Σε μια σημαντική εξέλιξη για την Ελλάδα, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν προτείνει ήδη από το περασμένο καλοκαίρι, την παραχώρηση μεταχειρισμένου στρατιωτικού υλικού στην χώρα μας μέσω του προγράμματος Excess Defense Articles (EDA), το οποίο επιτρέπει τη μεταφορά πλεονάζοντος εξοπλισμού σε συμμαχικές χώρες σε χαμηλές τιμές ή και δωρεάν. Οι πληροφορίες αναφέρουν πως στο τραπέζι πλέον δεν είναι μόνο 30 ελικόπτερα AH-64D Apache που έγραψε πριν λίγες μέρες η Καθημερινή και ο Βασίλης Νέδος, αλλά και άρματα μάχης Μ1Α2 Abrams, τεθωρακισμένα οχήματα M2A3 Bradley και αυτοκινούμενα πυροβόλα M109A5/Α6.
Αυτή η πρόταση έρχεται σε μια περίοδο όπου η Ελλάδα προσπαθεί να εκσυγχρονίσει τις Ένοπλες Δυνάμεις της εν μέσω γεωπολιτικών εντάσεων, ενώ οι ΗΠΑ επιθυμούν να υποστηρίξουν στενούς συμμάχους όπως η χώρα μας, η οποία έχει λάβει από το 2016 απαραίτητη στρατιωτικό εξοπλισμό με εξαιρετικά χαμηλό ή μηδενικό κόστος, μέσω EDA. Υπενθυμίζουμε πως τα 70 ελικόπτερα OH-58D που ήρθαν με κόστος μόλις 44 εκ. ευρώ, και τα 1200 Μ1117, που ήρθαν με κόστος 100 εκ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά δεν είχαν να κάνουν με την αγορά των συστημάτων, αλλά με την συντήρηση, προετοιμασία και μεταφορά τους στη χώρα μας.
Καθώς ο Πόλεμος στην Ουκρανία έχει περάσει σε μια διαφορετική φάση, με σταθεροποίηση των μετώπων και εστίαση σε μακροπρόθεσμη υποστήριξη, το πλεονάζον υλικό των ΗΠΑ δεν καταλήγει όλο σε ουκρανικά χέρια. Επίσης, ο Αμερικανικός Στρατός πλέον, βασισμένος στα διδάγματα της Ουκρανίας, εστιάζει σε ομοιοτυπία για εύκολη και χαμηλού κόστους υποστήριξη. Έτσι για παράδειγμα αποσύρει όλα τα AH-64D, και ή τα μετατρέπει σε ΑΗ-64Ε, είτε τα αποσύρει οριστικά, με τα πρώτα να είναι διαθέσιμα σε συμμάχους. Ο US Army σχεδιάζει να μειώσει και τον στόλο των AH-64 από 408 σε 240 ελικόπτερα από το οικονομικό έτος 2025 έως 2026, ενώ επιδιώκει “καθαρή” ομοιοτυπία αποσύροντας όλα τα παλαιότερα μοντέλα Delta. Το AH-64Ε Apache θα παραμείνει το κύριο επιθετικό ελικόπτερο των ΗΠΑ για τις επόμενες δεκαετίες, με εστίαση σε συνεχείς αναβαθμίσεις, ενώ η Boeing πλέον έχει τη δυνατότητα να προωθήσει τα αποσυρόμενα AH-64D σε άλλες χώρες.
Έτσι πράγματι, οι ΗΠΑ έχουν προσφέρει στην Ελλάδα 30 ελικόπτερα AH-64D. Ειδικά για τα AH-64D, η πρόταση των Αμερικανών είναι η διάθεση ως 30 AH-64D, εκ των οποίων 15 μπορούν να έρθουν άμεσα στην Ελλάδα, και άλλα 15, αν το επιθυμούμε, θα εκσυγχρονιστούν στις ΗΠΑ σε επίπεδο -Ε. Ένα βασικό πρόβλημα του ΕΣ ανέκαθεν ήταν τα “κενά” που θα αφήσουν πίσω ελικόπτερα ή υλικό που θα ταξιδέψει στις ΗΠΑ για αναβάθμιση. Έτσι, αυτή η προσφορά, έρχεται να λύσει και το πρόβλημα του εκσυγχρονισμού σε -Ε.
Όταν θα έρθουν τα πρώτα 15 εκσυγχρονισμένα -Ε στην Ελλάδα, τότε θα σταλούν στις ΗΠΑ και τα πρώτα -D, έτσι ώστε να έρθουν κι αυτά σε επίπεδο -Ε. Φυσικά, ο ΕΣ μπορεί να κάνει το ίδιο και με τα δικά του 9 AH-64D, ώστε εν τέλει να αποκτήσει μέχρι και 39 ΑΗ-64Ε.
Για να μην υπάρξει παρεξήγηση, οι ΗΠΑ μας προσφέρουν και τα 30 AH-64D as is, where is, και αν ο ΕΣ δεν θέλει να τα φέρει σε επίπεδο -Ε, μπορούμε απλά να τα προσθέσουμε στον Στόλο της Αεροπορίας Στρατού. Πρέπει όμως να επισημάνουμε, πως η επίσημη υποστήριξη των AH-64D λήγει σε λίγο καιρό, και θα έχουν και αυτά τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε με τα ΑΗ-64Α. Σε κάθε περίπτωση, και τα 30 θα πρέπει να περάσουν από μια επιθεώρηση, πριν έρθουν στην χώρα μας, με κόστη ανάλογα με αυτά που πληρώσαμε για τα 10 CH-47D πριν λίγα χρόνια (περίπου 10 εκ. ευρώ έκαστο).
Αλλάζοντας τώρα θέμα, και πηγαίνοντας στα άρματα μάχης, οι ΗΠΑ έχουν ενημερώσει πως λίαν συντόμως θα υπάρξουν διαθέσιμα και Μ1Α2. Abrams. Είναι η πρώτη φορά μετά από πάρα πολλά χρόνια, θα γίνουν διαθέσιμα επιχειρησιακά Μ1Α2, που αυτή τη στιγμή υπηρετούν σε διάφορες μονάδες πρώτης γραμμής, αλλά στις ηπειρωτικές ΗΠΑ. Τα άρματα αυτά βρίσκονται κανονικά σε λειτουργία, και χρειάζονται ελάχιστα έξοδα για να ταξιδέψουν για την Ελλάδα. Ουσιαστικά είναι στην κατάσταση που βρίσκονταν τα 1200 Μ1117 πριν έρθουν στην Ελλάδα. Βέβαια, αυτή τη φορά, αν δεν τα αποκτήσει άμεσα ο ΕΣ, δεν θα γίνει αφαίρεση οπλισμού, αλλά θα καταλήξουν σε άλλες χώρες.
Ελπίζουμε αυτή τη φορά, να μην βρεθούν νέες “δικαιολογίες”, και ο ΕΣ να μην ζητήσει εκ νέου αδύνατα πράγματα από την αμερικανική πλευρά. Θυμίζουμε πως πριν από 13 περίπου χρόνια, ο ΕΣ “κλώτσησε” την ευκαιρία για 400 Μ1Α1, ζητώντας στην τότε LoR, δυνατότητες ανακατασκευής (όχι απλά συντήρησης) των οχημάτων που δεν τις είχε ούτε ο ίδιος ο αμερικανικός στρατός. Έτσι, πολλές μονάδες παρέμειναν με τα “πιστά” Leopard 1A5, αντί να γίνει το “άλμα” ισχύος με 400 Μ1Α1. Φυσικά τα υποψήφια για την Ελλάδα του 2013 Μ1Α1 αγοράστηκαν από το Μαρόκο, που πήρε ακριβώς τα ίδια οχήματα, με το 1/3 του κόστους (που καταφέραμε στην Ελλάδα να φτάσουμε σε ύψος 2 δις ευρώ).
Οι ΗΠΑ από το 2021, με τις επαφές του τότε ΑΓΕΕΘΑ Στρατηγού Φλώρου, γνωρίζουν το πιεστικό πρόβλημα της έλλεψης ΤΟΜΑ στις μονάδες ελιγμού του ΕΣ. Πλέον, οι Αμερικανοί εκτός των Μ2Α2 ODS-SA, προσφέρουν ΤΟΜΑ Μ2Α3, σε μια νέα πρόταση, καθώς ο αμερικανικός στρατός πηγαίνει σε διαφορετικής σύνθεσης μονάδες. Οι αλλαγές αυτές συνεπάγονται πως συνεπώς λίαν συντόμως θα υπάρξουν διαθέσιμα και Μ2Α3, αντί μόνο Μ2Α2 ODS. Οι Αμερικανοί, που γνωρίζουν για τις σχεδιαζόμενες ελληνικές “πατέντες” με τα εκσυγχρονισμένα Μ113, προσφέρουν και Μ2Α3 πλέον, έναντι πολύ λογικής τιμής, και σίγουρα είναι κατά πολύ ανώτερα της όποιας “πατέντας” Μ113.
Σημειώνουμε πως η Ελλάδα θα μπορούσε να είχε παραλάβει ήδη 164 M2A2 Bradley το 2024, με 62 από αυτά δωρεάν μέσω EDA, αλλά επισήμως απορρίφθησαν λόγω κακής κατάστασης και υψηλού κόστους αποκατάστασης. Υπενθυμίζουμε πως ο ΥΕΘΑ είχε αναφέρει πως το κάθε Bradley θα στοίχιζε 8 εκ. ευρώ το καθένα, παραλείποντας όμως να αναφέρει πως στην τιμή συμπεριλαμβάνονταν (και πάλι), δυνατότητες πλήρου ανακατασκευής διαιρεμένα στα 162 οχήματα, διψήφιος αριθμός TOW 2 RF και δεκάδες χιλιάδες βλήματα για κάθε όχημα.
Τα M2A3, ως μέρος της οικογένειας Bradley, προσφέρουν βελτιωμένα χαρακτηριστικά, και είναι μια σύγχρονη έκδοση του αξιόπιστου ΤΟΜΑ. Αν είχαμε προχωρήσει τότε στα 162 Μ2Α2, τώρα θα μπορούσαμε άνετα να προσθέσουμε και σημαντικούς αριθμούς Μ2Α3, αυξάνοντας σταδιακά το απόθεμά μας. Βέβαια, αν αληθεύουν οι πληροφορίες μας, η απόφαση για εκσυγχρονισμό στα Μ113 είναι ειλημμένη, και αυτό δεν αλλάζει ακόμη κι αν οι ΗΠΑ μας προσφέρουν δωρεάν και τα Μ2Α4.
Κάτι εξαιρετικά σημαντικό είναι πως τελικά υπάρχει ξανά διαθέσιμος αριθμός αυτοκινούμενων πυροβόλων Μ109Α5, που μπορούν να ενισχύσουν άμεσα τις Μοίρες του Ελληνικού Πυροβολικού. Τα πυροβόλα αυτά, παρά περί του αντιθέτου πληροφορίες, δεν θα καταλήξουν στην Ουκρανία, καθώς η τελευταία έχει σταθεροποιήσει τις απώλειές της σε Α/Κ πυροβόλα, και το βασικό της πρόβλημα είναι τα πυρομαχικά των 155 χιλιοστών, και οι νέες κάννες.
Η Ουκρανία έχει λάβει διάφορες εκδόσεις από M109, αλλά έχει λάβει και πολλά ακόμη μοντέλα πυροβόλων 155 χιλιοστών, καλύπτοντας τις ανάγκες της. Η Ελλάδα θα μπορούσε να αξιοποιήσει τα Μ109Α5 προκειμένου να ενισχύσει το Πυροβολικό, που βασίζεται σε πολύ παλιότερες εκδόσεις του Μ109, ενώ όπως όλα δείχνουν, δεν υπάρχει και ενδιαφέρουν για εκσυγχρονισμό των πυροβόλων. Παλιότερα, είχαν προσφερθεί ως 150 Α/Κ πυροβόλα Μ109Α5, αλλά η καθυστέρηση στη λήψη απόφασης, είχε σαν αποτέλεσμα τα πυροβόλα αυτά να καταλήξουν σε άλλους χρήστες.
Το ενδιαφέρον είναι πως καθώς ο αμερικανικός στρατός θα κρατήσει κυρίως τα Μ109Α7 σε υπηρεσία, θα γίνουν διαθέσιμα και τα πολύ πιο σύγχρονα Μ109Α6. Για την ιστορία και μόνο θα πούμε πως το Μ109Α6 είναι μια ψηφιακή έκδοση του πυροβόλου, με εξαιρετικά χαρακτηριστικά. Ο ΕΣ διαθέτει μόλις 12 πυροβόλα Μ109Α5, ενώ ο εκσυγχρονισμός των παλιότερων Μ109 δεν προχώρησε ποτέ.
Και τώρα όμως, όλα αυτά, δεν θα είναι διαθέσιμα εσαεί, ούτε οι ΗΠΑ θα περιμένουν την Ελλάδα να αποφασίσει για το αν ενδιαφέρεται ή όχι. Σίγουρα πολλοί στρατοί κοντά σε περιοχές που τώρα έχουν “αναφλεγεί” θα ενδιαφερθούν, και μάλιστα δεν θα έχουν και την απαίτηση να τα λάβουν όλα αυτά δωρεάν (όπως κάνει πάντα η Ελλάδα). Το πρόγραμμα EDA επιτρέπει τη μεταφορά πλεονάζοντος εξοπλισμού σε ξένες κυβερνήσεις αλλά συνήθως οι χώρες αυτές πληρώνουν ένα έστω μικρό τίμημα.
Μιλώντας για τιμές, η Ελλάδα θα πληρώσει για όλα αυτά ένα συμβολικό τίμημα, αλλά θα πρέπει να γίνει μια επιθεώρηση/ συντήρηση πριν έρθουν. Ειδικά για τα AH-64D, το κόστος αναμένεται περίπου στα 10 εκ. δολάρια έκαστο, όσο δηλαδή ήταν και το κάθε CH-47D, χωρίς να υπολογιστεί ποσότητα ανταλλακτικών. Επίσης δεν υπάρχει διαθέσιμη ποσότητα ακόμη, καθώς οι ΗΠΑ συγκεντρώνουν πρώτα τα αιτήματα από τους ενδιαφερόμενους, και μετά προτείνουν ποσότητες. Το πρώτο που μας προτάθηκε ήταν τα 30 AH-64D.
Τα Μ2Α3 και τα Μ109Α5 δεν υπάρχει ακόμη τιμή, αλλά θα πρέπει να γίνει πρώτα συνεννόηση με την BAe Systems, προκειμένου να συμφωνηθεί μια τιμή για εργοστασιακή συντήρηση, είτε στις εγκαταστάσεις των ΗΠΑ, είτε σε εγχώρια γραμμή συντήρησης (που είχε ήδη σχεδιαστεί από την BAe στο Βόλο για τα ελληνικά Μ2Α2 ODS, πριν τελικά στραφούμε στα Μ113). Αυτή η ευκαιρία μπορεί να ενισχύσει σημαντικά την ελληνική άμυνα, αλλά απαιτεί γρήγορες αποφάσεις σε μια εποχή όπου ο ανταγωνισμός για τέτοιο υλικό είναι έντονος.
