Εμφανίστηκε για πρώτη φορά και επισήμως δημόσια, το πρώτο πολωνικό F-35A Husarz (Ουσάρος), σε ειδική τελετή στις εγκαταστάσεις της Lockheed Martin στο Fort Worth του Τέξας.
Το πρώτο αυτό αεροπλάνο, με την κωδική ονομασία AZ-01 θα πετάξει τις επόμενες ημέρες, θα υποστεί δοκιμές και θα παραδοθεί τον Δεκέμβριο, αν και θα παραμείνει σε αμερικανικό έδαφος μετασταθμεύοντας στο Αρκάνσας, για να χρησιμοποιηθεί για εκπαίδευση Πολωνών Ιπταμένων.
Να θυμίσουμε ότι το συμβόλαιο για πολωνικό συμβόλαιο για 32 F-35A Block 4, ύψους $4,6 δις υπογράφηκε στις 31 Ιανουαρίου 2020 με προοπτική παράδοσης 4-6 αεροσκαφών το διάστημα 2024-2030.
Το χρονοδιάγραμμα αυτό έχει επηρεαστεί λόγω της αναστολής παραδόσεων για περίπου ένα χρόνο (αν και συναρμολόγηση αεροσκαφών συνεχίζονταν), λόγω των προβλημάτων εξέλιξης του «πακέτου» TR-3 (Tech Refresh 3), οι οποίες όμως πλέον έχουν ξεκινήσει και πάλι.
Με την ευκαιρία να σας περιγράψουμε τι ακολουθεί στη «ζωή» κάθε F-35 που αφήνει τη γραμμή παραγωγής στο Τέξας.
«Παράδοση-παραλαβή»
Στην επίσκεψή μας στη γραμμή συναρμολόγησης της Lockheed Martin στο εργοστάσιό της στο Fort Worth του Τέξας τον Μάρτιο του 2023 είχαμε την ευκαιρία να συναντήσουμε τον επικεφαλής του τομέα πτητικών επιχειρήσεων μαχητικών-FFΟ (Fighter Flight Operations) της εταιρείας Tony «Brick» Wilson, έναν βετεράνο χειριστή, που μας μίλησε για τον κρίσιμο ρόλο που έχουν οι πιλότοι-δοκιμαστές, τόσο στο συνεχιζόμενο πρόγραμμα εξέλιξης του VLO μαχητικού, στο οποίο όπως προαναφέρθηκε συμμετέχουν μαζί με τους ομολόγους της USAF και του US Navy/USMC, όσο -και κυρίως- στη διαδικασία παραδόσεων νέων μαχητικών στους τελικούς χρήστες.
O βετεράνος χειριστής-δοκιμαστής μας εξήγησε τότε τη διαδικασία που ακολουθείται για καθένα από τα δεκάδες JSF που αφήνουν τη γραμμή συναρμολόγησης του Fort Worth ετησίως. Όπως μας επισήμανε, οι εκδόσεις τού μαχητικού διαφοροποιούνται στο πλαίσιο των δοκιμών με δύο πτήσεις για τα F-35A και F-35B, ενώ στο F-35C επενδύεται και μια τρίτη, καθεμία από τις οποίες έχει διάρκεια περίπου 90 λεπτών. Η αρχική πτήση για όλες τις εκδόσεις επενδύεται σε ελέγχους ασφαλείας για όλα τα συγκροτήματα και υποσυστήματα, περιλαμβανομένου του κινητήρα, των υποδομών ελέγχου, του συστήματος προσγείωσης, των ηλεκτρικών κ.ά. Η δεύτερη πτήση αφορά τον έλεγχο των συστημάτων αποστολής, των αισθητήρων, των υποδομών απεικόνισης και της λειτουργίας συγχώνευσης πληροφοριών.
Για τα μοντέλα STOVL η τρίτη πτήση αφορά ελέγχους της ειδικής υποδομής που τους προσδίδει τα χαρακτηριστικά κατακόρυφης προσαπογείωσης και αιώρησης, αξιολογώντας όλες αυτές τις φάσεις. Όπως μας υπογράμμισε, οι δύο ή τρεις πτήσεις είναι ο ελάχιστος προβλεπόμενος αριθμός, ενώ τυχόν σοβαρά προβλήματα ίσως απαιτήσουν νέα πτητική δραστηριότητα μετά τη διόρθωσή τους, αν και όπως ανέφερε αυτό είναι σπάνιο.
Η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται από πιλότους-δοκιμαστές των πελατών, που για τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις είναι Ιπτάμενοι των αντίστοιχων κλάδων, ενώ για τους εξαγωγικούς πελάτες εντεταλμένοι χειριστές που έχουν εκπαιδευτεί και πιστοποιηθεί πλήρως για τα συγκεκριμένα καθήκοντα.
Μια φάση της διαδικασίας προετοιμασίας για «παράδοση-παραλαβή» (pre-delivery process), που δεν απαντάται σε άλλα μαχητικά, είναι η μέτρηση του RCS (Radar Cross Section), η οποία γίνεται για κάθε αεροπλάνο. Πιο συγκεκριμένα, τα F-35 που αφήνουν τη «μεικτή» παραγωγή (που όπως έχουμε αναφέρει και σε προηγούμενη αρθρογραφία μας αφορά στη συναρμολόγηση και των τριών εκδόσεων στην ίδια γραμμή), οδηγούνται σε μια γειτονική εγκατάσταση όπου γίνεται η βαφή, η οποία περιλαμβάνει και τα στρώματα των ειδικών επιχρισμάτων που εξασφαλίζουν τα χαρακτηριστικά στελθ.
Αυτά αξιολογούνται για κάθε αεροπλάνο στην ειδική εγκατάσταση ATF (Aircraft Test Facility) που υπάρχει στο Fort Worth, ένας ανηχοϊκός θάλαμος που μπορεί να υποδεχθεί αεροπλάνα διαστάσεων μεγαλύτερων του F-35. Αν οι μετρήσεις είναι εντός των προδιαγραφών και συμφωνήσει ο πελάτης, ξεκινούν οι πτητικές δοκιμές. Αν όμως προκύψει ασυμφωνία, τότε το F-35 επιστρέφει στο «βαφείο» για διορθώσεις και επαναμέτρηση.
Ο Tony Wilson μας ανέφερε επίσης ότι το ATF δεν αφορά μόνο τα καινούρια F-35, αλλά έχει ευρύτερο ρόλο στη διάσταση των χαρακτηριστικών VLO του JSF, αφού σε αυτό επιστρέφουν κατά καιρούς Lightning II από υπηρεσία. Όπως επισημαίνει, αυτό γίνεται τόσο τυχαία ανάμεσα σε παλαιότερα αεροπλάνα για γενική αξιολόγηση, όσο και συγκεκριμένα σε μαχητικά που έχουν αναπτυχθεί για αποστολές σε διάφορα περιβάλλοντα, όπως πλοία, περιοχές με μεγάλη υγρασία, ερήμους, ή έχουν εκτεθεί σε ακραίες καιρικές συνθήκες, όπως ψύχος. Σε αυτά επιχειρείται να προσδιοριστούν οι επιπτώσεις στο RCS από όλους αυτούς τους παράγοντες. Όπως τονίζει, τα αποτελέσματα ανακυκλώνονται (γρηγορότερα από οποιοδήποτε άλλο feedback) για τη λήψη διορθωτικών μέτρων, διατηρώντας έτσι το μεγάλο πλεονέκτημα των JSF.
