Η ελληνική αμυντική βιομηχανία και τα ναυπηγεία βρίσκονται σε σημείο καμπής. Η Λευκή Βίβλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ‘Αμυνα δημιουργεί συνθήκες επανεκκίνησης, προσφέροντας στην Ελλάδα τη δυνατότητα να αναβαθμίσει τη θέση της στον ευρωπαϊκό χάρτη παραγωγής και τεχνολογίας. Με πάνω από 400 ενεργές επιχειρήσεις, σημαντική τεχνογνωσία και στρατηγική γεωγραφική θέση, η χώρα μπορεί να μετατρέψει τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά, Ελευσίνας και Σύρου σε κόμβους συμπαραγωγής και καινοτομίας. Το στοίχημα είναι ξεκάθαρο: από παθητικός αγοραστής να γίνει ενεργός συμπαραγωγός ισχύος και αξίας. Όπως τονίζει ο Βασίλης Κορκίδης, «η Ελλάδα δεν πρέπει απλώς να παρακολουθεί τις ευρωπαϊκές εξελίξεις – πρέπει να τις διαμορφώνει».
Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε τη Λευκή Βίβλο με τον Οδικό Χάρτη ‘Αμυνας, επαναφέροντας στο επίκεντρο της συζήτησης την ελληνική αμυντική βιομηχανία και τα ναυπηγεία, αναδεικνύοντας τις δυνατότητες και τις ευκαιρίες συμμετοχής τους σε ευρωπαϊκά προγράμματα. Η Κομισιόν προτείνει ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για την ενίσχυση των ευρωπαϊκών αμυντικών δυνατοτήτων, με τέσσερις εμβληματικές πρωτοβουλίες: την Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία ‘Αμυνας Drone, το Eastern Flank Watch, την Ευρωπαϊκή Ασπίδα Αεράμυνας και την Ευρωπαϊκή Διαστημική Ασπίδα. Στόχος είναι η ανάπτυξη προηγμένων τεχνολογικών συστημάτων, η επιτάχυνση της παραγωγής και η ενίσχυση της βιομηχανικής βάσης της ΕΕ, συμβάλλοντας παράλληλα στη στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης.
Ο χάρτης προβλέπει επίσης τη δημιουργία μιας εναρμονισμένης ευρωπαϊκής αγοράς αμυντικού εξοπλισμού, που θα επιτρέπει οικονομίες κλίμακας, ταχεία παραγωγή και προώθηση καινοτομιών. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην ανθεκτικότητα των αλυσίδων εφοδιασμού, στην αξιοποίηση τεχνολογικών λύσεων – συμπεριλαμβανομένων αυτών από την Ουκρανία – και στη μείωση κρίσιμων εξαρτήσεων σε πρώτες ύλες. Παράλληλα, η πρωτοβουλία ReArm Europe/Readiness 2030 παρέχει στα κράτη-μέλη μεγαλύτερη οικονομική ευελιξία για δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, ενισχύοντας την παραγωγή στην απαιτούμενη κλίμακα και ταχύτητα.
Στην Ελλάδα, η αμυντική βιομηχανία περιλαμβάνει περίπου 400 επιχειρηματικές οντότητες, ερευνητικά κέντρα, start-ups και πανεπιστημιακά τμήματα, απασχολεί πάνω από 15.000 άτομα και έχει κύκλο εργασιών 1,5 δισ. ευρώ. Περίπου 100 εξ αυτών συμμετέχουν ήδη σε ευρωπαϊκά προγράμματα όπως το EDF και το EDIP, με την Ελλάδα να καταγράφει φέτος ποσοστό συμμετοχής 57%, αποτελώντας πρότυπο για την ΕΕ.
Ωστόσο, όπως έχει επισημανθεί σε παλαιότερες δηλώσεις εκπροσώπων του κλάδου, η συμμετοχή των ελληνικών εταιρειών στα τελευταία εξοπλιστικά προγράμματα άνω των 15 δισ. ευρώ δεν ξεπερνά το 2-3%, ενώ ζητήματα στελέχωσης και τεχνογνωσίας παραμένουν κρίσιμα.
Βασίλης Κορκίδης: Παράθυρο ευκαιρίας για την Ελλάδα
Όπως σημειώνει ο πρόεδρος του ΕΒΕΠ, Βασίλης Κορκίδης, σε δηλώσεις του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ:
«Η εγχώρια αμυντική βιομηχανία και τα ελληνικά ναυπηγεία αποτελούν κρίσιμους πυλώνες εθνικής στρατηγικής, όχι μόνο για την αποτρεπτική ικανότητα της χώρας, αλλά και για την αναπτυξιακή της προοπτική. Η γεωπολιτική συγκυρία στην Ανατολική Μεσόγειο, η αυξημένη ζήτηση για ναυπηγικά και αμυντικά συστήματα στην Ευρώπη και η στροφή της ΕΕ προς την ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας δημιουργούν ένα παράθυρο ευκαιρίας για την Ελλάδα».
Παράλληλα, τονίζει: «Για να αξιοποιηθεί αυτή η ευκαιρία απαιτούνται στοχευμένες παρεμβάσεις, όπως το Εθνικό Σχέδιο Ανασυγκρότησης της Αμυντικής Βιομηχανίας, διακυβερνητική δέσμευση και συνεργασία δημόσιου-ιδιωτικού τομέα. Επίσης, χρειάζεται ένα σταθερό θεσμικό και χρηματοδοτικό πλαίσιο που να επιτρέπει εξαγωγές, συμπαραγωγές και συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα όπως το EDF και το EDIP».
Για τα ελληνικά ναυπηγεία Σκαραμαγκά, Ελευσίνας και Σύρου, επισημαίνει: «Η μεταφορά τεχνογνωσίας μέσω διεθνών συμπράξεων είναι απαραίτητη ώστε η Ελλάδα να περάσει από τον ρόλο του απλού αγοραστή σε ρόλο συμπαραγωγού. Η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό – σε τεχνίτες, μηχανικούς και ναυπηγούς – μπορεί να είναι δύσκολη, αλλά είναι προαπαιτούμενο για να υπάρξει διαδοχή και σύγχρονη κατάρτιση. Η Ελλάδα διαθέτει ιστορική ναυπηγική παράδοση, στρατηγική γεωγραφική θέση και πλέον γεωπολιτική βαρύτητα. Αυτό που χρειάζεται είναι αποφασιστική βούληση για να μετατραπεί η αμυντική και ναυπηγική βάση της χώρας από παθητικό αποδέκτη σε ενεργό παραγωγό ισχύος και οικονομικής αξίας».
Και προσθέτει: «Τέλος, όλα τα ελληνικά ναυπηγεία πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις και τις δυνατότητές τους, συμμετέχοντας ενεργά στην Ένωση Ελληνικών Ναυπηγείων, ώστε να διεκδικήσουν με αξιώσεις την αυτάρκεια της ελληνικής ναυπηγικής βιομηχανίας στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας».
Στη δήλωσή του, ο κ. Κορκίδης υπογραμμίζει ότι η ελληνική βιομηχανία διαθέτει τεχνογνωσία και επιχειρησιακή ικανότητα, όπως αποδεικνύουν προγράμματα Leopard, Rafale, Patriot, Iris και Belharra. Η συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα ανοίγει δυνατότητες για εξαγωγές, συμπαραγωγές και οικονομική υπεραξία, συνδέοντας τις ελληνικές εταιρείες με πανευρωπαϊκές πρωτοβουλίες ετοιμότητας.
Ευρωπαϊκό πρόγραμμα SAFE
Η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει το νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα SAFE, προϋπολογισμού 150 δισ. ευρώ σε δάνεια με ευνοϊκούς όρους, για την ενίσχυση της εγχώριας αμυντικής βιομηχανίας και των ναυπηγείων. Σύμφωνα με τον Βασίλη Κορκίδη:
«Η συμμετοχή στα προγράμματα συμπαραγωγής μπορεί να αναβαθμίσει υποδομές, να ενσωματώσει τεχνογνωσία και να δημιουργήσει ποιοτικές θέσεις εργασίας, μετατρέποντας τα ναυπηγεία του Σκαραμαγκά, της Ελευσίνας και της Σύρου σε στρατηγικούς πυλώνες της ευρωπαϊκής άμυνας».
Η συμμετοχή των ελληνικών ναυπηγείων προβλέπεται σε κατασκευή φρεγατών, κορβετών, σκαφών ειδικών αποστολών και υποστηρικτικών πλωτών πλατφορμών, ενώ τα δάνεια SAFE θα μπορούσαν να χρηματοδοτήσουν και την αναβάθμιση στρατιωτικών σκαφών και την ενσωμάτωση νέων συστημάτων. Η Ελλάδα καλείται να διαμορφώσει εθνική στρατηγική συμμετοχής, με στοχευμένες συμπράξεις και σταθερό ρυθμό παραγγελιών, ώστε να εξασφαλιστεί παραγωγική συνέχεια και βιομηχανική προστιθέμενη αξία για την οικονομία.
