Οι Βολιβιανοί θα επιλέξουν την Κυριακή τον επόμενο πρόεδρό τους: θα είναι είτε ο δεξιός πρώην πρόεδρος Χόρχε Κιρόγα, είτε ο κεντροδεξιός γερουσιαστής Ροδρίγο Πας. Αμφότεροι υπόσχονται υπέρβαση της βαθιάς οικονομικής κρίσης στη χώρα και πως θα αναιρέσουν τις πολιτικές των κυβερνήσεων της αριστεράς, στην εξουσία στο κράτος των Άνδεων για 20 χρόνια.
Η κατάρρευση των εσόδων από το φυσικό αέριο, πυλώνα της βολιβιανής οικονομίας για χρόνια, προκάλεσε χρόνια έλλειψη σκληρού συναλλάγματος, δολαρίων, και με τη σειρά της έλλειψη καυσίμων και πληθωρισμό ο οποίος ξεπερνά το 23% σε ετήσια βάση.
Μπροστά στην απογείωση των τιμών, τις ατελείωτες ουρές στα πρατήρια καυσίμων, την έλλειψη δολαρίων, πολλοί Βολιβιανοί αποφάσισαν να γυρίσουν σελίδα. Στον πρώτο γύρο των εκλογών, τον Αύγουστο, το διασπασμένο Κίνημα προς τον Σοσιαλισμό (MAS), το κόμμα που κυβέρνησε για σχεδόν έξι χρόνια, με δεσπόζουσα μορφή τον πρώην πρόεδρο Έβο Μοράλες (2006-2019), καταποντίστηκε.
Αυτός ο τελευταίος, ο πρώτος αυτόχθονας που εξελέγη ποτέ στο κορυφαίο αξίωμα στην ιστορία της Βολιβίας, προσπάθησε να θέσει υποψηφιότητα, αλλά χωρίς επιτυχία, καθώς το Συνταγματικό Δικαστήριο στο μεταξύ περιόρισε τον αριθμό των προεδρικών θητειών στις δύο.
«Θα δούμε ριζοσπαστική αλλαγή», λέει ο Χουάν Βιδάλ, αγρότης στην Ταρίχα, πολιτικό οχυρό του γερουσιαστή Πας, που κατέλαβε την πρώτη θέση στον πρώτο γύρο διαψεύδοντας τις δημοσκοπήσεις.
Κατά την πιο πρόσφατη δημοσκόπηση Ipsos-Ciesmori, ο πρώην πρόεδρος Κιρόγα, 65 ετών, προσελκύει το 44,9% των προθέσεων ψήφου, έναντι το 36,5% του γερουσιαστή Πας, 58 ετών.
Ο απερχόμενος πρόεδρος Λουίς Άρσε, εξαιρετικά αντιδημοφιλής, που αποφάσισε να μη θέσει υποψηφιότητα για δεύτερη θητεία, θα εγκαταλείψει την εξουσία την 8η Νοεμβρίου.
Αν ο επόμενος πρόεδρος «δεν βρει λύσεις γρήγορα» για την αντιμετώπιση της κρίσης, «το κοινωνικό κόστος και ο κίνδυνος» διαδηλώσεων και ταραχών θα είναι «ψηλά», προειδοποιεί η πολιτολόγος Άνα Λουσία Βελάσκο.
Στον πρώτο γύρο τα άκυρα ψηφοδέλτια – η επιλογή που πρότεινε ο Έβο Μοράλες – έφτασε σε ιστορικό υψηλό (19,2%). Μερίδα του πληθυσμού, ειδικά αυτόχθονες, μπορεί να αισθάνονται πολύ σύντομα πως δεν αντιπροσωπεύονται, ούτε από την κυβέρνηση, ούτε από το κοινοβούλιο, στο οποίο σχεδόν όλες τις έδρες καταλαμβάνουν τέσσερις παρατάξεις της δεξιάς.
Στο τελευταίο τους τηλεοπτικό ντιμπέιτ, το βράδυ της Κυριακής, οι δυο υποψήφιοι επέμειναν στην ανάγκη να καταπολεμηθεί ο πληθωρισμός και να τερματιστούν οι ελλείψεις καυσίμων.
Ουρές αναμονής
«Τον Νοέμβριο θα υπάρχουν καύσιμα σε όλη τη χώρα, δεν θα έχουμε ουρές αναμονής», υποσχέθηκε ο Ροδρίγο Πας, χάρη στις μειώσεις των δαπανών του δημοσίου που εξαγγέλλει.
Από την πλευρά του ο Χόρχε Κιρόγα υποσχέθηκε επίσης πως «θα τελειώσουμε τις ουρές αναμονής για ντίζελ και βενζίνη και θα σταματήσουμε την αύξηση των τιμών που μας προκαλεί άγχος». Λέει πως θα εξασφαλίσει πιστώσεις από διεθνείς οργανισμούς.
Στη Σάντα Κρους, τον πνεύμονα της οικονομίας της χώρας, οι ουρές οχημάτων, συμπεριλαμβανομένων φορτηγών, σε πρατήρια καυσίμων μετριούνται σε χιλιόμετρα πλέον.
Ο Κάρλος Ουριόνα, επαγγελματίας οδηγός, 37 χρονών, περιμένει από το Σάββατο. «Πρέπει να βρω κάτι να φάω, να πλυθώ, να πάω τουαλέτα», αναστενάζει.
Για τους δυο υποψήφιους, διατηρεί τις επιφυλάξεις του. «Κάνουν υποσχέσεις», αλλά τόσες που «δεν το βλέπω» να μπορούν να τις υλοποιήσουν, είπε.
«Οι προεκλογικές υποσχέσεις θα είναι δύσκολο να εφαρμοστούν», συναινεί η πολιτολόγος Βελάσκο.
Οι δυο υποψήφιοι έχουν σκοπό να μειώσουν αν όχι να καταργήσουν τις επιδοτήσεις στις τιμές των καυσίμων – πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες δαπάνες της απερχόμενης κυβέρνησης – και τους προϋπολογισμούς των δημόσιων θεσμών.
«Πρέπει να αποκαταστήσουμε την εμπιστοσύνη» και η χώρα να «έχει δολάρια», τόνισε ο κ. Κιρόγα στο ντιμπέιτ της Κυριακής. Μερικές ημέρες νωρίτερα, στην Ταρίχα, υποσχόταν να «τα αλλάξει όλα».
«Έχουμε δικαίωμα (…) να αλλάξουμε, να αφήσουμε πίσω μας το παρελθόν», ανέφερε από την πλευρά του ο κ. Πας, με κάπως πιο μετρημένο τόνο.
Κι οι δυο λένε πως δεν θα καταργήσουν κοινωνικά προγράμματα στην προσπάθειά τους να επιτύχουν σταθεροποίηση της οικονομίας, αν και μέχρι τον πρώτο γύρο εμφανίζονταν πιο ριζοσπαστικοί.
Η προσαρμογή «θα πάρει χρόνο», εκτιμά ο Αλμπέρτο Νίνα, εικοσιπεντάχρονος φοιτητής στη Λα Πας, την πρωτεύουσα της χώρας 11 εκατομμυρίων κατοίκων.
Η Παγκόσμια Τράπεζα προβλέπει ύφεση στη Βολιβία φέτος που θα μπορούσε να συνεχιστεί ως το 2027.
