του Charlemagne, αρθρογράφου του Economist
Ωραία τανκς έχεις, Ευρώπη. Κανέναν να τα οδηγήσει έχεις; Αυτό το ερώτημα θα έχουν να αντιμετωπίσουν οι στρατηγοί της Γηραιάς Ηπείρου μετά την αναμενόμενη ανακοίνωση της συνόδου του ΝΑΤΟ για αύξηση των αμυντικών δαπανών. Αν υποτεθεί ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν θα εγκαταλείψουν τη δέσμευσή τους όταν επιτευχθεί ένα είδος ειρήνης στην Ουκρανία -ή όταν ο Τραμπ εγκαταλείψει τον Λευκό Οίκο-, τότε οι δαπάνες για τις ένοπλες δυνάμεις τους σχεδόν θα διπλασιαστούν μέσα σε μια δεκαετία. Ένα μεγάλο ποσοστό της αύξησης από 2% σε 3,5% θα διατεθεί για την αγορά εξοπλισμού. Οι στρατοί όμως είναι και άνθρωποι. Η προσέλκυση νέων σε μια καριέρα που περιλαμβάνει και τον κίνδυνο του θανάτου δεν ήταν ποτέ εύκολη υπόθεση. Αλλά και η υποχρεωτική στράτευση δεν θα λύσει εύκολα ένα πρόβλημα που είναι βαθιά κρυμμένο στην ψυχή της ηπείρου.
Οι Ευρωπαίοι είναι υπερήφανοι για την ειρηνική τους νοοτροπία. Αν ξεσπάσει πόλεμος, θα υπάρξει κανείς για να πολεμήσει;
Στο πλαίσιο μιας περυσινής δημοσκόπησης του ινστιτούτου Gallup, οι πολίτες 45 χωρών ρωτήθηκαν πόσο πρόθυμοι θα ήταν να πάρουν τα όπλα σε περίπτωση πολέμου. Οι τέσσερις από τις πέντε χώρες με τους λιγότερο ενθουσιώδεις μαχητές βρίσκονται στην Ευρώπη και περιλαμβάνουν την Ισπανία, τη Γερμανία και την Ιταλία. Με δεδομένη την αργή πρόοδο της Ρωσίας από τότε που εξαπέλυσε επίθεση εναντίον της Ουκρανίας, οι χώρες που απέχουν πάνω από 1.000 χιλιόμετρα από το μέτωπο δεν νιώθουν την απειλή. Ακόμη και στην Πολωνία όμως, που συνορεύει με την Ουκρανία, λιγότεροι από τους μισούς απάντησαν ότι θα πολεμούσαν για να υπερασπιστούν τη χώρα τους.
Για μερικούς Ευρωπαίους, το να μην έχεις όρεξη να πολεμήσεις είναι υγιές. Στο κάτω-κάτω, η ενωμένη Ευρώπη αποτελεί ένα «ειρηνευτικό σχέδιο». Τις επτά τελευταίες δεκαετίες, ο στόχος ήταν να εξασφαλιστεί ότι η Γερμανία δεν θα ξαναέπαιρνε τα όπλα κατά της Γαλλίας και αντιστρόφως. Η ανάμιξη των οικονομιών είχε στόχο να καταστούν οι εισβολές μη πρακτικές και, με τον καιρό, αδιανόητες. O γραφειοκρατικός πασιφισμός όμως που κυριαρχεί στην ΕΕ -«κάντε συσκέψεις, όχι πόλεμο!»- έχει φτάσει στα όριά του. Χρειάστηκε να περάσουν δύο χρόνια από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία για να οριστεί επίτροπος για την άμυνα, και πάλι για να επιβλέπει τις εταιρίες που κατασκευάζουν πυραύλους και οβίδες, όχι τις ίδιες τις ένοπλες δυνάμεις.
Πώς μπορεί να εξηγηθεί η απροθυμία του ευρύτερου πληθυσμού να πάρει τα όπλα ακόμη και σε περίπτωση πολέμου; Οι κοινωνιολόγοι χαρακτηρίζουν την Ευρώπη μια «μετα-ηρωική κοινωνία», όπου ο ατομικισμός και οι προσδοκίες για «αυτο-εκπλήρωση» εκτοπίζουν τον πατριωτικό πυρετό των περασμένων γενιών. Ρόλο έχει παίξει και η πολιτική πόλωση: η υποστήριξη των κομμάτων της άκρας Δεξιάς και της άκρας Αριστεράς έχει αυξηθεί τις τελευταίες δεκαετίες και οι ψηφοφόροι αυτών των κομμάτων δεν τρελαίνονται να πολεμήσουν για τις χώρες τους. Οι πιο μεγάλοι σε ηλικία είναι επίσης απρόθυμοι να πάρουν τα όπλα και η Ευρώπη είναι μια γηράσκουσα ήπειρος. Οι περιπέτειες των Αμερικανών στο Αφγανιστάν και το Ιράκ έδειξαν να δικαιώνουν τους πασιφιστές.
Η Ευρώπη δεν στερείται πάντως ένστολων: έχει περισσότερους από την Αμερική. Η κατάργηση της υποχρεωτικής θητείας θεωρήθηκε κάποτε μια φιλελεύθερη κατάκτηση. Τώρα, η επιστροφή της θεωρείται ένας τρόπος να φανεί ότι η άμυνα αφορά όλους, όχι μόνο μερικούς στρατιώτες που πληρώνονται.
