Αποτελεί κοινή παραδοχή πως η παραπληροφόρηση, ήταν, είναι και θα είναι ένα πρόβλημα που απειλεί τα θεμέλια της Δημοκρατίας. Στις μέρες μας, με την πανδημία της COVID-19 να πλήττει ολόκληρο τον πλανήτη, τα fake news έχουν στοιχήσει τη ζωή σε μεγάλο αριθμό ανθρώπων, που λόγω κακής πληροφόρησης, επέλεξαν να μην εμπιστευτούν τα ενδεδειγμένα πρωτόκολλα υγείας. Το ζήτημα όμως έχει ευρύτερες προεκτάσεις.
Η εσκεμμένη παραπληροφόρηση (disinformation), χρησιμοποιήθηκε κατά την πανδημία από κράτη όπως η Κίνα και η Ρωσία, για να προβάλουν μια διαφορετική πραγματικότητα για τον κορωνοϊό, σε θέματα που μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν την προέλευσή του, την αποτελεσματικότητα των δυτικών εμβολίων κτλ. Ακόμη και η λεγόμενη “διπλωματία της μάσκας”, δηλαδή η αποστολή υγειονομικού υλικού σε χώρες της Δύσης, συνοδεύτηκε από ανυπόστατους ισχυρισμούς περί έλλειψης αλληλεγγύης των δυτικών θεσμών προς τις χώρες αυτές. Αυτή η “μαγική εικόνα”, επηρέασε μεγάλη μερίδα και του ελληνικού κοινού.
Ένας λάθος ενημερωμένος πολίτης, δε δύναται να πάρει τις σωστές αποφάσεις για τη χώρα του
Ας μείνουμε όμως στην Ελλάδα. Δυστυχώς, η χώρα μας βρίσκεται πολύ χαμηλά στο δείκτη μιντιακού εγγραματισμού, συγκεντρώνοντας βαθμολογία μόλις 38 στα 100. Παρόλα αυτά, οι Έλληνες, σε ποσοστό 77%, δηλώνουν πως συναντούν fake news κάθε ημέρα, ή πολλές φορές μέσα στην εβδομάδα. Εν ολίγοις, ενώ το πρόβλημα είναι γνωστό στους Έλληνες, η διαχείρισή του παραμένει δύσκολη.
Λαμβάνοντας υπόψιν τα παραπάνω στοιχεία, είναι προφανές πως η παραπληροφόρηση που στοχεύει στην αμφισβήτηση της Δημοκρατίας και της εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς, που προκαλεί ριζοσπαστικοποίηση, ρητορική μίσους και υπονόμευση των συμμαχιών με άλλες χώρες και οργανισμούς, με αποτέλεσμα την αρνητική επιρροή σε αποφάσεις εσωτερικής και εξωτερικής πολιτικής, αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα και πρωτοβουλίες για την καταπολέμησή της, είναι εκ των ων ουκ άνευ.
DisinfoHacks
Μια τέτοια πρωτοβουλία είναι το DisinfoHacks, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά δημόσια στις 10 Δεκεμβρίου, στον πολυχώρο “The Hub Events”.
Στην εκδήλωση παραβρέθηκε ο Αμερικανός πρέσβης Τζέφρι Πάιατ, ο οποίος χαιρέτισε αυτή τη νέα προσπάθεια, τονίζοντας τη σημασία της για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, ενώ έκανε ειδική αναφορά στην προερχόμενη από το Κρεμλίνο παραπληροφόρηση, που αποσκοπεί να πείσει την κοινή γνώμη, πως η Ουκρανία απειλεί τη Ρωσία, για να δικαιολογήσει την επιθετικότητα εναντίον της και ενδεχομένως μια πιθανή εισβολή.
Ο Αμερικανός πρέσβης αναφέρθηκε και στην απειλή που αποτελεί η παραπληροφόρηση για τη Δημοκρατία:
“Χθες, ο Πρόεδρος Μπάιντεν ξεκίνησε μια Σύνοδο Κορυφής για τη Δημοκρατία, με περισσότερους από 100 ηγέτες δημοκρατιών απ’ όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένου, φυσικά, του πρωθυπουργού Μητσοτάκη να συζητούν για την Ελλάδα και την Αθήνα, τη γενέτειρα της δημοκρατίας.
Όλοι έχουμε δει αναφορές από ομάδες της κοινωνίας των πολιτών που έχουν τεκμηριώσει μια παγκόσμια παρακμή της δημοκρατίας. Αυτό αποτελεί μια τεράστια πρόκληση για την παγκόσμια σταθερότητα και ευημερία, την οποία μπορούμε να λύσουμε μόνο συλλογικά, με δημοκρατίες με τις ίδιες ιδέες να ενώνονται για να βρουν νέους τρόπους για να αντιστρέψουμε αυτήν την παρακμή.
Έτσι, ηγέτες από την κυβέρνηση, την κοινωνία των πολιτών και τον ιδιωτικό τομέα συμμετέχουν σε αυτήν την εικονική Σύνοδο Κορυφής για να υποστηρίξουν τη δημοκρατική ανανέωση σε όλο τον κόσμο. Μέσω αυτής της διαδικασίας, στοχεύουμε να ενισχύσουμε τους δημοκρατικούς μας θεσμούς, να αντιμετωπίσουμε με ειλικρίνεια τις προκλήσεις της δημοκρατίας και να αντιμετωπίσουμε απειλές κατά των κοινών δημοκρατικών μας αξιών.
Το DisinfoHacks είναι επίσης ένα σημαντικό εργαλείο για την υποστήριξη της δημοκρατίας. Είναι μέσα από τέτοιες προσπάθειες που θα μπορέσουμε να απωθήσουμε την παραπληροφόρηση και την κακόβουλη δραστηριότητα στον κυβερνοχώρο και την κακοήθη επιρροή. Είναι ένας από τους πολλούς τρόπους με τους οποίους μπορούμε να ενωθούμε για να αμυνθούμε κατά του αυταρχισμού, να καταπολεμήσουμε τη διαφθορά και να προωθήσουμε τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.”
“Xακάροντας” ολιστικά την παραπληροφόρηση
To DisinfoHacks φιλοδοξεί να καταπολεμήσει την παραπληροφόρηση, φέρνοντας σε συνεργασία μέλη και οργανισμούς που γνωρίζουν τη διαχείριση της αλληλεπίδρασης πληροφοριών/παραπληροφόρησης. Ο συνολικός σχεδιασμός του προγράμματος προσφέρει την ευκαιρία σε παράγοντες του οικοσυστήματος των μέσων ενημέρωσης και της πληροφόρησης, να οικοδομήσουν μια σχέση εμπιστοσύνης, να αναπτύξουν νέες δεξιότητες και νοοτροπίες, να σκεφτούν νέες ιδέες και να συνεργαστούν για τον εντοπισμό και τη δοκιμή συγκεκριμένων λύσεων “DisinfoHacks” για την καταπολέμηση των δραστηριοτήτων και των προσπαθειών παραπληροφόρησης.
Το DisinfoHacks θα συμπεριλάβει στις δράσεις του τις γνώσεις και την εμπειρία Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, δημοσιογράφων, ακαδημαϊκών, επικοινωνιολόγων της επιστήμης, startup επιχειρηματικών στο ψηφιακό περιβάλλον της επικοινωνίας και λοιπών ειδικών, με σκοπό την προώθηση ψηφιακών τεχνολογιών και δεξιοτήτων για την καταπολέμηση του φαινομένου της παραπληροφόρησης, δημιουργώντας ένα υγιές ενημερωτικό οικοσύστημα και ένα δίκτυο συνεργασίας και εμπιστοσύνης.
To DisinfoHacks είναι μια συνεργατική πρωτοβουλία που απαρτίζεται από το Digital Communication Network (DCN) Global, με διευθυντή τον αναπληρωτή καθηγητή του ΑΠΘ, Νίκο Παναγιώτου, το ADandPRLAB- Εργαστήριο Διαφήμισης και Δημοσίων Σχέσεων του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, του Παντείου Πανεπιστημίου με επικεφαλής την αναπληρώτρια καθηγήτρια Μπέττυ Τσακαρέστου και την ΜΚΟ ΥΕΤ, (Youth Entrepreneurship Education Technology) με ιδρυτή τον κ. Βασίλη Τσουλή, που είναι προσηλωμένη στην ανάπτυξη δεξιοτήτων και δικτύωσης, μέσω ενημερωτικών και επιμορφωτικών προγραμμάτων.
Το πρότζεκτ χρηματοδοτείται από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και την Πρεσβεία των Ηνωμένων Πολιτειών στην Ελλάδα. Το DisinfoHacks, υποστηρίζεται επίσης από την Found.ation και την Social Innov.
