του US Navy, του Royal Navy και της RAF.
Για λόγους πεπερασμένου χώρου δεν θα γίνει παρουσίαση του εκτενούς εξοπλισμού RWR και ECM των δύο τύπων, που εμφανίζει σε αμφότερες τις περιπτώσεις αξιοσημείωτη πληρότητα.
Παρέλκει, ασφαλώς, να τονισθεί τι τάξεως προβάδισμα έχει ένα διθέσιο μαχητικό, με διακριτούς ρόλους χειριστού και αξιωματικού οπλικών συστημάτων (αξωματικό αναχαίτισης με ραντάρ, στη διάλεκτο του Ναυτικού), τόσο όσον αφορά στην επίγνωση της τακτικής κατάστασης (σε αερομαχία εκ του σύνεγγυς ή και εκτός οπτικού ορίζοντος μάχη) όσο και όσον αφορά τον καταμερισμό του φόρτου εργασίας, που ευνοεί τη συγκέντρωση και αποτρέπει σφάλματα. Δύο ζεύγη οφθαλμών υπερέχουν ενός! Το F-15A αναμφίβολα είχε πολύ ανώτερη εργονομία, μια “ειδικότητα” της McDonnell – Douglas που έφθασε σε απρόσιτο επίπεδο τελειότητος στο F/A-18 Hornet, αλλά όχι σε βαθμό εξουδετέρωσης του προβαδίσματος των διθεσίων.
Τέλος, προβάδισμα για την αποστολή της στρατηγικής αεράμυνας των ηπειρωτικών ΗΠΑ προσέδιδε στο F-14A ο σαφέστερα δικτυοκεντρικός χαρακτήρας του οπλοσυστήματός του: Ήδη από τα χρόνια της εντατικής εξέλιξης του F-111B ως του επομένου αναχαιτιστικού για την κάλυψη των ομάδων μάχης αεροπλανοφόρων η συνεργασία του Hughes AN/AWG-9 / AIM-54Α Phoenix με το ΑΣΕΠΕ Grumman E-2A/B Hawkeye του Ναυτικού έφθασε σε παγκοσμίως απρόσιτο επίπεδο, με άκρως εξεζητημένες (ιδίως για μέτρα της περιόδου 1965-68) ασφαλείς ζεύξεις δεδομένων να επιτρέπουν ανταλλαγή δεδομένων στοχοποίησης, ακόμη και εκτόξευση πυραύλων ΑΙΜ-54Α με τηλεχειρισμό από τα Ε-2Α/Β Hawkeye, εν μέσω μάλιστα ευρύτατου φάσματος εχθρικών παρεμβολών ραδιοσυχνοτήτων!
Στο ίδιο το F-14A του Ναυτικού, η αμφίδρομη ζεύξη δεδομένων AN/ASW-27B (Link 4) της Harris επέτρεπε την επικοινωνία τόσο με τα E-2C όσο και με το ΣΕΠ του αεροπλανοφόρου, με δυνατότητα μεταβίβασης πλήρων δεδομένων διανύσματος πτήσεως, υψομέτρου και ταχύτητος για εναερίους στόχους: Τα δεδομένα του ραντάρ του E-2C (αλλά και του AN/SPS-48E του αεροπλανοφόρου) αποθηκεύονται από το AN/AWG-9 και εμφανίζονται στις οθόνες του πληρώματος του F-14 μαζί με τα ευρήματα του δικού του ραντάρ. Αντίστοιχα, η ζεύξη μεταδίδει πάντα το διάνυσμα πτήσεως, την ταχύτητα και το υψόμετρο εκάστου F-14 στο E-2C, ώστε να σχεδιάσει τη “μεγάλη εικόνα” της εμπλοκής και να προτεραιοποιήσει στόχους. Αντίστοιχα, ό,τι “βλέπει” το AN/AWG-9 διαβιβάζεται στο E-2C. Έτσι, το κάθε Tomcat έχει εποπτεία 360 μοιρών του θεάτρου εμπλοκής, και εμβέλεια ραντάρ στην πράξη όση και το Hawkeye! H ζεύξη AN/ASW-27B ήταν συμβατή και με τα E-3A Sentry AWACS των USAF & NATO. Το Tomcat ήταν λοιπόν “κομμένο και ραμμένο” στα μέτρα του ανέκαθεν δικτυοκεντρικώς διαρθρωμένου NORAD, στο πλαίσιο του οποίου το SAGE – όπως θυμόμαστε – περιήγε σε θέση βολής τα F-106A και CIM-10 BOMARC, και για τα πρώτα εξαπέλυε και τα βλήματα Falcon και Genie χωρίς ανάμειξη του χειριστού: Θα επετύγχανε βέλτιστη δικτύωση με τα νέα ΑΣΕΠΕ Boeing EC-137 / E-3A Sentry της ADCOM που εισέρχονταν σε υπηρεσία την ίδια περίοδο.
Επιπλέον, τα F-14A διέθεταν το Fighter-to-Fighter Data Link (FFDL), με το οποίο μέχρι τέσσερα μαχητικά του τύπου δημιουργούσαν το δικό τους “intranet”, με διαβίβαση της θέσεως, του απομένοντος καυσίμου και του απομένοντος οπλισμού εκάστου α/φ της ομάδος, αλλά και των ενδείξεων του ραντάρ ενός εκάστου α/φ σε όλα τα άλλα. Το σύστημα ήταν μακρινός πρόγονος των JTIDS και Link 16, αλλά τότε μοναδικό.
2.3. Η απόφαση της USAF και το τέλος της αναχαίτισης – αεράμυνας
Το Δεκέμβριο του 1972, κατατέθηκε στο Air Staff της USAF μελέτη υπό τον τίτλο “Sabre Select” (σε προφανή συνέχεια της “Sabre Defender”, για την οποία έγινε λόγος στο β’ μέρος της παρούσης εργασίας), το (προσεκτικά διατυπωμένο) πόρισμα της οποίας ήταν ότι η προμήθεια του F-15 θα ήταν αποδοτικότερη (όχι λοιπόν κατ’ ανάγκη αποτελεσματικότερη, σημειώνουμε εμείς) λύση σε σχέση με την προμήθεια του “F-14B”.
Το προβάδισμα όμως του F-14 ως οπλοσυστήματος αναχαίτισης ήταν πολύ μεγάλο για να αγνοηθεί. Και, αναμενόμενα, τόσο η ADC όσο και η Grumman επανήλθαν. Το διάβημα δεν είχε την “ευλογία” της ηγεσίας της USAF, αλλά προσέβλεπε προφανώς, κατά τους γνώριμους πλέον στο αναγνωστικό κοινό της “Π” “κανόνες του παιχνιδιού” της Washington D.C., στην κινητοποίηση βουλευτών και γερουσιαστών που είτε στήριζαν το Ναυτικό (η προμήθεια του F-14 από το οποίο καρκινοβατούσε λόγω υπερβάσεων κόστους, και οι οικονομίες κλίμακος θα λειτουργούσαν λυτρωτικά), είτε είχαν βάσεις της ADC στις εκλογικές περιφέρειες (Πολιτείες) τους, ή ακόμη περισσότερο προσέβλεπαν σε θέσεις εργασίας (Grumman στη Νέα Υόρκη και Hughes στην Αριζόνα).
F-14 Tomcat: Η εξέλιξη του μέσα από τα μάτια του ναυάρχου Elmo Zumwalt Jr.
Το Tomcat βρήκε σύντομα τον πλέον ενθουσιώδη υποστηρικτή του από τις τάξεις της USAF στο πρόσωπο ενός ζωντανού θρύλου της, του Αντιπτεράρχου Daniel “Chappie” James Jr. Το ptisidiastima.com του έχει αφιερώσει ιδιαίτερο άρθρο: Βετεράνος της Κορέας και του Βιετνάμ, πολύπειρος διοικητής μονάδων αναχαιτιστικών στο μεταξύ, επιτελικός αξιωματικός σπανίων προσόντων, μέλος του θρυλικού ηγετικού διδύμου “Blackman & Robin” της περίφημης 8ης Τακτικής Πτέρυγας Μάχης των αναρίθμητων καταρρίψεων με τα F-4 Phantom στο Βιετνάμ, ως υποδιοικητής του χαρισματικού Robin Olds (ο οποίος όμως σύντομα αποστρατεύθηκε λόγω χρονίων ζητημάτων με την πειθαρχία και το αλκοόλ).
O “Chappy Sinclair” από την ταινία “Iron Eagle” ήταν υπαρκτό πρόσωπο (του Jolly Roger)
Στις 08.04.1974, ο Αντιπτέραρχος James Jr., υπό την ιδιότητα του β’ υφυπουργού Άμυνας με χαρτοφυλάκιο τις δημόσιες σχέσεις, πέταξε δοκιμαστικά σε επιχειρησιακή πτήση με το F-14A Tomcat του Ναυτικού στο NAS Miramar, από τη θέση του Radar Intercept Officer, και εξερχόμενος του αεροσκάφους δήλωσε με ενθουσιασμό: “So it’s in being, and it’s a helluva weapons system!”.
Ακολούθως, την 1.1.1975, ο “Chappie” προήχθη σε Πτέραρχο (τεσσάρων αστέρων), ως πρώτος Αφροαμερικανός σε αυτό το βαθμό στην ιστορία όλων των κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων των ΗΠΑ, και τοποθετήθηκε Διοικητής της Aerospace Defense Command, άρα ex officio και της κοινής αμερικανοκαναδικής διοίκησης αεράμυνας NORAD (CINC ADCOM/NORAD). Από την πρώτη μέρα έθεσε μετ’ επιτάσεως το αίτημα του νέου αναχαιτιστικού (IMI/FOI). Ωστόσο, το Αρχηγείο της USAF ενημέρωσε την ADCOM στις 29.09.1975 ότι θα υποστηρίξει την επιλογή του F-15 στο ρόλο του “Follow-on Interceptor” στο πλαίσιο του “Υπομνήματος Προγραμματικών Στόχων” για τον προϋπολογισμό του Οικονομικού Έτους 1978.
Η Grumman ισχυριζόταν ότι η ικανότητα πολλαπλής ιχνηλάτησης στόχων και ταυτόχρονης βολής πλειόνων πυραύλων ΑΙΜ-54Α σε πολύ μεγαλύτερο βεληνεκές καθιστούσε το F-14A δύο ως τρεις φορές αποτελεσματικότερο του F-15A στην αποστολή του FOI. Ασφαλώς, καμιά μάνα δεν έχει άσχημο παιδί, αλλά η προηγηθείσα ανάλυσή μας τείνει να επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς αυτούς.
Αναφέρεται κόστος κτήσεως νέων F-14 για την USAF της τάξεως των 24 εκ. $ ανά μονάδα, ή ως εναλλακτική λύση η επαναγορά αεροσκαφών του Ιράν και η αναβάθμισή τους στις προδιαγραφές της USAF με αθροιστικό κόστος της τάξεως των 13-14 εκ. $ ανά μονάδα. Η τελευταία αυτή αναφορά προκαλεί σύγχυση πάντως, διότι κρατούντος του Σάχη ποτέ δεν τέθηκε τέτοιο θέμα, ενώ η σχετική επιθυμία των μουλάδων μετά την επικράτηση της Ισλαμικής Επαναστάσεως (και προ της επιθέσεως του Ιράκ το Σεπτέμβριο του 1980) εκδηλώθηκε σε χρόνο, κατά τον οποίο – όπως θα δούμε – η προοπτική κτήσεως του Tomcat από την USAF είχε ήδη αποκλεισθεί. Πρόκειται για έναν από τους συνήθεις αστικούς θρύλους των ευπώλητων αεροπορικών αναγνωσμάτων, που άκριτα αναπαράγονται διαδικτυακώς και εμπεδώνονται ως γεγονότα, παρ’ ότι αποτελούν προφανείς αναχρονισμούς. Πάντως, τα 24 εκ. $ για νέο αεροσκάφος του 1975 αντιστοιχούν – συνεκτιμωμένου του πληθωρισμού – σε 133,46 εκ. $ έτους 2023, δηλαδή αισθητά παραπάνω από το σημερινό F-15EX και σχεδόν 50% περισσότερο από το F-35A.
Οπωσδήποτε, οι επιτελείς του “Chappie” James έκαναν σπουδαία δουλειά στην τεκμηρίωση των αλλαγών που θα απαιτούντο για την ένταξη του Tomcat στην USAF, ώστε να διατυπωθεί προδιαγραφή και ακολούθως να κοστολογηθεί. Έτσι, διαπιστώθηκε ότι στο ραντάρ του AN/AWG-9 θα έπρεπε να προστεθεί και μέση συχνότητα επανάληψης παλμών στις υφιστάμενες υψηλή και χαμηλή, άλλως θα υπήρχαν κενά κάλυψης σε κατόπτευση πάνω από ξηρά, ιδίως σε σχέση με στόχους χαμηλότερης ταχύτητος, λόγω επιστροφών από το έδαφος (ground clutter). Χάριν επικοινωνίας με τα άλλα ιπτάμενα μέσα της USAF θα έπρεπε να προστεθεί ασύρματος υψηλής συχνότητος (HF). Περαιτέρω, θα απαιτείτο αντικατάσταση των IFF και RWR του Ναυτικού από τα αντίστοιχα της USAF χάριν συμβατότητος και ευχερούς υποστήριξης εφοδιαστικής αλυσίδας.
Ακόμη, θα απαιτείτο εγκατάσταση υποδοχής ανεφοδιασμού για boom, καθώς η USAF δεν έκανε πλέον χρήση του συστήματος probe and drogue, με πιθανότερη θέση το βραχύ σταθερό τμήμα (wing glove) της πτέρυγος του Tomcat. Ο κινητήρας P&W TF30 υπήρχε ήδη στο σύστημα υποστήριξης εφοδιαστικής αλυσίδας της USAF ως προωστικό σκεύος των F-111A/D/E/F & FB-111A και δεν προβλημάτισε (πιθανολογήσαμε μάλιστα στο προηγούμενο μέρος την προτίμηση της USAF για τον “έσχατο” TF30-P-100). Διαπιστώθηκε ότι ικανό ποσοστό του διαθεσίμου εξοπλισμού υποστήριξης αεροσκαφών στο έδαφος της USAF ήταν συμβατό με το F-14, μια παράμετρος διόλου ευκαταφρόνητη.
O αυτοματοποιημένος εξοπλισμός διαγνωστικών ελέγχων των ηλεκτρονικών μέσων ραδιοεντοπισμού, πλοήγησης και ηλεκτρονικού πολέμου του F-15, τον οποίο είχε αναπτύξει και κατασκευάσει η Bendix για την USAF, εκτιμήθηκε ότι μπορούσε, με κατάλληλους προσαρμογείς, να “τρέχει” τους ελέγχους στις 137 από τις 189 αντικαθιστώμενες σε επίπεδο βάσεως μονάδες ηλεκτρονικών (LRUs) του F-14. Μηχανικός εξοπλισμός υποστήριξης εν υπηρεσία με την USAF μπορούσε να χειριστεί όλα τα οπλικά φορτία και όλες τις διαδικασίες συντήρησης, με την εξαίρεση όσων αφορούσαν στον ΑΙΜ-54Α, στους εκτοξευτές του, στα εκτινασσόμενα καθίσματα και σε δομικές επισκευές. Για τα τελευταία θέματα θα χρειαζόταν η καταφυγή σε εγκαταστάσεις του Ναυτικού προκειμένου να αποφευχθεί η δαπανηρότατη διατήρηση μιας ακόμη σειράς μέσων και εγκαταστάσεων υποστήριξης στις βάσεις της USAF, μια επιλογή ορθολογική μεν, αλλά συνδεόμενη εκ της φύσεως του πράγματος με περιορισμούς στην εντατική επιχειρησιακή αξιοποίηση του τύπου.
Περαιτέρω οικονομοτεχνικές μελέτες κατέδειξαν ότι, σε τιμές έτους 1975, το κόστος κτήσεως μιας δύναμης 170 αεροσκαφών F-14 Tomcat από την USAF θα ανερχόταν σε 4,3 δις $, ενώ δύναμη ισάριθμων F-15A Eagle θα κόστιζε το ποσό των 3,9 δις $. H διαφορά φαίνεται ασήμαντη αν συνυπολογισθεί ότι το κόστος υποδομών εκπαίδευσης, τεχνικής υποστήριξης και εφοδιαστικής αλυσίδας είχε ήδη καταβληθεί από την USAF για το F-15A, αφού ο τύπος ήδη υπηρετούσε στις τάξεις της ως τακτικό μαχητικό αεροπορικής υπεροχής. Συνεκτιμωμένου αυτού του παράγοντος, η κτήση του F-14 φαντάζει σχεδόν ως ευκαιρία. Πολύ περισσότερο καθώς η μελέτη βασίμως πιθανολογεί ότι, για να εξασφαλισθεί στην USAF η επιχειρησιακή ικανότητα αναχαίτισης που θα προσέφεραν τα 170 F-14, θα απαιτούντο 290 (και όχι 170!) F-15A, μια κρίση απολύτως ρεαλιστική, με βάση την προηγηθείσα συγκριτική παρουσίαση των οπλικών συστημάτων των δύο τύπων.
Άγνωστο είναι όμως αν η μελέτη συνεκτίμησε, για τη διατύπωση των ανωτέρω κρίσεων, και τις διαθεσιμότητες των υποψηφίων τύπων: Σε υπηρεσία με τα αεροπλανοφόρα του Ναυτικού, οι μηχανικοί των μοιρών (τα αεροπλανοφόρα δεν διαθέτουν ΜΣΒ, κάθε μοίρα είναι αυτάρκης ως προς την τεχνική της υποστήριξη, και ειδικώς μια μοίρα Tomcat των 12 α/φ έχει ανάγκη 200 άτομα προσωπικό συντήρησης!) κατόρθωναν να παραδίδουν κάθε πρωί κατά μέσο όρο 6 από τα 12 Tomcat της δύναμης διαθέσιμα. Αυτή η -πολύ χαμηλή – μέση διαθεσιμότητα της τάξεως του 50% ήταν ασφαλώς συνέπεια της τεχνικής πολυπλοκότητος του αεροσκάφους. Παρίσταται εξαιρετικά αμφίβολο ότι θα ήταν υψηλότερη στην USAF, με την ανάγκη μετάβασης σε εγκαταστάσεις του Ναυτικού για εργασίες σχετικές με τους ΑΙΜ-54Α και δομικά θέματα.
Το F-15, παρά τα αρχικά προβλήματα με τους κινητήρες, είχε σε επίπεδο δομής και ηλεκτρονικού εξοπλισμού πολύ λιγότερα πράγματα που θα μπορούσαν να πάνε στραβά. Ανεξαρτήτως των πορισμάτων των μελετών, τεκμαίρεται ότι το Tomcat σε υπηρεσία με την USAF θα είχε σοβαρά ηυξημένο κόστος χρήσεως σε σχέση με το Eagle, όχι μόνο λόγω ανάγκης προσφυγής σε εγκαταστάσεις συντήρησης του Ναυτικού, αλλά και λόγω διπλασίων αναγκών επάνδρωσης των μονάδων εξαιτίας του διμελούς πληρώματος.
Τα μεταγενέστερα δεδομένα είναι εύγλωττα: Το 2005, ένα Tomcat του Ναυτικού (ηλικιωμένο μεν, αλλά με αναρίθμητες αναβαθμίσεις τεχνικής απλούστευσης, πολλά νεότερα – πιο αξιόπιστα – απάρτια σε σχέση με τα α/φ του 1975, και με τις παιδικές ασθένειες παρελθόν) απαιτούσε 60 ανθρωποώρες συντήρησης ανά ώρα πτήσεως, έναντι 20 ανθρωποωρών για το “classic” Hornet και 10-15 ανθρωποωρών για το Super Hornet. Επίσης, η μία μοίρα Tomcat της εποχής (10 α/φ) είχε μεγαλύτερο λειτουργικό κόστος από ότι και οι 3 μοίρες Hornet του αεροπλανοφόρου αθροιστικά. Η συσχέτιση με τα ως άνω δεδομένα του Ναυτικού παρίσταται δόκιμη, διότι και στην ADCOM κάθε βάση είχε μόνο μια μοίρα των 24 α/φ, για ευνόητους λόγους επαρκούς γεωγραφικής κάλυψης των ΗΠΑ, ενώ αντίθετα οι τακτικές πτέρυγες μάχης της USAF, με συστέγαση τριών μοιρών στη ίδια βάση, λειτουργούσαν ως παράγων εξορθολογισμού του κόστους συντήρησης και διευκόλυνσης της εφοδιαστικής αλυσίδος ανταλλακτικών.
“Ψαρεύοντας” ένα F-14A κι έναν AIM-54A Phoenix από τα βάθη της θάλασσας
Σε συνέχεια του ερωτήματος του αναγκαίου για κάθε υποψήφιο τύπο αριθμού αεροσκαφών προς απόκτηση, μελέτη της Grumman διετείνετο ότι, σε περίπτωση μαζικής επιδρομής Tu-22M “Backfire” στις ΗΠΑ, τα οποία – κατά την υπόθεση εργασίας της μελέτης – θα έκαναν ευρύτατη χρήση ηλεκτρονικών παρεμβολών, αλλά όχι άφεση δολωμάτων, τα F-14A θα σημείωναν 50% περισσότερες καταρρίψεις Backfire από ότι ισάριθμα F-15A, αλλά και θα κατέρριπταν και πλήθος σοβιετικών πυραύλων αέρος – εδάφους που τα Backfire θα είχαν προφθάσει να εκτοξεύσουν. Και οι δύο ισχυρισμοί παρίστανται αληθοφανείς βάσει των όσων εκτέθηκαν στην προηγούμενη ενότητα της εργασίας μας.
Άλλη μελέτη εκκινούσε από την υπόθεση εργασίας τεσσάρων αναχαιτιστικών επιτιθεμένων κατά σοβιετικού βομβαρδιστικού διατεθειμένου για χρήση κάθε μέσου διαφυγής. Υποτίθεται ότι, μόλις το RWR του βομβαρδιστικού αντιλαμβανόταν τον εγκλωβισμό του από το ραντάρ των αναχαιτιστικών, θα εξαπέλυε τέσσερα δολώματα και θα άρχιζε βίαιους ελιγμούς διαφυγής. Τα αποτελέσματα 100 προσομοιώσεων εμπλοκής υπό τους παραπάνω όρους υποδείκνυαν ότι το F-14 θα σημείωνε λόγο καταρρίψεων 70%, ενώ το F-15 μικρότερο του 40%. Η υπόθεση εργασίας δεν προέβλεπε τη χρήση των E-3A Sentry AWACS.
Παρά ταύτα, την 5.5.1976 το F-15 κατονομάστηκε και επισήμως ως το FOI (Follow-on Interceptor). Προτάθηκε να εφοδιασθούν με αυτό έξι μοίρες εξοπλισμένες με F-106 εντός του Οικονομικού Έτους 1980, και τα τελευταία να επανεξοπλίσουν ισάριθμες μοίρες της Αεροπορικής Εθνοφρουράς (ANG).
Σε μια επαναξιολόγηση του Τμήματος Μελετών και Αναλύσεων του Αρχηγείου της USAF, η οποία εκπονήθηκε κατ’ εντολή του Υφυπουργού Άμυνας και υποβλήθηκε την 10.9.1976, το πόρισμα υπό τον τίτλο “Interceptor Comparison Study”, αφού συνέκρινε τα F-14A, F-15A & F-16A, κατέληγε στο συμπέρασμα ότι το F-15A ήταν το βέλτιστο “Follow-on Interceptor” (FOI) επί τη βάσει της σχέσεως κόστους – απόδοσης, της διαθεσιμότητος, της υποστήριξης εφοδιαστικής αλυσίδας και των επιχειρησιακών ικανοτήτων. Ως προς το τέταρτο σημείο του, το πόρισμα δεν έπειθε, αλλά πλέον η δυναμική ήταν ξεκάθαρη. Στις 29.11.1976, ο Α/ΓΕΑ Πτέραρχος David C. Jones ενημέρωσε τον Υφυπουργό Άμυνας για την ανάγκη ενός “Follow-on Interceptor”. Ο τελευταίος, για λόγους δεοντολογίας, ανέβαλε κάθε απόφαση ελλείψει πολιτικής νομιμοποιήσεως, αφού ήδη στις αρχές του μήνα είχε εκλεγεί νέος Πρόεδρος.
Ωστόσο, το φθινόπωρο του 1977 το ψυχόδραμα περί το FOI/IMI συνεχιζόταν, με τη Grumman να μην εγκαταλείπει, τον “Chappie” να στηρίζει το Tomcat και την ηγεσία της USAF να του διαμηνύει σε οξύτατο τόνο ότι “Δεν πρόκειται να αγοράσουμε άλλον έναν τύπο του Ναυτικού!” Tην 1.2.1978 ο λεοντόκαρδος “Chappie” υπέστη έμφραγμα του μυοκαρδίου και παραιτήθηκε κατ’ ανάγκην αυθημερόν. Απεβίωσε τρεις εβδομάδες αργότερα.
Τον “Chappie” διαδέχθηκε ως CINC ADCOM/NORAD άλλος παθιασμένος υποστηρικτής του Tomcat, o Πτέραρχος James E. Hill. Άμεσα ζήτησε από το Πεντάγωνο την επανεξέταση του Tomcat, με επίκληση των παλαιοτέρων μελετών της ίδιας της USAF ως πειστηρίων της επιχειρησιακής υπεροχής του. Μάταια: Στις 2.6.1978, δύο F-15A της 49ης Τακτικής Πτέρυγας Μάχης (TFW) ανέλαβαν ετοιμότητα στο πλαίσιο της ADCOM/NORAD στη Holloman AFB του Νέου Μεξικού. To ζήτημα είχε πλέον λήξει.
Δίδεται πάντως η εντύπωση ότι, ήδη αρχής γενομένης από την ολοκλήρωση των παραδόσεων του F-106 επί Προεδρίας Kennedy, οι ΗΠΑ εγκαταλείπουν βαθμηδόν την αποστολή της αναχαίτισης ειδικώς, και της αεράμυνας γενικώς (ας μη λησμονούμε ότι από τη δεκαετία του ’70 εξέλιπαν και τα βλήματα εδάφους-αέρος στρατηγικής αεράμυνας από την αμυντική διάταξη των ηπειρωτικών ΗΠΑ). Η παρακμή της σοβιετικής δύναμης βομβαρδιστικών και η εισαγωγή των διηπειρωτικών βαλλιστικών πυραύλων είναι η προφανής ερμηνεία. Είναι όμως αρκετή;
Το φαινόμενο δεν ερμηνεύεται πλήρως αν δεν γίνει αντιληπτή η φύση του εξειδικευμένου αμερικανικού αναχαιτιστικού αεροσκάφους ως στρατηγικού όπλου, οργανικού μέρους ενός καθολικού πυρηνικού πολέμου, όπλου στερούμενου μάλιστα άλλων άξιων λόγου στρατιωτικών εφαρμογών. Το πλέγμα της αεράμυνας των ηπειρωτικών ΗΠΑ, όπως σκιαγραφήθηκε στην εργασία μας, αποτελούσε μια τεράστια χοάνη απορρόφησης στρατιωτικών πόρων, τους οποίους οι ΗΠΑ στερούντο από αλλού. Ούτε το F-106Α, ούτε το F-15Α, ούτε το F-14Α, ούτε καν αυτό το ίδιο το YF-12Α θα έσωζαν τις ΗΠΑ από τον πυρηνικό όλεθρο όταν υπήρχαν οι θάλασσες των σοβιετικών ICBM, πυραύλων με ωφέλιμο φορτίο πολλαπλάσιο των αντιστοίχων αμερικανικών, και πλέον εφοδιασμένων με πολλαπλά αυτόνομης στόχευσης οχήματα επανεισόδου (πυρηνικές κεφαλές), κάποια εκ των οποίων δολώματα για να αναλώσουν τυχόν αντιβαλλιστικούς πυραύλους και να καταστήσουν την αντιβαλλιστική άμυνα έναντι διηπειρωτικών πυραύλων φενάκη.
Ασφαλώς, στα παραπάνω προσετίθεντο τα 63 (!) ως τα μέσα της δεκαετίας του ’80 υποβρύχια βαλλιστικών πυραύλων της ΕΣΣΔ, μερικά εκ των οποίων (Typhoon, Delta IV) φορείς πυραύλων ασύλληπτης καταστροφικής ισχύος και έως 10 κεφαλών.
Ναυτικά βλήματα cruise κατά χερσαίων στόχων, δόγμα και ανάπτυξη τους (μέρος Β’)
Σε ένα τέτοιο σκηνικό επιμελώς προγραμματισμένου καθολικού πυρηνικού ολέθρου, μόνον οι αμερικανικοί ICBM (Titan, Minuteman II, Minuteman III, MX-Peacekeeper) και SLBM (Polaris, Poseidon, Trident I, Trident II), σε συνδυασμό με τα οπλοσυστήματα FB-111A + AGM-69 SRAM και B-52G/H + AGM-86B ALCM / AGM-129Α ήταν επαρκής αποτροπή για ενδεχόμενο σοβιετικό πρώτο πυρηνικό πλήγμα κατά των ΗΠΑ.
Στα παραπάνω προστέθηκαν, κατά τη δεκαετία του ’80, το Β-1Β ως διηπειρωτικό βομβαρδιστικό χαμηλοϋψούς διεισδύσεως, και προπάντων οι εγκατεστημένοι από το 1983 στην Ευρώπη πύραυλοι α) General Dynamics BGM-109G GLCM (464 κινητά βλήματα πλεύσεως υψηλοτάτης ακριβείας με πυρηνική κεφαλή) και β) Martin Marietta MGM-31 Pershing II (108 κινητοί βαλλιστικοί πύραυλοι μέσου βεληνεκούς υψηλοτάτης ακριβείας με πυρηνική κεφαλή). Όλα αυτά τα μέσα ήταν διαθέσιμα, χρηματοδοτημένα και αναλογικώς προσιτά, σε σχέση με στόλους αναχαιτιστικών από τιτάνιο στην απόλυτη στάθμη της ανθρώπινης τεχνικής, τα οποία ενδεχομένως θα είχαν ξεπερασθεί από τις εξελίξεις ήδη κατά το χρόνο εντάξεως τους σε υπηρεσία, και εν πάση περιπτώσει ήταν άχρηστα έναντι της βαλλιστικής απειλής. Το δόγμα της “ισορροπίας του τρόμου”, ακριβέστερα της αμοιβαίως εξασφαλισμένης καταστροφής (MAD), δορυφορούμενο από τις αναγκαίες υποδομές έγκαιρης προειδοποίησης (BMEWS, δορυφόροι ανίχνευσης εκτοξεύσεων, εναέρια κέντρα διοίκησης EC-135, E-4A/B, EC-130Q TACAMO & E-6 TACAMO), συνιστούσε αναγκαία και επαρκή συνθήκη για την αποτροπή του πυρηνικού πολέμου.
Σε ένα τέτοιο σκηνικό, το ζήτημα αν το φορτίο βλημάτων πλεύσεως ορισμένων, μετρημένων στα δάκτυλα Tu-95 ή Tu-160 θα “περνούσε” την αμερικανική αεράμυνα δεν θα ήταν παρά ένα περιθωριακό επεισόδιο αυτής της ίδιας της Αποκάλυψης, για την αποτροπή του οποίου ήταν μάταιη η δαπάνη δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων. Εξυπακούεται ότι όλα τα παραπάνω αφορούν γενικώς το ζήτημα “αναχαίτιση ενδοατμοσφαιρικών στόχων”, και όχι ειδικώς την προμήθεια του F-14 για την ADCOM.
Οι ΗΠΑ έγκαιρα διέγνωσαν ότι το παιχνίδι της παγκόσμιας κυριαρχίας θα κριθεί στην οικονομία, στο εμπόριο, στις πρώτες ύλες και στις συμμαχίες. Ο κομμουνιστικός κόσμος, παίζοντας περίτεχνα το χαρτί του εθνικισμού και της αποαποικιοποίησης, είχε βάλει για τα καλά πόδι στον Τρίτο Κόσμο από τη δεκαετία του ’60 και επεκτεινόταν με καλπασμό. Αυτό σήμαινε πρόσβαση σε τεραστίους πόρους για την ΕΣΣΔ, κάτι ζωτικό για ένα ανορθολογικό και εγγενώς θνησιγενές σύστημα οργάνωσης της παραγωγής όπως εκείνο της λεγομένης “σοσιαλιστικής οικοδόμησης”: Για παράδειγμα, η αποικιοποίηση της Κούβας από την ΕΣΣΔ της επέτρεψε να ενεργεί πολέμους δι’ αντιπροσώπων στην Αφρική (Αιθιοπία και Αγκόλα) χωρίς ανθρώπινο κόστος για την ίδια, εσωτερικές αντιδράσεις ή φθορά του κύρους του Κόμματος ή του Στρατού. Στην Αγκόλα ειδικά, η Κούβα – νομιζόμενη εύκολη λεία για τις ΗΠΑ το 1961 – έφθασε να διατηρεί ολόκληρο τεθωρακισμένο σώμα στρατού, με επίκαιρη αεροπορική κάλυψη, και να απειλεί με κατάληψη την (απομονωμένη από τη Δύση λόγων φυλετικών διακρίσεων) Νότιο Αφρική το 1988, τη χώρα με τα πολυτιμότερα ορυκτά αποθέματα στη Γη!
Η Αμερική δεν χρειαζόταν αναχαιτιστικά ή βομβαρδιστικά των 3 Mach, αλλά ανάσχεση του Κομμουνισμού στον Τρίτο Κόσμο. Με soft power (αναπτυξιακή βοήθεια, World Bank, μορφωτικές ανταλλαγές, Peace Corps κ.λπ.), με αφειδή παροχή δωρεάν στρατιωτικής βοήθειας σε συμμαχικά έθνη, με σύμπηξη συνασπισμών (στο Βιετνάμ στο πλευρό του Νότου πολεμούσαν ΗΠΑ, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία, Ν. Κορέα και Ταϊβάν) αλλά και με απόκτηση κατάλληλης για εκστρατευτικό πόλεμο και για συνθήκες ανταρτοπολέμου σε ζούγκλες και υπερπόντια εν γένει εδάφη αμερικανικής στρατιωτικής ισχύος (Green Berets, ελικόπτερα, τιτάνια μεταγωγικά τζετ αεροσκάφη, ικανή τακτική αεροπορία, σύγχρονα αεροπλανοφόρα, αερομεταφερόμενες δυνάμεις). Οι μάχες της Αμερικής θα δίδονταν πλέον στις καρδιές και στα μυαλά των λαών του κόσμου, αλλά και στις ζούγκλες όπου ανταρτικές ομάδες θα επιχειρούσαν την υποκατάσταση της κάλπης με την κάννη του τυφεκίου. Σίγουρα όχι στους αιθέρες πάνω από τις παγετωνοκόγχες της Γροιλανδίας ή την παγωμένη Θάλασσα του Λαμπραντόρ. Και παράλληλα, οι ΗΠΑ θα τακτοποιούσαν επιτέλους τα του οίκου τους, όπου – έναν αιώνα μετά τον Αβραάμ Λίνκολν – ο Νότος εξακολουθούσε να είναι κράτος εν κράτει, και τα πολιτικά δικαιώματα των Αφροαμερικανών στα χαρτιά.
Πρώτος που αντελήφθη – αλλά και υλοποίησε εν μέρει – όλα τα παραπάνω ήταν ο μεγάλος John F. Kennedy. Στην εναρκτήριο επί τη ορκωμοσία ομιλία του, ένα μνημείο της ρητορικής του 20ου αιώνος, εξήγγειλε πανηγυρικά τη νέα πολιτική των ΗΠΑ, που ακολούθησαν και όλοι οι μεταγενέστεροι Πρόεδροι.
Δεν ήταν τυχαίο ότι ο McNamara, alter ego του Kennedy, ακύρωσε κατά σειρά τα XB-70 Valkyrie, Nike Zeus-B και YF-12, αλλά στήριξε με κάθε δύναμη τη συγκρότηση των US Army Special Forces (ο ίδιος ο Πρόεδρος θεσμοθέτησε ως διακριτικό και απένειμε τα πρώτα πράσινα μπερέ), το C-141 Starlifter, το C-5 Galaxy, το Chinook, το CH-53 Sea Stallion, το F-111, τα αεροπλανοφόρα.
Οι ΗΠΑ, αντί να κυνηγήσουν την αυταπάτη ενός άπαρτου κάστρου, διεκδίκησαν την κοσμοκρατορία από τον επελαύνοντα κομμουνιστικό κόσμο. Απέκρουσαν τον πειρασμό της προμήθειας των λογής silver bullets, που η πολεμική βιομηχανία και οι παραφυάδες της στα νομοθετικά σώματα και στο σώμα των αξιωματικών φορτικά προξένευαν, και έτσι απέφυγαν τον οικονομικό στραγγαλισμό και τον εκούσιο αφοπλισμό.
Ενώ πάντως αυτή η κοσμοϊστορική αναθεώρηση προτεραιοτήτων συντελείτο, το F-106Α/Β, με συνεχείς και “αθόρυβες” αναβαθμίσεις (μόνο το ΣΕΠ Hughes MA-1 υπολογίζεται ότι αναβαθμίστηκε 30 φορές κατά την υπηρεσία του τύπου, με το ραντάρ να έχει στο τέλος εμβέλεια διπλάσια της αρχικής, με την ίδια κεραία), φρουρούσε ακοίμητα τις ΗΠΑ, αγέρωχος και σιωπηλός ακρίτας μιας άλλης, πιο ρομαντικής εποχής της αεροπορίας, με συνεχή scramble για αναγνώριση αγνώστων ιχνών, όπως σε αυτό το βίντεο εποχής του 1976 (84th FIS, Castle AFB, California):
Την ίδια περίοδο, το F-4C/D Phantom εκτόπιζε και τα τελευταία F-101B Voodoo από τις μοίρες αναχαίτισης της Εθνοφρουράς.
Επιστρέφοντας στο 1978, η απόφαση της USAF, αν και υπέρ του υποδεέστερου για το ρόλο αεροσκάφους, ήταν ορθολογική. Πάντως, δεν συνοδεύτηκε από προμήθεια του F-15 για το ρόλο της αεράμυνας, ούτε σε 170, ούτε σε 290 μονάδες. Απλώς, καθώς στη δεκαετία του ’80 τακτικές πτέρυγες μάχης μετέπιπταν από το F-15A στο F-15C, αριθμός των -Α, τα οποία “απελευθερώθηκαν” από τις πτέρυγες αυτές, εξόπλισε 3 τακτικές μοίρες αναχαίτισης της πρώην ADCOM μέχρι τούδε εξοπλισμένες με F-106A/B. Άλλη μία μοίρα αναχαίτισης με F-4E (57th FIS στην Ισλανδία) έλαβε απευθείας το F-15C λόγω επιχειρησιακών ιδιαιτεροτήτων.
Στο μεταξύ, η ADCOM πρακτικώς καταργήθηκε, καθώς την 1.10.1979 οι δυνάμεις ενδοατμοσφαιρικής άμυνας (αναχαιτιστικά, ραντάρ εντοπισμού αεροσκαφών, με τις αντίστοιχες βάσεις και το προσωπικό) μετεφέρθηκαν υπό την Tactical Air Command, ως ADTAC (Air Defense, Tactical Air Command). Με τον τρόπο αυτό και οι μοίρες της Εθνοφρουράς που είχαν αποστολή αναχαίτισης πέρασαν στη δικαιοδοσία της TAC. Αντίστοιχα, την 1.12.1979 οι δυνάμεις προειδοποίησης επίθεσης με βαλλιστικούς πυραύλους και επιτήρησης του διαστήματος (ραντάρ του BMEWS και δορυφόροι) μεταφέρθηκαν στη δικαιοδοσία της Strategic Air Command. Η ADCOM διατηρήθηκε τύποις ως στρατηγείο – αμερικανικό σκέλος του NORAD. Από εκείνο το χρoνικό σημείο, το γνώριμο έμβλημα της TAC απαντάται στα αεροσκάφη των μοιρών αναχαίτισης. Επειδή όμως οι τελευταίες δεν ήταν οργανικώς εντεταγμένες σε τακτικές πτέρυγες μάχης, δεν έφεραν τα τυπικά tail codes της USAF (αποτελούμενα από δύο γράμματα της αλφαβήτου), παρά μόνο σε όψιμο χρόνο και πάλι κατ’ εξαίρεση (48th FIS: LY από Langley, 318th FIS: TC από Tacoma & 57th FIS: IS από Iceland).
Διερωτάται ασφαλώς κάποιος προς τι η διάλυση και αυτών των ελαχίστων εξειδικευμένων μοιρών αναχαίτισης, που αντικατέστησαν τα F-106 με F-15. Κάποτε, πράγματι, οι τακτικές πτέρυγες μάχης της USAF είχαν αποστολή μόνο την εκπαίδευση και την ταχύτατη μεταστάθμευση στην αλλοδαπή σε περίπτωση κρίσεως. Δεν έδιναν κατά κανόνα readiness στο NORAD. Αυτό άλλαξε με τον επανεξοπλισμό τους με F-15A/C: Οι πτέρυγες της Tactical Air Command που εφοδιάστηκαν με αυτό συχνά βρίσκονταν σε περιοχές με κρίσιμες εγκαταστάσεις (Virginia, New Mexico) ή και εγγύτητα με τον αντίπαλο (Florida, Alaska), οπότε απέκτησαν και αποστολή ετοιμότητας για αναχαιτίσεις. Για τις βόρειες εσχατιές των συνεχομένων 48 Πολιτειών και τα παράλια, μοίρες αναχαίτισης της Εθνοφρουράς κράτησαν πλέον το ρόλο.
Άλλες δύο ιστορικές μοίρες αναχαίτισης της ενεργού δύναμης απέσυραν εντός της δεκαετίας τα F-106 χωρίς αντικαταστάτη και διαλύθηκαν, παρά τη στρατηγική τους θέση στις ΒΑ ΗΠΑ.
Αντίστοιχα, από τις έξι μοίρες της Εθνοφρουράς που διέθεταν το F-106A/B, δύο μετέπεσαν στο F-4C/D Phantom, τρεις στο F-16A και μία μόνο στο F-15A, φυσικό διάδοχο του F-106. Προκαλεί ίσως στον παρατηρητή αλγεινή εντύπωση το γεγονός ότι, μετά από έναν πόλεμο διαδοχής μεταξύ των “γαλαζοαίματων” F-14 και F-15, το μερίδιο του λέοντος στη διαδοχή της “Cadillac” των αναχαιτιστικών έλαβε το F-16, ταπεινός “οπλίτης” της USAF. Αποδίδει όμως πιστά την αναλογία αντικατάστασης και του Phantom στις τακτικές πτέρυγες της USAF (για κάθε πτέρυγα F-15 τρεις πτέρυγες F-16), όπως και το πολυσχιδές του ιδιοφυέστερου ίσως μαχητικού της ιστορίας.
Αρμόζει να κλείσει η ενότητα περί τη μονομαχία των δύο υπερμαχητικών με μια αναχαίτιση που άφησε εποχή, και τα βρήκε αδελφωμένα.
Στις 29.5.1987, ένα νεότατο τότε Tu-95MS “Bear-H”, φορέας βλημάτων πλεύσεως Kh-55 της DA, εντοπίστηκε σχεδόν αμέσως μετά την απογείωσή του από τη στρατηγική βάση της Ukrainka στην Ανατολική Σιβηρία. Ένα F-14A του Ναυτικού των ΗΠΑ, το οποίο “βρέθηκε” στο Adak των Νήσων Ανδρεάνωφ του Συμπλέγματος των Αλεουτίων (όπου κανονικά μόνο Orion στάθμευαν), και ένα F-15A της 21ης Μεικτής Πτέρυγος της USAF (Elmendorf AFB, Anchorage, AK), το οποίο επιχειρούσε από άγνωστη προωθημένη βάση των ΗΠΑ (οι συνήθεις FOL Galena και King Salmon απέχουν πολύ, οπότε η φοβερή Shemya είναι μια πιθανότητα), περιέσφιξαν σε θηλιά θανάτου την “αρκούδα”, αναχαιτίζοντάς την 350 ΝΜ (650 χλμ.) ΝΔ του Adak. Δηλαδή σε σημείο του Ειρηνικού εγγύτερο στο Ναύσταθμο της ΕΣΣΔ στο Petropavlovsk της Χερσονήσου Kamchatka παρά στην ηπειρωτική Αλάσκα, και από το οποίο τα εμβελείας 2500 χλμ. βλήματα Kh-55 δεν μπορούσαν να φθάσουν τις 48 συνεχόμενες Πολιτείες. Την ημέρα εκείνη, οι ποταμοί μελάνης που χύθηκαν για τις μελέτες αντικατάστασης του Delta Dart δικαιώθηκαν.
3. Ένα ήσυχο, γλυκό φθινοπωρινό πρωινό στο Cape Cod
Όλοι στην Αμερική θυμούνται εκείνο το σχεδόν καλοκαιρινό, εκθαμβωτικής ηλιοφάνειας φθινοπωρινό πρωινό λίγο μετά το γύρισμα του αιώνα.
Στην Otis ANGB του ιστορικού Cape Cod, εντός των ορίων του Δήμου του Falmouth της Μασσαχουσέτης, στο πλέον σεβάσμιο πολεμικό αεροδρόμιο της Πολιτείας στην οποία άρχισε το 1775 ο Αγώνας της Ανεξαρτησίας με τον μοιραίο πυροβολισμό στη Γέφυρα του Concord “που ακούστηκε σε όλη τη Γη”, μια ντουζίνα F-15A της 101st Fighter Squadron (102nd Fighter Wing) της Εθνοφρουράς της Πολιτείας είχαν απομείνει να θυμίζουν τις ένδοξες μέρες αυτού του προμαχώνος της αμερικανικής αεράμυνας.
Κάποτε, πελάγη αναχαιτιστικών στην πίστα, αεράκατοι διάσωσης Grumman HU-16 Albatross της Ακτοφυλακής, ο συμφωνικός ήχος των 72 κυλίνδρων ενός AWACS Lockheed EC-121Η Warning Star (Super Constellation) του Atlantic Barrier σε απογείωση (από ολόκληρη μοίρα που ήδρευε στη βάση), τα πολυάριθμα πληρώματα, έδιναν στη βάση άλλη ζωή. Πολλά τα αγκάλιασε για πάντα ο ωκεανός.
Αλλά ο Ψυχρός Πόλεμος είχε προ πολλού κερδηθεί, οι “κόκκινοι” ήταν μια ξέθωρη ανάμνηση πλέον, και η γλυκύτατη μέρα έκανε πραγματικά και την καλύτερη δουλειά στον κόσμο, εκείνη του πιλότου μαχητικών, να φαντάζει αγγαρεία. Στο μεταξύ, τα μικρά πορθμεία της Steamship Authority, που ξεκινούσαν από το λιμανάκι του Woods Hole για Nantucket και Martha’s Vineyard, είχαν ήδη αρχίσει τα πρωινά τους δρομολόγια.
Τα πρώτα ιστιοπλοϊκά είχαν επίσης ήδη αποπλεύσει: Μεγάλη αμαρτία, στ’ αλήθεια, να στερηθεί κάποιος μια τέτοια μέρα στη θάλασσα.
153 μίλια στα Νοτιοδυτικά, μια υπέροχη ημέρα είχε ξημερώσει στη Νέα Υόρκη. Στο μετρό, πολύβουο μελίσσι όλων των φυλών του Ισραήλ, με τους δικούς του κώδικες γνωστούς μόνο στη σκληρή, “ψημένη” ράτσα των Νεοϋορκέζων, ο συνήθης πρωινός οργασμός: Γυναίκες στην τρίχα με τα ίσια, αποπνέοντα επαγγελματική αυστηρότητα κοστούμια του Armani και αθλητικά, με τις γόβες στο σακίδιο για αλλαγή στο φουαγιέ του γραφείου, συνταξίδευαν με εργαζόμενα κορίτσια ντυμένα με εφαρμοστές χαμηλοκάβαλες καμπάνες. O ηλικιωμένος Εβραίος φιλίστωρ, που εργαζόταν ακόμη από ανάγκη βιοπορισμού σε παλαιοβιβλιοπωλείο, αντιπαρερχόταν τους κραδασμούς του φθαρμένου συρμού διαβάζοντας ένα τεύχος αεροπορικού περιοδικού για τα Wunderwaffen του Hitler, μεταξύ άλλων κάποια κολοσσιαία βομβαρδιστικά που θα ισοπέδωναν τη Νέα Υόρκη. Παράξενο στ’ αλήθεια, όλοι οι ερεβομανείς αυτού του κόσμου ονειρεύονταν το βομβαρδισμό της Νέας Υόρκης, αυτής της πολυσυλλεκτικής, ανεκτικής και δημιουργικής μητρόπολης της ελευθερίας, που θαρρείς και είχε βάλει στόχο να διαψεύσει τις δυστοπίες τους … “Πλεονάκις ἐπολέμησάν με ἐκ νεότητός μου, καὶ γὰρ οὐκ ἠδυνήθησάν μοι. ἐπὶ τὸν νῶτον μου ἐτέκταινον οἱ ἁμαρτωλοί, ἐμάκρυναν τὴν ἀνομίαν αὐτῶν. Κύριος δίκαιος συνέκοψεν αὐχένας ἁμαρτωλῶν.”, σκέφθηκε ανακαλώντας με ανακούφιση στο μυαλό του τον 128ο Ψαλμό του Προφητάνακτος Δαυϊδ ο φιλίστωρ … Όλοι οι επιβάτες του συρμού ένα κοινό είχαν: Θα προτιμούσαν να περάσουν την υπέροχη μέρα που μόλις είχε ξημερώσει στο Central Park και όχι στην εργασία τους.
Επιστρέφοντας στο Cape Cod, ιπτάμενο και τεχνικό προσωπικό της Εθνοφρουράς θα προτιμούσαν επίσης να είναι αλλού. Οι νεότεροι θα επέλεγαν πιθανώς “γνωριμίες” στο Martha’s Vineyard. Το καλοκαίρι δεν είχε στ’ αλήθεια παρέλθει, τα μαθήματα στα κολλέγια δεν είχαν αρχίσει, και ήταν κοινό μυστικό ότι τα ξέγνοιαστα, ανάλαφρα κορίτσια που δίνουν τον τόνο στο νησί αναστατώνονται στο άκουσμα των λέξεων “Air Force”. Ασκητική ζωή ακριτών αεροπόρων; Σίγουρα όχι εδώ, 45 λεπτά με το πορθμείο από τη “Μύκονο της Αμερικής”.
Οι παλαιότεροι θα επιδίδονταν ίσως στην ιστιοπλοϊα, στην ανοικτή θάλασσα ή στα δαντελωτά ακρογιάλια του Ακρωτηρίου και των παρακείμενων νήσων, με τις πάλλευκες αποικιακού ρυθμού επαύλεις και τα δένδρα που φθάνουν ως τη θάλασσα.
Τι κακό θα μπορούσε άραγε ποτέ να συμβεί σε αυτόν τον υπέροχο τόπο, που φάνταζε τόσο γαλήνιος και ειρηνικός, σαν να βρισκόταν αποτεθειμένος σε αυτή την ίδια την πάντα στοργική παλάμη του Θεού …
Και τότε ήχησε το κλάξον. Δεν είχε διαφορετική χροιά σε σχέση με τις ασκήσεις, αν και σε μερικούς φάνηκε πιο στριγκό. Η φωνητική αναγγελία “Βattle Stations!”, “Battle Stations!” είχε πάντως πράγματι κάτι το ασυνήθιστα επιτακτικό. Εντύπωση που επιτάθηκε από το παγερό “This is not an exercise!”.
Τι είχε προηγηθεί; Στις 08:34 της 11ης Σεπτεμβρίου 2001, το κέντρο ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας της Βοστώνης κάλεσε την Otis ANGB για να της ανακοινώσει την αεροπειρατεία στην Πτήση 11 της American Airlines. O ελεγκτής στην Otis ANGB έδωσε οδηγίες στη Βοστώνη να ενημερώσει το προϊστάμενό του κλιμάκιο, ήτοι τον Βορειοανατολικό Τομέα Αεράμυνας (NEADS) του NORAD, με βάση τη Ρώμη (Rome) της Πολιτείας της Νέας Υόρκης. Ταυτόχρονα ειδοποίησε το COC της 101st FS στη βάση να αναμένει κλήση από NEADS για άμεση απογείωση (scramble). Άμεσα, δύο χειριστές, από τους αρχαιότερους λόγω της λεπτής φύσεως της αποστολής, φόρεσαν φόρμες και κατευθύνθηκαν με αυτοκίνητα στα F-15A. Στις 08:37 η Βοστώνη κάλεσε το NEADS. Ήταν η πρώτη πληροφόρηση του NORAD για την εξελισσόμενη κατάσταση. Τα δύο F-15 έλαβαν τη διαταγή “Battle Stations!” (χειριστές στα κόκπιτ, χωρίς έναυση κινητήρων ακόμη) ελάχιστα λεπτά αργότερα. Στις 08:46, το NEADS διέταξε επιτέλους scramble. Στις 08:53 ραντάρ κατέγραψαν τα ίχνη των δύο F-15 στον αέρα. Πολύ αργά. Τη στιγμή ακριβώς που το NEADS έδιδε scramble, το Boeing 767 της Πτήσης 11 συντριβόταν στον Βόρειο Πύργο του World Trade Center, στην καρδιά του Manhattan. Το γεγονός αυτό ήταν άγνωστο ακόμη στο NEADS, που προσπαθούσε ακόμη να ιχνηλατήσει την Πτήση 11 στην πυκνή εναέρια κυκλοφορία της περιοχής. Η Βοστώνη ιχνηλατούσε μεν την Πτήση 11, αλλά δεν είχε τρόπο να περάσει τηλεφωνικώς τα σχετικά στοιχεία στο NEADS…
Οπωσδήποτε, εν έτει 2001 δεν χρειαζόταν κανείς ραντάρ για να διαπιστώσει αυτό που έπαιζαν όλες οι τηλεοράσεις. Στην “ομίχλη του πολέμου”, το NEADS έκρινε σκόπιμο να κατευθύνει τα δύο F-15A της 101st FS σε σταθμό περιπολίας μάχης νοτίως του Long Island, αντί κατευθείαν στο Κέντρο της Πόλεως της Νέας Υόρκης, οπως ήταν η αρχική διαταγή ενός Επισμηναγού Nasypany, που εκτελούσε καθήκοντα ελεγκτού αεράμυνας στο NEADS. Ένας από τους δύο πιλότους, ο Αντισμήναρχος Timothy “Duff” Duffy, επρόκειτο να δηλώσει αργότερα ότι είχε ακούσει για την υποψία αεροπειρατείας (η πληροφόρηση για την οποία αποδίδεται στο γνωστό τηλεφώνημα από το περιφερειακό Κέντρο Ελέγχου Εναερίου Κυκλοφορίας της FAA στη Βοστώνη, όπως σημειώθηκε ήδη) καθώς επόπτευε εκπαιδευτικές δραστηριότητες στην Otis ANGB.
Μετά το scramble, που με τόση καθυστέρηση έδωσε το NEADS, ο Duffy και ο παραστάτης του, Επισμηναγός Daniel “Nasty” Nash, καταληφθέντες από “ένα κακό προαίσθημα” κατά δήλωσή τους, επέλεξαν πτήση με πλήρη μετάκαυση προς την Πόλη της Νέας Υόρκης. Στις 09:03, το ζεύγος ίπτατο με υπερηχητική ταχύτητα μόλις νοτίως των ακτών του Long Island, όταν οι Άραβες αεροπειρατές της Πτήσεως 175 της United Airlines από Βοστώνη για Los Angeles, έχοντας κατακρεουργήσει τους δύο χειριστές και μέλη του πληρώματος περίπου 20 λεπτά νωρίτερα, συνέτριψαν, κατόπιν περίτεχνων ελιγμών και δύο παρ’ ολίγον συγκρούσεων με άλλα επιβατικά πάνω από τη Νέα Υόρκη, το αεροσκάφος στη Νότιο Πύργο του World Trade Center.
Το τι ακριβώς συνέβαινε ήταν πλέον προφανές, το NEADS εμποδίστηκε όμως από το να κατευθύνει τα μαχητικά πάνω από το Manhattan από ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας της FAA λόγω φόβου εναέριας σύγκρουσης με επιβατικά: Τουλάχιστον 200 πτήσεις την ημέρα περνούν πάνω από τον Ποταμό Hudson. Τα μαχητικά διατάχθηκαν να διατηρήσουν περιπολία μάχης σε στρατιωτικό εναέριο χώρο στα ανοικτά του Long Island από 09:09 ως 09:13. Καθώς ο εναέριος χώρος πάνω από την πόλη άρχισε να ξεκαθαρίζει, τα F-15 διατάχθηκαν πάνω από το Manhattan, όπου από τις 09:25 ανέλαβαν εναέρια περιπολία μάχης (CAP). Ο ήχος τους αναγνωρίσθηκε άμεσα από τον ηλικιωμένο φιλίστορα παλαιοβιβλιοπώλη και ρέκτη της αεροπορίας, καθώς στεκόταν σκυφτός με το πρόσωπο μέσα στα χέρια του. Πίστευε ότι τα δάκρυα του είχαν στερέψει μετά τις αφηγήσεις της εξαδέλφης του για όσα είδαν τα εφηβικά της μάτια στην κόλαση του Auschwitz. Γελάστηκε. “ἐὰν μὴ Κύριος φυλάξῃ πόλιν, εἰς μάτην ἠγρύπνησεν ὁ φυλάσσων”, ήταν ο στίχος του Προφητάνακτος που αυθόρμητα ήρθε στα χείλη του εν μέσω λυγμών, ενώ ο αέρας δονείτο από τους τέσσερις P&W F100, που μάταια προσπαθούσαν να εμπνεύσουν στην πληγωμένη πόλη την εντύπωση ανάκτησης του ελέγχου.
Στο ιστορικό αεροδρόμιο του Cape Cod έλαχε ο κλήρος να αντιμετωπίσει την πρώτη αεροπορική επιδρομή της ιστορίας κατά των βορειοανατολικών ΗΠΑ. Απέτυχε στην αντιμετώπιση μιας κατάστασης, για την οποία δεν είχε εκπαιδευθεί, και για την οποία δεν υπήρχαν επί της ουσίας καν ρεαλιστικά σχέδια ή επαρκείς νομικές πρόνοιες. Που ίσως και αυτές θα ήταν άνευ αντικειμένου για επιβατικά αεροπλάνα ιπτάμενα για ώρα πάνω από αχανούς έκτασης και σπάνιας πυκνότητος αστικό ιστό.
Η Εξεταστική Επιτροπή για τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 καταγράφει στην εκτενή Έκθεσή της ότι το κέντρο ελέγχου εναέριας κυκλοφορίας της Βοστώνης επιχείρησε να έλθει σε επαφή με παλαιότερο σταθμό επιφυλακής αεράμυνας στο New Jersey (προφανώς νοείται η 119η Μοίρα του Atlantic City, που το 1988 είχε αντικαταστήσει τα τελευταία F-106 με F-16A), χωρίς να γνωρίζει ότι αυτή έχει απενεργοποιηθεί. Η ίδια Έκθεση αναφέρει ότι κατά το χρόνο της επίθεσης στις ΗΠΑ υπήρχαν σε όλη την αχανή αμερικανική επικράτεια μόνο επτά σταθμοί επιφυλακής, δηλαδή αεροπορικές βάσεις με ένα ζεύγος αεροσκαφών πάνοπλο και έτοιμο για απογείωση προς αναγνώριση ή αναχαίτιση αεροσκαφών, εκ των οποίων μόνο δύο στον Βορειοανατολικό Τομέα Αεράμυνας (NEADS), η Otis ANGΒ στη Μασσαχουσέτη και η Langley AFB στη Virginia.
Η αδιαμφισβήτητη υπερβολική χαλάρωση, καρπός της βουλιμίας για το πολυπόθητο μεταψυχροπολεμικό “μέρισμα της ειρήνης”, δύσκολα αποκρύπτει το γεγονός ότι ακόμη και η εντυπωσιακή δύναμη της ADC επί Ψυχρού Πολέμου θα ήταν πιθανώς ανίσχυρη έναντι μιας καινοφανούς απειλής.
Έντεκα χρόνια πριν τα γεγονότα, τον Απρίλιο του 1990, ένας καθηγητής πανεπιστημίου ολοκλήρωνε στην Ιερουσαλήμ ένα δοκίμιο που επρόκειτο να αλλάξει ουσιωδώς την πρόσληψη του πολέμου από τη σύγχρονη σκέψη. Κυκλοφόρησε σε πρώτη έκδοση την 31η Μαρτίου 1991 από τους Simon & Schuster στη Νέα Υόρκη υπό τον τίτλο “Τhe Transformation of War”. Ήδη η πρώτη πρόταση του Martin van Crefeld ήταν γροθιά στο στομάχι: “A ghost is stalking the corridors of general staffs and defense departments all over the “developed” world – the fear of military impotence, even irrelevance”. Από την εποχή της 5ης Συμφωνίας του Beethoven είχε κάποιος να μπει με τόσο θυελλώδη τρόπο στο θέμα του. Αλλά δεν επρόκειτο για εντυπωσιοθηρία, όπως άλλωστε ούτε στην περίπτωση του εκ Βόννης τιτάνος της μουσικής: Το διάγραμμα και μόνον ήταν επαρκές τεκμήριο της τετράγωνης, κρυστάλλινης σκέψεως. Από ποιον γίνεται ο πόλεμος; Περί τίνος πρόκειται; Πώς γίνεται; Προς επίτευξη τίνος διακυβεύματος; Και γιατί; Μια διευρυμένη σύλληψη του πολέμου, πολύ πέρα από την κλασική του Clausewitz, με πρωταγωνιστές για πρώτη φορά μη-κρατικής-υποστάσεως υποκείμενα, και προς υπηρέτηση στόχων μη πολιτικών, εκδιπλώνεται στις περίπου 200 σελίδες, κλονίζοντας βίαια κάθε βεβαιότητα.
Λίγοι συγκινήθηκαν. Η συγκυρία ήταν άλλωστε ατυχής για το πόνημα. Ελάχιστες εβδομάδες προ της κυκλοφορίας είχε μόλις ολοκληρωθεί η πλέον επιτυχημένη πολεμική εκστρατεία συνδυασμένων συμβατικών όπλων της σύγχρονης ιστορίας, η Επιχείρηση Desert Storm. Μια άριστα εκπαιδευμένη συμβατική επαγγελματική εκστρατευτική δύναμη, με όπλα αιχμής, άψογη επιμελητεία, έξοχη διοίκηση και την καλύτερη αεροπορική υποστήριξη που εμφανίσθηκε ποτέ σε πόλεμο είχε κατανικήσει θριαμβευτικά τον εμπειροπόλεμο “5ο σε μέγεθος στρατό στον κόσμο”. Όλα by the book, όλα λειτούργησαν όπως έπρεπε. Ποιος μπορούσε να σταθεί άραγε απέναντι σε έναν στρατό με ταχυκίνητα βαρύτατα άρματα, με Apache, με F-117 & F-111 να παραλύουν με “χειρουργικά” πλήγματα κάθε υποδομή διοίκησης και ελέγχου του εχθρού; Τι μπορούσε να γνωρίζει τελικά ένας Εβραίος καθηγητής περισσότερο απο επιτελεία που επανέλαβαν στην έρημο τους προ αιώνων άθλους του Μεγάλου Αλεξάνδρου; Ή μήπως είχε άραγε υποψιασθεί κάποια σκοτεινή αλήθεια ο “θεός του πολέμου” Ναπολέων Βοναπάρτης, όταν έλεγε ότι “Στον πόλεμο, όπως άλλωστε και στην πορνεία, οι ερασιτέχνες είναι συχνά ανώτεροι των επαγγελματιών”; Η απάντηση δόθηκε, με τρόπο οδυνηρό, εκείνο το γλυκύτατο πρωινό του Σεπτεμβρίου 2001.
Ο άνθρωπος ανθίσταται στην αλλαγή. Τείνει να υπερτιμά τα επιτεύγματά του, αν μη τι άλλο από στοργή για το μόχθο του. Σε κάθε Ούγγρο τεχνίτη που του προσφέρει ένα κανόνι, έχει να αντιτείνει ένα “θεοφύλακτο τείχος” ως δήθεν διηνεκώς ικανή άμυνα. “Generals always fight the last war”, λέγουν πικρόχολα κάποιοι … Ο σύγχρονος πόλεμος είναι εξόχως δυσεπίλυτη πολυπαραγοντική εξίσωση, και οι δαπάνες προπαρασκευής που αναλώθηκαν στη λάθος κατεύθυνση μη ανακτήσιμες. Έθνη που ευρίσκονται υπό υπαρξιακή απειλή καλά θα κάνουν να διαψεύδουν συστηματικώς τον παραπάνω περί “τελευταίου πολέμου” αφορισμό.
