Γράφει ο Ηρακλής Μαρδύρης
Στο πρώτο άρθρο της σειράς είχαμε κάνει μια εισαγωγή στη μοντέρνα χρήση των υποβρυχίων και στον ανθυποβρυχιακό πόλεμο, στο δεύτερο συνεχίσαμε με το σόναρ και τους ηχοσημαντήρες και στο τρίτο με τον Παθητικό Εντοπισμό υποβρυχίων.
Ανθυποβρυχιακός Πόλεμος – Παθητικός Εντοπισμός: SE=SL–AN–PL+DI
Σε αυτό το άρθρο θα ασχοληθούμε με την πρακτική χρήση των παθητικών ηχοσημαντήρων και τους περιορισμούς τους.
Το ΝΑΤΟ έκανε έντονη χρήση ηχοσημαντήρων στην προσπάθεια του να εντοπίσει σοβιετικά υποβρύχια. Τα πυρηνικά υποβρύχια επιχειρούν σε κατάδυση και συνεπώς αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας καλούνταν να καλύψουν μεγάλες αποστάσεις και “έστηναν” πεδία με ηχοσημαντήρες, τυπικά 24 με 32 ηχοσημαντήρες σε μια περιοχή όσο πιο μεγάλη γίνεται. Αλλά το πόσο μεγάλη θα είναι εξαρτάται και από τον τύπο του πιθανού στόχου.
Τυπικά η απόσταση ανάμεσα σε δύο ηχοσημαντήρες ορίζεται να είναι πέντε φορές μεγαλύτερη της μέσης ακτίνας εντοπισμού (Mean Detection Range – MDR) ενός υποβρυχίου. O σκοπός είναι η ισορροπία ανάμεσα στην κάλυψη όσο το δυνατόν πιο μεγάλης περιοχής και της αύξησης των πιθανοτήτων εντοπισμού του εχθρικού υποβρυχίου. Όσο πιο αραιά είναι τοποθετημένοι οι ηχοσημαντήρες, τόσο πιο μεγάλη περιοχή καλύπτουν, αλλά και λιγότερες οι πιθανότητες εντοπισμού ενός υποβρυχίου που μπορεί να περάσει ανάμεσα τους.
Επίσης πρέπει να υπάρχει ένα επαρκές παράθυρο χρόνου ώστε ο ηχοσημαντήρας να κάνει επαφή καθώς το υποβρύχιο θα περνά από την περιοχή, να στείλει το σήμα στο αεροπλάνο, να επεξεργαστεί και από ανίχνευση, να εντοπιστεί, να προσδιοριστεί η τοποθεσία του και κατόπιν η παρακολούθηση και στόχευση του, πριν χαθεί η επαφή.
Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού πολέμου το MDR υπολογιζόταν με μερικές χιλιάδες μέτρα, αλλά πλέον για τα μοντέρνα υποβρύχια η απόσταση αυτή έχει πέσει σε λίγες εκατοντάδες μέτρα… Αν υποθέσουμε πως έχουμε να αντιμετωπίσουμε υποβρύχια με MDR 3.000μ και ένα σύμπλεγμα από 32 ηχοσημαντήρες σε απόσταση 5 MDR, τότε μπορεί να καλυφθεί μια περιοχή περίπου 4.500 χμ². Αυτή ήταν μια επιτυχημένη τακτική τότε. To παθητικό δίκτυο ανιχνευτών έδινε τη δυνατότητα στο αεροσκάφος να επιτηρεί μια πολύ μεγάλη περιοχή και να του επιτρέπει με λίγες πτήσεις να εντοπίζει το στόχο.
Αν όμως πρέπει να αντιμετωπιστεί ένα πιο μοντέρνο υποβρύχιο με MDR κοντά στα 500 μέτρα, τότε οι ηχοσημαντήρες για να έχουν την ίδια πιθανότητα εντοπισμού θα πρέπει να τοποθετηθούν αντίστοιχα πιο κοντά μεταξύ τους και η περιοχή που θα καλύπτουν θα είναι μόνο 125 χμ² !
Συνεπώς, αν είναι απαραίτητο να παρακολουθείται μια συγκεκριμένη περιοχή, θα πρέπει πλέον να χρησιμοποιηθούν πολλοί περισσότεροι ηχοσημαντήρες από ότι παλαιότερα. Όμως υπάρχουν περιορισμοί, πέρα από το απόθεμα ηχοσημαντήρων, όπως για παράδειγμα με πόσους μπορεί να επικοινωνεί και να παρακολουθεί το αεροπλάνο ταυτόχρονα. Το συμπέρασμα είναι πως για να γίνει επιτυχής εντοπισμός μοντέρνου υποβρυχίου με παθητικά μέσα, τότε θα πρέπει να ξέρουμε που να ψάξουμε και πότε να ψάξουμε, διαφορετικά οι πιθανότητες επιτυχίας μειώνονται δραστικά.
Επιπλέον, έστω ότι ένας ηχοσημαντήρας κάνει επαφή με ένα υποβρύχιο που πλέει με 7 κόμβους και έχει MDR για αυτή την ταχύτητα 500 μέτρα, τότε σε λιγότερο από πέντε λεπτά θα έχει βγει εκτός της εμβέλειας του ηχοσημαντήρα και η επαφή θα χαθεί… Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού πολέμου ένα υποβρύχιο χρειαζόταν μία ώρα για να περάσει μέσα από 7 – 9 ηχοσημαντήρες. Σήμερα πληρώματα και μέσα θα πρέπει να φέρουν εις πέρας την ίδια αποστολή στο ένα τρίτο του χρόνου. Το αποτέλεσμα είναι ότι τόσο τα αποθέματα σημαντήρων εξαντλούνται πιο γρήγορα, όσο και τα μέσα και τα πληρώματα καταπονούνται περισσότερο και γρηγορότερα.
Αν σε αυτό προστεθεί το ότι μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ το ΝΑΤΟ δεν απαιτούσε από τα μέλη να έχουν επαρκείς ποσότητες ηχοσημαντήρων, ότι διεθνώς τα αποθέματα έχουν μειωθεί, οι παραγγελείες νέων είναι σπάνιες και σποραδικές και οι τιμές αγοράς τους έχουν αυξηθεί, είναι κατανοητό πως αν σε μια περίοδο κρίσης η ανίχνευση υποβρυχίων βασιστεί αποκλειστικά σε παθητικούς ηχοσημαντήρες, τότε τα αποθέματα θα τελειώσουν γρήγορα. (σημείωση: οι ΗΠΑ έχουν προσφάτως παραγγείλει μεγάλες ποσότητες νέων ηχοσημαντήρων, βλπ. προσεχές άρθρο)
Σε φωτογραφίες από ασκήσεις του ΝΑΤΟ παρατηρείται συστηματικά τα εναέρια μέσα να φέρουν λιγότερους ηχοσημαντήρες από ότι παλιότερα, κάτι το οποίο έχει και αντίκτυπο στην ποιότητα της εκπαίδευσης των πληρωμάτων και στη διαδικασία λήψεως αποφάσεων. Πιθανόν τα πληρώματα να είναι συντηρητικά και διστακτικά στη χρήση ηχοσημαντήρων με αποτέλεσμα να μειώνονται οι πιθανότητες επιτυχίας σε μια άσκηση. Το αποτέλεσμα σε μια τέτοια περίπτωση θα είναι τόσο τα πληρώματα των αεροσκαφών να μην εκπαιδεύονται σωστά, όσο και των υποβρυχίων να αποκτούν μια ψευδαίσθηση ασφαλείας.
Απάντηση σε αυτούς τους περιορισμούς έρχεται να δώσει η τεχνολογία με την ανάπτυξη νέων συστημάτων. Χρησιμοποιώντας ενεργά μέσα έρευνας και ηχοσημαντήρες, οι οποίοι όμως σε αντίθεση με τα ενεργά σόναρ των πλοίων και των ελικοπτέρων δεν έχουν τόση πολύ ενέργεια στη διάθεση τους.
Συνεχίζεται
