Του Βασίλη Νέδου από την “Καθημερινή”
Η επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα των μαχητικών πέμπτης γενιάς τύπου F-35 είναι στη λίστα των αιτημάτων του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήδη από το 2019, όταν ο ίδιος ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ έβαζε την υπογραφή του στο σχετικό διάταγμα έξωσης της Αγκυρας.
Ως εκ τούτου η επαναφορά του θέματος στις συζητήσεις ανάμεσα στους κ. Τραμπ και Ερντογάν δεν αιφνιδίασε την Αθήνα.
Παράλληλα, αρμόδιες πηγές υπενθυμίζουν ότι η απαγόρευση εξαγωγών F-35 προς την Τουρκία έχει γίνει με νόμο, λόγω της απόκτησης ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων S-400 που παραμένουν ακόμη σε τουρκικό έδαφος, ενώ επιπλέον ακόμη και η άρση των κυρώσεων CAATSA (πράξη αντιμετώπισης των εχθρών της Αμερικής μέσω κυρώσεων), εάν την επιχειρήσει ο Ντ. Τραμπ, δεν αποτελεί μια γραμμική διαδικασία.
Για να επιστρέψει, δηλαδή, η Τουρκία στο πρόγραμμα και να προμηθευτεί F-35 πρέπει να κρατήσει θετική στάση και το Κογκρέσο, όπου υπάρχει γενικότερα σκεπτικισμός για το ενδεχόμενο, άσχετα από τις ελληνικές ανησυχίες.
Πέρα, πάντως, από την αμυντική διάσταση του θέματος, στην Αθήνα είναι πλέον σαφές και διά γυμνού οφθαλμού ότι ο κ. Ερντογάν, έστω και υποσχόμενος αρκετές αγορές, έχει ανοιχτή την πόρτα του Λευκού Οίκου σε αυτή τη φάση.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν είχε εγκρίνει την πώληση νέων F-16 και την αναβάθμιση παλαιών της τουρκικής αεροπορίας, σε μια κίνηση που είχε γίνει παράλληλα με τη συμφωνία εξαγωγής F-35 στην Ελλάδα. Ως εκ τούτου το ερώτημα σε αυτή τη φάση είναι αν η Ουάσιγκτον θα αποφασίσει να ανατρέψει τη λογική της διατήρησης της ελληνικής αεροπορικής υπεροχής ένα βήμα μπροστά από την Τουρκία.
Πάντως, ακόμη κι αν ο κ. Τραμπ επέλεγε να εγκρίνει την επιστροφή της Τουρκίας στο πρόγραμμα F-35, η Ελλάδα διατηρεί χρονικό προβάδισμα, καθώς το πρώτο από τα 20 μαχητικά πέμπτης γενιάς που η Αθήνα θα προμηθευτεί θα έχει παραδοθεί στην Πολεμική Αεροπορία το 2028. Ενώ υπενθυμίζεται ότι η Αθήνα έχει τη δυνατότητα ενεργοποίησης της προαίρεσης προμήθειας 20 ακόμη F-35.
Σε κάθε περίπτωση, η αναβάθμιση των F-16 της τουρκικής Αεροπορίας είναι εξίσου σημαντική για την Αγκυρα, καθώς διαθέτει ένα στόλο που χρήζει σημαντικών παρεμβάσεων για να διατηρήσει το αξιόμαχό του.
Σημειώνεται πάντως ότι η Αγκυρα είχε μειώσει τον προϋπολογισμό που επιθυμεί να δαπανήσει για τα F-16, προφανώς κρίνοντας ότι σε επιχειρησιακό επίπεδο προηγούνται άλλες δαπάνες.
Η επιστολή 20 βουλευτών
Λίγο πριν από τη συνάντηση των κ. Τραμπ και Ερντογάν, τις ανησυχίες τους για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ σε περίπτωση που επιτραπεί η πώληση αεροσκαφών F-16 και F-35 στην Τουρκία εξέφρασαν συνολικά 20 Αμερικανοί βουλευτές και από τα δύο κόμματα, με πρωτοβουλία κάποιων ελληνικής καταγωγής, όπως οι Κρις Πάππας, Γκας Μπιλιράκης, Ντίνα Τάιτους και Νικόλ Μαλλιωτάκη. Στην επιστολή των 20 μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων προς τους υπουργούς Εξωτερικών και Αμυνας, Μάρκο Ρούμπιο και Πιτ Χέγκσεθ, υπενθυμίζεται ότι η Τουρκία κατέχει το ρωσικό σύστημα πυραυλικής άμυνας S-400, το οποίο θεωρείται σοβαρή απειλή για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ, καθώς έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί και να αναλύει τα στρατιωτικά αεροσκάφη των ΗΠΑ, όπως τα F-16 και τα F-35. Και υπογραμμίζουν ότι η πώληση αεροσκαφών F-16 και F-35 στην Τουρκία χωρίς έγκριση από το Κογκρέσο θα ήταν σαφής παραβίαση της αμερικανικής νομοθεσίας και θα υπονόμευε την εξουσία του Κογκρέσου.
