Σαν σήμερα η Μάχη της Περσίδας Πύλης – Οι “Θερμοπύλες” των Περσών

Ως μάχη της Περσίδας πύλης αναφέρεται η πολεμική αναμέτρηση που έλαβε χώρα στις 20 Ιανουαρίου του 330 πΧ, στα πλαίσια της εκστρατείας του Αλέξανδρου κατά της αυτοκρατορίας των Αχαιμενιδών και αφορά τη δύσκολη μάχη που έδωσε ο Αλέξανδρος στο στενό πέρασμα προς τη Περσέπολη.
Η Περσίδα Πύλη ήταν το αρχαίο όνομα του περάσματος που είναι γνωστό ως Tang-e Meyran, που συνδέει τη πόλη Yasuj με την Sedeh στα ανατολικά, διασχίζοντας τα σύνορα των σύγχρονων επαρχιών Kohgiluyeh va Boyer Ahmad και Fars, περνώντας νότια από το όρος Kuh-e-Dinar. Το πέρασμα ελέγχει τη σύνδεση μεταξύ της ακτής και του κεντρικού τμήματος της Περσίας. Στις πρώτες εβδομάδες του 330 π.Χ., ο Μακεδόνας βασιλιάς, αντιμετώπισε σκληρή αντίσταση από τα τελευταία στρατεύματα των Αχαιμενίδων υπό τις διαταγές του σατράπης Ἀριοβαρζάνη.
Μετά τη μάχη των Γαυγαμήλων (1 Οκτωβρίου 331 π.Χ.), ο Μέγας Αλέξανδρος κατέκτησε τη Βαβυλωνία και την Ελάμ. Ήθελε να εισβάλει στην Περσία πριν ξεκινήσει ο χειμώνας. Το πρώτο μέρος της διαδρομής του ήταν εύκολο, διότι ένας βασιλικός δρόμος συνδέει την Σούσα, την πρωτεύουσα της Ελάμ, με τις ανατολικές πρωτεύουσες της Περσέπολης και των Πασαργαδών.
Ο στρατηγός Παρμενίων διατάχθηκε να οδηγήσει το μισό του στρατού κατά μήκος του βασιλικού δρόμου και ο ίδιος ο βασιλιάς πήρε ένα πιο επικίνδυνο δρόμο μέσα από τα βουνά του Ζάγκρου, σε μια προσπάθεια να εκκαθαρίσει εστίες αντίστασης που διαφορετικά θα δημιουργούσαν προβλήματα στα μετόπισθεν του στρατού του. Ο Αλέξανδρος πέρασε τον ποταμό Πασίτιγρι και εισέβαλε στη χώρα των πεδινών Ουξίων, οι περισσότεροι από τους οποίους παραδόθηκαν δίχως να προβάλλουν την παραμικρή αντίσταση. Οι ορεινοί Ούξιοι, αντίθετα, του ζήτησαν δώρα που πάντα έπαιρναν από τους Πέρσες βασιλείς. Αφού οι Ουξίοι εξουδετερώθηκαν, κανείς δεν τόλμησε να εμποδίσει το πέρασμα του. Χωρίς άλλα προβλήματα, ο Αλέξανδρος διέσχισε τον ποταμό Marun και έφτασε στο βόρειο τμήμα του σύγχρονου Yasuj.
Αρχικά, ο στρατός του Αλεξάνδρου κινήθηκε ανατολικά προς την κοιλάδα. Οι Μακεδόνες παρατήρησαν τους ανθρώπους στους λόφους, αλλά πίστευαν ότι ήταν πρόσφυγες. Μετά τη καταστροφή των ορεινών Ουξίων, ουδείς άλλος προέβαλε αντίσταση και οι Μακεδόνες πίστευαν ότι δεν θα αντιμετωπίσουν δυσκολίες, ακόμη και τώρα που εισήλθαν στο όλο και πιο στενό φαράγγι.
Ωστόσο, ο Αριοβαρζάνης, γνώριζε τις κινήσεις των Μακεδόνων και είχε λάβει αντίμετρα. Η προσπάθεια του Αλεξάνδρου να επιτεθεί μετωπικά αγνοώντας την παγίδα και να εκπορθήσει τον εχθρό, οδήγησε σε βαριές απώλειες των Μακεδόνων, πλήρη οπισθοχώρηση και καθυστέρηση ενός μηνός περίπου .
Ο Αλέξανδρος βρέθηκε σε αδιέξοδο μέχρι τη στιγμή που ένας ντόπιος οδηγός, προσφέρθηκε να τον βοηθήσει. Η συνέχεια μοιάζει με την ιστορία της προδοσίας του Εφιάλτη στις Θερμοπύλες που οδήγησε το στρατό του Ξέρξη στα μετόπισθεν των Ελλήνων. Πολλοί ιστορικοί αμφισβητούν την ιστορία με τον ντόπιο οδηγό που έκανε ακριβώς το ίδιο με της Θερμοπύλες, δηλαδή οδήγησε τους Έλληνες αυτή τη φορά, στα μετόπισθεν των Περσών. Όποια και αν είναι η αλήθεια, οι άνδρες του Αλεξάνδρου ξεκίνησαν τη νύχτα και χρησιμοποίησαν άλλο πέρασμα για να περικυκλώσουν τους Πέρσες.
Κατά την αυγή, οι Μακεδόνες επιτέθηκαν στο στρατόπεδο του Αριοβαρζάνη και την ίδια στιγμή, ο Φιλώτας επιτέθηκε μετωπικά και ο Κρατερός βάδισε ξανά προς τη νότια κοιλάδα. Μεγάλος αριθμός Περσών φονεύτηκε και ο Αριοβαρζάνης κατάφερε να δραπετεύσει, αλλά σκοτώθηκε πριν φτάσει στην Περσέπολη. Ο Αλέξανδρος έφτασε στη Περσέπολη τις τελευταίες ημέρες του Ιανουαρίου του 330 πΧ.
Η σχετικά άγνωστη Μάχη της Περσίδας Πύλης, έχει ιδιαίτερη σημασία, διότι οι Μακεδόνες αρχικά απωθήθηκαν από τους Πέρσες αντιπάλους και τυχόν οριστική ανακοπή της πορείας τους, ίσως να διαμόρφωνε μια διαφορετική ιστορική εξέλιξη από αυτή που γνωρίζουμε σήμερα. Χάρη στην ευφυΐα του Αλεξάνδρου και πιθανότατα τη βοήθεια ντόπιων, ο μακεδονικός στρατός πέτυχε να υπερκεράσει ένα δύσκολο εμπόδιο και να συνεχίσει τη πορεία του προς τα ανατολικά.