Το Πολεμικό Ναυτικό (ΠΝ) ετοιμάζεται να υλοποιήσει ένα από τα πιο φιλόδοξα προγράμματα ανανέωσης του στόλου του, με την απόκτηση τεσσάρων υπερσύγχρονων υποβρυχίων, μια κίνηση που μπορεί να αλλάξει τις ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο. Το πρόγραμμα, που εκτιμάται ότι θα διαρκέσει από 8 εως και 12 χρόνια λόγω του μεγάλου χρόνου κατασκευής και του υψηλού κόστους – το οποίο μπορεί να ξεπεράσει τα 4 δισ. ευρώ ανάλογα με την επιλογή – αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα στο πλαίσιο του Μεσοπρόθεσμου Προγράμματος Αμυντικής Αξιοποίησης (ΜΠΑΕ) 2025-2036.
Η ανάγκη για αυτά τα υποβρύχια είναι ίσως περισσότερο επιτακτική, καθώς το ΠΝ στοχεύει στη στρατηγική απαγόρευσης εξόδου (denial of sea control) τουρκικών πλοίων επιφανείας από τα ύδατα της περιοχής, ειδικά τώρα που η Τουρκία ενισχύει τον στόλο της με τα νέα υποβρύχια Type 214TN (Reis-class). Οι περισσότεροι κατασκευαστές σύγχρονων συμβατικών υποβρυχίων έχουν ήδη προσεγγίσει τα Ναυπηγεία Σκαραμαγκά (ΕΝΣ), όπου υπάρχει σημαντική εμπειρία από την κατασκευή των Type 214HN, ενώ αυτή τη στιγμή διεξάγεται εργοστασιακή συντήρηση στο υποβρύχιο Παπανικολής, γεγονός που ενισχύει τις προοπτικές τοπικής συμπαραγωγής. Πρέπει δε να τονιστεί πως πρόκειται να συναφθεί σύμβαση FOS για τα υποβρύχια 214ΗΝ και ΩΚΕ υψους 120 εκκ. για πέντε έτη (εντος ΜΠΑΕΕ)
Η Ελλάδα, αντιμετωπίζοντας την εντεινόμενη τουρκική ναυτική απειλή με νέες φρεγάτες και κορβέτες, βλέπει στα υποβρύχια το κλειδί για να διατηρήσει το στρατηγικό πλεονέκτημα. Τα νέα σκάφη θα αντικαταστήσουν τα γηρασμένα Type 209/1200, που ήδη μετρούν πάνω από 50 χρόνια υπηρεσίας, και θα ενισχύσουν τις δυνατότητες stealth επιχειρήσεων, την αυτονομία μέσω προηγμένων συστημάτων AIP (Air-Independent Propulsion) και την ικανότητα εκτόξευσης πυραύλων cruise μεγάλου βεληνεκούς για χτυπήματα σε χερσαίους στόχους.
Επιπρόσθετα, το πρόγραμμα δίνει έμφαση σε υψηλά ποσοστά συμπαραγωγής στα ελληνικά ναυπηγεία, ενισχύοντας την εγχώρια βιομηχανία και μειώνοντας την εξάρτηση από ξένους προμηθευτές. Το ΠΝ επιδιώκει ομοιογένεια όσο το δυνατόν περισσότερο, με όλα τα τέσσερα υποβρύχια να ανήκουν στο ίδιο σχέδιο, αποφεύγοντας “2+2” σχήματα λόγω συμβολαίων και υψηλού κόστους.
Πριν ξεκινήσουμε την ανάλυση, πρέπει να πούμε πως εκτός από τις ‘Γερμανικές’ επιλογές που εξασφαλίζουν ενιαία εκπαίδευση και συντήρηση χωρίς την ανάγκη διαχείρισης δύο διαφορετικών “σχολών” υποβρυχίων, οι έτερες υποψηφιότητες θα απαιτήσουν εισαγωγή σε νέες φιλοσοφίες ναυπήγησης και διαχείρισης Υ/Β.
Σύμφωνα με πληροφορίες από πηγές του ΓΕΝ και εταιρειών της αμυντικής βιομηχανίας, το ΠΝ έχει ξεκινήσει άτυπες διαβουλεύσεις με κορυφαίους κατασκευαστές παγκοσμίως. Οι προσφορές που εξετάζονται περιλαμβάνουν οκτώ σχέδια, προσαρμοσμένα όσο το δυνατόν στις ελληνικές απαιτήσεις: μέγεθος 2.000-4.000 τόνων, AIP για αθόρυβη πλεύση άνω των 20 ημερών, stealth χαρακτηριστικά, δυνατότητα για πυραύλους cruise και φυσικά τοπική συμπαραγωγή. Παρακάτω παρουσιάζονται αναλυτικά οι επιλογές, με έμφαση στα τεχνικά χαρακτηριστικά και τις στρατηγικές εκτιμήσεις.
1. Barracuda: Πυρηνική ισχύς σαν Suffren, αλλά συμβιβασμοί στην συμβατική έκδοση
Η γαλλική Naval Group, γνωστή από τη συνεργασία της με την Ελλάδα για τις φρεγάτες FDI, προτείνει μια συμβατική έκδοση του πυρηνικού υποβρυχίου Suffren, γνωστή και ως Black Sword Barracuda, όπως έχει προσαρμοστεί για το ολλανδικό ναυτικό. Με μήκος 82 μέτρων, πλάτος 8,2 μέτρων και εκτόπισμα 3.600 τόνων, το Barracuda είναι σημαντικά μεγαλύτερο (σχεδον διπλασιο) από τα υπάρχοντα Type 214HN του ΠΝ.
Χρησιμοποιεί diesel-electric προώθηση σε συνδυασμό με με μπαταρίες lithium-ion, όπως στην ολλανδική παραλλαγή Black Sword, προσφέροντας εμβέλεια 15.000 ναυτικών μιλίων, ταχύτητα άνω των 20 κόμβων υποβρυχίως, πλήρωμα 35-43 ατόμων, βάθος βύθισης άνω των 300 μέτρων και δυνατότητα μεταφοράς 30 όπλων, όπως τορπίλες, πυραύλους Exocet SM39 και Scalp Naval.
Παρά τα εντυπωσιακά χαρακτηριστικά του, το Barracuda δεν φαίνεται να ενθουσιάζει το ΠΝ. Η μεγαλύτερη αδυναμία του είναι η πλήρης απουσία συστήματος AIP, καθώς βασίζεται αποκλειστικά σε μπαταρίες lithium-ion, οι οποίες περιορίζουν την αθόρυβη πλεύση σε μόλις 6-7 ημέρες. Αυτό αποτελεί σημαντικό μειονέκτημα για τις μακροχρόνιες επιχειρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου η αυτονομία -χωρις αναπνευστήρα- είναι κρίσιμη.
Η επιλογή αυτή θεωρείται από το ΠΝ ως επιστροφή στο παρελθόν, καθώς τα υπάρχοντα Type 214HN διαθέτουν ήδη AIP, και το ΠΝ αναζητά όχι απλώς AIP, αλλά ένα εξελιγμένο σύστημα AIP νέας γενιάς που θα εξασφαλίσει στρατηγικό προβάδισμα για δεκαετίες. Επιπλέον, η Naval Group υστερεί σε θέματα συμπαραγωγής, προσφέροντας χαμηλά ποσοστά τοπικής κατασκευής της τάξης του 25% παρά την πρόταση για συνεργασία με τα ΕΝΣ.
Το κόστος του Barracuda, εκτιμάται θα ξεπερνά το 1,5 δισ. ευρώ ανά σκάφος, το καθιστά από τα ακριβότερα, χωρίς να προσφέρει αντίστοιχα πλεονεκτήματα. Τέλος, η διαφορετική φιλοσοφία του σε σχέση με τα Type 214HN δημιουργεί προκλήσεις για την ομοιογένεια του στόλου, καθώς απαιτεί διαφορετική εκπαίδευση και συντήρηση.
2. Scorpène: Αξιόπιστο αλλά ξεπερασμένο σχέδιο
Η δεύτερη πρόταση της Naval Group είναι το Scorpène, ένα υποβρύχιο που θεωρείται αξιόπιστο και δοκιμασμένο, αλλά με περιορισμούς λόγω της ηλικίας πλέον του σχεδίου. Με μήκος από 66 έως 80 μέτρα (ανάλογα με την παραλλαγή), πλάτος 6,2 μέτρων και εκτόπισμα 1.700 τόνων επιφανείας (2.000 υποβρυχίως), το Scorpène χρησιμοποιεί προώθηση diesel-electric με σύστημα MESMA AIP, το οποίο επιτρέπει αθόρυβη πλεύση για 18-21 ημέρες. Διαθέτει έξι σωλήνες 533mm για 18 όπλα, τορπίλες και πυραύλους Exocet, ενώ ενσωματώνει stealth χαρακτηριστικά, όπως χαμηλή μαγνητική και ηλεκτρομαγνητική υπογραφή, που το καθιστούν δύσκολο να εντοπιστεί.
Παρά την αξιοπιστία του, το Scorpène δεν εντυπωσιάζει το ΠΝ, καθώς το σχέδιο του χρονολογείται από τις αρχές του 2000, καθιστώντας το λιγότερο ανταγωνιστικό έναντι νεότερων προτάσεων. Η ταχύτητα του, που φτάνει τους 20 κόμβους υποβρυχίως, είναι ικανοποιητική, αλλά δεν εντυπωσιάζει. Το κόστος, που κυμαίνεται στα 800-900 εκατ. ευρώ ανά σκάφος, χωρίς όμως να προσφέρει σημαντικά τεχνολογικά πλεονεκτήματα. Επιπλέον, το σύστημα MESMA AIP θεωρείται ξεπερασμένο σε σύγκριση με τα fuel-cell συστήματα άλλων προτάσεων. Όπως και το Barracuda, η διαφορετική φιλοσοφία του σε σχέση με τα Type 214HN δημιουργεί προκλήσεις για την ομοιογένεια του στόλου, κάτι που το ΠΝ θέλει να αποφύγει.
3. Το γερμανο-νορβηγικό Type 212CD: Η κορυφαία επιλογή για στρατηγική υπεροχή
Η ThyssenKrupp Marine Systems (TKMS) και η Kongsberg συνεργάζονται για το Type 212CD (Common Design), ένα υποβρύχιο ειδικά σχεδιασμένο για επιχειρήσεις σε βόρεια και μεσογειακά ύδατα. Με μήκος 73 μέτρων, πλάτος 10 μέτρων και εκτόπισμα 2.500 τόνων επιφανείας (2.700 εν καταδυσει), το 212CD διακρίνεται για το πρωτοποριακό του σχήμα “diamond shape”, το οποίο μειώνει δραστικά την ανίχνευση από σύγχρονα σόναρ. Εξοπλισμένο με την κορυφαία fuel-cell AIP τεχνολογία νέας γενιάς, προσφέρει αθόρυβη πλεύση τουλαχιστο για 25 ημέρες, ταχύτητα άνω των 20 κόμβων και δυνατότητα μεταφοράς 13 όπλων, συμπεριλαμβανομένων αντιαεροπορικών πυραύλων IDAS, προηγμένων τορπιλών και κατευθυνομένων βλημάτων.
Έτερο πλεονέκτημα αποτελεί το γεγονός ότι είναι πλήρως ανοξείδωτο και συνεπώς αντιμαγνητικό. Το Type 212CD θα πρέπει να πούμε χωρίς περιστροφές πως θεωρείται η καλύτερη πρόταση για το ΠΝ, καθώς αντιπροσωπεύει το “επόμενο βήμα” στην εξέλιξη των υποβρυχίων, προσφέροντας ξεκάθαρη ειδοποιό διαφορά σε σχέση με τα Type 214TN που εισάγει η Τουρκία. Το προηγμένο AIP του, σε συνδυασμό με την εξαιρετική stealth τεχνολογία, εξασφαλίζει μακροχρόνια υπεροχή στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Γερμανία και η Νορβηγία προσφέρουν υψηλά ποσοστά συμπαραγωγής (ναυπήγηση και των 4 υποβρυχίων στην Ελλάδα) στα ΕΝΣ, ενισχύοντας την ελληνική βιομηχανία.
Επίσης, προτείνουν κάτι παραπάνω από μια απλή “αμυντική προμήθεια”, αλλά μια “διακρατική αμυντική συνεργασια”, με ορίζοντα ολο το χρόνο ζωής των υποβρυχίων στο μέλλον, που θα περιλαμβάνει κοινή προμήθεια ανταλλακτικών, κοινή εκπαίδευση, κοινό FOS κλπ. Το κόστος, μπορεί να φτάσει το 1 ή 1,1 δισ. ευρώ ανά σκάφος, ωστόσο η επένδυση δικαιολογείται από την τεχνολογική υπεροχή και τη μακροπρόθεσμη αξία. Η ολοκλήρωση του Critical Design Review (CDR) το 2024 εγγυάται την ωριμότητα του σχεδίου. Επιπλέον, η φιλοσοφία του βασίζεται στα Type 214HN, εξασφαλίζοντας πλήρη συμβατότητα και ομοιογένεια με τον υπάρχοντα στόλο του ΠΝ, διευκολύνοντας την εκπαίδευση και τη συντήρηση.
4. Το ιταλικό U212 NFS: Οικονομική λύση με γερμανικές ρίζες
Η ιταλική Fincantieri προτείνει το U212 NFS (Near Future Submarine), το οποίο βασίζεται στο γερμανικό Type 212 αλλά ενσωματώνει ιταλικές βελτιώσεις. Με μήκος 59 μέτρων, εκτόπισμα 1.600 τόνων (2.000 στην έκδοση Evo), πλήρωμα 29 ατόμων και fuel-cell AIP που επιτρέπει αθόρυβη πλεύση για 3 εβδομάδες, το U212 NFS είναι μια συμπαγής και οικονομική επιλογή.
Διαθέτει έξι σωλήνες, νέο ιστίο με επτά ηλεκτρικούς ιστούς (masts) για προηγμένα συστήματα αισθητήρων και δυνατότητα μεταφοράς τορπιλών Black Shark, προσφέροντας ικανοποιητικές ικανότητες stealth. Το ΠΝ δείχνει ενδιαφέρον για το U212 NFS λόγω του χαμηλού κόστους, που εκτιμάται στα 700-800 εκατ. ευρώ ανά σκάφος, καθώς και της γεωγραφικής εγγύτητας και της συνεργασίας που ξεκινά λόγω των Bergamini με την Ιταλία.
Η πρόταση ενισχύεται από τα υψηλά ποσοστά συμπαραγωγής (ναυπήγηση και των 4 υποβρυχίων στην Ελλάδα), που επιτρέπουν σημαντική εμπλοκή των ΕΝΣ, ενώ η συμβατότητα με τα γερμανικά συστήματα διευκολύνει τη συντήρηση και την ενσωμάτωση.
Έτερο πλεονέκτημα αποτελεί το γεγονός ότι είναι πλήρως ανοξείδωτο και συνεπώς αντιμαγνητικό. Η φιλοσοφία του, βασισμένη στα Type 214HN, εξασφαλίζει ομοιογένεια με τον υπάρχοντα στόλο, καθιστώντας το μια ασφαλή και οικονομική επιλογή για το ΠΝ.
5. Το Type 214 NG: Η αξιόπιστη λύση που γνωρίζουμε καλά
Η ThyssenKrupp Marine Systems επιστρέφει με το Type 214 New Generation, μια εξελιγμένη έκδοση των υπαρχόντων Type 214HN (Papanikolis-class) του ΠΝ. Με μήκος 72 μέτρων, εκτόπισμα 2.000 τόνων, fuel-cell AIP που προσφέρει αθόρυβη πλεύση για πάνω από 50 ημέρες και ταχύτητα 20 κόμβων, το Type 214 NG ενσωματώνει προηγμένα ηλεκτρονικά συστήματα, όπως νέα σόναρ και ECM (electronic countermeasures), καθώς και δυνατότητα μεταφοράς 16 όπλων, συμπεριλαμβανομένων πυραύλων IDAS.
Αν και θεωρείται τεχνολογικά εξελιγμένο, το Type 214 NG δεν διαφέρει ριζικά από τα υπάρχοντα Type 214HN, καθώς βασίζεται στο ίδιο κύτος, κάτι που το καθιστά μια ασφαλή αλλά όχι επαναστατική επιλογή. Το κόστος, φτάνει στο 1 δις ευρώ ανά σκάφος (όχι τόσο χαμηλό), ενώ η TKMS προσφέρει υψηλά ποσοστά συμπαραγωγής (άνω του 50%) στα ΕΝΣ, ενισχύοντας την ελληνική βιομηχανία. Η πλήρης συμβατότητα με τα υπάρχοντα Type 214HN εξασφαλίζει εύκολη ενσωμάτωση, κοινά ανταλλακτικά και απλοποιημένη εκπαίδευση, καθιστώντας το ιδανικό για έναν ομοιογενή στόλο. Η φιλοσοφία του είναι προφανώς ίδια με τα Type 214HN, εξαλείφοντας κάθε ανησυχία για διχοτόμηση σε “σχολές” υποβρυχίων.
6. Το σουηδικό A26 (Blekinge): Με VLS μιλάμε για υποβρύχια φρεγάτα!
Η Saab Kockums παρουσιάζει το A26 Blekinge, ένα υποβρύχιο με μήκος 66,1 μέτρων, πλάτος 6,75 μέτρων και εκτόπισμα 1.800 τόνων επιφανείας (2.600 υποβρυχίως). Εξοπλισμένο με Stirling AIP 5ης γενιάς, προσφέρει αυτονομία άνω των 50 ημερών, εμβέλεια 10.000 ναυτικών μιλίων και stealth σχεδιασμό, ιδανικό για παράκτιες επιχειρήσεις στο Αιγαίο. Το πιο ελκυστικό χαρακτηριστικό του είναι η δυνατότητα ενσωμάτωσης VLS για 4-8 πυραύλους cruise, όπως οι RBS15 ή πύραυλοι cruise όπως οι ELSA, Scal Naval & Tomahawk.
Το A26 είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον για την Ελλάδα λόγω του σχετικά χαμηλού του κόστους, που εκτιμάται στα 700 εκατ. ευρώ ανά σκάφος, και της σουηδικής τεχνογνωσίας σε AIP, που εξασφαλίζει υψηλή αυτονομία και χαμηλή ανιχνευσιμότητα. Ωστόσο, το μικρότερο μέγεθός του το καθιστά λιγότερο κατάλληλο για επιχειρήσεις σε ανοιχτή θάλασσα σε σύγκριση με μεγαλύτερα σχέδια. Η Σουηδία προσφέρει μέτρια ποσοστά συμπαραγωγής (τα υπολογίζουμε σε 30-40%), που είναι ικανοποιητικά αλλά όχι κορυφαία.
Το κύριο μειονέκτημα είναι ότι η φιλοσοφία του Stirling AIP διαφέρει από τα fuel-cell συστήματα των Type 214HN, δημιουργώντας πιθανές προκλήσεις για την ομοιογένεια του στόλου, καθώς το ΠΝ προτιμά να αποφύγει τη διαχείριση δύο διαφορετικών “σχολών” υποβρυχίων.
7. Το νοτιοκορεατικό KSS-III (Dosan Ahn Changho): Ο γίγαντας των βυθών
Η Hanwha Ocean προτείνει το KSS-III Batch II, ένα από τα πιο προηγμένα συμβατικά υποβρύχια παγκοσμίως, βασισμένο σε τεχνολογία του γερμανικού Type 214 αλλά “κλιμακωμένο” σε μεγαλύτερο μέγεθος και δυνατότητες. Με μήκος 83,5 μέτρων, πλάτος 9,6 μέτρων και εκτόπισμα 3.000+ τόνων επιφανείας (3.705 υποβρυχίως), το KSS-III είναι το μεγαλύτερο υποβρύχιο στην κατηγορία του.
Ενσωματώνει προηγμένο fuel-cell AIP συνδυασμένο με μπαταρίες lithium-ion, προσφέροντας αθόρυβη πλεύση για περισσότερες από 20 ημέρες (έως 50 ημέρες συνολική αυτονομία), ταχύτητα 20 κόμβων υποβρυχίως και εμβέλεια 10.000 ναυτικών μιλίων. Με πλήρωμα 50 ατόμων, διαθέτει έξι σωλήνες 21 ιντσών για τορπίλες και πυραύλους, καθώς και VLS με 6-10 cells για πυραύλους cruise Hyunmoo ή ακόμα και βαλλιστικούς πυραύλους (SLBMs), προσφέροντας ισχυρή ικανότητα χτυπημάτων σε χερσαίους στόχους.
Το KSS-III θεωρείται…
Η συνέχεια στο navaldefence.gr
