Τέλος των «δικαιωμάτων ρύπανσης» που εκχωρούνταν δωρεάν σε βιομηχανίες, φορολογία των εκπομπών που συνδέονται με τη θέρμανση και με τα οχήματα, ειδικά ταμεία μετάβασης… Οι διαπραγματευτές των 27 χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν τις πρώτες πρωινές ώρες σήμερα σε συμφωνία για τη μεταρρύθμιση του λεγόμενου Συστήματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ), ή με άλλα λόγια της αγοράς εκπομπών των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου -του βασικού εργαλείου πολιτικής στην Ευρώπη για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής και της υπερθέρμανσης του πλανήτη-, ανακοίνωσε η τσεχική προεδρία μέσω Twitter.
«Η συμφωνία (…) θα μας επιτρέψει να εκπληρώσουμε τους στόχους (της ΕΕ) για το κλίμα στους βασικούς τομείς της οικονομίας, ενώ θα εγγυηθούμε πως οι πιο ευάλωτοι πολίτες και οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις θα προστατευτούν κατά τη μετάβαση», διαβεβαίωσε ο υπουργός Περιβάλλοντος της Τσεχίας, ο Μαριάν Γιουρέτσκα, σύμφωνα με δελτίο Τύπου που δημοσιοποιήθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Έπειτα από τριάντα ώρες δύσκολων , πικρών συνομιλιών, οι διαπραγματευτές του Ευρωκοινοβουλίου και των κρατών μελών συμφώνησαν να ανεβάσουν το επίπεδο της φιλοδοξίας και να επεκτείνουν το πεδίο εφαρμογής του ΣΕΔΕ, αναφέρει δελτίο Τύπου του πρώτου.
Για να καλύπτονται οι εκπομπές CO2 που κάνουν, οι εταιρείες παραγωγής ηλεκτρισμού και οι ενεργοβόρες βιομηχανίες (σιδηρουργίες/χαλυβουργίες, τσιμέντο κ.λπ.) στην ΕΕ πρέπει σήμερα να αγοράζουν «δικαιώματα εκπομπών» στο ΣΕΔΕ, που δημιουργήθηκε το 2005 κι έχει εφαρμογή στο 40% των εκπομπών της ηπείρου. Το σύνολο των κατανεμημένων δικαιωμάτων ανά κράτος μειώνεται εν καιρώ για να να ενθαρρύνονται να κάνουν μικρότερες εκπομπές.
Η μεταρρύθμιση, η οποία προτάθηκε τον Ιούλιο του 2021 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έχει στόχο την επίτευξη φιλόδοξων στόχων για τη μείωση των εκπομπών αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου όπως έχουν οριστεί από την ΕΕ.
Η συμφωνία προβλέπει πως ο ρυθμός μείωσης των δικαιωμάτων που κατανέμονται θα επιταχυνθεί, ώστε οι εκπομπές να μειωθούν κατά 62% ως το 2030 σε σύγκριση με το 2005 (ο στόχος μέχρι τώρα ήταν να μειωθούν κατά 43%). Πράγμα που σημαίνει de facto ότι οι βιομηχανίες που αφορά θα υποχρεωθούν να μειώσουν τις εκπομπές τους κατά 62%.
Η αγορά δικαιωμάτων εκπομπής θα επεκταθεί προοδευτικά στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών, στις εκπομπές των πτήσεων αεροσκαφών μεταξύ προορισμών στην Ευρώπη (για τις οποίες τα δικαιώματα εκπομπής που κατανέμονταν δωρεάν θα καταργηθούν), κι από το 2028 στις εγκαταστάσεις καύσης απορριμάτων (με την επιφύλαξη πως θα χρειαστεί να εκπονηθεί μελέτη για αυτό).
Παράλληλα με τη θέσπιση «φόρου άνθρακα» στα σύνορα με τον λεγόμενο μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα, η ΕΕ προοδευτικά θα καταργήσει τη δωρεάν χορήγηση δικαιωμάτων εκπομπών σε ευρωπαϊκές βιομηχανίες που είχε σκοπό να τις βοηθήσει να αντιμετωπίσουν τον ανταγωνισμό εκτός Ευρώπης.
Τουλάχιστον το 48,5% των «δικαιωμάτων» αυτών θα καταργηθεί ως το 2030 και η πρακτική θα τερματιστεί εντελώς ως το 2034. Το χρονοδιάγραμμα αυτό έγινε αντικείμενο έντονου μπραντεφέρ ανάμεσα στους ευρωβουλευτές και στα κράτη.
Άλλο σημείο που προκάλεσε διαφωνία: η Ευρωπαϊκή Ευρωπαϊκή πρότεινε να δημιουργηθεί δεύτερη, αυτόνομη αγορά δικαιωμάτων εκπομπών («ΣΕΔΕ2», για τη θέρμανση των κτιρίων και για τα καύσιμα αυτοκινήτων με κινητήρες εσωτερικής καύσης.
Ανήσυχοι για τον κοινωνικό αντίκτυπο που θα είχε κάτι τέτοιο, οι ευρωβουλευτές τάσσονταν υπέρ της ιδέας το μέτρο να εφαρμοστεί αρχικά μόνο σε κτίρια γραφείων και βαριά οχήματα.
Τελικά, τα νοικοκυριά θα πληρώνουν όντως φόρο άνθρακα για τα καύσιμα και για τη θέρμανση με φυσικό αέριο ή άλλο καύσιμο από το 2027, όμως η τιμή του θα έχει πλαφόν μέχρι το 2030 και εάν η φετινή ανάφλεξη των τιμών της ενέργειας συνεχιστεί, η εφαρμογή του θα αναβληθεί για έναν χρόνο.
Τα έσοδα από τη νέα αγορά θα τροφοδοτήσουν ιδίως το «Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα», που θα διαθέτει κεφάλαια 86,7 δισεκ. δολαρίων. Δημιουργήθηκε για να βοηθήσει ευάλωτα νοικοκυριά και μικρές επιχειρήσεις στην ενεργειακή μετάβαση. Σκοπός είναι να υποστηριχθούν τα νοικοκυριά και να χρηματοδοτηθούν επενδύσεις, για παράδειγμα σε πιο ενεργειακά αποδοτικά κτίρια.
Η συμφωνία μένει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και να επικυρωθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, κάτι πάντως που αναμένεται ότι θα είναι απλά τυπική διαδικασία.
ΦΩΤΟ ΑΡΧΕΙΟΥ
