E-3 Sentry: Η «οικονομία» που μπορεί να κοστίσει στην USAF ακριβά

Μπορεί να μην είναι F-22 ή F-35 αλλά είναι κάτι περισσότερο από απαραίτητο –είναι ανεκτίμητο. Τα σχέδια του Γενικού Επιτελείου της USAF για πρόωρη απόσυρση ορισμένων τύπων αεροσκαφών με στόχο την εξοικονόμηση πιστώσεων έχουν προκαλέσει έντονες συζητήσεις και αντιδράσεις καθώς μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται assets όπως το U-2S, το Β-2Β, το KC-10 και διάφορες εκδόσεις βασισμένες στο Β707 όπως τα RC-135, το Ε-8 JSTARS και κυρίως, το εμβληματικό AWACS.
Υποτίθεται πως η εξοικονόμηση 30 δισ. δολαρίων μέσα σε μια πενταετία θα χρηματοδοτήσει τoν εκσυγχρονισμό της USAF για την αντιμετώπιση νέων αναδυομένων hi-tech απειλών από την Κίνα και την Ρωσία την δεκαετία του 2030. Όμως η απόσυρση τεχνολογίας εν χρήσει πρέπει να είναι μια πολύ προσεκτική διαδικασία διότι το προσδοκώμενο οικονομικό όφελος ίσως να μην αξίζει το «κενό άμυνας» που ενδεχομένως προκύψει. Άλλωστε έχει ξαναγίνει στο παρελθόν.
Η απόφαση της αμερικανικής Αεροπορίας να αποσύρει τα υπερηχητικά βομβαρδιστικά F-111F συμπαρέσυρε και τα ‘jammers’ EF-111 Raven τα οποία βασίζονταν στο ίδιο σύστημα εκπαίδευσης πληρωμάτων και τεχνικής υποστήριξης, αφήνοντας την USAF χωρίς εξειδικευμένη πλατφόρμα ηλεκτρονικού πολέμου. Το ρόλο των Raven ανέλαβαν να καλύψουν τα EA-6B Prowler του Ναυτικού και αργότερα των Πεζοναυτών και στην συνέχεια τα EA-18G Growler.

Πέραν του γεγονότος ότι ορισμένα από τα υποψήφια προς πρόωρη «αποστρατεία» αεροσκάφη έχουν αποδειχθεί επιχειρησιακά πολύτιμα, όπως τα U-2S αλλά και τα Α-10 τα οποία σώθηκαν την τελευταία στιγμή από την απόσυρση, το πρόβλημα είναι ότι στους «παλαιότερους τύπους» εμπίπτουν αεροσκάφη με ιδιαίτερα κρίσιμες αποστολές. Η αμερικανική Αεροπορία διαθέτει έναν μικρό αλλά επιχειρησιακά σημαντικότατο στόλο αεροσκαφών ‘legacy’ βασισμένων στο θρυλικό Β707: κατασκοπευτικά RC-135 Rivet Joint, Cobra Ball και Combat Sent, Ε-8C JSTARS (Joint Surveillance Target Attack Radar System) και φυσικά τα ιπτάμενα ραντάρ Ε-3 Sentry.
Όταν το Boeing 707 άλλαζε πριν από 61 χρόνια την μορφή των αεροπορικών ταξιδιών, λίγοι θα πίστευαν ότι εκτός της πολιτικής Αεροπορίας ο τύπος θα άφηνε το σημάδι του και στην USAF. Το τελευταίο από τα εμβληματικά αυτά αεροπλάνα αποσύρθηκε από τα πολιτικά δρομολόγια στις αρχές της δεκαετίας του 2010 όμως η αμερικανική Αεροπορία εξακολουθεί να πετά σχεδόν 400 ιπτάμενα τάνκερ KC-135 και περισσότερα από 70 εξειδικευμένα RC-135, JSTARS και AWACS.
Εν όψει των αποφάσεων που θα πρέπει να λάβει το Πεντάγωνο, το ερώτημα που τίθεται είναι απλό: Έχουν περιθώριο οι ΗΠΑ να χάσουν πρόωρα τα μέσα ISR (Intelligence/Surveillance/Reconnaissance) που διαθέτουν; Και πώς θα επηρεάσει την Αεροπορία η ενδεχόμενη απόσυρσή τους; Ας τα δούμε εν συντομία ανά τύπο.

E-3 Sentry: Η απόσυρση των 31 αεροσκαφών Ε-3Β/C/G εκτιμάται ότι θα εξοικονομούσε κάπου 5 δισ. δολάρια. Παρόλο που η εφοδιασμένη με αναβαθμισμένους υπολογιστές βελτιωμένη έκδοση Ε-3G τέθηκε πρόσφατα σε υπηρεσία, τυχόν απόσυρση των AWACS θα άφηνε τις μονάδες πρώτης γραμμής της USAF χωρίς ιπτάμενο ραντάρ σε επιχειρήσεις.
Ε-8C JSTARS: Εάν βγουν από το «κάδρο» τα 16 ιπτάμενα κέντρα διαχείρισης πεδίου μάχης που υπηρετούν σήμερα, η αμερικανική Αεροπορία κερδίζει 2,7 δισ. δολάρια τα οποία θα μπορούσε να διαθέσει αλλού. Το ραντάρ του Ε-8 ιχνηλατεί τις θέσεις του αντιπάλου στο έδαφος, παρέχοντας την δυνατότητα συντονισμού των φιλίων επιγείων και αεροπορικών δυνάμεων για την αντιμετώπισή του. Μετά την ματαίωση του αντικαταστάτη του, σε περίπτωση απόσυρσης των JSTARS θα μπορούσε –θεωρητικά– ένας συνδυασμός αισθητήρων σε drones και δορυφόρους σε χαμηλή τροχιά που θα μεταδίδουν δεδομένα στο σύστημα AMBS (Advanced Battlefield Management System) να πάρει την θέση τους.
RC-135: Έχοντας δώσει την δική τους απόρρητη μάχη τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου, οι εξειδικευμένες αυτές εκδόσεις του Β707 αριθμούν σήμερα 17 αεροσκάφη παρακολούθησης/υποκλοπών (ELINT/SIGINT) RC-135V/W Rivet Joint, τρία RC-135S Cobra Ball τα οποία συλλέγουν με ηλεκτρο-οπτικά μέσα δεδομένα σχετικά με εκτοξεύσεις βαλλιστικών πυραύλων και 4 αεροσκάφη RC-135U Combat Sent που αναλύουν εκπομπές ραντάρ πιθανών αντιπάλων, δημιουργώντας το προφίλ των συστημάτων αυτών για την ανάπτυξη αντιμέτρων.

Ενδεχόμενη απόσυρσή τους θα απέφερε 3,5 δισ. δολάρια ενώ την αποστολή των Rivet Joint θα μπορούσαν να επωμισθούν drones τύπου RQ-4B Global Hawk εφοδιασμένα με εξοπλισμό SIGINT. Με τα Cobra Ball και Combat Sent όμως τα πράγματα είναι διαφορετικά καθώς οι δυνατότητες τους εκτιμάται πως θα είναι δύσκολο να αναπαραχθούν με την ίδια ακρίβεια από άλλες πλατφόρμες.
Όντως τα αεροπλάνα είναι ‘legacy’ και αυτός είναι ο λόγος που το λειτουργικό τους κόστος δεν είναι μικρό ενώ οι ανάγκες σε πληρώματα μεγάλες. Με την εξέλιξη δε πυραύλων αέρος-αέρος με όλο και μεγαλύτερο βεληνεκές θα είναι πολύ πιο ευάλωτα σε επιχειρήσεις κεκορεσμένου περιβάλλοντος. Το Πεντάγωνο επενδύει ήδη σε εναλλακτικές επιλογές που θα αναλάβουν τις αποστολές τους –drones, επίγεια και δορυφορικά συστήματα– μεταδίδοντας δεδομένα και ζεύξεις ελέγχου και διοίκησης χωρίς να διακινδυνεύει προσωπικό.
Το Advanced Battlefield Management System, το «σύστημα των συστημάτων» όπως το αποκαλούν, θα μπορούσε εκτός από την αποστολή που εκτελούν σήμερα τα E-8C JSTARS να επωμιστεί και αυτές των RC-135 και Ε-3 Sentry για τα οποία δεν προβλέπεται αντικαταστάτης. Μόνο που το ABMS δεν είναι πρόγραμμα υπό εξέλιξη αλλά απλώς ένα concept λογισμικού ενώ η Αεροπορία δεν έχει καν προτάσεις ποια πλατφόρμα θα μπορούσε να πάρει την θέση των τετρακινητηρίων Boeing. Και αυτό είναι πρόβλημα.
Αλέξανδρος Θεολόγου