Χαρακτηριστικό είναι το ότι έχει συμβεί τις τελευταίες μέρες στην Τουρκία, της συνεχιζόμενης διαπάλης μεταξύ ερντογανικού Ισλαμισμού και Κεμαλικής κοσμικής παράδοσης, που παραμένει βασικό στοιχείο πολιτικής και κοινωνικής διαίρεσης.
Τι ακριβώς έχει συμβεί όμως; Στις 30 Αυγούστου ο Ερντογάν παρέστη στην τελετή αποφοίτησης της Τουρκικής Στρατιωτικής Ακαδημίας (Harbiye), δηλαδή των νέων Ανθυπολοχαγών του Τουρκικού Στρατού. Μάλιστα ο ίδιος βράβευσε την αρχηγό Τάξης, την Ανθυπολοχαγό Ebru Eroglu (αξιοσημείωτο είναι ότι φέτος όλοι οι αρχηγοί Σχολών στην Τουρκία, και των τριών Κλάδων, ήταν γυναίκες).
Αργότερα όμως, στο γήπεδο της Σχολής όπου ήταν συγκεντρωμένοι οι απόφοιτοι και γιόρταζαν, λέγοντας διάφορα συνθήματα όπως είναι η παράδοση, η Eroglu ηγήθηκε εκατοντάδων συμμαθητών της (όπως φαίνεται σε βίντεο σχεδόν όλης της τάξης), στο να φωνάξουν με ανυψωμένα μάλιστα ξίφη και με μεγάλη ένταση, τον παλαίο στρατιωτικό όρκο “Είμαστε οι στρατιώτες του Κεμάλ Ατατούρκ“. Ο οποίος λέει πως “πως θα αντιμετωπίσουμε κάθε χέρι που θα απειλήσει την ανεξαρτησία της κοσμικής και δημοκρατικής Τουρκίας, την ακεραιότητα της χώρας μας, την τιμή και την αξιοπρέπεια του μεγάλου Τουρκικού Έθνους. Ευτυχής να είμαι Τούρκος”. Η τελευταία αράδα “ευτυχής…” αποτελεί μια ιστορική φράση του Κεμάλ Ατατούρκ σε ομιλία του το 1933, η οποία έκτοτε επαναλαμβάνεται διαρκώς σε όρκους, ομιλίες, ως σύνθημα κ.ο.κ.
Ο όρκος αυτός όμως, έχει σταματήσει να λέγεται από το 2022, μετά από διάφορες πολιτικές διαμάχες (προκαλώντας ακόμη και την αντίδραση των ακροδεξιών τουρκικών κομμάτων που συνασπίζονται με τον Ερντογάν), ενώ το ίδιο είχε συμβεί παλαιότερα με τον “Όρκο του μαθητή” που λεγόταν κάθε μέρα στα σχολεία μετά τον Εθνικό Ύμνο, ο οποίος επίσης ανέφερε τον Ατατούρκ, ότι “βαδίζουμε στο δρόμο που χάραξες”.
Το σχετικό βίντεο με τους νέους Ανθυπολοχαγούς να δίνουν ένα παλαιό όρκο, μπροστά σε επισήμους και κοινό, όχι βέβαια απαγορευμένο αλλά πλέον “εκτός τυπικού” (σαφώς άκομψο την ημέρα που ήδη έχουν δώσει τον επίσημο όρκο), σχολιάστηκε έντονα στην Τουρκία, με στελέχη από το κόμμα των Ρεπουμπλικανών (κεμαλικών) να επιδοκιμάζουν την κίνηση, ενώ το ίδιο έκαναν και άλλων αντιπολιτευόμενων κομμάτων. Και κάνει μεγάλη εντύπωση πως η κίνηση φαίνεται εν μέρει οργανωμένη, με την Αρχηγό Τάξης, να έχει δώσει λίγο πριν, την καθιερωμένη ομιλία αποφοίτησης, ενώπιον Ερντογάν. Μιλώντας επίσης με μεγάλο πάθος, κάνοντας και εκεί αναφορά στον Ατατούρκ, αλλά κατά τα τυπικά της τουρκικής επίσημης “διαλέκτου”. Δηλαδή το ίδιο πρόσωπο τώρα θα διωχθεί καθώς αναφέρθηκε στον Ατατούρκ τόσο αναμενόμενα, όσο και άτυπα λίγο αργότερα, με τη δεύτερη φορά να ερμηνεύεται ως ένδειξη “απειθαρχίας και αμφισβήτησης”!
Tomris Yürekli Teğmen, Ebru Eroğlu'nun Dosta Güven, Düşmana Korku Veren o konuşması:
💢Vatan uğruna toprağa düşen bu milletin aziz evlatları bundan sonra da yürüyeceğimiz bu yolda bizlere yol gösterecek.
💢Damarlarımızda akan asil Türk kanının bizlere yeterli olacağını… pic.twitter.com/4jvDSWCrHs
— Bengü Türk (@benguturktv) September 1, 2024
Έτσι προχθες, μετά από… εσωτερικό αναβρασμό ημερών, ο Ερντογάν σε ομιλία του σε συνέδριο αποφοίτων Ισλαμικών Σχολείων στο Κοτζάελι, επιβεβαίωσε πως το θέμα είναι υπό έρευνα και αναρωτήθηκε ρητορικά “αυτά τα ξίφη έναντι ποιου υψώθηκαν;” τονίζοντας πως οι Ένοπλες Δυνάμεις πρέπει να παραμείνουν εκτός πολιτικής, και πως “είτε είναι 30 είτε 300 αξιωματικοί, η παραμονή τους στο Στράτευμα είναι μη αποδεκτή”.
Ουσιαστικά λοιπόν ο Ερντογάν μόλις ανακοίνωσε νέο κύμα εκκαθάρισης εντός Τουρκικού Στρατού, αλλά πλέον στη “βάση” του, στους μόλις αποφοιτήσαντες Ανθυπολοχαγούς. Θυμίζουμε εδώ πως μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα του 2016, οι μαζικές αποστρατεύσεις και φυλακίσεις υπόπτων για συμμετοχή αξιωματικών, είχαν σε μεγάλο βαθμό διαλύσει την επιτελική δομή των Ενόπλων Δυνάμεων της χώρας. Ενώ τέτοιες διώξεις και συνεχείς “ανακαλύψεις” συνωμοσιών και κύκλων “επιόρκων” συνεχίζονται ως σήμερα.
Η τουρκική αυτή παραδοξότητα δεν είναι καθόλου μικρού μεγέθους. Έως σήμερα ο Κεμάλ Ατατούρκ ως φιγούρα σχεδόν μυθική του “θεμελιωτή της σύγχρονης Τουρκίας”, δεσπόζει σε όλη τη χώρα, σε κάθε δημόσια εκδήλωση, σε κάθε επίσημη αναφορά, σε κάθε κείμενο και πολιτική πράξη. Μόλις σήμερα π.χ. ο Ερντογάν επισκέφθηκε το… γιώτ Savarona, για να δει την πρόσφατη ανακαίνιση του, το οποίο είχε δωρηθεί στον Κεμάλ από την Τουρκική κυβέρνηση το 1938, λίγους μήνες πριν πεθάνει!
Παράλληλα όμως με αυτή την αποθεωτική αντιμετώπιση, η πολιτική Ερντογάν για εγκαθίδρυση των αρχών του Ισλαμισμού στον πυρήνα της κρατικής λειτουργίας, έρχεται σε πλήρη αντίθεση με την κεμαλική πρακτική περί κοσμικού κράτους και τον τότε ριζοσπαστικό αποχωρισμό της εξουσίας από την επιρροή των θρησκευτικών ηγετών. Έτσι ο Ερντογάν ταυτόχρονα “στηρίζει” δημόσια τον μύθο Ατατούρκ, αλλά και τον αμφισβητεί, ενώ πλασσάρει τον εαυτό του ως “δεύτερο ανανεωτή της Τουρκίας”, δηλαδή ως συνεχιστή του Ατατούρκ. Αλλά σε ένα νέο δρόμο μεγαλείου με επαναδιατύπωση ηθικού θεσμικού πλαισίου και επαναπροσδιορισμό της “τουρκικότητας”, με αναπόσπαστη πλέον την σουνιτική ισλαμική παράδοση.
Με βάση τα παραπάνω, η αναφορά των νέων αξιωματικών στον κεμαλικό όρκο, όχι μόνο θεωρείται ευθεία ανατροπή αυτής της κοσμοθεωρίας, αλλά και εμφανίζεται ως αναφορά στο πραξικόπημα, το οποίο είχε γίνει ακριβώς με την επίκληση της “επαναφοράς της Τουρκίας στον ορθό κεμαλικό δρόμο”.
Τι θα γίνει τώρα; Θα δούμε από τους 968 Τούρκους Ανθυπολοχαγούς της Τάξης 2024 πόσοι θα συνεχίσουν την καριέρα τους, πόσοι θα αποταχθούν (για παραδειγματισμό) και πόσοι θα θεωρηθούν ύποπτοι δια βίου… Και σαφώς το μέλλον της μικρόσωμης αλλά υψηλόφωνης Ebru Eroğlu είναι σκοτεινό.
