Σαν σήμερα στις 26 Απριλίου 1986, ο αντιδραστήρας Νο4 του πυρηνικού εργοστασίου του Τσερνομπίλ στην Ουκρανία αστοχεί με αποτέλεσμα το χειρότερο πυρηνικό ατύχημα στην ιστορία.
Το ατύχημα συνέβη στη 01:23 πρωϊνή κατά τη διάρκεια προγραμματισμένης άσκησης εξομοίωσης απώλειας ρεύματος που αποσκοπούσε στο κλείσιμο του αντιδραστήρα, με την κατάσταση να διαχειρίζεται με χειροκίνητο κλείσιμο των διακοπτών ρεύματος. Ωστόσο, απειρία του προσωπικού, κατασκευαστικά προβλήματα στον παλιό αντιδραστήρα και κακοδιαχείριση πέρα από την προβλεπόμενη διαδικασία οδήγησαν τον αντιδραστήρα εκτός ελέγχου.
Το νερό που χρησιμοποιείτο για την ψύξη του πυρήνα ατμοποιήθηκε και οι συνθήκες οδήγησαν στην έκρηξη και διαφυγή μεγάλων ποσοτήτων γραφίτη στην ατμόσφαιρα.
Οι αντιδραστήρες διέθεταν θετικό συντελεστή κενών, πράγμα που σημαίνει ότι όταν το νερό που ψύχει τις ράβδους ατμοποιήθηκε, η απόδοση του αντιδραστήρα θα μπορούσε να αυξηθεί. Για την ψύξη των αντιδραστήρων μετά την απενεργοποίηση, το εργοστάσιο του Τσερνομπίλ διέθετε τρεις εφεδρικές ντιζελογεννήτριες ισχύος 5,5MW. Ωστόσο, οι γεννήτριες αυτές απαιτούσαν διάστημα 60sec~75sec προκειμένου να ανεβάσουν στροφές και να σταθεροποιηθεί η παραγωγή τους. Σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, ο αντιδραστήρας θα παρέμενε χωρίς ψύξη για το διάστημα αυτό, γεγονός που αποτελούσε πηγή σοβαρού κινδύνου.
Για την αντιμετώπιση του προβλήματος είχε προταθεί η αξιοποίηση της διαθέσιμης ενέργειας του ατμοστροβίλου κατά την στιγμή της απενεργοποίησης (κινητική ενέργεια των περιστρεφόμενων τμημάτων του στροβίλου και της γεννήτριας). Η ιδέα αυτού του συστήματος είχε προβλεφθεί και είχε περιληφθεί ως ενδεχόμενη λειτουργία στο σχεδιασμό των αντιδραστήρων RBMK-1000 που χρησιμοποιούσε το Τσερνομπίλ. Ο αντιδραστήρας θα ετίθετο σε χαμηλή ισχύ (περί τα 700MW) και η γεννήτρια θα εργαζόταν σταθερά, σε πλήρη ταχύτητα. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η παροχή ατμού θα διακόπτονταν, και θα ελεγχόταν κατά πόσο το σύστημα θα μπορούσε να θέσει σε λειτουργία τις αντλίες ψύξης μέχρι την εκκίνηση των εφεδρικών γεννητριών.
Κατόπιν, εκκινήθηκε η έκτακτη διακοπή λειτουργίας. Αυτό ξεκίνησε την πλήρη εισαγωγή των ράβδων ελέγχου που προκάλεσαν επικίνδυνη αύξηση ισχύος, δημιουργώντας περισσότερο ατμό. Αυτή η αύξηση της πίεσης του ατμού και της θερμότητας έσπασαν τους σωλήνες πίεσης που περιέχουν καύσιμο, προκαλώντας κατάρρευση της οροφής και διασπορά ραδιενέργειας.
Μια δεύτερη έκρηξη ακολούθησε μερικά δευτερόλεπτα αργότερα. Οι ράβδοι ελέγχου περιείχαν καρβίδιο του βορίου, το οποίο απορροφά τα νετρόνια, και καταστέλλει την σχάση του καυσίμου. Ωστόσο, το άκρο των ράβδων ελέγχου ήταν από γραφίτη, ο οποίος είναι επιβραδυντής νετρονίων. Ο σχεδιασμός αυτός, που σκοπό είχε να βελτιώσει την απόκριση του αντιδραστήρα στην μετακίνηση των ράβδων, προκαλούσε παροδική αύξηση της ισχύος κατά την επείγουσα απενεργοποίηση. Η δυσλειτουργία αυτή είχε διαπιστωθεί ήδη από το 1983, και οφείλεται στο ότι καθώς οι ράβδοι κατεβαίνουν μαζικά, υπάρχει ένα τμήμα του αντιδραστήρα στο οποίο το νερό (που απορροφά νετρόνια) αντικαθίσταται από γραφίτη (που επιβραδύνει τα νετρόνια). Όμως, αντί να μετριάσουν την πυρηνική αντίδραση, η εισαγωγή τους οδήγησε σε περαιτέρω απότομη αύξηση της ισχύος προκαλώντας έκρηξη που κατέστρεψε την οροφή. 2,7 δευτερόλεπτα αργότερα, έλαβε χώρα μια δεύτερη έκρηξη που διασκόρπισε τον κατεστραμμένο πυρήνα και τερμάτισε αποτελεσματικά την πυρηνική αντίδραση. Υπέρθερμα κομμάτια γραφίτη εκτινάχτηκαν στην ατμόσφαιρα, ανάβοντας αρκετές φωτιές γύρω από το εργοστάσιο, καθώς και στην οροφή του κτηρίου ελέγχου.
Από το ατύχημα της 26ης Απριλίου 1986, πέθαναν επιτόπου δυο από τους εργάτες του σταθμού. Μέσα σε τέσσερις μήνες, από τη ραδιενέργεια και από εγκαύματα λόγω της θερμότητας, πέθαναν 28 πυροσβέστες που έσπευσαν στο χώρο του ατυχήματος και διαπιστώθηκαν 19 επιπλέον θάνατοι ως το 2004. Υπολογίζεται ότι επηρεάστηκε η υγεία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων εξαιτίας της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος με ραδιενέργεια.
Το HBO αναβίωσε το 2019 μέσω μίνι-σειράς τα τραγικά γεγονότα που έλαβαν χώρα στις 26 Απριλίου 1986 στον πυρηνικό αντιδραστήρα Νο 4 του εργοστασίου παραγωγής πυρηνικής ενέργειας Τσερνομπίλ (επίσημο όνομα: Πυρηνικό Σταθμός Βλαντιμίρ ίλιτς Λένιν) στο Πρίπιατ της Ουκρανίας.
Ένα από τα πιο γνωστά μουσικά κομμάτια κατά της αλόγιστης χρήσης πυρηνικής ενέργειας είναι το παρακάτω.
