Του Babak Taghvaee. Επιπλέον στοιχεία Φαίδων Γ. Καραϊωσηφίδης.
Πρώτη δημοσίευση «ΠΤΗΣΗ» 59, Μάιος 2025.
Η έντυπη “ΠΤΗΣΗ” έχει καταγράψει εκεταμένα και μεθοδικά τις εξελίξεις στον τομέα των πυροσβεστικών αεροσκαφών, οπότε σε μια σειρά άρθρων θα τις παρουσιάσουμε εκ νέου. Μιας και η σχετική συζήτηση για τη βελτίωση των εγχώριων και διεθνών ικανοτήτων πυρόσβεσης παραμένει και επίκαιρη και κρίσιμη.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες οι πυρκαγιές σε όλο τον κόσμο έχουν αυξηθεί ως αποτέλεσμα της υπερθέρμανσης του πλανήτη, όπως αναφέρουν αρκετές επιστημονικές μελέτες. Αυτό έχει οδηγήσει σε μεγαλύτερη ζήτηση για εναέρια μέσα πυρόσβεσης, ιδίως στην Ευρώπη. Τα εναέρια τάνκερ τύπου ΙΙ, δηλαδή αυτά που είναι ικανά να μεταφέρουν 6.000 έως 11.500 λίτρα επιβραδυντικού υγρού ή/και νερού, έχουν την πιο συχνή εφαρμογή μεταξύ των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σημειώνεται ότι στο τέλος του 2024 υπήρχαν καταγεγραμμένα 79 αεροσκάφη τύπου ΙΙ (CL-215, CL-415 και Dash 8) διαθέσιμα για χρήση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ άλλα 22 (DHC-515) είναι υπό παραγγελία, ανάμεσα τους και τα 7 που προορίζονται για την Ελλάδα.
Τέτοια όμως δικά τους αεροσκάφη δεν διαθέτουν όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ, είτε διότι είναι δύσκολο να τα προμηθευτούν είτε λόγω δημοσιονομικών περιορισμών, γεγονός που τα αναγκάζει να διερευνήσουν εναλλακτικές λύσεις: όπως τη χρήση των στρατιωτικών τους πόρων (μεταγωγικών) ως πλατφόρμες συνδρομής σε τέτοιες περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Για την αντιμετώπιση αυτών των απαιτήσεων κατασκευαστές όπως η Embraer και η Airbus εργάζονται για την ενσωμάτωση υποδομών πυρόσβεσης στα KC-390A και A400M αντίστοιχα.
Η Leonardo από την πλευρά της, ως κατασκευάστρια εταιρεία του C-27J Spartan, έχει κάνει με επιτυχία το ίδιο, καθώς ενσωμάτωσε και δοκίμασε το σύστημα MAFFS II (Modular Aerial Fire Fighting System II), δηλαδή με εξτρά δεξαμενές που μπαίνουν εύκολα στο χώρο φόρτωσης, αναδεικνύοντάς το ως ένα από τα καλύτερα εναλλακτικά πυροσβεστικά αεροσκάφη για πολλούς φορείς παγκοσμίως.
Δοκιμασμένο τακτικό μεταφορικό
Το C-27J Spartan είναι ένα σύγχρονο τακτικό μεταφορικό αεροσκάφος που αναπτύχθηκε αρχικά από την Alenia με βάση το G.222 Panda (C-27A) και σήμερα βρίσκεται κάτω από τη σκέπη της Leonardo. Επί του παρόντος, υπάρχουν 86 C-27J σε στρατιωτική χρήση σε 18 χώρες παγκοσμίως, τα οποία, εκτός από καθήκοντα τακτικών μεταφορών, χρησιμοποιούνται επίσης για θαλάσσιες περιπολίες, MEDEVAC, Έρευνα-Διάσωση, μετακινήσεις VIP και διάφορους άλλους σκοπούς. Πολλοί χρήστες συμπληρώνουν με αυτά τα C-130 Hercules που διαθέτουν, με τα οποία τα Spartan έχουν αυξημένη συμβατότητα, ενώ για άλλες αεροπορίες είναι τα κύρια και μοναδικά μεταγωγικά που διαθέτουν.
Έως και το Δεκέμβριο του 2024, επτά ευρωπαϊκές αεροπορικές δυνάμεις διέθεταν συνολικά 37 C-27J, που περιλαμβάνουν την Ελληνική Αεροπορία (8), τη Βουλγαρική (3), την Ιταλική (8 μεταφορικά, ένα ειδικών αποστολών MC-27J και τρία ηλεκτρονικού πολέμου YEC-27J), τη Λιθουανική (3), τη Ρουμανική (7), τη Σλοβακική (2) και τη Σλοβενική Αεροπορία (2).
Τον Οκτώβριο του 2006 η Ιταλική Αεροπορία (ΑΜ) έγινε ο πρώτος χρήστης C-27J, όταν παρέλαβε το πρώτο από μια παρτίδα 12 αεροσκαφών. Εντάχθηκε σε υπηρεσία με την 46η Brigata Aerea στην αεροπορική βάση της Πίζας, όπου ο στόλος των Spartan υπηρετεί μαζί με έξι C-130J Super Hercules, έξι KC-130J και δέκα C-130J-30 (αν και δεν είναι όλα επιχειρησιακά), στις υπομονάδες της Ταξιαρχίας, το 2ο και το 50ο Gruppo.
Εξοπλισμένα με πρόβολο ανεφοδιασμού εν πτήσει και προηγμένο σύστημα αυτοπροστασίας γνωστό ως DASS (Defensive Aids Sub System), τα αεροσκάφη αυτά χρησιμοποιήθηκαν σε πολεμικό θέατρο από την ΑΜ κατά την ανάπτυξή της στο Αφγανιστάν, μεταξύ 12 Σεπτεμβρίου 2008 και 27 Ιανουαρίου 2009. Στο ασιατικό αυτό θέατρο υποστήριξαν την επιχείρηση ISAF του ΝΑΤΟ κατά της τρομοκρατίας, ιδίως των Ταλιμπάν, μεταφέροντας στρατεύματα, φορτία, προμήθειες και απομακρύνοντας τραυματισμένους στρατιώτες.
Ορισμένα από τα πρώην μέλη του Συμφώνου της Βαρσοβίας και τις πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες, που σήμερα είναι μέλη του ΝΑΤΟ, επέλεξαν το C-27J ως αντικαταστάτη των γερασμένων, σοβιετικής κατασκευής An-26. Η Βουλγαρία ήταν η πρώτη που παρήγγειλε πέντε το 2006, μειώνοντας αργότερα την παραγγελία σε τρία λόγω οικονομικών δυσκολιών. Την ίδια χρονιά η ρουμανική κυβέρνηση επέλεξε το C-27J ως αντικαταστάτη των δικών της μεταφορικών Antonov An-24/26, παραγγέλλοντας επτά στις 7 Δεκεμβρίου 2007, από τα οποία τα δύο πρώτα παραδόθηκαν στη RoAF στις 12 Απριλίου 2010.
Οι ικανότητες του Spartan
Η «ΠΤΗΣΗ» έχει πολλές φορές αναφερθεί στο παρελθόν στη σχεδίαση του Spartan, οπότε να θυμίσουμε επιγραμματικά ότι το 1995 η προκάτοχος της Leonardo, η Alenia, ξεκίνησε συζητήσεις με τη Lockheed Martin για τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη μιας βελτιωμένης παραλλαγής του τακτικού μεταγωγικού αεροσκάφους G.222, χρησιμοποιώντας το Glass Cockpit του C-130J, νέους κινητήρες και έλικες. Αυτή η συνεργασία οδήγησε στη γέννηση του C-27J Spartan, με την ανάπτυξη να ξεκινά το 1997 από την (τότε) LMATTS (Lockheed Martin Alenia Tactical Transport Systems).
Το C-27J είναι εξοπλισμένο με τον κινητήρα Rolls-Royce AE 2100 και 6φυλλες έλικες από το C-130J, πλήρως ψηφιακά συστήματα διασυνδεδεμένα με αρτηρία διαμεταγωγής MIL-STD-1553 και ανοικτή αρχιτεκτονική. Το πρωτότυπο του C-27J πέταξε για πρώτη φορά στις 24 Σεπτεμβρίου 1997 και τον Νοέμβριο του ίδιου έτους η Ιταλική Αεροπορία παρήγγειλε 12 αεροσκάφη, αποτελώντας τον πρώτο πελάτη του.
Το C-27J, όπως λέει η κατασκευάστρια, είναι εξαιρετικά ανθεκτικό και ενσωματώνει σύγχρονα χαρακτηριστικά που του επιτρέπουν να εκτελεί ένα ευρύ φάσμα αποστολών αποτελεσματικά, αποδοτικά και αξιόπιστα, με υψηλό βαθμό επιβιωσιμότητας. Το χαμηλό κόστος λειτουργίας και η υψηλή ευελιξία αξιοποίησης καθιστούν το αεροσκάφος μια προσιτή και έξυπνη επιλογή, όπως υποστηρίζει με στοιχεία η Leonardo.
Το C-27J είναι εξοπλισμένο όπως είπαμε με δύο αξονοστρόβιλους AE 2100D3, οι οποίοι παρέχονται από τη Rolls-Royce Defence North America (πρώην Allison) με ονομαστική ισχύ 4.637 shp, ενώ η Dowty προμηθεύει τις έλικες από σύνθετα υλικά (στις πρόσφατες εκδόσεις τους). Με μέγιστο βάρος απογείωσης (MTOW) 31.800 κιλά (70.107 λίβρες), το αεροσκάφος μπορεί να μεταφέρει μέγιστο φορτίο 11.100 κίλα (24.471 λίβρες), μπορεί να πετάξει με μέγιστη ταχύτητα 602 km/h, έχει ταχύτητα πλεύσης 583 km/h και ταχύτητα απώλειας στήριξης 194 km/h. Η εμβέλειά του είναι 1.852 km, ενώ σε μετακίνηση προς άλλο αεροδρόμιο έχει μέγιστη εμβέλεια 5.926 km και οροφή 9.144 m.
Το πρώτο βήμα ως «πυροσβέστης»
Το 2007 το C-27J κέρδισε τον διαγωνισμό JCA (Joint Cargo Aircraft) των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων για 100 αεροσκάφη. Ωστόσο, λόγω πολιτικών και δημοσιονομικών ζητημάτων, η USAF έγινε τελικά ο μοναδικός κλάδος που αξιοποίησε το ιταλικό αεροσκάφος, με την παραγγελία να μειώνεται σε μόλις 21 για χρήση από τρεις Μοίρες της Εθνοφρουράς. Τελικά όμως μόνο 12 από τα παραδοθέντα αεροσκάφη τέθηκαν σε υπηρεσία από την 164η Μοίρα Αερομεταφορών της 179ης Πτέρυγας της Αεροπορικής Εθνοφρουράς του Οχάιο, την 135η Μοίρα Αερομεταφορών της 135ης Ομάδας της Αεροπορικής Εθνοφρουράς του Μέρυλαντ και την 153η Μοίρα Αερομεταφορών της 186ης Πτέρυγας της Αεροπορικής Εθνοφρουράς του Μισισιπή. Αυτά τα C-27J χρησιμοποιήθηκαν εκτεταμένα στο Αφγανιστάν από την 179η Πτέρυγα Αερομεταφορών, αρχής γενομένης από το 2011. Ολοκλήρωσαν 3.200 αποστολές μεταφέροντας 25.000 επιβάτες και 1.400 τόνους φορτίου. Ωστόσο, η επιτυχία αυτή ήταν βραχύβια, καθώς το υπουργείο Άμυνας των ΗΠΑ αποφάσισε να αποσύρει τα C-27J λόγω περικοπών προϋπολογισμού.
Από τον Ιούλιο του 2012 έως τον Ιανουάριο του 2013, τα 12 C-27J (με μέση ηλικία μόλις δύο ετών) στάλθηκαν για εναπόθεση στην 309η AMARG (Aerospace Maintenance and Regeneration Group) της USAF, στην αεροπορική βάση Davis-Monthan της Αριζόνας. Επιπλέον, τέσσερα ακόμη Spartan που παραδόθηκαν μετά το 2013, στάλθηκαν απευθείας στο «νεκροταφείο», ενώ πέντε ακόμη υπό κατασκευή στην Ιταλία αντιμετώπισαν πιθανή ακύρωση της παραγγελίας τους.
Τον Ιούλιο του 2013 η Ακτοφυλακή των Ηνωμένων Πολιτειών (USCG) εξέτασε το ενδεχόμενο απόκτησης 14 από τα 21 C-27 για αποστολές έρευνας-διάσωσης, ενώ η Δασική Υπηρεσία των ΗΠΑ (USFS) εξέφρασε ενδιαφέρον για την απόκτηση των υπόλοιπων επτά, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που κατασκευάζονταν στην Ιταλία, για χρήση σε αεροπυρόσβεση. Η USFS σχεδίαζε να χρησιμοποιήσει αυτά τα αεροπλάνα επιπλέον των C-130H/J που της διαθέτει κατά περίπτωση η Εθνοφρουρά των ΗΠΑ, τα οποία χρησιμοποιούν το σύστημα MAFFS I/II. Παρά τις προθέσεις της USFS όμως, τα C-27J απορροφήθηκαν τελικά από τη Διοίκηση Ειδικών Επιχειρήσεων των ΗΠΑ (SOCOM) και στη συνέχεια εντάχθηκαν σε υπηρεσία στον Αμερικανικό Στρατό στον συγκεκριμένο ρόλο.
Όταν η USFS άρχισε να διερευνά τη δυνατότητα χρήσης των C-27J για εναέρια πυρόσβεση το 2013, οι εργασίες για τον σχεδιασμό και την πιστοποίηση μιας δεξαμενής για το αεροσκάφος δεν είχαν ακόμη ξεκινήσει. Ωστόσο, εκείνη την εποχή υπήρχε ένα σχέδιο δεξαμενής 1.800 γαλονιών για το προηγούμενο μοντέλο του αεροσκάφους, το G.222.
Το C-27J είχε ένα σχετικά χαμηλό μέγιστος βάρος απογείωσης (χωρίς καύσιμα) 58.422 λιβρών, που σημαίνει ότι το συνολικό βάρος του αεροσκάφους κενό φορτίου, του πληρώματος, του επιβραδυντικού υγρού και της δεξαμενής, δεν μπορούσε να υπερβεί αυτό το όριο, λόγω της πιθανότητας δομικής αστοχίας. Η Αεροπορική Εθνοφρουρά των ΗΠΑ είχε επίσης υιοθετήσει αυτό το όριο βάρους για το σύντομο διάστημα που τα χρησιμοποίησε σε επιχειρήσεις. Τα πλεονάζοντα C-27J που αποδεσμεύτηκαν το 2013 είχαν βάρος -κενά φορτίου- 46.200 λίβρες, το οποίο θα μπορούσε να μειωθεί στις 42.900 λίβρες με την αφαίρεση της προστατευτικής θωράκισης του πιλοτηρίου, των συστημάτων φόρτωσης και του λοιπού επιχειρησιακού εξοπλισμού, συνολικού βάρους 3.300 λιβρών. Αυτή η μείωση θα επέτρεπε την εγκατάσταση μιας δεξαμενής επιβραδυντικού υγρού 1.568 γαλονιών με τη δυνατότητα για μια μεγαλύτερη 1.850 γαλονιών στο μέλλον.
Παρόλο που το σχέδιο της USFS να αποκτήσει C-27J για πυρόσβεση ακυρώθηκε στα τέλη του 2013, η ρουμανική Αεροπορία, η οποία είχε παραγγείλει επτά από αυτά τα αεροσκάφη, άρχισε να τα χρησιμοποιεί ως πυροσβεστικά το 2014. Η Alenia Aermacchi διεξήγε αυστηρές δοκιμές λειτουργίας και εκπαίδευσης σε ένα από τα ρουμανικά C-27J τον Νοέμβριο του 2013 και μέχρι τις 5 Δεκεμβρίου είχε ολοκληρώσει τη διαδικασία, με το καινοτόμο σύστημα πυρόσβεσης να έχει την ονομασία Caylym Guardian.
Το σύστημα επέτρεψε στα C-27J να ρίχνουν έως και έξι μεγάλα δοχεία από χαρτόνι γεμάτα με 1.000 λίτρα νερού ή πυροσβεστικού υγρού και παρείχε μια γρήγορη και καινοτόμο προσέγγιση για την καταστολή κάποιων κατηγοριών πυρκαγιών, εξασφαλίζοντας ακριβείς ρίψεις, ενώ τα δοχεία ήταν βιοδιασπώμενα και μπορούσαν επίσης να ανακτηθούν από επίγειους πυροσβέστες.
Ενσωμάτωση MAFFS II στο C-27J
Τον Ιανουάριο του 2021 η σλοβενική κυβέρνηση ανακοίνωσε το ενδιαφέρον της για την αγορά ενός C-27J για την Πολεμική Αεροπορία και την Αεράμυνα της χώρας. Στις 17 Νοεμβρίου 2021 το σλοβενικό υπουργείο Άμυνας υπέγραψε σύμβαση για ένα C-27J, ενώ ένα δεύτερο παραγγέλθηκε στη συνέχεια, στις 21 Νοεμβρίου 2023. Η διακρατική σύμβαση Ιταλίας-Σλοβενίας για την απόκτηση του Spartan περιλάμβανε την ενσωμάτωση της μονάδας MAFFS II (εξτρά δεξαμενής) στο αεροσκάφος, ώστε να καταστεί δυνατή η χρήση του για επιχειρήσεις αεροπυρόσβεσης. Οι εργασίες ξεκίνησαν τον Μάιο του 2022 και συνεχίστηκαν μετά την παράδοση του πρώτου εκ των δύο C-27J στις 20 Δεκεμβρίου 2023.
Οι δοκιμές και η πιστοποίηση της μονάδας MAFFS II και όλων των υποσυστημάτων ξεκίνησαν τον Μάιο του 2024, ενώ στις 11 Νοεμβρίου 2024 πραγματοποιήθηκε επιχειρησιακή επίδειξη εν πτήσει με πραγματικές ρίψεις στον ιταλικό Αεροναύσταθμο Maristaer στο Grottaglie και στο πρώην αεροδρόμιο του Ιταλικού Ναυτικού στη Manduria (Τάραντας). Στη δοκιμή συμμετείχε το πρώτο C-27J που κατασκεύασε η Alenia (CS-X 62127/NC 4033) και διατηρεί μέχρι σήμερα για σκοπούς επιδείξεων και δοκιμών.
Για πυρόσβεση το C-27J μπορεί να επιχειρεί αποτελεσματικά ακόμη και σε χαμηλά ύψη και υπό δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Ευκίνητο, ευέλικτο και γρήγορο, είναι εξοπλισμένο με ψηφιακά ηλεκτρονικά τελευταίας τεχνολογίας, με μέγιστη ταχύτητα πλεύσης 325 κόμβους (602 km/h) και χαρακτηριστικά STOL (Short Take-Off and Landing) που του επιτρέπουν να απογειώνεται και να προσγειώνεται σε μικρούς ή ημιπροετοιμασμένους διαδρόμους κοντά στις περιοχές επέμβασης. Μπορεί έτσι να φτάσει γρήγορα και να επιχειρήσει, είτε συμμετέχοντας στη συνολική προσπάθεια καταστολής της φωτιάς είτε αναλαμβάνοντας πλήρως την προσπάθεια όταν άλλα μέσα αδυνατούν, όπως στην περίπτωση στην οποία αμφίβια αεροπυροσβεστικά δεν μπορούν να κάνουν υδροληψία λόγω ταραγμένης θάλασσας.
Με μέση ταχύτητα 130 κόμβους (250 km/h) ο μεταφερόμενος όγκος νερού αφήνεται υπό πίεση αναμεμειγμένος με πυροσβεστικό υγρό και μπορεί να καλύψει μεγάλη έκταση εδάφους σε κάθε ρίψη. Η εμβέλειά του μπορεί να ρυθμιστεί, επιτρέποντας στο πλήρωμα να προσαρμόσει το προφίλ της αποστολής στις ειδικές συνθήκες κάθε πυρκαγιάς και στην τοπογραφία της περιοχής. Επιπλέον, η προτεινόμενη λύση δεν περιορίζεται στην κατάσβεση πυρκαγιών, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί και για την εξάπλωση ή και πρόληψή τους με καταιονισμό περιοχών που γειτνιάζουν με εστίες φωτιάς.
Η Leonardo αναμενόταν να ολοκληρώσει έγκαιρα τις δοκιμές της μονάδας MAFFS II στο C-27J, επιτρέποντας στη σλοβενική αεροπορία να χρησιμοποιήσει το αεροσκάφος κατά τη διάρκεια της αντιπυρικής περιόδου του 2025. Η μονάδα που τροποποιήθηκε για χρήση στο C-27J έχει ένα ακροφύσιο εκτόξευσης νερού που εξέρχεται από την αριστερή θύρα που χρησιμοποιούν οι αλεξιπτωτιστές, σε διάταξη παρόμοια με τα Lockheed C-130 και τα Embraer C-390. Οι τροποποιημένες μονάδες MAFFS II για χρήση στα σλοβενικά C-27J θα έχουν χωρητικότητα δεξαμενής έως και 7.500 λίτρα νερού ή επιβραδυντικού υγρού, για δύο ρίψεις ανά έξοδο.
Η διαθεσιμότητα των τροποποιημένων μονάδων MAFFS II για χρήση στα C-27J θα επιτρέψει επίσης σε πολλές χώρες να τα χρησιμοποιήσουν για επιχειρήσεις αεροπυρόσβεσης, με τις αεροπορίες της Βουλγαρίας, της Ελλάδας, του Μαρόκου και της Ρουμανίας να είναι υποψήφιες μεταξύ των άλλων χρηστών Spartan, και να προσθέσουν αυτή την ικανότητα στα αεροσκάφη τους μέσω της απόκτησης της σχετικής υποδομής.
Έχει αποδειχθεί από την εμπειρία ότι στην Ελλάδα ή σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όταν ενεργοποιείται ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας της ΕΕ λόγω μιας ανεξέλεγκτης πυρκαγιάς, χρειάζονται μία ή δύο ημέρες για να αναπτύξουν τα άλλα κράτη-μέλη τα αεροσκάφη τύπου ΙΙ και ΙΙΙ, προκειμένου να βοηθήσουν τη χώρα που έχει ανάγκη. Με την απόκτηση MAFFS II οι Ευρωπαίοι χρήστες C-27J θα μπορούν να χρησιμοποιούν τα αεροσκάφη αυτά ως τάνκερ τύπου ΙΙ αμέσως κατά την εξέλιξη μιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης καλύπτοντας αυτόν τον κενό χρόνο.
Το καινούργιο τεύχος μας Αυγούστου 2025, είναι στα περίπτερα αυτή την εβδομάδα με πολλά επίκαιρα και ενδιαφέροντα άρθρα και αναλύσεις, αλλά υπάρχει ήδη ηλεκτρονικά ΕΔΩ σε ειδική τιμή.
