Στο προηγούμενο Άρθρο είδαμε το πώς οδηγήθηκε το κυπριακό από διμερές Ελληνοβρετανικό πρόβλημα να είναι τριμερές πρόβλημα μεταξύ Ελλάδας, Τουρκίας και Βρετανίας. Είδαμε τους λόγους πίσω από τον ξεριζωμό των Ελλήνων της πόλης και πώς αυτός άρχισε με αφορμή μια Τουρκική προβοκάτσια.
Η Αρχή του Κυπριακού Προβλήματος και το Ιστορικό Υπόβαθρο της Εισβολής – Μέρος 1ο
Όπως ειπώθηκε και στο προηγούμενο άρθρο η Τουρκία με Βρετανική υποκίνηση αρχίζει να οργανώνει παραστρατιωτικές ομάδες στην Κύπρο ήδη από το 1950. Αυτές οι ομάδες θα αποτελέσουν τον πυρήνα για την Τουρκική ΤΜΤ.
Γεωργιος “Διγενής” Γρίβας
Η Ελλάδα αντιδρά και αποστέλλει τον Αντισυνταγματάρχη Γεώργιο Γρίβα που καταφτάνει στην γενέτειρα του, την Κύπρο, το 1954. Είναι ένας στρατιωτικός με τεράστια εμπειρία. Ήταν Γεννημένος στις 5 Ιουλίου το 1897. Κατατάχθηκε στην σχολή Ευελπίδων το 1916 και αποφοίτησε το 1919 με τον βαθμό του ανθυπολοχαγού. Συμμετείχε στην μικρασιατική εκστρατεία όπου και διακρίθηκε και για αυτόν τον λόγο προάχθηκε σε υπολοχαγό. Στην συνέχεια φοίτησε στην Γαλλική Ακαδημία Πολέμου και το 1925 προήχθη σε λοχαγό και το 1935 σε ταγματάρχη.
Ο Γρίβας κατά τον Β΄ΠΠ πολέμησε εναντίον των Ιταλών στο Αλβανικό μέτωπο ως επιτελάρχης της ΙΙ Μεραρχίας. Κατά την κατοχή ο Γρίβας εμπλέκεται στην Εθνική αντίσταση. Αρχικά επιχειρεί να οργανώσει μαζί με τους στρατηγούς Γ. Λάβδα, Β. Βραχνό, Κ. Παπακωνσταντίνου, Θ. Κατσέα και Α.Σινιώρη την Οργάνωση ‘Άγνωστος Μεραρχία’. Όμως ο Γρίβας διαφώνησε στον τρόπο στελέχωσης και οργάνωσης και έτσι αποφάσισε να κάνει την δίκη του ομάδα που ονομάστηκε Οργάνωση Χ.
Οργάνωση Χ
Για την αμφιλεγόμενη «Οργάνωση Χ» ‘έχουν γραφτεί πολλά πράγματα. Πολλά από αυτά είναι εναντίον την Χ και έχουν εμφυλιακό χαρακτήρα και επιχειρηματολογία και ίσως σε πολλές περιπτώσεις να αποτελούν και εμφυλιακή προπαγάνδα. Η «Οργάνωση Χ» αποτέλεσε μια βαθύτατα εθνικιστική, αντικομουνιστική οργάνωση, βασιλοφρόνων αξιωματικών. Οι αξιωματικοί και το προσωπικό της «Οργάνωσης Χ», πράγματι διεξήγαγαν επιχειρήσεις εναντίον του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, έπαιξαν τεράστιο ρόλο στις συγκρούσεις μετά την αποχώρηση των Γερμανών το 44 (γνωστές σαν Δεκεμβριανά). Τα μέλη της στελέχωσαν τον Εθνικό στρατό κατά τον εμφύλιο. Η «Οργάνωση Χ» αποτελεί αντικείμενο πολιτικών αμφισβητήσεων και συζητήσεων ακόμη και σήμερα και δεν είναι επί του παρόντος άρθρου να αναλύσει αυτά τα επιχειρήματα και να πάρει θέση υπέρ ή κατά αυτών. Όπως και να έχει ο Γρίβας παραιτήθηκε από την ενεργό υπηρεσία το 1946 με τον βαθμό του αντισυνταγματάρχη.
ΕΟΚΑ Α
Το 1954 όμως επανέρχεται και καταφτάνει στην Κύπρο όπου με την σύμφωνη γνώμη του Αρχιεπίσκοπου Μακάριου οργανώνει την «Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών» ή αλλιώς ΕΟΚΑ. Πολιτικός αρχηγός της οργάνωσης είναι ο Μακάριος, επιχειρησιακός αρχηγός είναι ο Ίδιος ο Γρίβας ενώ σαν υπαρχηγός ορίζεται ο Γρηγόρης Αυξεντίου. Η ΕΟΚΑ αριθμούσε 1500 μέλη.
Ο σκοπός της ήταν ο ακόλουθος: Δια πράξεων ηρωισμού και αυτοθυσίας να κινήσωμεν το ενδιαφέρον της Διεθνούς κοινής γνώμης, ιδία δε των Συμμάχων, επί του Κυπριακού ζητήματος, το οποίον θα ήτο δυνατόν, ούτω, να τοις παράσχη πράγματα, εάν δεν δοθεί λύσις, ικανοποιούσα ημάς. Δια συνεχούς σοβαράς παρενοχλήσεως των Άγγλων εν Κύπρω να διαδηλώσωμεν την σταθεράν απόφασιν και θέλησιν μας ότι δεν θα υποχωρήσωμεν προ ουδεμίας θυσίας, αλλά, τουναντίον, θα προχωρήσωμεν μέχρις επιτεύξεως του σκοπού μας. Ο Αγών θα συνεχισθεί μέχρις ού η Διεθνής διπλωματία – ΟΗΕ – και οι Άγλλοι, ειδικώς, εξαναγκασθούν να εξετάσουν το Κυπριακόν ζήτημα και δώσουν ΑΜΕΣΩΣ λύσιν σύμφωνον με τους πόθους του Κυπριακού λαού και ολοκλήρου του Ελληνικού Έθνους
Η ΕΟΚΑ λοιπόν οργάνωσε ένα ένοπλο αντάρτικο εναντίον των Βρετανών με σκοπό να ευαισθητοποιήσει την κοινή γνώμη για το θέμα της Ένωσης της Κύπρου με την υπόλοιπη Ελλάδα. Η αντίδραση των Βρετανών ήταν άμεση. Η Βρετανική φρουρά του νησιού αυξήθηκε από 12.000 σε 34.000 άνδρες. Ένα άλλο μέτρο ήταν να αποστείλει στο νησί τον Βρετανό διοικητή που είχε καταστείλει την εξέγερση στην Κένυα, ο οποίος διέταξε να γίνονται συλλήψεις και φυλακίσεις χωρίς δίκη, διέταξε εκτελέσεις κρατουμένων με απαγχονισμό, άγρια βασανιστήρια, καταστροφές περιουσιών, τρομοκρατία, επιβολή μαζικών προστίμων, εξορίες και οικονομική εξαθλίωση.
Οι αγωνιστές που εκτελούνταν δια απαγχονισμού στις φυλακές της Λευκωσίας θάβονταν σε ένα μικρό χώρο στις φυλακές. Αυτός ο χώρος είναι γνωστός σήμερα ως “φυλακισμένα μνήματα”. Τα παρακάτω βίντεο αποτελούν μια ξενάγηση στον χώρο που μαρτύρησαν και θάφτηκαν οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ, απο τον συναγωνιστή τους κύριο Δήμο Βρυωνίδη.
Η Τουρκική ΤΜΤ
Βεβαίως κανένα από τα παραπάνω λάθη των Βρετανών δεν ήταν τόσο τραγικό όσο το να δημιουργήσει επικουρική αστυνομία αποτελούμενη από Τουρκοκυπρίους. Αυτό το λάθος έφερε τις δύο κοινότητες, Ελληνοκυπρίους και Τουρκοκύπριους σε άμεση αντιπαράθεση. Σύντομα οι Τουρκοκύπριοι άρχισαν να οργανώνονται και πέρα από την επικουρική χωροφυλακή. Έτσι το 57 οργανώθηκε η παραστρατιωτική ΤΜΤ – Türk Mukavemet Teşkilatı. Αρχηγός της ο Γνωστός σε όλους μας Ραούφ Ντενκτάς. Σκοπός της: Να αντιπαρατεθεί με τον ΕΟΚΑ, να σταματήσει την ένωση με την Ελλάδα και να επιτύχει την διχοτόμηση του νησιού (“Ταξίμ” στην Τουρκική, από όπου και παίρνει το όνομα της η πολύ γνωστή πλατεία στην Κωνσταντινούπολη). ΕΟΚΑ και ΤΜΤ δεν συγκρούστηκαν συχνά. Όταν όμως γινόταν κάτι τέτοιο, οι συγκρούσεις ήταν βίαιες και σφοδρότατες. Η Ελλάδα θα προσφύγει συνολικά πέντε φορές, από το 1954 μέχρι το 1960 στον ΟΗΕ ζητώντας ένωση. Καμία από τις προσφυγές της όμως δεν εισακούσθηκε. Τελικά όμως με τον αγώνα του ΕΟΚΑ η Βρετανία εξαναγκάζεται να αποχωρήσει από την Κύπρο.
Ανεξαρτησία και Ίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας
Με τις συνθήκες της Ζυρίχης και του Λονδίνου η Κύπρος γίνεται ανεξάρτητο κράτος αποκλείεται όμως η ένωση ή η διχοτόμηση του νησιού. Η Βρετανία, η Ελλάδα και η Τουρκία γίνονται οι εγγυήτριες δυνάμεις της ανεξαρτησίας της Κύπρου. Η Βρετανία διατηρεί τις βάσεις της στο νησί ενώ η Ελλάδα και οι Τουρκία τοποθετούν στρατιωτικές δυνάμεις στο νησί την ΕΛΔΥΚ και την ΤΟΥΡΔΥΚ για να εγγυηθούν την ασφάλεια των εκεί πληθυσμών.
Η διακήρυξη της ανεξαρτησίας του νησιού έγινε την 16η Αυγούστου του 1960 αλλά επίσημη μέρα ανεξαρτησίας αποφασίστηκε να είναι η 1η Οκτωβρίου. Ο τρόπος διοίκησης του νησιού οριζόταν από το σύνταγμα της Κύπρου και ήταν πολύ πολύπλοκος. Όμως όπως είχε πει ο Κωνσταντίνος Καραμανλής στον Μακάριο εκείνη την περίοδο, ήταν κάτι που θα μπορούσε να δουλέψει επάνω του προσεκτικά και να έχει ειρήνη. Δυστυχώς όμως τέτοιες συμφωνίες απαιτούν καλή θέληση και πίστη για να δουλέψουν. Και όπως αποδείχθηκε κάτι τέτοιο δεν υπήρχε από κανένα.
Και εδώ το δεύτερο μέρος της/ τραγωδίας της Κύπρου ολοκληρώνεται. Ίσως όχι με το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα για την Ελλάδα και τους Ελληνοκυπρίους αλλά πολύ καλό αποτέλεσμα παρόλα αυτά. Οι σκιές δεν ήταν λίγες και δεν ήταν αμελητέες. Το σύνταγμα της Κύπριακης δημοκρατιάς ήταν εξαιρετικά περίπλοκο και απαιτούσε την συνεργασία των δύο κοινοτήτων.
Το Σύνταγμα, οι ενδοκοινοτικές ταραχες, και το σχέδιο Άτσεσον είναι το θέμα του 3ου μέρους.
