Στη δημόσια συζήτηση περί εξοπλισμών, η οποία καλά κρατεί ειδικά την τελευταία πενταετία, απουσιάζει κατά την εκτίμησή μας το ερώτημα: ποιο είναι το βέλτιστο «μείγμα» οπλικών συστημάτων που θα μπορούσε να δράσει αποτρεπτικά έναντι της γείτονος; Επιχειρούμε μια απάντηση, εστιάζοντας στην έννοια της υποστρατηγικής (sub–strategic) «Τριάδας». Ακολουθεί το δεύτερο μέρος της ανάλυσης.
Του Βασίλη Σιταρά
Ελληνική Άμυνα: η αναγκαιότητα μιας «τριάδας» αποτροπής ΜΕΡΟΣ Α΄
Πολεμικό Ναυτικό
Σύμφωνα με το ισχύον ναυτικό δόγμα της χώρας, βασική αποστολή του ΠΝ είναι ο έλεγχος των θαλασσίων οδών και όχι η (υποστρατηγική) επίθεση εναντίον στόχων ξηράς. Όταν προ ολίγων ετών επελέγησαν οι υπερσύγχρονες γαλλικές φρεγάτες FDI ΗΝ, ορισμένοι διαμαρτυρήθηκαν γιατί δεν ενσωμάτωσαν, όπως θεωρητικά θα μπορούσαν, τη συγκεκριμένη δυνατότητα. Εντούτοις, η απαίτηση του ΠΝ ομιλούσε για Αεράμυνα Περιοχής (ή τουλάχιστον αυξημένη τέτοια δυνατότητα από οτιδήποτε διέθετε το παρελθόν), ενώ δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα πλοία επιφανείας είναι εύκολο να εντοπιστούν και σχετικά τρωτά (επομένως ένα πλοίο με δυνατότητες υποστρατηγικής κρούσης θα αποτελούσε τον κατεξοχήν στόχο).
Από την άλλη, σε κάθε περίπτωση, αργά ή γρήγορα το ΠΝ θα χρειαστεί μια κλάση υποβρυχίων, και εδώ εμφανίζεται η «χρυσή ευκαιρία» να αποκτήσει η ελληνική «Τριάδα» το σημαντικότερο ίσως σκέλος της, τουλάχιστον με κριτήριο την επιβιωσιμότητά του απέναντι σε μια ξαφνική επίθεση του εχθρού.
Ας δούμε όμως ολίγη Ιστορία: Στις ΗΠΑ, η είσοδος σε υπηρεσία του SLBM Lockheed Polaris το 1960 αποτέλεσε στρατηγική επανάσταση, επισκιάζοντας στη θεωρία της αποτροπής τόσο τα επανδρωμένα βομβαρδιστικά αεροσκάφη όσο και τους ολοκαίνουριους ICBM της SAC. Αυτό διότι η εκτόξευση (πυρηνικών εννοείται) πυραύλων από 41 υποβρύχια και δη ευρισκόμενα σε κατάδυση προσέδωσε, επιτέλους, στους Αμερικανούς το απόλυτο ανταποδοτικό όπλο με πλήρη «ικανότητα για δεύτερο πλήγμα». Έχει μείνει ιστορική η φράση που εκστόμισε το 1958 ένας αξιωματικός του USN στους αλαζόνες αξιωματικούς της USAF/SAC: «Έχουμε φτιάξει κάτι που θα πετάξει εσάς τους μάγκες εκτός παιχνιδιού (something that will put you guys out of business)». Γραφειοκρατικοί και μόνο λόγοι επέτρεψαν στην USAF να προχωρήσει με την ανάπτυξη του νεότερου ICBM της, του Boeing Minuteman (επίσης στερεών καυσίμων όπως και ο Polaris), αλλά ξέχασε τις 8.000 σιλό τις οποίες σκόπευε να κατασκευάσει και περιορίστηκε στα 1000!
Μεταξύ των πιθανών ελληνικών επιλογών ως βέλτιστη εμφανίζεται, στη φάση αυτή, το γαλλικό Υ/Β Suffren ή Barracuda της γνωστής μας Naval Group, σε εκδοχή συμβατικής πρόωσης, που επελέγη ήδη από το Βασιλικό Ολλανδικό Ναυτικό τον Μάρτιο του 2024 (με την επωνυμία Blacksword Barracuda ή κλάση Orka). Πρόκειται για ένα σκάφος μήκους 82 m, διαμέτρου 8,2 m και εκτοπίσματος (σε κατάδυση) 3.300 τόνων έναντι 5.300 τόνων της πυρηνοκίνητης έκδοσης του Γαλλικού Ναυτικού που «αγγίζει» σε μήκος τα 100 m. Μπορεί να δράσει και εναντίον απομακρυσμένων στόχων ξηράς μεταφέροντας έως 20 βλήματα κρουζ, είτε Tomahawk (τα οποία προφανώς οι ΗΠΑ δεν θα μας τα αποδεσμεύσουν εύκολα) είτε MBDA SCALP Naval, γνωστά και ως MdCN, με εμβέλεια περίπου 1000 km. Τα τελευταία εκτοξεύονται σε κατάδυση από τους τορπιλοβλητικούς σωλήνες των 533 mm, έξι σε αριθμό. Το κόστος των Blacksword Barracuda είναι μεν σχετικά υψηλό (€5,65 δις για τα τέσσερα ολλανδικά Υ/Β), αλλά ο «διπλός ρόλος» το δικαιολογεί. Εξάλλου, φθηνό Υ/Β τελευταίας τεχνολογίας δεν υπάρχει. Κατά την άποψή μας, είναι σαφώς προτιμότερο να δαπανηθούν περίπου €4-4,5 δις για τρία, έστω, Υ/Β τα οποία θα διαθέτουν και δυνατότητες υποστρατηγικής κρούσης, παρά €3 δις περίπου για ισάριθμα σκάφη μόνο στον παραδοσιακό ρόλο εναντίον ναυτικών στόχων. Τρία τέτοια Υ/Β μπορούν να μεταφέρουν συνολικά 60 βλήματα SCALP Naval, μια διόλου ευκαταφρόνητη ποσότητα. Ως προς το χρονοδιάγραμμα, τυχόν επιλογή των Υ/Β στο εγγύς μέλλον θα σήμαινε είσοδο σε υπηρεσία στα τέλη της δεκαετίας του 2030, με δεδομένο ότι η έλευση του πρώτου ολλανδικού σκάφους τοποθετείται περί το 2035.
Ελληνικός Στρατός
Η χορήγηση υποστρατηγικών δυνατοτήτων κρούσης στον Ελληνικό Στρατό (ΕΣ) διά της απόκτησης των κατάλληλων βλημάτων εδάφους-εδάφους ακούγεται σε πολλούς σήμερα σαν… ανέκδοτο. Είναι καιρός όμως να αντιμετωπιστεί σοβαρά, δεδομένων των εξελίξεων στην απέναντι πλευρά του Αιγαίου. Υπογραμμίζεται ότι, όπως και στην περίπτωση της Πολεμικής Αεροπορίας και του Πολεμικού Ναυτικού, τα υποστρατηγικά όπλα που θα διαθέτει, θα αφορούν αποκλειστικά και μόνο τον συγκεκριμένο ρόλο, ελεγχόμενα από το ΓΕΕΘΑ και τον αρχιστράτηγο σε περίπτωση πολέμου.
Σημειώνεται ότι ένα υποτυπώδες, έστω, σύστημα υπάρχει ήδη σε ελληνική υπηρεσία. Ως γνωστόν, από τη δεκαετία του 1990 ο ΕΣ διαθέτει 36 συστήματα εκτοξευτών MLRS της έκδοσης M270A0 που βάλλουν, μεταξύ άλλων, βαλλιστικά βλήματα ATACMS πρώτης γενιάς με δραστικό βεληνεκές 165 km. Το σχετικό απόθεμα βλημάτων -πλην 2 εκπαιδευτικών- ήταν μόλις 150. Το όπλο αυτό καλύπτει μόνο το (ευρύτερο, έστω) πεδίο της μάχης, δηλαδή είναι τακτικό όπλο, με τη χρήση του από τον διοικητή μεγάλων Σχηματισμών (Σωμάτων Στρατού, Στρατιάς), που είναι και ο μόνος που έχει αντίληψη στόχων που πρέπει να πληγούν στις αποστάσεις του βεληνεκούς των ATACMS.
Αν και υπάρχουν σήμερα σε υπηρεσία νεότερες εκδόσεις του ATACMS με βεληνεκές έως 300 km, που ήδη χρησιμοποιούνται επιτυχώς και στον πόλεμο της Ουκρανίας, ήλθε η ώρα, νομίζουμε, ο ΕΣ να στραφεί πολύ παραπέρα.
Συγκεκριμένα, η πρόσκτηση υποστρατηγικών δυνατοτήτων από τον ΕΣ θα μπορούσε να γίνει με συστήματα όπως τα κάτωθι:
α) Το αμερικανικό Precision Strike Missile (PrSM) της Lockheed Martin, βαλλιστικό βλήμα διάδοχο του ATACMS. Διαθέτει εντυπωσιακή ακρίβεια πλήγματος, εξού και η δεύτερη παρτίδα παραγωγής, όπως έχει ήδη αποδείξει σε πρόσφατες δοκιμές, που θα μπορεί να προσβάλει ακόμη και κινούμενους ναυτικούς στόχους! Η αρχική έκδοση παραγωγής, που ξεκίνησε να παραδίδεται στον US Army προς το τέλος του 2023, φημολογείται ότι διαθέτει βεληνεκές μεταξύ 500 και 640 km (αν και πολλοί πιστεύουν ότι φτάνει ή και ξεπερνά τα 1000 km, που δεν ανακοινώνεται λόγω περιορισμών διεθνών συμβάσεων). Εταίρος στο πρόγραμμα είναι η Αυστραλία, που θα αποτελέσει και τον πρώτο εξαγωγικό πελάτη. Υπενθυμίζουμε ότι ήδη στο τέλος του 2021 η ιστοσελίδα του περιοδικού, έπειτα από σύντομη παρουσίαση, κατέληγε στο εξής συμπέρασμα: «Δυστυχώς ή ευτυχώς, οι PrSM είναι ένα τρένο που δεν πρέπει να χάσει ο ΕΣ» (Σημ. 1). Σύμφωνα με δημοσιεύματα, ελληνική στρατιωτική αντιπροσωπεία μετέβη στις Ηνωμένες Πολιτείες για εξέταση από κοντά του συγκεκριμένου οπλοσυστήματος, το κόστος του οποίου ανέρχεται σε $3,5 εκατ. ανά μονάδα (τιμές για ΗΠΑ το 2024). Εξυπακούεται βέβαια ότι η αποδέσμευση του PrSM παραμένει ερώτημα.
β) Το γαλλικό MBDA Land Cruise Missile, προϊόν του νέου προγράμματος «Frappe Longue Portee Terrestre». Η ανάπτυξή του, από καιρό αναμενόμενη, επιβεβαιώθηκε επίσημα στην Έκθεση EuroSatory τον Ιούνιο του 2024. Ουδέν ελέχθη περί εμβέλειας, αλλά ασφαλώς θα είναι της τάξης των 1000 km. Το εν λόγω, βεβαίως, θα είναι κάπως κατώτερο σε αεροδυναμικές επιδόσεις του PrSM (επειδή είναι κατηγορίας κρουζ και με υποηχητική ταχύτητα πλεύσης), αλλά θα υπερτερεί σε βάρος εκρηκτικής κεφαλής, καθώς είναι πολύ μεγαλύτερο. Επίσης, η αποδέσμευσή του από τη Γαλλία δεν θα πρέπει να θεωρείται δύσκολη. Τέλος, θα υπάρχει μια κάποια ομοιοτυπία με τα παρεμφερή SCALP-EG της ΠΑ και (εφόσον αγοραστούν…) SCALP Naval του ΠΝ.
γ) Το ισραηλινό IAI LORA ή Long Range Artillery Weapon System, «βαλλιστικό» βλήμα βάρους 1.600 κιλών με φημολογούμενη εμβέλεια έως 430 km και ακρίβεια πλήγματος (CEP) 10 μέτρα. Αν και δεν καλύπτει το σύνολο της Ανατολίας, είναι σχετικά οικονομικό και με μικρές απαιτήσεις συντήρησης: μπορεί να αποθηκευτεί στο κάνιστρο εκτόξευσης επί μια ολόκληρη επταετία χωρίς επαναπιστοποίηση! Δύο ακόμη πλεονεκτήματά του είναι: η πολύ μεγάλη κινητικότητά του (mobility), όντας ικανό να εκτοξευθεί από πληθώρα μέσων, ακόμη και από φορτηγά πλοία, και το χαμηλό κόστος μονάδας (περίπου $800.000). Χρησιμοποιήθηκε σε μάχη από το Αζερμπαϊτζάν το φθινόπωρο του 2020 στις επιχειρήσεις του Ναγκόρνο-Καραμπάχ με άκρως εντυπωσιακά αποτελέσματα, ενώ το 2023 η Ινδία υπέγραψε συμφωνία για εγχώρια παραγωγή του κατόπιν αδείας. Το 2019, άρθρο γνώμης στην ΠΤΗΣΗ συνηγορούσε αναφανδόν υπέρ της αγοράς του LORA από την Ελλάδα, αναφέροντας, μεταξύ άλλων, τα εξής: «Πιθανή αγορά του θα μας έδινε πρόσβαση σε ένα σύστημα τελείως άγνωστο στον αντίπαλο, ικανό να βληθεί από κάθε χιλιοστό της ελληνικής θαλάσσιας ή χερσαίας επιφάνειας, ενώ η ακτίνα δράσης του θα μπορούσε να πλήξει καίρια όλες τις επίφοβες στη χώρα μας στρατιωτικές εγκαταστάσεις του αντιπάλου, καθώς και σημαντικές υποδομές του» (Σημ. 4). Ίσως, λοιπόν, η πιο συμφέρουσα για τον ΕΣ προμήθεια θα ήταν η άμεση αγορά 300+ LORA αξίας περίπου €220 εκατ. συν άλλα €30 εκατ. για τις σχετικές υποδομές. Με ένα απολύτως λογικό κόστος της τάξης των €250 εκατ. η αποτρεπτική μας ισχύς θα απογειωνόταν. Όπως προαναφέραμε, εξελίσσεται (ή υφίσταται) και αεροεκτοξευόμενη (ALBM) έκδοση του LORA.
Και μια καταληκτική παρατήρηση: οποιαδήποτε εξοπλιστική δαπάνη ενέχει «κόστος ευκαιρίας» (εναλλακτικό κόστος), δηλαδή τα σχετικά χρήματα θα μπορούσαν να διοχετευθούν για άλλο σκοπό. Αν πρώτη εξοπλιστική μας προτεραιότητα καταστούν όντως οι δυνάμεις μακρού πλήγματος, τότε αναπόφευκτα τα υπόλοιπα οπλικά συστήματα, όπως τα αμιγώς τακτικά, για χρήση αποκλειστικά επί του πεδίου της μάχης (Αιγαίο-Έβρος) μοιραία θα τεθούν σε δεύτερη μοίρα.
Αυτό, φυσικά, θα προκαλέσει γραφειοκρατικές αντιδράσεις σε όποιους θεωρήσουν ότι θίγονται. Το ίδιο ισχύει για τα διάφορα προτεινόμενα συστήματα αεράμυνας, ειδικά εναντίον drones και βαλλιστικών πυραύλων. Και αυτά κοστίζουν ακριβά και ίσως να μην έχει νόημα μια δαπάνη πολλών δις ευρώ στον τομέα αυτό. Κατά την άποψή μας, ο όποιος νέος «θόλος» αεράμυνας πάνω από τη χώρα θα πρέπει να περιοριστεί στην προστασία των βάσεων μαχητικών της ΠΑ (και πάνω από όλα των Rafale και των F-35 σε Τανάγρα και Ανδραβίδα αντίστοιχα) σε συνδυασμό με τις κλασικές τεχνικές διασποράς. Σημαντικά μεγαλύτερη δαπάνη σε νέα-ακριβά συστήματα αεράμυνας δεν προκρίνεται, με την έννοια ότι θα ήταν καλύτερο να διοχετευθεί στα επιθετικά όπλα.
Σημειώσεις
- https://flight.com.gr/prsm-for-greece/
- ΑΠΟΨΗ: Αγοράζοντας βαλλιστικούς πυραύλους LORA από το Ισραήλ αντί για F-35! (ΜΕΡΟΣ Γ’, Στρατηγική Κρούση) – Πτήση (flight.com.gr)
