Του αντιναυάρχου ε.α. Σπύρου Κονιδάρη (ΠΝ), επίτιμου υπαρχηγού Στόλου – ΜSEE, πρώην εθνικού στρατιωτικού αντιπροσώπου στο NATO/SHAPE.
Φωτογραφίες: Απόλλων Λεονταρίτης
Οι πυραυλάκατοι κλάσης ΡΟΥΣΣΕΝ ή Super Vita θεωρούνται από τα πλέον ολοκληρωμένα πλοία του Πολεμικού μας Ναυτικού, αφού οι σύγχρονες αυτές μονάδες επιφανείας σχεδιάστηκαν και εξοπλίστηκαν από το ίδιο το ΠΝ σύμφωνα με τις ανάγκες του. Κρύβουν όμως και μια επιπλέον άγνωστη δυνατότητα.
Η κλάσης πυραυλακάτων ΡΟΥΣΣΕΝ «υποφέρει» από τις κακοδαιμονίες τής υλοποίησης του προγράμματος ναυπήγησης τους, με αποτέλεσμα η είσοδος σε υπηρεσία του πρώτου και του τελευταίου πλοίου της να απέχουν χρονικά περισσότερο από 18 χρόνια. Έτσι, όταν η ΤΠΚ Υποπλοίαρχος Ρουσσέν (P 67) θα αντιμετωπίζει το φάσμα ενός προγράμματος Εκσυγχρονισμού Μέσου Ζωής (ΕΜΖ), η νεότερη, Υποπλοίαρχος Βλαχάκος (P 79), μόλις θα έχει βγει στα νερά του Αιγαίου.
To ΠΝ σε άσκηση στην Αδριατική (ADRION LIVEX 2022) με την ΤΠΚ Super Vita ΡΙΤΣΟΣ
Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι από τη σχεδίασή τους οι μονάδες αυτές με το εντυπωσιακό συγκρότημα αισθητήρων και τον βαρύ οπλισμό τους, και δεδομένης της ένδειας άλλων σύγχρονων πλοίων, αντιμετωπίζονται από το ΠΝ σε επίπεδο αποστολών σαν κορβέτες κι όχι ως πυραυλάκατοι. Και συχνά-πυκνά τους ανατίθενται αποστολές που υπό κανονικές συνθήκες θα έπρεπε να ανατεθούν σε μεγαλύτερα πλοία. Κατά καιρούς μάλιστα έχουν υπάρξει και διάφορες ιδέες για τον όποιο ΕΜΖ υλοποιηθεί στο μέλλον. Με αφορμή αυτές, θα παραθέσω μια εκδοχή άμεσης αναβάθμισης των επιχειρησιακών τους δυνατοτήτων και μάλιστα του οπλισμού και της θανατηφόρας ισχύος τους, η οποία εξετάστηκε από της αρχής του προγράμματος και τους λόγους για τους οποίους δεν προχώρησε.
Θα ξεκινήσω από την απόφαση του συμβουλίου των Ναυάρχων, δηλαδή του Ανώτατου Ναυτικού Συμβουλίου (ΑΝΣ), προ 25ετίας σχετικά με τον οπλισμό των προς πρόσκτηση Νέων Πυραυλακάτων-ΤΠΚ.
Στην απόφαση αυτή περί επιχειρησιακών δυνατοτήτων των νέων ΤΠΚ περιλαμβάνονταν στοιχεία υποχρεωτικά καθώς και επιθυμητά χαρακτηριστικά και δυνατότητες του σκάφους (εκτόπισμα, μέγιστη ταχύτητα, τύπος πρόωσης, μέγιστη εμβέλεια με τη μέγιστη ταχύτητα), των ηλεκτρονικών συσκευών (ραντάρ έρευνας, ναυτιλίας, Η/Ν πολέμου, επικοινωνιών, IFF κλπ.), των συστημάτων διεύθυνσης βολής και διαχείρισης μάχης (ραντάρ πυροβολικού, ηλεκτροοπτικοί αισθητήρες, σύστημα) και των όπλων (κύριο και δευτερεύοντα πυροβόλα, κατευθυνόμενα βλήματα επιφανείας-επιφανείας, σύστημα αυτοάμυνας-CIWS και τορπίλες εναντίον πλοίων επιφανείας).
Από την πυκνή εκείνη απόφαση (1,5 σελίδας), αποτέλεσμα εργασίας και εισήγησης του Κλάδου των Επιχειρήσεων του ΓΕΝ (Α΄ Κλάδος) περί το τέλος του 1997, έπρεπε να προκύψει μια λεπτομερής προδιαγραφή των πλοίων, με βάση την οποία θα γινόταν ο διαγωνισμός, με 4-5 ξένους οίκους να δείχνουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Αυτή η εργασία, δηλαδή η σύνταξη του σχεδίου των προδιαγραφών, ανατέθηκε στη Διεύθυνση Εξοπλισμών του ΓΕΝ (ΓΕΝ/ΔΕΞ), στο τμήμα των Μονάδων Επιφανείας και κατά βάση σε δύο άτομα, τον ένα αντιπλοίαρχο αρχηγό των Μηχανικών και υπαρχηγό της Σχολής Ν. Δοκίμων 19 χρόνια πριν που αποφοίτησε το 1979, και τον άλλο υπογράφοντα, Πλωτάρχη μάχιμο, αρχηγό της τάξης του και της ΣΝΔ. Ναυπηγός, απόφοιτος του φημισμένου ΜΙΤ των ΗΠΑ ο πρώτος, Αξιωματικός Οπλικών στην Ελλάδα και Ηλεκτρολόγος Μηχανικός με εξειδίκευση στα Η/Ν και Οπλικά Συστήματα από το Naval Postgraduate School-Monterey, επίσης των ΗΠΑ, ο δεύτερος.
Με εμπειρία από την παραλαβή της φρεγάτας ΕΛΛΗ από την Ολλανδία (1980-81) και από την υπηρεσία του στις τεχνικές σιευθύνσεις του Ναυστάθμου ο πρώτος, με εμπειρία από την παραλαβή της φρεγάτας ΥΔΡΑ από τη Γερμανία (1992-93) και επιπλέον ως αξιωματικός Γέφυρας και Κέντρου επιχειρήσεων στις Φρεγάτες και ΤΠΚ καθώς και κυβερνήτης (1994-97) της ΤΠΚ ΣΤΑΡΑΚΗΣ ο δεύτερος.
Ανάμεσα στις πρώτες προκλήσεις από την ανάθεση του προγράμματος στη ΔΕΞ ήταν:
- Η εύρεση κάποιου είδους μοντέλου προδιαγραφών για πολεμικό πλοίο, από την διεθνή βιβλιογραφία, ώστε να λάβουμε τουλάχιστον τους τίτλους των κεφαλαίων και των παραγράφων και στη συνέχεια κάποιου είδους και τρόπου αξιολόγησης των χαρακτηριστικών/ δυνατοτήτων διαφόρων πλοίων. Αυτά ως αρχή και τα οποία θα τα διαμορφώναμε σύμφωνα με τις απαιτήσεις του Π.Ν. και τον τύπο του σκάφους.
- Το αντίστοιχο (αλλά εις μάτην) σε ότι αφορά ηλεκτρονικά συστήματα, συσκευές, οπλικά συστήματα, κατευθυνόμενα βλήματα (Κ/Β) και πυροβόλα.
- Ο καθορισμός του CIWS από «χρησμό της Πυθίας», όπως ήταν στην απόφαση του ΑΝΣ, σε συγκεκριμένο σύστημα (θα επανέλθω παρακάτω).
- Η επιλογή των βλημάτων επιφανείας-επιφανείας ως αποτέλεσμα επιτελικής μελέτης από το ΓΕΝ και όχι απλώς ως το «καλύτερο μεταξύ αυτών που θα πρότειναν τα ξένα ναυπηγεία».
- Η ακτίνα δράσης του πλοίου. Θα την αξιολογούσαμε με την μέγιστη ταχύτητα (διαφορετική για κάθε κατασκευαστή) όπως μας περιόριζε η απόφαση ή με συγκεκριμένη υποχρεωτική (ανελαστική) υψηλή ταχύτητα ώστε να είναι δυνατή μια δίκαιη αξιολόγηση;
- Το θέμα με τις τορπίλες, το οποίο και θα αναπτύξω παρακάτω.
Η ιδέα για τοποθέτηση τορπιλών στις νέες ΤΠΚ δεν ήταν κάτι πρωτόγνωρο, καθώς όλες οι σχετικές μονάδες του ΠΝ (οι περισσότερες από τις οποίες – 9 τον αριθμό- είναι ακόμη σε ενέργεια) έφεραν τότε από δυο ηλεκτρονικές τηλεκατευθυνόμενες τύπου SST-4, ίδιες με αυτές που έφεραν και τα οκτώ αρχικά γερμανικά μας υποβρύχια των κλάσεων ΓΛΑΥΚΟΣ και ΠΟΣΕΙΔΩΝ, καθιστώντας τες τα πλέον εξοπλισμένα πλοία αυτού του μεγέθους στη Μεσόγειο. [Με δυο πυροβόλα OTO Melara των 76 mm, δυο δίδυμα πυροβόλα των 30 mm και βλήματα επιφανείας, είτε 4 MM38 Exocet (τέσσερις κλάσης ΛΑΣΚΟΣ) είτε 6 Penguin (πέντε κλάσης ΚΑΒΑΛΟΥΔΗΣ)].
Φυσικά από την πλευρά μας στη ΔΕΞ δεν υπήρχε αντίρρηση να έχουν και οι νέες πυραυλάκατοι σύγχρονες Η/Ν και τηλεκατευθυνόμενες τορπίλες κατά στόχων επιφανείας. Όμως, την ίδια εποχή (αρχές καλοκαιριού του 1998) «έτρεχε» και η διαδικασία πρόσκτησης των νέων υποβρυχίων, ένα πρόγραμμα ανεξάρτητο και με τον «διαγωνισμό» μεταξύ των υποψηφίων (Ισπανών, Γάλλων, Ολλανδών, Σουηδών, Γερμανών) σε εξέλιξη.
Έτσι είμασταν σίγουροι πως με την επιλογή συγκεκριμένου τύπου υποβρυχίων θα λαμβανόταν και η απόφαση για την αγορά των τορπιλών τους (ως του μόνου όπλου τους) και μάλιστα σε αριθμό τον οποίο εκτιμήσαμε ως άνω των 90 μονάδων.
Φυσικά, αυτές οι εκτιμήσεις ήταν της Επιτροπής των ΤΠΚ προκειμένου να εισηγηθούμε στην ηγεσία του ΠΝ πως «αφού σύντομα θα αποφασιστεί ο τύπος των τορπιλών για τα υποβρύχια (90+), δεν είναι σωστό εμείς για τις ΤΠΚ να συμπεριλάβουμε στην προμήθεια των πλοίων και 10-12 τορπίλες (3 πλοία επί 2=6, συν επιπλέον μισό φόρτο + γυμνασίων κ.τλ.)». Ο λόγος ήταν ότι από τον ανεξάρτητο διαγωνισμό των ΤΠΚ υπήρχε πολύ σοβαρό ενδεχόμενο να επελέγετο διαφορετική τορπίλη για τα ΤΠΚ απ’ ό,τι πιθανώς αργότερα για τα υποβρύχια.
Έτσι προτείναμε στην αρχική προδιαγραφή των ΤΠΚ να τεθεί ο όρος, ώστε τα υποψήφια πλοία να είναι κατάλληλα να φέρουν τορπίλες κατά πλοίων επιφανείας (δηλαδή βαρέος τύπου) και να υπάρχει η δυνατότητα διασύνδεσης και ολοκλήρωσής τους στο τακτικό σύστημα σε μεταγενέστερο χρόνο (από μήνες μέχρι… χρόνια), αλλά να μην συμπεριλαμβάνονται οι τορπιλοσωλήνες και τορπίλες στην αρχική οικονομική προσφορά τους. Όλα αυτά θα ίσχυαν εφόσον μέχρι τη στιγμή του διαγωνισμού για τα ΤΠΚ δεν είχε επιλεγεί ο τύπος τορπίλης για τα νέα μας υποβρύχια. Εάν όμως είχε επιλεγεί, τότε αυτές για τα ΤΠΚ θα αγοράζονταν από το ΠΝ μαζί με τις υπόλοιπες, για ομοιοτυπία μαζί με σημαντική οικονομία.
Πράγματι οι ναύαρχοι του ΑΝΣ βρήκαν την πρότασή μας σωστή και αποφάσισαν την τροποποίηση των απαιτήσεων για τις ΤΠΚ σε ό,τι αφορά σε τορπιλοσωλήνες/τορπίλες ως «fitted for, but not provided with», δηλαδή «να δύνανται αλλά να μην τις φέρουν».
Mε αυτήν τη διευκρίνιση προχωρήσαμε τις προδιαγραφές των νέων ΤΠΚ και μετά την απαίτηση της ΓΔΕ για επιτάχυνση αυτές παραδόθηκαν -έπειτα από πολύ ξενύχτι- στα μέσα Ιουλίου του 1998, καθώς το πρόγραμμα είχε χαρακτηριστεί «επείγον και απόρρητο». Να σημειώσω εδώ ότι το σχέδιο των προδιαγραφών (που κανένα από τα σκάφη στην αγορά δεν πληρούσε), μαζί με το μοντέλο αξιολόγησης των υποψηφίων σκαφών (όταν θα υπήρχαν οι προσφορές), υπεβλήθησαν ιεραρχικά και έλαβαν την έγκριση αρχικά διευθυντή του τμήματος και του ναυάρχου, διευθυντή της ΓΕΝ/ΔΕΞ, και στη συνέχεια της ηγεσίας του ΓΕΝ και του ΑΝΣ, ύστερα από ενσωμάτωση παρατηρήσεων των προϊσταμένων μας, των Κλάδων του ΓΕΝ και των ναυάρχων μας. Έτσι οριστικοποιήθηκαν και επισημοποιήθηκαν τότε οι προδιαγραφές του ΓΕΝ για τα νέα ΤΠΚ του Ναυτικού και το μοντέλο αξιολόγησης σκαφών και συστημάτων, ώστε να ξέρουν όλα τα υποψήφια ναυπηγεία σε τι τομείς δίνουμε την μεγαλύτερη βαρύτητα και ότι θα αξιολογηθούν αντικειμενικά.
Με βάση το «επείγον και απόρρητο» του προγράμματος (όπως ακριβώς κάνουν και σήμερα οι ξένες κυβερνήσεις που έχουν και προστατεύουν τα ναυπηγεία τους και τις θέσεις εργασίας τους -Ισπανία, Ιταλία, Γαλλία, Ολλανδία, Γερμανία- αναθέτοντάς τους απευθείας τα πλοία του Στόλου τους) η τότε κυβέρνηση είχε λυμένα τα χέρια της. Και έτσι, αντί διεθνούς διαγωνισμού ανέθεσε το πρόγραμμα τριών ΤΠΚ στα Ναυπηγεία Ελευσίνας, που ήταν ενεργά και ολοκλήρωναν την κατασκευή και την παράδοση στο ΠΝ των τριών τελευταίων (εκ των πέντε συνολικά) αρματαγωγών ελληνικής σχεδίασης τύπου JASON, κλάσης ΣΑΜΟΣ.
Όσον όμως αφορά στο επείγον, αυτό φαίνεται ότι ήταν προσχηματικό, καθώς προτεραιότητα δόθηκε στα μπάνια όχι «του λαού», αλλά των φρουρών τής… ηθικής και του δημοσίου χρήματος, της ηγεσίας της αμαρτωλής ΓΔΕ και του ΥΠΕΘΑ, τα κατορθώματα των οποίων μάθαμε αργότερα μέσω του δικαστικού ρεπορτάζ. Έτσι οι προδιαγραφές των ΤΠΚ μπήκαν στον φάκελο της… επιτελικής ωρίμανσης για μήνες.
Και φτάσαμε στις 9 Οκτωβρίου 1998, οπότε κατά τη διάρκεια της έκθεσης DEFENDORY στον Πειραιά ακούσαμε στις ειδήσεις ότι το ΚΥΣΕΑ αποφάσισε (!) την αγορά 3 γερμανικών υποβρυχίων τύπου 214 έναντι ποσού άνω των 430 δισεκατομμυρίων δραχμών. Να θυμίσω ότι αυτό έγινε χωρίς βεβαίως το ΚΥΣΕΑ να έχει ποτέ συνεδριάσει και χωρίς να έχει υποβληθεί από τους Γερμανούς όχι μόνο οριστική και επίσημη δεσμευτική προδιαγραφή και οικονομική προσφορά, αλλά ούτε καν ολίγων σελίδων «executive summary» για τα υποβρύχια που «επιλέχθηκαν», καθώς δεν είχε προκηρυχθεί διαγωνισμός.
Αφήνω και αυτό ασχολίαστο επί του παρόντος, μαζί με τα δεινά που επέφερε στους ατυχείς συναδέλφους, άριστους αξιωματικούς των υποβρυχίων, στους οποίους ανατέθηκαν οι διαπραγματεύσεις με τους Γερμανούς και η προετοιμασία της σύμβασης για την αγορά και επιστρέφω στο πρόγραμμα των ΤΠΚ.
Τελικά στις 22 Οκτωβρίου 1998 η λεπτομερής μας προδιαγραφή (ΓΕΝ/ΔΕΞ) για τις ΤΠΚ, αφού συμπλήρωσε τρεις μήνες στα συρτάρια της ΓΔΕ, παραδόθηκε στα Ναυπηγεία Ελευσίνας με την εντολή μέσα σε 45 (!) μέρες να έχουν έλθει σε επαφή με τέσσερα συγκεκριμένα ναυπηγεία του εξωτερικού, που το Ναυτικό είχε προεπιλέξει, και να υποβάλουν στη ΓΔΕ το αργότερο μέχρι 6 Δεκεμβρίου 1998 πλήρεις προσφορές (με οριστικές/τελικές τιμές και με αντισταθμιστικά ωφελήματα) για τις τέσσερις αυτές υποψήφιες σχεδιάσεις, εκάστη με τουλάχιστον τρία διαφορετικά οπλικά συστήματα επί αυτών.
Η Ουκρανία αγοράζει πυραυλακάτους κλάσης Super Vita (Ρουσσέν)!
Η επιλογή των τεσσάρων ξένων ναυπηγείων είχε γίνει προ ενός έτους από το ΓΕΝ (Α΄ Κλάδο) ύστερα από σοβαρή εργασία και αφού είχαν εξετασθεί πολλές σχεδιάσεις και τύποι ήδη κατασκευασμένων μεν ΤΠΚ, αλλά μικρότερων δυνατοτήτων. Αυτά ήταν τα ναυπηγεία Vosper-Thornycroft (βρετανικό), CMN (γαλλικό), Lurssen (γερμανικό) και τα Israeli Shipyards.
Όπως διέταξε η αναθέτουσα ΓΔΕ, έτσι και τα Ναυπηγεία Ελευσίνας έπραξαν, αλλά με πολλές ασάφειες και παραλήψεις στις περισσότερες των προσφορών. Στις 6 Δεκεμβρίου 1998, άυπνα τα στελέχη τους παρέδωσαν στη Γενική Διεύθυνση Εξοπλισμών τα μπαούλα με χιλιάδες σελίδες από τρεις ξένους οίκους (και δεκάδες εταιρίες οπλικών και Η/Ν συστημάτων): τη Vosper – Thornycroft (V-T), τη CMN και τη Lurssen, ενώ δεν υπέβαλαν προσφορά τα Israeli Shipyards για λόγο που εξήγησαν στη ΓΔΕ.
Και αφού λοιπόν τα Ναυπηγεία «τσακίστηκαν» να προλάβουν την προθεσμία των 45 ημερών, η Γενική Διεύθυνση Εξοπλισμών, η οποία τους είχε αρνηθεί την παραμικρή παράταση για εξασφάλιση ορθότερων, πιο ολοκληρωμένων και ενδεχομένως οικονομικότερων προσφορών σε απόδειξη της συνέπειάς της και του… επείγοντος, κράτησε τα μπαούλα στο σκοτάδι για άλλους 3 μήνες.
Έτσι, εμείς στη ΓΕΝ/ΔΕΞ ενημερωθήκαμε στις 2 Μαρτίου 1999 με έγγραφο, με ημερομηνία 22 Φεβρουαρίου (!), ότι έχουμε μέχρι τις 10 Απριλίου (παραμονές Πάσχα, αν θυμάμαι καλά) προθεσμία για να υποβάλουμε την αξιολόγηση όλων των προσφορών. Δηλαδή, έπειτα από νέα αδράνεια και απώλεια ακόμη 3 μηνών, με ευθύνη της ΓΔΕ ζητούσαν από το Ναυτικό να αξιολογήσουμε μέσα σε 35 μέρες όλο αυτό το τεράστιο υλικό. Με δυστυχώς πλήρης άγνοια του αντικειμένου από πλευράς της Γενικής Διεύθυνσης Εξοπλισμών, πιθανώς όμως όχι και το χειρότερο, σε σχέση με όσα αργότερα αποκαλύφθηκαν ή άλλες σκοπιμότητες που πρυτάνευσαν.
Δεν θα πω περισσότερα, αλλά με τις γραπτές αναφορές των ελαχίστων που μας ανατέθηκε η εργασία (ότι είναι αδύνατη η ακριβής καταγραφή/πινακοποίηση/αντιστοίχιση και η αμερόληπτη αξιολόγηση τέτοιου μεγάλου όγκου πληροφοριών σε τόσο σύντομο διάστημα και για ένα τόσο σύνθετο έργο και ακριβό εξοπλιστικό) τελικά φτάσαμε στον Ιούνιο του 1999. Τότε ολοκληρώθηκαν από τις τρεις ξεχωριστές επιτροπές (και με βάση μοντέλα και συντελεστές βαρύτητας που έβγαλαν άλλες ανεξάρτητες επιτροπές και έλαβαν την έγκριση του ΑΝΣ) οι αξιολογήσεις:
- των Επιχειρησιακών Χαρακτηριστικών και Δυνατοτήτων των τριών υποψήφιων σχεδιάσεων και των 9 συνολικά οπλικών συστημάτων που πρότειναν τα τρία ξένα ναυπηγεία, με επικεφαλής της ολιγομελούς επιτροπής (στην οποία ήμουν μέλος) τον εντιμότατο μάχιμο Πλοίαρχο Κωνσταντίνο Παχή Π.Ν., μέχρι πρότινος διοικητή της Διοίκησης των Ταχέων Σκαφών (ΔΤΣ)
- των οικονομικών προσφορών και
- των αντισταθμιστικών ωφελημάτων (ΑΩ). [ωφελήματα ήταν κατ’ ευφημισμό βεβαίως, όπως αργότερα αποδείχθηκαν για όλα σχεδόν τα εξοπλιστικά προγράμματα.]
Οι αξιολογήσεις αυτές παραδόθηκαν στη ΓΔΕ και μέσω αυτής στον υπουργό Εθνικής Άμυνας (ΥΕΘΑ) και την κυβέρνηση, η οποία με απόφαση του ΚΥΣΕΑ περί τις 10 Σεπτεμβρίου 1999 επέλεξε την πρόταση της βρετανικής V-T για το πλοίο. Και στη συνέχεια ο ΥΕΘΑ με δική του απόφαση επέλεξε το οπλικό και τακτικό σύστημα της ολλανδικής SIGNAAL, της σημερινής THALES Netherlands, μαζί με τα κύρια πυροβόλα 76/62 SR OTO Melara και τα πυροβόλα 30 mm της ΟΤΟ Breda-ΕΒΟ.
Αγοράζουμε κορβέτες, φρεγάτες ή ένα οικοσύστημα νέων πλοίων; Ο κίνδυνος της «κουρελούς»
Το γιατί και η επιλογή του οπλικού/τακτικού συστήματος (του οποίου η αξιολόγηση συμπεριλαμβανόταν στη συνολική αξιολόγηση των σχεδιάσεων) δεν περιείχετο στην απόφαση του ΚΥΣΕΑ, αλλά αφέθηκε στον ΥΕΘΑ, δεν το κατάλαβα τότε. Αρκετά χρόνια αργότερα, με τα σκάνδαλα που αποκαλύφθηκαν (γενικά και όχι για το συγκεκριμένο), κατέληξα στο ότι δεν επρόκειτο περί παράληψης του ΚΥΣΕΑ.
Στο μεταξύ το ΓΕΝ, με άλλη επιτροπή ανώτερων αξιωματικών πτυχιούχων Οπλικών Συστημάτων -που είχα την τιμή να συμμετέχω πολύ ενεργά- και έπειτα από πολύ σοβαρή μελέτη, είχε επιλέξει το «CIWS» και ήταν στη διαδικασία επιλογής και του βλήματος επιφανείας-επιφανείας των νέων ΤΠ , με νέα σοβαρή επιτελική μελέτη άλλης μεγάλης επιτροπής ειδικών μαχίμων αξιωματικών.
Όμως των αποφάσεων του ΚΥΣΕΑ για το πλοίο και του ΥΕΘΑ για το οπλικό και τακτικό σύστημα έπρεπε να ακολουθήσει η φάση της προετοιμασίας της σχετικής σύμβασης με τα ναυπηγεία Ελευσίνας και τη V-T. Έτσι, από τα μέσα Σεπτεμβρίου 1999 μέχρι τις αρχές Δεκεμβρίου 1999 ήμασταν σε πολύωρες διαπραγματεύσεις με τους Βρετανούς και την Ελευσίνα, ώστε να συμπεριλάβουμε στη σύμβαση:
- όλα όσα υπήρχαν στην αρχική προσφορά της V-T, συν
- όλα αυτά στα οποία είχαν εγγράφως δεσμευτεί οι Βρετανοί (ότι θα συμπεριλάβουν στο πλοίο τους, αν τελικώς επιλεγούν, χωρίς κόστος για το ΠΝ) κατά τις διευκρινίσεις που τους ζητήθηκαν στη φάση των τρεισήμισι μηνών αξιολόγησης (σε κανέναν τους δεν είχε δοθεί επιπλέον βαθμολογία για μη προσβολή της εγκυρότητας της διαδικασίας), συν
- οτιδήποτε αξιόλογο είχαμε δει στις προτάσεις των ανταγωνιστών τους και θα γινόταν αποδεκτό έναντι πολύ χαμηλού τιμήματος ή αντί έκπτωσης στην οικονομική προσφορά τους.
Την περίοδο αυτή οι Βρετανοί ρώτησαν επισήμως αν τελικώς τα νέα ΤΠΚ θα φέρουν ή όχι τορπιλοσωλήνες και τορπίλες και ποιος θα τους παραδώσει λεπτομερή σχέδια και βάρη της επιλογής (;) μας, ώστε αφενός να γραφεί επακριβώς στη σύμβαση, αφετέρου να ολοκληρώσουν τα σχέδιά τους για τα πλοία κατά περίπτωση. Αυτό απαιτείτο καθώς, εάν η σχεδίαση των πλοίων δεν τις προέβλεπε και αργότερα το ΠΝ (για οποιοδήποτε λόγο) τις τοποθετούσε, τότε τα πλοία θα ήταν έμπρυμνα (κλίση προς πρύμα) και με μεγαλύτερο βύθισμα στην πρύμη, ενώ, αν η σχεδίαση τα προέβλεπε και τελικά δεν τοποθετούντο, τότε τα πλοία θα ήταν έμπρωρα, καθώς 5 τόνοι βάρους (2,5 τόνοι ανά ζεύγος σωλήνων-τορπιλών) και μάλιστα στην πρύμη του σκάφους (δεξιά και αριστερά στο κατάστρωμα) θα έκαναν σημαντική διαφορά. Με σοβαρές σε κάθε περίπτωση επιπτώσεις στην ταχύτητα, την κατανάλωση κ.τ.λ.
Ναυπηγεία Ελευσίνας: “Καπέλο” 114 εκατ. στις πυραυλακάτους και εμπλοκή με το ΥΠΕΘΑ!
Για τη λήψη οριστικής απόφασης συντάχθηκε εισηγητικό προς το ΑΝΣ και περίμενα την τελική απόφαση περί τις 8 Δεκεμβρίου 1999. Όμως, προς μεγάλη μου έκπληξη, αργά τη νύχτα πληροφορήθηκα από τον παρόντα στη συνεδρίαση Αρχιπλοίαρχο διευθυντή μου ότι απόφαση ΑΝΣ δεν λήφθηκε μετά από έντονη και «στενάχωρη» συζήτηση. Το δε θέμα παραπέμφθηκε σε επόμενη συνεδρίαση, αφού ανατέθηκε στον εντιμότατο υποναύαρχο Μιχάλη Μωραϊτάκη ΠΝ, διευθυντή τότε της ΓΕΝ/ΔΕΞ (σημ.1), να προσκομίσει στοιχεία σχετικά με το ποιοι είναι οι κατασκευαστές τορπιλών βαρέος τύπου και εάν το επιπλέον βάρος τους θα επηρεάσει την ταχύτητα και την εμβέλεια των ΤΠΚ. Δηλαδή εκ νέου η… μπάλα πίσω στη ΔΕΞ. Έτσι, την επομένη το πρωί επέστρεψα με άδεια χέρια στις διαπραγματεύσεις για τη σύμβαση με τα ελληνικά και ξένα ναυπηγεία στη ΓΔΕ. Μετά δε από διαβουλεύσεις και συζητήσεις με τους ναυπηγούς των Βρετανικών ναυπηγείων λάβαμε με ανακούφιση την ακόλουθη διαβεβαίωση:
α. Τα πλοία θα δύνανται είτε να φέρουν είτε να μην φέρουν τορπιλοσωλήνες και τορπίλες
β. Για τον σκοπό αυτό, αφέθηκε ελεύθερος ο χώρος στις πλευρές του πρυμναίου καταστρώματος και προστέθηκαν δυο ακόμη δεξαμενές, εκάστη χωρητικότητας καυσίμου με βάρος μέχρι 2,5 τόνους, δεξιά και αριστερά κάτω από το κύριο κατάστρωμα (στο κέντρο βάρους τορπιλοσωλήνων-τορπιλών). Έτσι, εάν το πλοίο δεν τα έφερε, με τις δεξαμενές αυτές γεμάτες δεν θα είχε την παραμικρή διαγωγή (κλίση), ενώ με το επιπλέον καύσιμό τους θα μπορούσε να αυξήσει την εμβέλειά του κατά 7-8%. Εάν το πλοίο έφερε τορπίλες, τότε οι δεξαμενές θα παρέμεναν άδειες χωρίς καμία επίπτωση.
γ. Θα γινόταν μια μικρή διόρθωση (άνοιγμα) των γραμμών του σκάφους.
δ. Η περίσσεια ισχύος των μηχανών και της μέγιστης ταχύτητος και τα περιθώρια του βυθίσματος και του «growth margin», που υπήρχαν και στις απαιτήσεις του ΠΝ και στην σχεδίαση, ήταν αρκετά σημαντικά και δεν θα υπήρχε πρόβλημα στις επιδόσεις των πλοίων εάν έφεραν τορπίλες ή το επιπλέον καύσιμο.
ε. Τέλος, η διασύνδεση και η ολοκλήρωση των τορπιλών στο τακτικό σύστημα θα ήταν εύκολη λόγω των δυνατοτήτων και της ευελιξίας του TACTICOS, όπως το διαπιστώσαμε και με την ολοκλήρωση τόσο των βλημάτων επιφανείας (MM40 Exocet) όσο και του CIWS (ήτοι του συστήματος RAM) που επέλεξε το ΠΝ.
Φρεγάτες Belharra: Ξέρουμε τι κερδίσαμε, να δούμε και τι «πληρώσαμε»;
Κατόπιν αυτής της δρομολόγησης και με ορισμένη την ημερομηνία υπογραφής της Σύμβασης (27 Δεκεμβρίου 1999) απέμενε η απάντηση των Βρετανών στα δικά μας αυστηρά κριτήρια αποδοχής των βολών των πυροβόλων, η οποία καθυστερούσε. Έτσι, περί τις 18 Δεκεμβρίου το βράδυ έλαβε χώρα μια τεταμένη συνεδρίαση όλων των πλευρών, κατά την οποία έγινε ξεκάθαρο στους Βρετανούς ότι σύμβαση χωρίς κριτήρια αποδοχής πυρών, όπως τα ζητήσαμε, δεν γίνεται αποδεκτή από μέρους μας.
Μετά από αυτή την εξέλιξη εισήλθε στην αίθουσα ο Αναπληρωτής ΓΔΕ, ο οποίος πιθανότατα εκλήθη για να μεσολαβήσει. Μετά την σύντομη ενημέρωσή του, πως τις προτάσεις μας και τα κριτήριά μας τα έχουμε δώσει προ μηνός, και οι Βρετανοί αντιπροτείνουν πολύ απλοϊκά και χαλαρά κριτήρια, υπέβαλα ευθέως προς αυτόν την ερώτηση «αν η ορισθείσα ημερομηνία 27/12 προέχει της Ορθής Σύμβασης». Τότε αυτός με στήριξε και πρόσθεσε «ενημερώστε με όμως έγκαιρα όταν συμφωνήσετε, για να κλείσω νέα ημερομηνία για την υπογραφή ώστε να παρίσταται και ο κ. ΥΕΘΑ, καθώς έχει γεμάτο πρόγραμμα».
Παραμονές Χριστουγέννων, τελικώς, λάβαμε τη θετική απάντηση των Βρετανών της V-T και την αποδοχή των δικών μας κριτηρίων βολής των πυρών, ολοκληρώνοντας το σχέδιο της Σύμβασης. Αυτό παραδόθηκε στη ΓΔΕ για τον τελικό έλεγχο και την αποδοχή, απόρριψη ή τροποποίηση της από μέρους της, όπως προέβλεπε ο Νόμος. Έτσι η υπογραφή της Σύμβασης ορίστηκε και έγινε στα Ναυπηγεία Ελευσίνας παρουσία του ΥΕΘΑ στις 7 Ιανουαρίου 2000 [Σύμβαση υπ’ αριθ. 001Β/2000 για την προμήθεια 3 νέων ΤΠΚ για τις ανάγκες του ΓΕΝ] με την επιλογή του κατευθυνόμενου βλήματος επιφανείας-επιφανείας (από το ΠΝ) ακόμη σε εκκρεμότητα.
Όσον αφορά στον Αναπληρωτή ΓΔ της ΓΔΕ, ο οποίος εκείνο το βράδυ με στήριξε, αργότερα φαίνεται ότι υπέκυψε σε πειρασμό και 10+ χρόνια αργότερα διώχθηκε ποινικά, παραδέχθηκε την ενοχή του και καταδικάστηκε για άλλο πρόγραμμα.
Αναφορικά με το πρόγραμμα των τριών νέων ΤΠΚ…
Η συνέχεια στo Naval Defence
