Η άγνωστη ιστορία των καρτ-ποστάλ του Blitz

Αν θέλεις να κάνεις κάτι κρυφά, κάνε το σε κοινή θέα, λένε οι άνθρωποι των Πληροφοριών. Άλλωστε ποιος θα υποψιαστεί έναν τουρίστα που παίρνει φωτογραφίες το τοπίο; Ο Μεγάλος Πόλεμος είχε τελειώσει προ πολλού και λίγοι έβλεπαν ότι σύντομα θα ξεσπούσε ο επόμενος. Όμως για κάποιους, οι ειδυλλιακές εικόνες στις καρτ-ποστάλ της ξέγνοιαστης προπολεμικής εποχής ήταν το «κλειδί» της εισβολής στην Βρετανία.

Μετά το Blitzkrieg, τον «Κεραυνοβόλο Πόλεμο» που έριξε την Πολωνία, την Ολλανδία, το Βέλγιο και την Γαλλία στα χέρια των Ναζί, ο Χίτλερ έβλεπε την συντριβή της Βρετανίας ως το τελευταίο κομμάτι που έλειπε από το παζλ του θριάμβου του. Πριν μερικά χρόνια, μελετητές της στρατιωτικής Ιστορίας ανακάλυψαν ότι οι χάρτες που είχε η Ανώτατη Διοίκηση της Wehrmacht για την Επιχείρηση «Θαλάσσιος Λέων» (Unternehmen Seelöwe), την απόβαση στην Βρετανία, είχαν καταρτιστεί με πληροφορίες από φωτογραφίες Γερμανών τουριστών –ή κατασκόπων.


Χιλιάδες καρτ-ποστάλ από την Βρετανία συγκεντρώθηκαν/κατασχέθηκαν και αναλύθηκαν σχολαστικά: πιθανές ακτές αποβάσεως, λιμάνια, αποβάθρες, εργοστάσια, αποθήκες καυσίμων, εγκαταστάσεις φωταερίου και άλλες ζωτικές πληροφορίες μπήκαν στο μικροσκόπιο. Οι αθώες φωτογραφίες έγιναν όπλο το οποίο σύντομα θα στρεφόταν εναντίον του εχθρού.


Οι καρτ-ποστάλ έδωσαν στους Γερμανούς μια εικόνα των μελλοντικών τους στόχων, των εν δυνάμει αδύνατων σημείων της βρετανικής άμυνας και κυρίως, έναν πακτωλό χαρακτηριστικών τοπογραφικών σημείων για τα στρατεύματα εισβολής και τους πιλότους της Luftwaffe. Εκτός από στρατιωτικούς χάρτες με εκπληκτικά λεπτομερή υπομνήματα, τα εγχειρίδια υπό τον τίτλο «Στρατιωτικές Γεωγραφικές Πληροφορίες για την Αγγλία» (Μilitärgeographische Angaben über England) περιελάμβαναν επίσης πολλές από αυτές τις φωτογραφίες, αριθμημένες για άμεση αντιπαραβολή.


Οι Γερμανοί είχαν κάνει καλή δουλειά. Οι σιδηροδρομικοί σταθμοί, τα αστυνομικά τμήματα και οι γέφυρες ήταν σημειωμένα με κόκκινο τρίγωνο ενώ οι βιομηχανικές εγκαταστάσεις με μωβ. Περιείχαν πληροφορίες ακόμη και για την σύσταση του εδάφους σε στρατηγικής σημασίας περιοχές των νότιων ακτών που προσφέρονταν για απόβαση, σημειώσεις για τις ώρες της παλίρροιας και της άμπωτης και σημεία του Λονδίνου κοντά στον Τάμεση όπου οι δυνάμεις εισβολής μπορούσαν εύκολα να τα πλημμυρίσουν.


Η δυσμενής για τους Γερμανούς έκβαση της Μάχης της Αγγλίας υποχρέωσε τον Χίτλερ να αναβάλει –απρόθυμα– το σχέδιο της εισβολής στις 7 Σεπτεμβρίου 1940. Η Επιχείρηση ‘Seelöwe’ δεν θα πραγματοποιείτο ποτέ. Όμως οι βρετανικές πόλεις θα περνούσαν δια πυρός και σιδήρου. Η Luftwaffe αξιοποίησε τους εν λόγω χάρτες χτυπώντας αλύπητα αστικά κέντρα: Το Μίντλσμπρο, η πρώτη μεγάλη πόλη που βομβαρδίστηκε λόγω της χαλυβουργίας της, επλήγη από τα γερμανικά αεροπλάνα με τέτοιους χάρτες.


Θα ακολουθούσαν πολλές ακόμη επιδρομές. Μόνο τον Σεπτέμβριο, η Luftwaffe έριξε στο Λονδίνο 5.300 τόννους βομβών μέσα σε 24 νύχτες. Το Λίβερπουλ δέχθηκε 15 επιδρομές τον Σεπτέμβριο και 9 τον επόμενο μήνα, με τον πρώτο μεγάλης κλίμακας βομβαρδισμό να πραγματοποιείται τον Νοέμβριο: 350 τόννοι εκρηκτικών, 30 νάρκες, 3.000 εμπρηστικές.

Στην λίστα φιγουράριζαν και άλλες μεγάλες ή μικρότερες πόλεις –Λίβερπουλ, Μπέρμινχαμ, Μάντσεστερ, Μπρίστολ, Σάουθαμπτον, Σέφιλντ, Μέρσυσαϊντ, Κάρντιφ, Πόρτσμουθ, Χαλλ, Πλύμουθ, Κλάϊντμπανκ, Μπέλφαστ… Στο πλαίσιο της νέας τακτικής των επαναλαμβανόμενων βομβαρδισμών, το Λονδίνο σφυροκοπήθηκε επί 57 συνεχόμενες νύχτες, μερικές φορές και κατά την διάρκεια της ημέρας.

Οι Γερμανοί βελτίωναν τις τακτικές τους. Τον Μάιο του ’41 το Μέρσυσαϊντ θα βομβαρδιζόταν σχεδόν κάθε βράδυ επί μια εβδομάδα, τακτική που άφησε την πόλη με 1.500 αμάχους νεκρούς, 1.450 τραυματίες και 70.000 άστεγους. Ο βομβαρδισμός του Κόβεντρυ όμως έμεινε στην μνήμη ως ένας από τους χειρότερους.

Στις 14 Νοεμβρίου 1940 οι γερμανικοί βομβαρδισμοί πήραν νέα μορφή: 500 αεροσκάφη έριξαν 500 τόννους εκρηκτικών και σχεδόν 900 εμπρηστικές βόμβες στο Κόβεντρυ σε μια επιδρομή που κράτησε 10 ολόκληρες ώρες. H εκστρατεία τρόμου της Luftwaffe διήρκεσε από τις 7.9.1940 έως τις 11.5.1941, με την τελευταία και μεγαλύτερη επιδρομή κατά του Λονδίνου να πραγματοποιείται την νύχτα της 10ης Μάιου 1941 η οποία έμεινε στην ιστορία ως «The Longest Night».

Τα γερμανικά αεροπλάνα έριξαν 711 τόννους εκρηκτικών και 2.393 εμπρηστικές με αποτέλεσμα τον θάνατο 1.436 ατόμων. Μετά τον Μάιο, οι επιθέσεις κατά βρετανικών αστικών κέντρων μειώθηκαν σημαντικά καθώς η Γερμανία ετοιμαζόταν για την επίθεση εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης.

Σήμερα, οι χάρτες των γερμανικών εγχειριδίων για την Βρετανία αποφέρουν εκατοντάδες λίρες σε δημοπρασίες και είναι περιζήτητοι από συλλέκτες. Αφήνει μια περίεργη αίσθηση η σκέψη ότι οι χάρτες οι οποίοι στήριξαν το Blitz βασίστηκαν σε σουβενίρ ανθρώπων που έκαναν ανέμελοι διακοπές. Αλλά, ç’est la guerre. Έτσι είναι ο πόλεμος.
Αλέξανδρος Θεολόγου