Συνεχίζουμε στο β’ και τελευταίο μέρος της αφήγησης για την “γέννηση” του F-14. Στο πρώτο μέρος (δείτε παρακάτω το link) είδαμε πως το 1968 η αμερικανική ηγεσία προωθούσε ως νέο μαχητικό του Αμερικανικού Ναυτικού μια εκδοχή του F-111, η οποία όμως ήταν τελείως ακατάλληλη. Και απέμενε, για να εγκριθεί αυτό το σχέδιο, η συναίνεση της νομοθετικής εξουσίας που θα αποδέσμευε τα σχετικά κονδύλια.
F-14 Tomcat: Πως γεννήθηκε μέσα από μια «εξέγερση των Ναυάρχων», μέρος Α’
Οι Ναύαρχοι δεν είχαν διάθεση να αντιπαρατεθούν ευθέως με την πολιτική ηγεσία. Μετά από μια ζωή θυσιών, όλοι απέβλεπαν σε προαγωγή, που στις ΗΠΑ συνεπάγεται αστρονομικές μισθολογικές διαφορές. Και είναι γνωστό ότι η ελεύθερη γνώμη συχνά δεν εκτιμάται από την πολιτική ηγεσία. Ταυτόχρονα, οι περισσότεροι αξιωματικοί που φθάνουν σε flag rank (αρχιπλοιάρχου και άνω) γνωρίζουν ότι τους περιμένουν τεράστιες προοπτικές στον ιδιωτικό τομέα των προμηθευτριών του Πενταγώνου εταιριών μετά την αποστρατεία … αν βέβαια δεν έχουν δημιουργήσει «περιττά προβλήματα» σε προμηθευτές.
Αρκούντο λοιπόν να ζητούν συνεχώς προσθήκη νέων στοιχείων εξοπλισμού στο ανεπαρκές F-111B, ελπίζοντας ότι με τη διόγκωση του βάρους το κτήνος θα ψοφήσει από μόνο του, καθώς δεν θα πληροί πλέον τις προδιαγραφές. Παρέβλεπαν προφανώς ότι η αναθέτουσα αρχή, όταν επιθυμεί να εξυπηρετήσει τον προμηθευτή (ή τις εμμονές όσων τη στελεχώνουν…), μπορεί περίφημα να χαλαρώσει τις προδιαγραφές.
Στο σημείο εκείνο η ιστορία του «μαχητικού» του Ναυτικού διασταυρώνεται με τον John Cornelius Stennis (1901-1995), υπερσυντηρητικό Δημοκρατικό από την Πολιτεία του Μισσισσιπή, έναν από τους πρακτικώς ισόβιους Γερουσιαστές του βαθέως Νότου των ΗΠΑ, με ψηφοφόρους δουλικής αφοσίωσης. Και τελευταίο (!) μέχρι σήμερα γερουσιαστή του Δημοκρατικού Κόμματος από την Πολιτεία αυτή, καθώς τα τελευταία 33 χρόνια και οι δύο έδρες αυτής ανήκουν στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα. Σκληρός υπέρμαχος των φυλετικών διακρίσεων (όπως άλλωστε και οι ψηφοφόροι του …), θήτευσε για 41 συναπτά έτη (1947-1989) στη Γερουσία των ΗΠΑ, τα τελευταία από αυτά ως pro tempore πρόεδρος του senior νομοθετικού σώματος/ Τύποις πρόεδρος της Γερουσίας είναι ο Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ, αλλά όταν απουσιάζει προεδρεύει ο pro tempore πρόεδρος, που είναι το γηραιότερο και πλέον σεβάσμιο μέλος του Σώματος.
Ανέπτυξε σύντομα φήμη αδιάφθορου, διετύπωσε ήδη σε νεαρή ηλικία τον Κώδικα Δεοντολογίας του Σώματος, που υιοθετήθηκε με διακομματική πλειοψηφία, και ήταν πρόεδρος της Επιτροπής Δεοντολογίας της Γερουσίας για 10 έτη, και για άλλα 12 έτη πρόεδρος της Επιτροπής Ενόπλων Δυνάμεων. Υπό την τελευταία του αυτή ιδιότητα απέκτησε παναμερικανική φήμη ως «κέρβερος», με απόλυτη προτεραιότητα τον εξοπλισμό των Ενόπλων Δυνάμεων κατά τις επιχειρησιακές απαιτήσεις τους, με αδιαφορία για τις στοχεύσεις του στρατιωτικοβιομηχανικού συμπλέγματος. Οι επικριτές του τον έψεγαν ότι αντιλαμβανόταν ως αποστολή του όχι τον κοινοβουλευτικό έλεγχο των ενόπλων δυνάμεων, αλλά την άσκηση επιρροής υπέρ των αιτημάτων τους. Πάντως δεν υποστήριξε αντικειμενικώς ανεπαρκείς από επιχειρησιακής απόψεως προμήθειες.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε για τις ανάγκες του Ναυτικού, του οποίου συν τω χρόνω εξελίχθηκε σε «προστάτη άγιο», μη παραβλέποντας προφανώς και το γεγονός ότι στην εκλογική του περιφέρεια ευρίσκοντο και τα τεράστια ναυπηγεία της Pascagoula. O Stennis είχε πληροφορηθεί, μέσω των επιτελών του, τους σοβαρούς προβληματισμούς των στελεχών για την καταλληλότητα του F-111B για τις ανάγκες του Ναυτικού, και δεν είχε κανένα πρόβλημα να τορπιλίσει το πρόγραμμα που με τόσο πάθος στήριζε η κυβέρνηση του κόμματός του.
Ας σημειωθεί εδώ, ως παρέκβαση, ότι στο πολίτευμα των ΗΠΑ, της αμιγούς διακρίσεως των εξουσιών ούτε ο αμερικανός Πρόεδρος με την κυβέρνησή του έχει ανάγκη της εμπιστοσύνης των νομοθετικών σωμάτων (αφού νομιμοποιείται ευθέως δια της λαϊκής ψήφου, ασκουμένης δι’ εκλεκτόρων), ούτε τα νομοθετικά σώματα έχουν να φοβούνται τον Πρόεδρο, αφού δεν έχει εξουσία διάλυσής των και προκήρυξης προώρων εκλογών. Η κυβέρνηση είναι εξ ορισμού εξωκοινοβουλευτική, και η «κομματική πειθαρχία» είναι άγνωστη έννοια, ιδίως στα διεθνή και αμυντικά θέματα, όπου επιδιώκονται διακομματικές συναινέσεις.
Ενόψει λοιπόν του αιτήματος για ένα κονδύλι άνω των 400 εκ. $ για τα πρώτα 30 αεροσκάφη παραγωγής F-111, ο Stennis ήθελε να γνωρίζει πού πηγαίνουν τα χρήματα. Αντίθεση του πανίσχυρου αδιάφθορου ανδρός θα συμπαρέσυρε όλη τη Γερουσία, χωρίς αμφιβολία. Αλλά φυσικά ο Stennis δεν επρόκειτο να εκτεθεί, τορπιλίζοντας ένα πρόγραμμα το οποίο η πολιτική και φυσική ηγεσία του Ναυτικού στήριζε πειστικά. Κάποιος έπρεπε να μιλήσει έξω από τα δόντια, για να πάρει την πάσα ο σεβάσμιος γέροντας του Καπιτωλίου.
Αυτός ο κάποιος δεν θα ήταν ο υπουργός Ναυτικών. Ο Καλιφορνέζος Paul R. Ignatius, γιός του Αρμένιου μετανάστη Hovsep Ignatosian, βετεράνος αξιωματικός εξ εφέδρων του Ναυτικού σε αεροπλανοφόρα κατά το Β΄ Παγκόσμιο στο μέτωπο Ειρηνικού, με MBA από το Harvard Business School, είχε μοχθήσει πολύ στη ζωή του για να ανέλθει κοινωνικά και οικονομικά, και είχε αφιερωθεί με ζήλο στη δουλειά αυτή, έχοντας προϋπηρεσία και ως υφυπουργός Στρατιωτικών.
Ήταν πρακτικώς μόνιμο στέλεχος των κυβερνήσεων του Lyndon B. Johnson, και δεν είχε σκοπό να έρθει σε ρήξη με τον McNamara και τον Πρόεδρο. Γνώριζε εξάλλου ότι όποιος κάνει φασαρία βρίσκει μετά και άλλες πόρτες κλειστές … Επίσης ο αρχηγός Ναυτικών Eπιχειρήσεων (Chief of Naval Operations, CNO), ναύαρχος Thomas H. Moorer (1912 – 2004) δεν θα ήταν ο πρώτος άνθρωπος που ερχόταν στο νου για να ανοίξει το στόμα του.
Μόλις λίγους μήνες πριν, είχε χειριστεί ως CNO το πλήγμα των Ισραηλινών στο πλοίο USS Liberty. Τα όσα διαπίστωσε τον άφησαν άναυδο: Η επίθεση δεν ήταν καρπός πλάνης, αλλά απολύτως σκόπιμη, και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ συγκάλυψε το γεγονός για να δικαιολογήσει τη διατήρηση και ενίσχυση των σχέσεων με το Ισραήλ. Το Ισραήλ απέτρεψε τους ασυρματιστές του Liberty ακόμη και από το να καλέσουν βοήθεια στη διεθνή συχνότητα έκτακτης ανάγκης με παρεμβολές, ενώ Ισραηλινές τορπιλάκατοι πολυβόλησαν τις σωσίβιες λέμβους του πλοίου ενώ επιβιβάζονταν σε αυτές οι βαρύτερα τραυματισμένοι. Ο Moorer έθεσε το ρητορικό ερώτημα «Γιατί η κυβέρνησή μας θέτει τα συμφέροντα του Ισραήλ υπεράνω εκείνων των ΗΠΑ;», ενώ προέβη στη διαπίστωση ότι «Ποτέ δεν έχω δει Πρόεδρο να τους ανθίσταται… αν ο Αμερικανικός λαός αντιλαμβανόταν τι έλεγχο εξασκούν επί της κυβερνήσεως μας, θα έπαιρνε τα όπλα».
Λεπτό σημείο: Ο Moorer διετύπωσε τις αιτιάσεις του το 1983 και το 2003, δεκαετίες μετά την αποστρατεία του. Δεν υπάρχει καμιά ένδειξη ότι το έκανε ως CNO, δια της υπηρεσιακής ασφαλώς οδού. Το σημαντικότερο, ο Moorer, με ζηλευτή σταδιοδρομία πίσω του, αντιναύαρχος από το 1962, ναύαρχος από το 1964, πολυπαρασημοφορημένος βετεράνος του Β΄ ΠΠ, χρηματίσας διοικητής Στόλων Ατλαντικού και Στόλων Ειρηνικού, προσέβλεπε με πάθος στο ανώτατο στρατιωτικό αξίωμα της χώρας, εκείνο του προέδρου του Μεικτού Επιτελείου (Chairman of the Joint Chiefs of Staff, Α/ΓΕΕΘΑ με δικούς μας όρους).
Ποιος ήταν ο τρίτος επιβάτης της μαύρης λιμουζίνας; Ο αντιναύαρχος Thomas Francis Connolly Jr., Tom για τη σειρά του στην Αννάπολη, μια επιβλητική αεροπορική προσωπικότητα. Δεκτός στα 20 στην Αννάπολη, ανέβηκε στο βάθρο των θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του Los Angeles το 1932 σε ηλικία 23 ετών με χάλκινο μετάλλιο στο (εν τω μεταξύ καταργηθέν) άθλημα της αναρρίχησης με σχοινί. Τελειώνοντας την Ακαδημία στη Αννάπολη το 1933, έλαβε φύλλο πορείας για πτητική εκπαίδευση στην Pensacola της Florida, την οποία ολοκλήρωσε επιτυχώς. Άνθρωπος μεγάλης θεωρητικής σκευής, έλαβε το 1942 Master’s αεροναυπηγού μηχανικού από το θρυλικό Massachusetts Institute of Technology (MIT).
Κατόπιν πλούσιας αεροπορικής δράσης στο μέτωπο του Ειρηνικού, ανέλαβε την αναδιοργάνωση του Κέντρου Αεροπορικών Δοκιμών του Ναυτικού στο Patuxent River του Μaryland, του οποίου έγινε διοικητής. Ίδρυσε την εκεί σχολή πιλότων δοκιμαστών, που παραμένει μια από τις μόνον τέσσερις του είδους στο Δυτικό Κόσμο, και ανέλαβε πολλές διοικήσεις, μεταξύ άλλων αεροπλανοφόρων και μοιρών αεροπλανοφόρων. Κατά τη θητεία του ως διοικητού της Σχολής Πιλότων Δοκιμαστών που ίδρυσε, συνέγραψε από κοινού με άλλα επιφανή μέλη της επιστημονικής κοινότητος το σύγγραμμα “Airplane Aerodynamics”, το οποίο καθιερώθηκε ως το στάνταρντ ακαδημαϊκό εγχειρίδιο σε πλήθος πανεπιστημίων ανά τις ΗΠΑ. Κατά τη διοίκηση του Pacific Missile Test Center, προήδρευσε ερευνητικής ομάδος (The Connolly Committee) η οποία εξεπόνησε την εμβληματική μελέτη “The Navy in the Space Age”. Τα πορίσματα αυτής της έρευνας, της οποίας οι προτάσεις υιοθετήθηκαν από τον CNO το 1959, απέβησαν καθοριστικά για την ανάπτυξη του συστήματος δορυφορικής πλοήγησης του Αμερικανικού Ναυτικού, πρώτου του είδους στον κόσμο.
Δεν αποτελεί έκπληξη ότι, με αυτή τη σταδιοδρομία, ο “Tom” αδημονούσε να προσθέσει ένα τέταρτο αστέρι στη στολή του, το οποίο αναμφίβολα άξιζε. Το ότι μια τέτοια προσωπικότητα είχε πλήρη εικόνα για τα προβλήματα του F-111B δεν χρειάζεται να ειπωθεί καθώς το είχε δοκιμάσει ο ίδιος. Ήταν άραγε τόσο καλός στην «τέχνη των στοχαστικών προσαρμογών» όσο στην αεροναυπηγική; Η ώρα της έσχατης δοκιμασίας για την ακεραιότητα του ανδρός είχε φθάσει. Η σιωπή κατά τη σύντομη βόλτα με τη λιμουζίνα είχαν στ’ αλήθεια καλούς λόγους… Στον ιδιοφυή αεροναυπηγό και έμπειρο αξιωματικό είχε διαβιβασθεί αρμοδίως ότι διατηρεί ένα «πολύ μικρό προβάδισμα» έναντι των άλλων τριών υποψηφίων για το τέταρτο αστέρι, ένα προβάδισμα που ασφαλώς θα μπορούσε να απωλεσθεί από κάποιο «στραβοπάτημα».
Στην αίθουσα της Γερουσίας
Οι κανόνες του παιχνιδιού ήταν γνωστοί πολύ πριν οι τρεις άνδρες καθίσουν σαν μαθητούδια στα έδρανα ενώπιον της πανίσχυρης Επιτροπής και της πατριαρχικής φιγούρας του προέδρου της: Ο πολιτικός προϊστάμενος μιλά, και οι ένστολοι το βουλώνουν. Αν ερωτηθούν, απλώς επιβεβαιώνουν τον πολιτικό προϊστάμενο. Κανείς δεν ένοιωθε άνεση, μόνο ηλίθιος νοιώθει άνεση σε κατάθεση ενώπιον Επιτροπής του Κογκρέσου: Ό, τι πεις, μπορεί να χρησιμοποιηθεί – και θα χρησιμοποιηθεί – εναντίον σου, παραπειστική κατάθεση ενώπιον των νομοθετικών σωμάτων δεν τελειώνει απλώς σταδιοδρομίες, έχει και βαριές ποινικές περιπλοκές. Είχαν προηγηθεί τρεις ώρες ακροαματικής διαδικασίας το πρωί ενώπιον της ίδιας Επιτροπής, και ο υπουργός ήταν λαλίστατος, πλήρως στη «γραμμή» McNamara, όλο επαίνους για το F-111B. Είχε αλλάξει μορφή ο πόλεμος, το ζήτημα ήταν να φέρεις τους πυραύλους στον αέρα, οι προσομοιώσεις ήταν ξεκάθαρες, το πράγμα θα σάρωνε τους ουρανούς, η γκρίνια κάτι «κολλημένων με τη μπάλα» νοσταλγών των Crusader δεν είχε καμιά σημασία. Ο αεροπορικός αγώνας στο Βιετνάμ δεν έδειχνε βέβαια να επιβεβαιώνει αυτές τις αντιλήψεις, αλλά ως γνωστόν όταν η πραγματικότητα αποκλίνει από τις εμμονές, τόσο το χειρότερο για την πραγματικότητα…
Ασφαλώς, ο Stennis δεν ήταν χθεσινός. Κάτι τύπους, σαν τους τρεις που ευρίσκοντο ενώπιον του, τους έπαιζε σαν χάντρες στο κομπολόι του, αντιμετώπιζε κάθε μέρα ανθρώπους και εταιρίες που του ζητούσαν δισεκατομμύρια από τα χρήματα του φορολογουμένου για αμυντικά projects. Ήταν εξάλλου ενήμερος από τα μακριά πλοκάμια του στο Πεντάγωνο για τη θέση καθενός πριν την ακρόαση: Ο Ignatius αναφανδόν υπέρ, ο Connolly κατά. O Moorer ήταν το μεγάλο ερωτηματικό. Το μόνο σίγουρο ήταν ότι φλεγόταν από την επιθυμία να γίνει πρόεδρος του Μεικτού Επιτελείου, πήγαινε μόνο για την πιο μεγάλη καρέκλα στη χώρα.
Μετά από 20 λεπτά της απογευματινής συνεδρίας, το ένστικτο του Connolly έλεγε ότι το πράγμα δεν πηγαίνει καθόλου καλά: Οι ερωτήσεις των μελών της Επιτροπής είχαν εντοπισθεί στα επιμέρους ελαττώματα του αεροσκάφους, σαφής ένδειξη ότι η ακύρωση του προγράμματος δεν ήταν πλέον μέσα στις συζητούμενες εκδοχές. Οι Γερουσιαστές στάθηκαν στο σοβαρότερο ελάττωμα: Το αεροσκάφος υπέφερε από δραματική έλλειψη ώσης, και αδυνατούσε να επιτύχει την απολύτως απαιτούμενη επιτάχυνση με ξηρά ώση (χωρίς μετάκαυση) σε αεροδυναμική διαμόρφωση τελικής προσέγγισης (για bolter ή wave-off). Δεν ήταν απλό ελάττωμα, ήταν κίνδυνος – θάνατος. Η Επιτροπή άρχισε να θέτει ερωτήσεις για εναλλακτικά προωστικά σκεύη, «πουσσαρισμένες» εκδόσεις του TF30 κλπ. Ο λαλίστατος μέχρι τότε υπουργός τα βρήκε μπαστούνια. Γύρισε λοιπόν τη συζήτηση στο δοκιμασμένο ιδίωμα «Καταγράφω επιμελώς τα ερωτήματά σας, και θα σας αποστείλω γραπτή απάντηση σε μεταγενέστερο χρόνο». Απορία ψάλτου βηξ! Ήταν φανερό ότι ο υπουργός θα έκανε ότι μπορούσε για να μη λάβουν το λόγο οι δύο Ναύαρχοι. Και τότε ήρθε η ώρα του John Cornelius Stennis.
«Κύριε υπουργέ, θα επιθυμούσα να απευθύνω την επόμενη ερώτησή μου στο Ναύαρχο Connolly για να λάβω τη γνώμη του. Ελπίζω ότι δεν σας ενοχλεί, κύριε!»
Ο Ignatius ενέδωσε. Απέναντι σε ανθρώπους με τη δύναμη του Stennis δεν λες όχι. Δεν τους θέλεις απέναντί σου, και δεν «σε παίρνει». «Μα, παρακαλώ!», βγήκε ανόρεχτα από τα φαρμακωμένα χείλη. Το μάτι του γέρου έλαμψε. Ο κυνηγός είχε το θήραμα στη γωνία…
« Ναύαρχε Connolly, πιστεύετε ότι η έκδοση του Ναυτικού χρειάζεται έναν κινητήρα υψηλότερης ώσεως;»
Τα επόμενα, όχι λίγα, δευτερόλεπτα εκκωφαντικής σιωπής σημάδεψαν για πάντα την ιστορία της ναυτικής αεροπορίας, και την εξέλιξη του μαχητικού αεροσκάφους εν γένει. Αν υπήρχε τρόπος η ακρόαση να μεταδίδεται απευθείας στο παρκέ του χρηματιστηρίου, ασύλληπτα πακέτα μετοχών της General Dynamics θα άλλαζαν χέρια. Κανείς δεν γνωρίζει τις σκέψεις του Connolly σε εκείνη τη δραματική παύση. Σίγουρα σκέφθηκε εκείνο το τέταρτο αστέρι που ονειρευόταν από τη μετεφηβική του ηλικία, όταν ανέβαινε στο βάθρο Ολυμπιονίκης, αλλά ακόμη πιο σίγουρα σκέφθηκε τους αεροπόρους και το πώς θα πάνε στη μάχη, πώς θα επιβιώσουν της δαρβινείου διαδικασίας της αερομαχίας, αλλά και των καθημερινών επιχειρήσεων από το περιορισμένο κατάστρωμα των αεροπλανοφόρων.
Σκέφθηκε ακόμη τις αμείλικτες στατιστικές: πόσοι καταρρίφθηκαν στην πρώτη τους επαφή με τον εχθρό, πόσοι δεν αντελήφθησαν καν ότι δέχονται επίθεση, πόσοι έγιναν παρανάλωμα του πυρός σε ramp strikes.
Σαν λύτρωση στο απίθανο δράμα, η βαθιά, υποβλητική φωνή του ανδρός άρθρωσε επιτέλους την απάντηση:
«Κύριε Πρόεδρε της Επιτροπής, όλη η ώση της Χριστιανοσύνης δεν μπορεί να καταστήσει αυτό το αεροπλάνο μαχητικό!» Εκείνη τη στιγμή, το F-111B πέθανε, και το F-14, που περίμενε υπομονετικά στο ατελιέ του Mike Pelehach, γεννήθηκε.
Αλλά ο Stennis δεν συνήθιζε τις μισές δουλειές, η φήμη δεν χτίζεται έτσι, είχε να πείσει σώμα ολόκληρο, ανθρώπους όχι ξένους στο πλέγμα των συμφερόντων. Η βύθιση του στιλέτου ήταν απλώς μια καλή αρχή, ήθελε και να δει το θηρίο να αδειάζει από αίμα. Η ερώτηση επαναλήφθηκε, πάντα με τη άδεια του κάτωχρου πλέον Ignatius, στον φιλόδοξο Moorer! Κατόπιν ακόμη μεγαλύτερης παύσεως, ο CNO απήντησε λακωνικά ότι συμφωνεί με τον υφιστάμενό του.
Εμφανώς ταραγμένος, ο Ignatius επανήλθε για να ανακτήσει τον έλεγχο της συζητήσεως: «Κύριε πρόεδρε, σιχαίνομαι να δίδω την εντύπωση ότι διαφωνώ με τον τεχνικό μου σύμβουλο σε αυτήν την Επιτροπή, αλλά πρέπει να θέσω υπόψη σας ένα δεδομένο. Στηρίζομαι στον ναύαρχο Connolly για τις τεχνικές του κρίσεις και την εμπειρία του στην αεροναυπηγική. Ιδού ένα εμπιστευτικό υπόμνημά του προς εμέ από το παρελθόν έτος, στο οποίο υπερασπίζεται το F-111B και κρίνει ότι ο κινητήρας «θα πληροί ή υπερβαίνει τις προδιαγραφές του Ναυτικού»!» «Έσφαλλα», απήντησε με προσποιητή αθωότητα ο Connolly. Ήξερε ότι είχε γυρίσει το παιχνίδι μόνος του, πλέον δεν είχε επιστροφή.
Εκείνη τη στιγμή ο Ignatius θεώρησε καλή ιδέα να «ξεσκεπάσει» την «εξέγερση των ναυάρχων», πιστεύοντας ο ατυχής ότι έλεγε στον Stennis κάτι που δεν ήξερε ήδη από τις πάντα ενήμερες πηγές του: Ο υπαρχηγός Ναυτικών Επιχειρήσεων (κλάδου Αέρος) αντιναύαρχος Connolly, το δεξί του χέρι, αρχηγός της Διέυθυνσης Σχεδίων και Επιχειρησιακών Απαιτήσεων του Ναυτικού υποναύαρχος G.E. Miller και ο πολιτικός υπάλληλος George Spangenberg, επικεφαλής αεροδυναμιστής όλου του Πενταγώνου, είχαν προχωρήσει μόνοι τους σε διαβουλεύσεις με κατασκευαστές για προδιαγραφές υποκατάστατου του F-111B μαχητικού, πραγματικού μαχητικού, και είχαν πάρει τεχνικές προτάσεις και proforma οικονομικές προσφορές! «Δεν πρόκειται να διαλέξω ανάμεσα σε αεροπλάνα που ευρίσκονται στο χαρτί και σε ένα αεροπλάνο από το οποίο έχω πέντε ιπτάμενα πρωτότυπα!», κατέληξε σε υψηλό τόνο ο υπουργός. Αλλά είχε πλέον χάσει. Η Γερουσία αφήρεσε από τον προϋπολογισμό κάθε κονδύλιο για παραγωγή του F-111B, και εντός τριμήνου ακολούθησε η Βουλή των Αντιπροσώπων. Οι πτητικές δοκιμές συνεχίστηκαν ως το 1969, αλλά περισσότερο χάριν αεροδυναμικής έρευνας, και εξέλιξης του AN/AWG-9, που θα είχε άλλωστε διάδοχη εφαρμογή – όπως και τα βλήματα ΑΙΜ-54 – και στο κυοφορούμενο «πραγματικό μαχητικό».
Κατά τους υπολογισμούς του Ναυτικού, η παραγωγή του F-111B θα κόστιζε 8.100.000 δολάρια το ένα, ενώ ενός νέου τύπου 8.970.000. Συνεκτιμωμένων όμως των μη καταβληθεισών δαπανών έρευνας και εξέλιξης για τον νέο τύπο (για το F-111B είχαν ήδη καταβληθεί), η δαπάνη ανά μονάδα έκανε άλμα στα $ 10.447.000 ανά αεροσκάφος. Διαφορετικά δεδομένα ανέκυπταν από τις εκτιμήσεις που κοινοποίησαν στον Connolly οι κατασκευαστές τους οποίους βολιδοσκόπησε, πρακτικά το σύνολο όσων δραστηριοποιούντο τότε στη ναυτική αεροπορία.
- Η Grumman έδωσε τιμή $ 7.790.000, ή $ 8.754.000 με το R&D μέσα.
- Η εκτίμηση της McDonnell-Douglas ήταν για $ 8.300.000 για την παραγωγή, ή $9.688.000 περιλαμβανομένου του κόστους έρευνας και ανάπτυξης.
- Τέλος, η αμιγώς «ναυτική» Ling-Temco-Vought από το Dallas έδωσε τη χαμηλότερη εκτίμηση, για $ 7.320.000, ή 8.640.000 με R&D.
Τον Ιούλιο του 1968, η Naval Air Systems Command (NAVAIR) εξέδωσε πρόσκληση υποβολής τεχνικών προτάσεων για το πρόγραμμα Naval Fighter Experimental (VFX). Το πρόγραμμα αφορούσε ένα διθέσιο εν σειρά, δικινητήριο μαχητικό αέρος – αέρος, με μέγιστη ταχύτητα 2,2 Μαχ, εσωτερικό πυροβόλο Μ61 και δευτερεύοντα ρόλο υποστήριξης εδάφους. Το φορτίο αέρος – αέρος θα ήταν έξι AIM-54 Phoenix ή συνδυασμοί έξι AIM-7 Sparrow και τεσσάρων AIM-9 Sidewinder.
Υπεβλήθησαν προτάσεις από τις General Dynamics, Grumman, Ling-Temco-Vought, McDonnell Douglas και North American Rockwell, οι τέσσερις με πτέρυγα μεταβλητής γεωμετρίας. Η McDonnell Douglas και η Grumman επελέγησαν ως φιναλίστ το Δεκέμβριο του 1968, και τον Ιανουάριο του 1969 ο διαγωνισμός κατακυρώθηκε στη «χαλυβουργία» της Νέας Υόρκης, η οποία θα ανακτούσε τη παντοδυναμία στα καταστρώματα μετά από τη δεκαετή κυριαρχία των ανθρώπων από το St. Louis.
Στις 21/12/1970, μόλις 23 μήνες μετά την ανάθεση, το πρώτο πρωτότυπο του μυθικού F-14 Tomcat βρισκόταν στον αέρα, εγκαινιάζοντας την εποχή των teen series και οικοδομώντας έναν θρύλο που αναζητά το όμοιο του μέχρι σήμερα, μια ιστορία στην οποία θα επανέλθουμε.
Fast Forward
Όμως μια ιστορία δεν είναι ποτέ αρκετά καλή, και σίγουρα όχι πλήρης, χωρίς την τελική τύχη των πρωταγωνιστών της. Στην επιστροφή από το Λόφο του Καπιτωλίου, οι επιβάτες της λιμουζίνας δεν αντήλλαξαν λέξη. Και στην πραγματικότητα οι Connolly και Ignatius δεν ξαναμίλησαν ποτέ.
Ο Paul Ignatius μεγαλούργησε εκτός κυβερνήσεως: Επικεφαλής της Air Transport Association, μεγαλύτερου lobby των αεροπορικών εταιριών στο Κογκρέσο, με δική του μεγάλη συμβουλευτική εταιρία, έφορος του Ιδρύματος George C. Marshall, πρόεδρος της Washington Post. Ζει σήμερα σε ηλικία 101 ετών στην ιδιαίτερη πατρίδα του στο Glendale της California. Μέχρι προ ολίγων ετών έδινε διαλέξεις. Ευτύχησε προ τριετίας να ζήσει την καθέλκυση του USS Paul Ignatius, αντιτορπιλικού κλάσεως Arleigh Burke, εις αναγνώριση της προσφοράς του στον «Γηραιό Κλάδο» των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ από τη θέση του υπουργού. Οι δύο γιοί του δεν υστέρησαν: Ο David είναι από τους επιφανέστερους δημοσιογράφους των ΗΠΑ, με δική του μόνιμη στήλη στη Washington Post για δεκαετίες, ο Adi είναι εκδότης του Harvard Business Review.
Ο John C. Stennis ευτύχησε να δει, πριν πεθάνει το 1995 πλήρης ημερών και δόξης, την καθέλκυση του πυρηνοκίνητου αεροπλανοφόρου USS John C. Stennis (CVN-74), κλάσεως Nimitz, σε αναγνώριση των όσων έκανε για το Ναυτικό κατά τη μακρά του θητεία ως Προέδρου της Επιτροπής Άμυνας της Γερουσίας. Είναι βάσιμη η υπόθεση ότι ο φόνος του F-111B βάρυνε ουσιωδώς – μεταξύ άλλων – στην πρόταση ονοματοδοσίας.
Ο Thomas H. Moorer πέρασε αβρόχοις ποσίν τη συμμετοχή του στη «ανταρσία» και πέτυχε το στόχο της ζωής του να γίνει πρόεδρος του Μεικτού Επιτελείου για δύο διετείς θητείες. Σκληρός επικριτής της φοβικής πολιτικής της κυβέρνησης Johnson στο Βιετνάμ, βρήκε τον εαυτό του υπό τον Nixon, στηρίζοντας δραστικά και υλοποιώντας επιμελώς τη «Στρατηγική του Τρελού» του τελευταίου. Μέγιστη στιγμή του η σχεδίαση και υλοποίηση της ναρκοθέτησης όλων των λιμένων, πλωτών ποταμών και προσβάσιμων ακτών του Β. Βιετνάμ το Μάιο του 1972, αλλά και η επιχείρηση Linebacker II, που οδήγησε στις Συμφωνίες των Παρισίων και την αμερικανική απεμπλοκή από το τέλμα του Βιετνάμ. Ένα στρατόπεδο στην ιδιαίτερη πατρίδα του, Alabama, φέρει το όνομά του (Fort Thomas H. Moorer). Απεβίωσε πλήρης ημερών το 2004 και ετάφη στο Εθνικό Κοιμητήριο του Arlington.
Ο Tom Connolly πλήρωσε το τίμημα της ανταρσίας. Αποστρατεύθηκε το 1971 χωρίς να πάρει το πολυπόθητο τέταρτο αστέρι. Το γνώριζε, και το είχε ξεγράψει έτσι κι αλλιώς. Οι McNamara και Ignatius είχαν αποχωρήσει προ πολλού, αλλά το στρατιωτικοβιομηχανικό σύμπλεγμα δεν ξεχνά, και η αξιοπιστία του επιβάλλει να στραπατσάρονται όσοι δεν συμμορφώνονται προς τας υποδείξεις. Πάντως, τα τρία τελευταία του χρόνια στην υπηρεσία ήταν γι’ αυτόν απόλαυση, ως de facto project manager του F-14.
Πήρε ίσως τη μεγαλύτερη ηθική ανταμοιβή όλων, με ένα από τα λαμπρότερα αστέρια στο στερέωμα της αεροναυπηγικής, και αναμφίβολα το πλέον προβεβλημένο ναυτικό μαχητικό, να φέρει το όνομά του. Ένα μαχητικό που απέδειξε ότι οι αποστολές της αναχαίτισης σε πολύ μεγάλες αποστάσεις και της αεροπορικής υπεροχής δεν είναι ασύμβατες.
Ένα αεροσκάφος το οποίο, όταν πλέον έλαβε κινητήρες αντάξιους της στόφας του, ανήλθε στον Όλυμπο των μαχητικών στη μορφή του «έσχατου» F-14D.
Ο Connolly απεβίωσε πλήρης ημερών το 1996 στο Michigan από πνευμονικό εμφύσημα, πλάι στην αγαπημένη του επί 58 έτη σύζυγο. Έκανε το σωστό πράγμα. Και δίδαξε με τη στάση ζωής του ότι τελικά ο όρκος ίσταται, για ορισμένους τουλάχιστον, υπεράνω της σταδιοδρομίας.
Τι απέγινε όμως ο «αντιήρωας» της ιστορίας μας, ο τραγικός Robert S. McNamara; Λίγες ημέρες πριν από τα ιστορούμενα γεγονότα, στις 29 Φεβρουαρίου του δίσεκτου (και ιδίως για τις ΗΠΑ) έτους 1968, ο McNamara εγκατέλειψε το Πεντάγωνο υπό δραματικές συνθήκες: Ακόμη ερίζεται αν παραιτήθηκε, ή αν πληροφορήθηκε από το ραδιόφωνο την παραίτησή του.
Είναι γεγονός ότι ο pόλεμος του Βιετνάμ είχε φέρει τον ασυνήθιστης ευφυϊας και συγκρότησης άνδρα στα απόλυτα όρια του: Εδώ και καιρό έπαιρνε τοις μετρητοίς κάθε αναφορά στο όνομά του και στο McNamara’s War, όπως παγκοίνως απεκαλείτο πλέον το απίστευτο τέλμα της ΝΑ Ασίας, γινόταν αντικείμενο επιθέσεων σε κάθε δημόσια του εμφάνιση, αντιδρούσε σε λεκτικές προκλήσεις διαδηλωτών με εριστικότητα, κυκλοφορούσε επί μέρες αξύριστος και εμφάνιζε συμπτώματα νευρικού κλονισμού. Ο ίδιος ο Πρόεδρος Lyndon B. Johnson ζητούσε από όλους να «μην πιέζουν τον Bob», καθώς «το τελευταίο που μας χρειάζεται είναι ένας νέος Forrestal». Η αναφορά γινόταν για τον υπουργό Άμυνας των ΗΠΑ, James Forrestal, που αυτοκτόνησε το 1948 πηδώντας στο κενό από το γραφείο του στο Πεντάγωνο εν μέσω ασφυκτικής πίεσης από υπερκόπωση και κατάθλιψη, ένα απίστευτο συλλογικό τραύμα για τις ΗΠΑ δεδομένου ότι ο υπουργός Άμυνας είναι ένα από τα πρόσωπα που η σύμπραξή τους στη χρήση ατομικών όπλων είναι απαραίτητη κατά το νόμο.
Η τελευταία μέρα του McNamara στην ακανθώδη καρέκλα του Πενταγώνου (29/2/1968) υπήρξε θυελλώδης: Η σύσκεψη του υπουργικού συμβουλίου άνοιξε με εισήγηση του συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας Walt Rostow, γνωστού «ιέρακος», ο οποίος αυτάρεσκα διαπίστωσε (εν μέσω επίθεσης του Τετ, πολιορκίας του Κε Σαν και επιστράτευσης για το Pueblo ενόψει νέου πιθανού Κορεατικού πολέμου) ότι επίκειται άμεσα (!) η επικράτηση των ΗΠΑ στον Πόλεμο του Βιετνάμ, αρκεί να προστεθούν άλλες… 206.000 Αμερικανοί στρατιώτες στο μισό εκατομμύριο που στάθμευε εκεί και να εντατικοποιηθούν εξαιρετικά οι βομβαρδισμοί του Βορρά.
Ο McNamara εξερράγη: “What then? This goddamned bombing campaign, it’s worth nothing, it’s done nothing, they dropped more bombs than on all of Europe in all of World War II and it hasn’t done a fucking thing!” Ακολούθως άρχισε να κλαίει γοερά, ζητώντας από τον Πρόεδρο να πάρει πλέον απόφαση ότι ο πόλεμος δεν κερδίζεται και να μην ακούει εφεξής τον Rostow, αφήνοντας άναυδους τους παρισταμένους. Το προφανέστατο, βαρύτατης μορφής burnout δεν άφηνε πλέον περιθώριο παραμονής του στην κυβέρνηση, παρά την ειλικρινή εκτίμηση του Προέδρου.
Η μοίρα στάθηκε σκληρή με τον ευφυέστερο άνδρα που στελέχωσε ποτέ την πολιτική ηγεσία του Πενταγώνου: O γόνος Ιρλανδών μεταναστών Καλιφορνέζος, απόφοιτος του Berkeley και με MBA στο Harvard Business School, εισήγαγε στη δημόσια διοίκηση έννοιες και πρακτικές όπως systems analysis & policy analysis, οι οποίες ήταν δεκαετίες μπροστά, και στην Ελλάδα άρχισαν να υιοθετούνται μόλις πρόσφατα. Στο ειδικότερο θέμα των αμυντικών προμηθειών, είχε να επιδείξει όντως σημαντικές επιτυχίες, με εξορθολογισμό και οικονομίες κλίμακος, όπως ιδίως την υιοθέτηση των ναυτικών τύπων F-4 Phantom II & A-7 Corsair II από την USAF, σπάζοντας προκαταλήψεις ετών και άγονους ανταγωνισμούς μεταξύ των κλάδων.
Ακόμη και η εμμονή του στην εξέλιξη του F-111, παρά τις αντιξοότητες, έδωσε στην USAF μια επιχειρησιακή δυνατότητα που δεν διέθετε κανένα άλλο έθνος στον κόσμο. Του άξιζε πραγματικά μια καλύτερη θέση στην ιστορία. Όμως η απίστευτη αλαζονεία του στάθηκε η νέμεσίς του. Ήθος ανθρώπω δαίμων… Πίστεψε στον «πόλεμό του», έπνιξε κάθε ειλικρινή φωνή από τις τάξεις του στρατεύματος και της διπλωματίας που διέψευδε το αφήγημά του περί νίκης, τερμάτισε σταδιοδρομίες ανθρώπων απλώς επειδή ήταν άγγελοι κακών, αγκιστρώθηκε σε όλες τις πιθανές λάθος επιλογές, σύροντας σε αυτές δύο Προέδρους που τον εμπιστεύονταν τυφλά. Αγνόησε κάθε προειδοποίηση για την ενδημική διαφθορά του καθεστώτος Ντιεμ, το οποίο στήριξε ολόψυχα (ο JFK, ως Πόντιος Πιλάτος, ένιψε τας χείρας του, δίνοντας λευκή επιταγή στον πρέσβη Henry Cabot Lodge να οργανώσει την ανατροπή και δολοφονία του Ντιεμ από το Νοτιοβιετναμικό Στρατό).
Επέμεινε σε απάνθρωπες πρακτικές, όπως την αποψίλωση κολοσσιαίων εκτάσεων με, τοξικά όπως εκ των υστέρων διαπιστώθηκε, παρασιτοκτόνα για να στερήσει το ρύζι από τους Βιετκόνγκ, και μόνο με παρέμβαση προσωπικοτήτων όπως ο μέγας διπλωμάτης W. Averell Harriman απετράπη η ανθρωπιστική καταστροφή. Στήριξε κάθε τακτική (“search-and-destroy”, body count) πρόσφορη να δηλητηριάσει τις σχέσεις των ΗΠΑ με το νοτιοβιετναμικό πληθυσμό, ενώ ταυτόχρονα η παθολογική του φοβία για την Κίνα -«το πλέον επικίνδυνο έθνος στον κόσμο»- τον εμπόδισε να δώσει λύση στη βορειοβιετναμική επιβουλή κατά του Νότου με φραγή του ναυτικού και σιδηροδρομικού εφοδιασμού.
Οι εξωφρενικοί κανόνες εμπλοκής, π.χ. απαγόρευση βομβαρδισμού βορειοβιετναμικών στρατιωτικών αεροδρομίων για το μέγιστο μέρος του πολέμου, καταρράκωναν το ηθικό και προκαλούσαν απώλειες άνευ αντικρύσματος στις δυνάμεις των ΗΠΑ. Η Επιτροπή Άμυνας της Γερουσίας και προσωπικά ο John C. Stennis – σκληρός εσωκομματικός πολέμιος του Johnson λόγω των εκ διαμέτρου αντιθέτων θέσεων τους στο θέμα των φυλετικών διακρίσεων – είχαν ξεκινήσει ακροάσεις εναντίον του McNamara για τη διαχείριση του πολέμου, με ευθείες κατηγορίες ότι «ερασιτέχνες πολιτικοί δεν ακούν τη συμβουλή επαγγελματιών στρατιωτικών». Ανάμεσα σε μια Αμερική με τους δρόμους να φλέγονται από αντιπολεμικά συνθήματα, και στους -πρακτικώς ισόβιους – ακροδεξιούς μιλιταριστές βουλευτές και γερουσιαστές του βαθέως Νότου, όπως οι Mendel Rivers, Stennis, Thurmond & Goldwater που αξίωναν να «δοθούν τα ηνία στους επαγγελματίες», πολλοί των οποίων επρέσβευαν τη χρήση ατομικών όπλων κατά του Β. Βιετνάμ, ο McNamara λύγισε. Απομονωμένος, με δική του υπαιτιότητα, από αξιόπιστους στρατιωτικούς συμβούλους, εγκλωβίστηκε στο ψευδοδίλημμα της εξαπόλυσης γενοκτονικής κλίμακος επίθεσης κατά του Βορρά ή ήττας. Απέτυχε οικτρά στο προσωπικό του project, το Βιετνάμ.
Ο Πρόεδρος τον τίμησε με το μετάλλιο της Ελευθερίας και το μετάλλιο Διακεκριμένων Υπηρεσιών, ύψιστες διακρίσεις των ΗΠΑ για μη στρατιωτικούς, και τον τοποθέτησε επικεφαλής της Παγκόσμιας Τράπεζας. Παρέμεινε σε αυτή τη θέση για 13 χρόνια ως το 1981, και έστρεψε τη στόχευση του διεθνούς οργανισμού από την εκβιομηχάνιση και τις υποδομές στην αντιμετώπιση της φτώχειας. Όλη η μακρά ζωή του ήταν μια απολογία για το Βιετνάμ. Γνώρισε μέγιστες τιμές, όπως ισόβιος έφορος του California Institute of Technology (CalTech), κορυφαίου πολυτεχνείου στον κόσμο, και επί τιμή έφορος του σεβάσμιου Brookings Institution.
Απεβίωσε ειρηνικά στην οικία του στην πρωτεύουσα των ΗΠΑ το 2009 σε ηλικία 93 ετών και ετάφη στο Εθνικό Κοιμητήριο του Arlington. To μεγάλης ιστορικής αξίας αρχείο του από τη θητεία του στο Πεντάγωνο στεγάζεται στo μνημειώδες, μοντέρνας αρχιτεκτονικής συγκρότημα της Προεδρικής Βιβλιοθήκης του John F. Kennedy στη Βοστώνη.
Συμπεράσματα
Α. Οι διαδικασίες αμυντικών προμηθειών μιας ανοικτής κοινωνίας, και ειδικότερα μιας σύγχρονης δημοκρατίας με αυστηρή διάκριση της νομοθετικής από την εκτελεστική λειτουργία, έδειξαν για άλλη μια φορά την αξία τους.
Αρμόζει να τις αντιπαραβάλλει κάποιος για να βγάλει συμπεράσματα με τις αντίστοιχες του Γ΄ Ράιχ όπου επικρατούσε η ευνοιοκρατία προς σχεδιαστές και βιομηχάνους, η κολακεία εμμονών του ηγέτη, και ο ανορθολογισμός. Αλλά και με εκείνες της ΕΣΣΔ όπου παρά τον κεντρικό σχεδιασμό, υπήρχε καλπάζων ανορθολογισμός με τη μορφή διάσπασης δυνάμεων (ταυτόχρονη παραγωγή τριών βασικών τύπων μέσου άρματος επί έτη, Τ-64/72/80), συνέχιση παραγωγής αποτυχημένων σχεδίων «από αδράνεια» (οικογένεια ΒΜΡ), φαεινές ιδέες όπως κατάργηση των περισσοτέρων προγραμμάτων πολεμικών αεροσκαφών λόγω έλευσης του «μέλλοντος» με τη μορφή των πυραύλων επί Χρουστσώφ κ.λπ. Ασφαλώς, το έσχατο εχέγγυο παραμένει ο ευόρκως ασκών τα καθήκοντά του δημόσιος λειτουργός. Αλλά μόνο η ανοικτή κοινωνία του δίνει βήμα για να ακουσθεί.
Β. Είναι δύσκολο να εξετάσει κάποιος τις αμυντικές προμήθειες τις εποχής – και τις σχετικές διαπροσωπικές έριδες – χωρίς αναφορά στα δύο διχαστικά φαινόμενα της τότε Αμερικής: Αφενός τον πόλεμο του Βιετνάμ και αφετέρου τη φιλελεύθερη επέλαση των Kennedy/Johnson και τη σκληρή αντίδραση του βαθέως Νότου.
Οι Johnson/McNamara είχαν λάβει δείγμα γραφής του αψυχολόγητου των κορυφαίων στρατιωτικών με την κρίση των Πυραύλων της Κούβας το 1962, όταν οι μόνες εναλλακτικές που εκείνοι προσέφεραν στην πολιτική ηγεσία ήταν είτε ο καθολικός πυρηνικός πόλεμος κατά της ΕΣΣΔ, είτε ο ο βομβαρδισμός των βάσεων πυραύλων και αεροδρομίων της Κούβας με τακτικά πυρηνικά όπλα, ή η απόβαση στην Κούβα. Ο JFK προέκρινε τελικώς ως τέταρτη επιλογή το ναυτικό αποκλεισμό, κατ’ ευφημισμόν «καραντίνα», τη εισηγήσει του McNamara. Οι πολιτικοί ηγέτες λοιπόν ήταν πολύ απρόθυμοι να αφήσουν τις ένοπλες δυνάμεις να κλιμακώσουν ανεξέλεγκτα. Από την άλλη, η στρατηγική τους να αφήνουν στο Βιετνάμ πρακτικά αλώβητο το Βορρά και να διεξάγουν ανταρτοπόλεμο (counterinsurgency warfare) με τακτικό στρατό και όχι πράσινα μπερέ (και τα hearts-and-minds campaigns στα οποία οι δυνάμεις αυτές ειδικεύονταν) στο Νότο ήταν συνταγή βέβαιης ήττας. Το ότι υπήρχε συνταγή νίκης το έδειξαν από το 1969 οι Nixon/Moorer/Abrams (αντικατέστησε τον Westmoreland ως αρχιστράτηγος στο Βιετνάμ). Αλλά ήταν πλέον πολύ αργά: Ο πόλεμος είχε πλέον πλήρως και αμετάκλητα απονομιμοποιηθεί στα μάτια της κοινής γνώμης.
Εξάλλου, την ίδια εποχή η Αμερική ζούσε τους σπασμούς της μετάβασης στη νεωτερικότητα. Εκατό έτη μετά τη 13η τροπολογία του Συντάγματος (κατάργηση της δουλείας), οι Αφροαμερικανοί πρακτικώς στερούντο ακόμη το δικαίωμα ψήφου: Η εγγραφή στους εκλογικούς καταλόγους των ΗΠΑ δεν είναι αυτόματη με την ενηλικίωση, και ειδικά στο Νότο την εξαρτούσαν από δοκιμασίες γνώσεων κ.λπ. Όπου πόσο πιθανό ήταν ο αφροαμερικανός εργάτης φυτείας να γνωρίζει π.χ. ποιος ήταν ο 6ος Πρόεδρος των ΗΠΑ και ποια τα μέλη της αντιπροσωπείας του Connecticut στο Ηπειρωτικό Κογκρέσσο είναι κάτι που όλοι φανταζόμαστε. Όπως και τις νυχτερινές επισκέψεις «αγανακτισμένων πολιτών» σε οικίες αφροαμερικανών που «είχαν το θράσος» να ζητήσουν κάτι τέτοιο.
Έτσι, επί 100 έτη μετά τον Εμφύλιο, ο αμερικανικός Νότος λειτουργούσε ως κράτος εν κράτει, ως εάν η έκβαση του πολέμου ήταν διαφορετική και είχε όντως αποσχισθεί. Η προσπάθεια των κυβερνήσεων Kennedy & Johnson να επιβάλλουν την εφαρμογή των συνταγματικών δικαιωμάτων των πολιτών και στον βαθύ Νότο δημιούργησε ασύλληπτης έντασης αντιδράσεις: Οι «Γιάνκηδες» και οι Καλιφορνέζοι του Harvard, αρκετοί εξ αυτών μάλιστα καθολικοί (μιάσματα, για την τότε Αμερική) ή μεταναστευτικού background, έρχονταν να ταράξουν τον ύπνο της «Αγίας Αμερικής» των φυτειών! Μιας Αμερικής όπου ο αφροαμερικανός ήταν μεν σεβάσμιος πολίτης εν στολή, αλλά εκτός στρατοπέδου δεν επιτρεπόταν να καθήσει στο εστιατόριο ή στα εμπρός καθίσματα του αστικού λεωφορείου…
Λίγες εβδομάδες μετά τα ιστορούμενα, οι δύο τελευταίες από τις τρεις δραματικές πολιτικές δολοφονίες που καθόρισαν τις ΗΠΑ μεταπολεμικά, οδήγησαν σε παρόξυνση της κρίσης, αλλά τελικώς σε κάθαρση: Η δολοφονία του Martin Luther King Jr. τον Απρίλιο και του Robert Kennedy τον Ιούνιο ήταν καταλύτης. Συνειδήσεις αφυπνίσθηκαν, θεσμοί αναθεωρήθηκαν, στεγανά έσπασαν. Η Αμερική δεν θα ήταν πια η ίδια.
