Καλημέρα, καλή Κυριακή και καλή εβδομάδα
Ο θαλαμίσκος Crew Dragon της SpaceX στο ακρωτήριο Κανάβεραλ εν αναμονή της κρίσιμης δοκιμής διαφυγής εν πτήση που αναβλήθηκε χθες για αργότερα σήμερα Κυριακή 19-01.
Αντιγράφοντας από πρόσφατο άρθρο μας στην ΠΤΗΣΗ Δεκεμβρίου 2019 για το τεστ διαφυγής εδάφους από το Boeing Starliner:
Το αποκαλούμενο «Pad Abort Test» είναι μία από τις δύο δοκιμασίες που πρέπει να ολοκληρώσει με επιτυχία ένα διαστημόπλοιο, προκειμένου να αποκτήσει τελική πιστοποίηση για μεταφορά ανθρώπων, και έχει ως στόχο την επίδειξη λειτουργίας του ενσωματωμένου συστήματος διαφυγής σε περίπτωση αστοχίας του πυραυλικού φορέα στην εξέδρα εκτόξευσης, στην αρχή της διαδικασίας κατά την πυροδότηση των κινητήρων του, μια από τις φάσεις με υψηλό κίνδυνο δυσλειτουργίας ή απροόπτου. Το σύστημα έχει συνήθως τη μορφή πυραυλοκινητήρων που λειτουργούν ακαριαία και εκτοξεύουν τον θαλαμίσκο σε ύψος, ο οποίος έχει προηγουμένως αποσπαστεί από τον φορέα με την ενεργοποίηση πυροτεχνικών μηχανισμών. Στη συνέχεια αναπτύσσεται το δεύτερο μέσο της διαδικασίας διαφυγής, που είναι συνήθως αλεξίπτωτα ανάσχεσης της πορείας, σταθεροποίησης και ασφαλούς ανάκτησης του διαστημοπλοίου, αν και η SpaceX στον Crew Dragon προτείνει και τη συνέχιση της χρήσης των πυραυλοκινητήρων για ελεγχόμενη προσγείωση. [Ο Crew Dragon χρησιμοποιεί τους ενσωματωμένους στη δομή του κινητήρες Super Drago και ως εναλλακτικό σύστημα προσεδάφισης-προσγείωσης κατά την επιστροφή από τις αποστολές του. Το σύστημα είναι έτσι κοινό τόσο για έκτακτες όσο και τακτικές ανάγκες.]
Η άλλη δοκιμασία πιστοποίησης αφορά στη διαφυγή του θαλαμίσκου μετά την εκτόξευσή του και ενώ ανέρχεται στην ατμόσφαιρα για την περίπτωση δυσλειτουργίας τού πυραυλικού φορέα εν πτήση. Το προφίλ τής διαδικασίας εδώ εξαρτάται από το ύψος απόσπασης του διαστημοπλοίου. Μια πιθανή εξέλιξη είναι η λειτουργία του ίδιου συστήματος διαφυγής που χρησιμοποιείται και στο έδαφος και η προσγείωση/προσθαλάσσωσή του. Σε πολύ μεγάλα ύψη ο θαλαμίσκος ίσως επιχειρήσει υποτροχιακό άλμα και ανάκτηση ή επίτευξη τροχιάς και απόπειρα επανεισόδου.
Η δυνατότητα διαφυγής μετά την εκτόξευση είχε πρακτικά ξεχαστεί. Μας την θύμισε όμως, ευτυχώς ως ευχάριστη εξέλιξη, η αποστολή του επανδρωμένου διαστημοπλοίου Soyuz MS-10, το οποίο αναγκάστηκε να ματαιώσει τη διαδικασία λίγο μετά την εκτόξευσή του στις 11 Οκτωβρίου 2018 λόγω αστοχίας ενός κινητήρα του πυραυλικού φορέα Soyuz-FG. Ο τελευταίος ήταν ένα ιδιαίτερα αξιόπιστο σύστημα που εκτέλεσε 64 επιτυχημένες αποστολές από τις 20 Μαΐου 2001, όταν πραγματοποίησε την πρώτη του εκτόξευση. Από τον Οκτώβριο του 2002 έγινε ο μοναδικός πυραυλικός φορέας της Διαστημικής Υπηρεσίας της Ρωσικής Ομοσπονδίας Roscosmos για αποστολές των επανδρωμένων Soyuz-TMA και Soyuz-MS προς τον ISS. Στο συμβάν του Οκτωβρίου του 2018, που ήταν η 139η πτήση διαστημοπλοίου Soyuz, το MS-10 μετέφερε δυο μέλη της Αποστολής 57 προς τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, τον Ρώσο κοσμοναύτη Aleksey Ovchinin στη δεύτερη φορά του στο Διάστημα και τον Αμερικανό αστροναύτη Nick Hague που έκανε το διαστημικό του ντεμπούτο. Λίγα λεπτά μετά την απογείωση διαπιστώθηκε αστοχία ενός τουλάχιστον εκ των κινητήρων του δευτέρου ορόφου σε συνέχεια της απόσπασής του από τον πρώτο. Σύμφωνα με τη Roscosmos υπήρξε «ελαφρά μετατόπιση της πορείας των δύο σωμάτων και σύγκρουση, που είχε ως αποτέλεσμα τη μερική καταστροφή των ακροφυσίων του κινητήρα RD-0110». Στη διαδικασία έκτακτης ανάγκης που ενεργοποιήθηκε, ενώ ο φορέας και το διαστημόπλοιο βρίσκονταν σε ύψος περίπου 50 χιλιομέτρων, το MS-10 αποσπάστηκε μέσω των προβλεπόμενων μηχανισμών και εκτέλεσε βαλλιστική τροχιά στην ατμόσφαιρα, στη διάρκεια της οποίας «το πλήρωμα υπέστη καταπονήσεις 6 έως 7 g», σύμφωνα με την παραπάνω πηγή. Το σκάφος έφτασε στο απόγειο της ενδοατμοσφαιρικής τροχιάς του σε ύψος περίπου 98 χιλιομέτρων και στη συνέχεια υλοποίησε προφίλ επανεισόδου και προσγειώθηκε 19 λεπτά και 41 δευτερόλεπτα μετά την εκτόξευση. Τα δυο μέλη του πληρώματός του ανακτήθηκαν ασφαλή σε περιοχή περίπου 400 χιλ. από το σημείο της εκτόξευσης στο Καζακστάν. Η περίπτωση του MS-10 ήταν η πρώτη αποτυχία επανδρωμένης ρωσικής/σοβιετικής αποστολής από την καταστροφική αστοχία του T-10-1 τον Σεπτέμβριο του 1983. Στην περίπτωση εκείνη το Soyuz 7K–ST No.16L μετέφερε δυο κοσμοναύτες, τους Vladimir Titov και Gennady Strekalov, στον διαστημικό σταθμό Salyut 7, όταν περίπου 90 δευτερόλεπτα από την πυροδότηση του φορέα Soyuz-U μια στροβιλοαντλία των κινητήρων του αστόχησε προκαλώντας φωτιά και έκρηξη που κατάστρεψε τον πύραυλο. Το σύστημα διαφυγής λειτούργησε όπως προβλεπόταν και απομάκρυνε τον θαλαμίσκο δυο δευτερόλεπτα πριν από την έκρηξη διασώζοντας τους Titov και Strekalov. Το περιστατικό ήταν η πρώτη περίπτωση επιχειρησιακής λειτουργίας συστήματος διαφυγής.
