Apollo 11, 50 χρόνια μετά: Τί απέγιναν οι σημαίες στην επιφάνεια της Σελήνης;

Η εικόνα του ‘Buzz’ Aldrin να χαιρετά την αμερικανική σημαία στην Σελήνη παραμένει σύμβολο της κατάκτησης του Διαστήματος, παρά τα πενήντα χρόνια που πέρασαν από τότε. Παραλίγο όμως να μην ήταν η αστερόεσσα που θα κάρφωναν οι αστροναύτες στην σκονισμένη επιφάνεια του φυσικού δορυφόρου της Γης. Οι ιθύνοντες της NASA συζητούσαν το ενδεχόμενο να μπει η σημαία των Ηνωμένων Εθνών, σκεπτόμενοι ότι η αμερικανική ίσως υποδήλωνε ότι οι ΗΠΑ… κατελάμβαναν την Σελήνη.

Μπορεί η αναμνηστική πλακέτα που άφησαν οι αστροναύτες να δήλωνε ότι «ήλθαν εν ειρήνη για όλη την Ανθρωπότητα» όμως ο Ψυχρός πόλεμος μαινόταν και οι Σοβιετικοί έπρεπε να καταλάβουν ποιος προηγείτο σε αυτήν την κούρσα. Μετά από πολλές συζητήσεις, αποφασίστηκε ότι η σημαία που θα πήγαινε θα ήταν η αμερικανική.

Μόλις τρείς μήνες πριν την πρώτη προσσελήνωση οι μηχανικοί άρχισαν να ασχολούνται με το θέμα. Παρήγγειλαν από κυβερνητικό κατάλογο μια σημαία διαστάσεων 3 x 5 οδών (0,91 x 1,52 μ) από νάιλον με κόστος 5,50 δολάρια (σημερινή αξία περίπου 38 δολ.) συν έναν μεταλλικό σωληνωτό ιστό αξίας 75 δολαρίων (523 δολ. σημερινά) σχεδιασμένο να μπαίνει στον ρεγόλιθο, το σεληνιακό έδαφος. Ελλείψει ανέμου, μια τηλεσκοπικά πτυσσόμενη οριζόντια ράβδος θα κρατούσε την σημαία αναπεπταμένη.

Το πρόβλημα που προέκυψε ήταν πού θα έβαζαν την σημαία στην Σεληνάκατο. Ο εσωτερικός χώρος ήταν γεμάτος, έτσι, οι μηχανικοί σχεδίασαν μια ειδική πυρίμαχη θήκη –για την προστασία της σημαίας από την θερμότητα του κινητήρα– που θα προσαρμοζόταν στην σκάλα του Lunar Module. Η σημαία και η αναμνηστική πλακέτα τοποθετήθηκαν στην Σεληνάκατο το πρωί της εκτόξευσης του Apollo 11, με το συγκρότημα ήδη στον πύραυλο-φορέα Saturn V.
Αν και οι Armstrong και Aldrin είχαν εξασκηθεί στο στήσιμο της σημαίας, όταν ήλθε η ώρα της αλήθειας δυσκολεύτηκαν να μπήξουν τον ιστό στην σεληνιακή επιφάνεια. Επίσης δυσκολεύτηκαν και στην ανάπτυξη της οριζόντιας ράβδου, κάτι που έδωσε στην σημαία την εικόνα ότι «κυματίζει» –ένα από τα αγαπημένα «επιχειρήματα» των θεωριών συνομωσίας που υποστηρίζουν ότι ο Άνθρωπος δεν πάτησε ποτέ πόδι στην Σελήνη.

Τί απέγινε η ιστορική σημαία της πρώτης προσσελήνωσης; Την έριξαν κάτω τα καυσαέρια του ορόφου ανόδου της Σεληνακάτου «Αετός» καθώς αναχωρούσε για το ραντεβού με τον Collins στο Όχημα Διοίκησης που περίμενε σε τροχιά. Ο Aldrin την είδε να παρασύρεται από την δύναμη των καυσαερίων όμως ο Armstrong είχε προλάβει να την φωτογραφίσει πριν σωριαστεί για πάντα στην σεληνιακή σκόνη. Έκτοτε, οι αστροναύτες των επόμενων αποστολών φρόντιζαν να τοποθετούν την σημαία πιο μακριά από την Σεληνάκατο.

Αντίθετα με την πρώτη αστερόεσσα, οι σημαίες στα σημεία προσσελήνωσης των αποστολών Apollo 12, Apollo 16 και Apollo 17 στέκονται ακόμη εκεί. Δορυφορικές φωτογραφίες του Lunar Reconnaissance Orbiter (LRO) της NASA τις έχουν εντοπίσει, αν και μετά από δεκαετίες έκθεσης στο διαστημικό κενό, τις ακραίες διακυμάνσεις της θερμοκρασίες (από 116,6^o C την ημέρα στους –137,7^ο C της σεληνιακής νύχτας) και την αφιλτράριστη ηλιακή ακτινοβολία, το πιθανότερο είναι να έχουν γίνει πια… άσπρες. Ομοίως πρέπει να ξεθώριασε και η πεσμένη σημαία του Apollo 11 στην Θάλασσα της Γαλήνης.

Ορισμένοι θεωρούν ότι η υπεριώδης ακτινοβολία και οι μικρομετεωρίτες θα τις έχουν αφήσει σε κακή κατάσταση, εύθραυστες και έτοιμες να διαλυθούν, αν δεν έχουν ήδη διαλυθεί κάποιες. Άλλωστε δεν υπήρχε πρόβλεψη να διατηρηθούν επί μακρόν, κάτι που θα απαιτούσε ειδικές προδιαγραφές κατασκευής για να αντέξουν στις σκληρές συνθήκες του σεληνιακού περιβάλλοντος. Ήταν απλές, φθηνές σημαίες, μόνο και μόνο για τις φωτογραφίες με τους αστροναύτες στην Σελήνη που θα έκαναν τον γύρο του κόσμου.

Ο μόνος τρόπος φυσικά για να διαπιστώσει κανείς κατά πόσο ευσταθούν οι εικασίες για την κατάσταση των σημαιών, είναι να το διαπιστώσει από κοντά. Ωστόσο η εποχή που τίποτα δεν έμοιαζε ακατόρθωτο δείχνει να έχει περάσει ανεπιστρεπτί. Παρά τα όσα ακούγονται για επιστροφή στην Σελήνη με επανδρωμένες αποστολές, οι… λογιστές κοιτούν αυστηρά. Όμως στις φωτογραφίες της NASA οι σημαίες θα «κυματίζουν» για πάντα, θυμίζοντας πως τον 20^ο αιώνα ταξίδεψαν εκεί όπου καμμία σημαία δεν είχε πάει έως τότε.
Αλέξανδρος Θεολόγου