Το σκηνικό της φραστικής αψιμαχίας -κατά παραβίαση κάθε κανόνα διπλωματίας και ευπρέπειας – στο Λευκό Οίκο μεταξύ Τραμπ (με τον αντιπρόεδρο του J.D. Vance να επικουρεί) και Ζελένσκι, παρά το γκροτέσκο του θεάματος, δεν μπορεί να σκεπάσει την αναδυόμενη “τραμπική” θεώρηση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Η οποία -όπως έχουμε πει- έχει μεν βάση τον ιστορικό αμερικανικό απομονωτισμό (ως δόγμα Μονρόε)- αλλά εμπλουτίζεται και από μια σειρά ειδικά χαρακτηριστικά που την καθιστούν δύσκολα προσπελάσιμη από προηγούμενη ανάλυση διεθνών σχέσεων. Ποια είναι αυτά τα χαρακτηριστικά όμως;
ΕΚΤΑΚΤΟ: Ο Τραμπ έδιωξε τον Ζελένσκι γιατί “δεν είναι έτοιμος για ειρήνη”
Όλα από την αρχή και τώρα
Στο διεθνές πεδίο, βασική πίστη του Τραμπ είναι πως ότι έπραξε η προηγούμενη αμερικανική κυβέρνηση, του Μπάιντεν, αλλά και γενικότερα ότι έχει τη σφραγίδα του Δημοκρατικού κόμματος, και ακόμη περισσότερο, ότι έχει “φθαρεί” από την κατ’ αυτόν “υποχωρητικότητα των ΗΠΑ στο πολυπολικό πεδίο της απαράδεκτης παγκοσμιοποίησης”, ότι έχει “προσβληθεί από τον ιό του woke”, ό,τι δεν υποστηρίζει πως οι ΗΠΑ πλέον “δεν ηγούνται, αλλά κυριαρχούν”, είναι όχι απλά λανθασμένο, αλλά και καταστροφικό. Άρα πρέπει να ανατραπεί όσο πιο γρήγορα γίνεται και έως και σε αντίθετη κατεύθυνση.
Και κύρια θεματική εδώ είναι πως οι ΗΠΑ οφείλουν να απομακρυνθούν από κάθε πεδίο που είτε τις εκθέτει σε “ανώφελο ρίσκο”, κυρίως δηλαδή τον έως σήμερα ηγεμονικό τους ρόλο διεθνώς, όπως και ό,τι τις επιβαρύνει με υποχρεώσεις που “δεν μας ανήκουν”.
Οπότε σε επίπεδο εξωτερικής πολιτικής η πολιτική Τραμπ εστιάζει κυρίως στο πως οι προηγούμενες κυβερνήσεις λειτούργησαν σε σχέση με το ΝΑΤΟ, την Κίνα, την Ρωσία, την Ταιβάν, προφανώς την “προβληματική” Ουκρανία, συγκεκριμένες χώρες της Μέσης Ανατολής και του Ειρηνικού, όπως και με τις γειτονικές χώρες των ΗΠΑ, Καναδά, Μεξικό και κεντρικής Αμερικής, δηλώνοντας πως “όλες αυτές οι σχέσεις και δράσεις ήταν προς αποδυνάμωση μας, οπότε αλλάζουν”. Ενώ ειδικά η Ευρώπη χαρακτηρίζεται ως χώρος ημιαδιάφορος αμερικανικών συμφερόντων, που πρέπει να ανασυνταχθεί και να αναλάβει τις μοίρες της, αλλά ποτέ σε ανταγωνισμό με την Ουάσιγκτον (οπότε έμμεσα οι ΗΠΑ υπαγορεύουν την μετατροπή της ατλαντικής συμμαχικής σχέσης σε μεταπρατική).
Εδώ λοιπόν ο απομονωτισμός του Μονρόε, που στον πυρήνα του είχε την λογική της συννενόησης, ότι οι ΗΠΑ ζητούν “μη επέμβαση στη γειτονία τους” και υπόσχονται αντίστοιχα “μη επέμβαση σε άλλους τόπους”, γίνεται πιο αιχμηρός σε σύγχρονη εκδοχή. Καθώς ο Τραμπ δηλώνει πως πως πλέον ασκεί αγωνιωδώς τόσο μεγαλειώδη και ριζοσπαστική πολιτική για το καλό της χώρας του -με θεία χάρη κιόλας- που την απομακρύνει από κάθε προηγούμενη ιστορική της δέσμευση, ενώ απαιτείται το “σύμπαν να ευθυγραμμιστεί μαζί μας τώρα”.
Με άλλα λόγια ο Τραμπ βλέπει και κατανοεί τον εαυτό του ως “μέγα ανατροπέα” και το 2025 ως “χρόνο μηδέν”, όπου εκκινώντας θα επανακαθορίσει κάθε χώρο αμερικανικής επιρροής, συναλλαγής και συμμετοχής.
Κρεμλίνο: Η αλλαγή της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ ταιριάζει με το όραμα της Μόσχας
Make America Great Again
Θεμελιώδες στοιχείο της τραμπικής εξωτερικής πολιτικής είναι αυτό που δηλώνει πως “βάζει τις ΗΠΑ πρώτες” και άρα κάθε διεθνής δράση θα ελέγχεται με βάση το όφελος που θα προσφέρει, στο όραμα MAGA, Make America Great Again. Το τελευταίο ακούγεται παράδοξο, μιας και εξ ορισμού η εξωτερική πολιτική κάθε χώρας δομείται για να εξυπηρετήσει τα εθνικά συμφέροντα, άρα προς τι ο νέος τονισμός; Η τραμπική εκδοχή όμως, απαιτεί αυτό το όφελος -περίσσοτερο μόνωσης και όχι τόσο απομόνωσης από την διεθνή σκήνη- να είναι απτό, άμεσα “εισπρακτέο” και προφανές, με την όσο το δυνατόν μεγιστοποίηση του.
Έτσι η νέα εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ αυτοπεριορίζεται καθώς δεν επιτρέπει ούτε μακροπρόθεσμη στρατηγική -γιατί αυτή θα αποδώσει αόριστα και αργότερα και όχι τώρα- ούτε στρατηγικές συσσώρευσης goodwill και ήπιας ισχύος που θεωρούνται δευτερεύουσες και σπατάλη, ούτε συμμετοχές σε συμμαχικές/πολυεθνικές συσπειρώσεις γιατί αυτές εμπεριέχουν και άλλα/ξένα συμφέροντα.
Ενώ προφανώς κάθε προηγούμενη συμφωνία, δέσμευση και συνθήκη απορρίπτεται, αν δεν μπορεί να αποδειχθεί επί τόπου πως οι ΗΠΑ κερδίζουν από αυτή. Έτσι η ιστορική στρατηγική των ΗΠΑ να αυτοπροβάλλονται ως παγκόσμια ενοποιητική δύναμη του “Καλού” καλώντας τους πάντες σε συμμαχία αρχών μαζί τους (βέβαια με την ογκώδη υποκρισία που αυτό περιείχε), τώρα μετασχηματίζεται. Με στόχο πλέον οι ΗΠΑ να διατηρηθούν ως “ισχυρότατη δύναμη, βαριά οχυρωμένη και θωρακισμένη έναντι κάθε απειλής, που μόνη της δέσμευση είναι το στενό δικό της συμφέρον”.
Ο οραματισμός αυτός βέβαια ανατρέπει το θεμελιώδες της “συνέχειας των διεθνών σχέσεων”, δηλαδή πως όταν μια χώρα διαπραγματεύεται/σχετίζεται με μια άλλη, αυτό γίνεται θεσμικά. Αλλιώς, αν κάθε κράτος δηλώνει πως “μετέχω στο διεθνές πεδίο, αλλά κάθε 4 χρόνια θα αλλάζω τα πάντα γιατί άλλαξα κυβέρνηση” αυτοχειριάζεται, καθώς κανείς δεν μπορεί να το εμπιστευθεί και να δομήσει μαζί του κάποια σχέση φιλίας, συμμαχίας, έστω ισορροπίας. Αυτό δεν ακυρώνει το δικαίωμα αλλαγής πορείας, αλλά στις διεθνείς σχέσεις το σύνηθες και απαραίτητο είναι η βηματική και σε βάθος χρόνου μεταλλαγή και όχι η συγκρουσιακή αναθεώρηση.
Ο Ζελένσκι κατηγορείται ότι δεν έχει “ευχαριστήσει” αρκετά τις ΗΠΑ για τη βοήθεια τους
Πολιτική προσωποπαγούς αντιπαράθεσης
Δεν μπορούμε επίσης να αγνοήσουμε πως ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ, έχει ήδη διαμορφωμένη και σε μεγάλο βαθμό δύσκαμπτη αντίληψη για πολλές ξένες χώρες και τους ηγέτες τους, από την πρώτη θητεία του.
Εδώ δεν διαπιστώνουμε μόνο την κυριαρχία του ναρκισισμού του, που αυτοπροβάλλεται ότι είναι ο “μεγάλος διαπραγματευτής” που “υποτάσσει στη θέληση του τους άλλους ισχυρούς”, αλλά και μια γενική διαστροφή των διεθνών σχέσεων, που μετατρέπονται σε μάχη θελήσεων και προσωπικών απόψεων, χάνοντας το ιστορικό υπόβαθρο, την κοινωνική δυναμική και την πολιτισμική διαφοροποίηση.
Αυτονόητα έχουμε παράβλεψη του πολυσύνθετου της διεθνούς πραγματικότητας που πλέον ερμηνεύεται επιπόλαια, με προσωπικά στερεότυπα και απλουστευτικές περιγραφές. Για παράδειγμα “η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργήθηκε για να μας καταστρέψει”, “ο Καναδάς είναι υποχείριο μας και ανύπαρκτη ως χώρα”, “το Μεξικό είναι χώρα των καρτέλ”, “η Κίνα είναι ο εχθρός”, το “Ισραήλ μπορεί να πράξει όπως θέλει”, “Το Ιράν πρέπει να υποταχθεί”, “εμπιστεύομαι τον Πούτιν”, “ο Ερντογάν είναι φίλος μου” κ.ο.κ. Και αναμενόμενα ακολουθεί μια μεγάλη προχειρότητα στην ανάλυση, χωρίς σχεδιασμό σταθερής πολιτικής και με πολλές παραδοχές που βασίζονται σε επιπόλαιες εντυπώσεις.
Το πιθανό εδώ αποτέλεσμα; Να εγκλωβίζεται η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ στο να καταγράψει περιστασιακές ή εκβιαστικές “προσωπικές νίκες του Τραμπ” στο διεθνές πεδίο, όπως και αν αυτές ερμηνεύονται. Π.χ. ο μπροστά στις κάμερες διασυρμός του Ζελένσκι, ήδη στο τραμπικό κοινό των ΗΠΑ περιγράφεται και υμνείται πως “επιτέλους κάποιος έβαλε στη θέση του το ανθρωπάκι από το Κίεβο που δεν φορά καν κουστούμι” και πως “τέτοιους στιβαρούς ηγέτες χρειαζόμαστε”. Χωρίς δηλαδή να βλέπουν είτε το γελοίο της αντιπαράθεσης, είτε το αδιέξοδο της, μιας και ο Ζελένσκι είχε ήδη υποχωρήσει στο να υπογράψει την εκβιαστική συμφωνία για τα ορυκτά, άρα το όφελος για τις ΗΠΑ (αν υπάρξει βέβαια ποτέ) είχε επιτευχθεί.
Αλλά ίσως χρειαζόταν αυτό που ο Τραμπ στην ελευθεροστομία του είπε ξεκάθαρα: “Κάναμε σήμερα καλή τηλεόραση”, δηλαδή ένα προσωπικό σώου ταπείνωσης. Ανεξάρτητα αν αυτό προβληματίζει και απομακρύνει δεκάδες άλλες χώρες από την αμερικανική επιρροή, κάτι όμως που θα διαπιστωθεί σε αρκετά χρόνια πόσο σοβαρό είναι.
“Οι ΗΠΑ είμαι εγώ”
Ένα ακόμη στοιχείο της νέας αντίληψης, είναι η βαθιά καχυποψία του Τραμπ και του περιβάλλοντος του, για το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, το προσωπικό του και την παράδοση των αμερικανικού διπλωματικού σώματος. Έτσι αυτό περιγράφεται ως “ελεγχόμενο από τους Δημοκρατικούς”, ή “υπερβολικά ανεξάρτητο”, “χωρίς πίστη στον νέο Πρόεδρο” και κυρίως “ως εμπόδιο στην εφαρμογή μιας δυναμικής πολιτικής διεθνών σχέσεων”.
Μάλιστα στις 12 Φεβρουαρίου φέτος, εξεδόθη από τον Τραμπ προεδρικό διάταγμα με τίτλο “Μια φωνή για τις αμερικανικές διεθνείς σχέσεις”, το οποίο όχι μόνο… υπενθυμίζει πως η χάραξη της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ είναι συνταγματική αρμοδιότητα του προέδρου (ορθό αυτό), αλλά υποχρεώνει τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο (εμφανώς αμήχανος…) να ελέγξει όλο το προσωπικό του υπουργείου αν “επιβάλλει πιστά αυτή την πολιτική”, αλλιώς “θα αντιμετωπίσει πειθαρχική διώξη έως και απόλυση”.
Το διάταγμα, καινοφανές σε διατύπωση, ουσιαστικά λέει στο διπλωματικό Σώμα των ΗΠΑ και σε όλη την υπαλληλική δομή, πως κύριο κριτήριο της πρόσληψης τους, της απόδοσης τους και εξέλιξης τους, όπως και της παραμονής τους, είναι το πόσοι “πιστοί είναι στον Τραμπ”, χωρίς βέβαια κάποιο μέτρο και κριτήριο πως αυτό τεκμηριώνεται!
Το αποτέλεσμα αυτής της τραμπικής δράσης, είναι πως ουσιαστικά απαγορεύει στο υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ να επισημαίνει πιθανά προβλήματα στην εξωτερική του πολιτική, να παρέχει στοιχεία και αναλύσεις, γενικότερα να διατυπώνει γνώμη και δράση που μπορεί να θεωρηθούν ως “αντιπροεδρικής αντίληψης”. Έτσι η εμπειρία των αμερικανών διπλωματών και η επιτόπου αντίληψη τους για δεκάδες κρίσιμες χώρες και οργανισμούς στραγγαλίζεται, αλλιώς μπορεί να σημάνει τη λήξη της καριέρας τους.
Στο προφανές ερώτημα, ποιος πλέον συμβουλεύει τον Τραμπ για τις διεθνείς σχέσεις δεν υπάρχει σαφής απάντηση. Η υπόθεση είναι, όπως και σε πολλά άλλα πεδία της πολιτικής του, είναι πως επαφίεται σε κλειστό κύκλο προσωπικών του φίλων, συμβούλων και επαφών, όπως και στην δική του αντίληψη. Έτσι η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, επιδιώκεται τώρα να καθοριστεί σε στενό πεδίο, από ελάχιστους, που ίσως δεν διαθέτουν καν τις απαραίτητες γνώσεις, πόσο μάλλον την ψυχραιμία, ενώ ήδη δονούνται από ιδεοληπτικές μονομανίες.
Εδώ λοιπόν έχουμε μια ανάσυρση του L‘État, c’est moi (το κράτος είμαι εγώ), του
“βασιλιά Ήλιου”, Λουδοβίκου 14oυ, η οποία όμως δεν περιορίζεται στις διεθνείς σχέσεις της χώρας. Ήδη το στενό περιβάλλον του Τράμπ, ξεκινώντας από τον αντιπρόεδρο του Vance, διατυπώνει δημόσια την εξής θεωρία: Πως η προεδρική εξουσία δεν μπορεί να αμφισβητηθεί από κανένα, δεν περιορίζεται από κανένα και δεν υπακούει σε κανένα νόμο! Με ευθείες κατηγορίες π.χ. σε ομοσπονδιακούς δικαστές που τολμούν να αναστείλουν την εφαρμογή κάποιων προεδρικών διαταγμάτων, μέχρι να εξετάσουν την συνταγματικότητα τους, ότι είναι “προδότες και πρέπει να παραπεμφθούν στο Κογκρέσο ώστε να διωχθούν”.
Με την βεβαιότητα -και εδώ ένα κεντρικό στοιχείο της τραμπικής πολιτικής ανάλυσης- πως πίσω από “όλα” στις ΗΠΑ κρύβεται το θρυλικό Deep State-Βαθύ Κράτος, δηλαδή ένα παρασκηνιακό σύμπλοκο παγιωμένων συμφερόντων εξουσίας, που ελέγχει και συναλλάσεται με την εκάστοτε εκλεγμένη διοίκηση. Οπότε εδώ, ο Τραμπ, ως “ιππότης με λαμπερή πανοπλία” έρχεται να να “καθαρίσει το βάλτο της Ουάσιγκτον” (μια φράση που χρησιμοποιεί εδώ και μια δεκαετία) και να αποκαταστήσει την απευθείας επαφή προέδρου και κοινωνίας.
Η ύπαρξη των παγιωμένων συμφερόντων είναι βέβαια δεδομένη στις ΗΠΑ, αλλά εδώ ο Τραμπ δεν κομίζει κάτι καινούργιο. Καθώς ήδη φέρει μαζί του μια νέα εκδοχή του δικού του “βαθέως κράτους”, κυρίως μιας δράκας ολιγαρχών της ψηφιακής ισχύος, ώστε να αντικαταστήσει το παλιό. Μόνο που αυτό δεν το αναγνωρίζει, αποδίδοντας στις δικές του δράσεις άφεση κάθε αμαρτίας, σε σχεδόν θεολογική αυτοδικαίωση.
Διεθνείς σχέσεις για εσωτερική κατανάλωση
Μια αμερικανική ιδιαιτερότητα – διαχρονική- ήταν πως μεγάλο μέρος των πολιτών της χώρας δεν ενδιαφερόταν για τη διεθνή πολιτική της παρά την επιδραστικότητα της, παρεκτός 3-4 μεγάλων ζητημάτων. Έτσι το τι έκαναν οι ΗΠΑ σε Αφρική, Ασία, Ωκεανία, ήταν έως και άγνωστο, όπως και η δράση της χώρας τους σε πολλούς διεθνείς οργανισμούς. Στην τραμπική εποχή όμως, κάθε δράση του προέδρου πρέπει να ανακοινώνεται και να σημειώνεται ως “προσωπική επιτυχία”, οπότε το “διεθνές” ξαναπερνά στο εθνικό προσκήνιο, με έμφαση βέβαια σε αυτό που αναφέραμε ήδη, πως “προσφέρει όφελος/κύρος στη χώρα”.
Έτσι εδώ αναδύεται το εξής ρίσκο: Στην ανάγκη για παράθεση νικών, ο Τραμπ να ικανοποιείται με ελάχιστης αξίας συνεννοήσεις, πολλές φορές, διπλωματικούς ελιγμούς των συνομιλητών του. Που συναγωνίζονται ήδη αυτές τις μέρες σε κολακείες, σε προσωπικές εκκλήσεις διάσωσης ή και σε ανακοινώσεις επενδύσεων εντός ΗΠΑ (σε κάποιο αργότερο χρόνο), ώστε να εξευμενίσουν τον έτσι κι αλλιώς ευμετάβλητο νέο πρόεδρο. Και όλα αυτά να σερβίρονται τροπαιοφόρα στο εσωτερικό (αλλά και διεθνές) κοινό μέσω ενός ισχυρού μηχανισμού (παρα)πληροφόρησης. Από φιλικά νεόκοπα ΜΜΕ και Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, που τα τελευταία ελέγχονται από τους ήδη συνασπισμένους με τον Τραμπ digi-ολιγάρχες.
Η εχθρότητα κατά της Ουκρανίας
Σε ειδικότερο επίπεδο, αυτό της Ουκρανίας, ο Τραμπ έχει και μια μακρά ιστορία. Καθώς η δική του “συννενόηση” με την ουκρανική κυβέρνηση και ειδικά τον Ζελένσκι, στιγματίζεται από την πριν πολλά χρόνια προσπάθεια να βρεθούν στοιχεία σκανδάλων γύρω από τη δράση του υιού Μπάιντεν, του Χάντερ (μια θλιβερή φιγούρα), o οποίος εργαζόταν σε ουκρανικό επενδυτικό κεφάλαιο. Έτσι η ομάδα του Τραμπ, από το 2019 προωθούσε έντονα την θεωρία περί “σκανδάλου Μπάιντεν πατρός”, ότι δηλαδή ο ίδιος παρενέβη στην Ουκρανία για να προστατεύσει τον γιό του από εκεί διώξεις (δίολου απίθανο αλλά δύσκολα αποδείξιμο). Μάλιστα έχει μείνει ιστορικό ένα τηλεφώνημα στις 25 Ιουλίου 2019 από τον Τραμπ στον Ζελένσκι (που μόλις είχε αναλάβει πρόεδρος της Ουκρανίας), με τον πρώτο να απαίτει να ξεκινήσουν έρευνες κατά πατρός και υιού Μπάιντεν! Και ως μοχλό πίεσης, ο Τραμπ, είχε χρησιμοποιήσει το πάγωμα μεταφοράς αμυντικής βοήθειας προς το Κίεβο.
Κάτι που κατέληξε σε παραπομπή του από την αμερικανική Βουλή των Αντιπροσώπων στο τέλος του 2019 (το Σώμα τότε είχε πλειοψηφία των Δημοκρατικών) με τις κατηγορίες της “διασπάθισης εξουσίας” και της “παρεμπόδισης της λειτουργίας του Κογκρέσου”. Τελικά αυτή η περιπέτεια του Τραμπ -που κυριάρχησε στην αμερικανική πολιτική σκηνή του 2019-2020 – κατέληξε σε απαλλαγή του από τη Γερουσία, με πλειοψηφία Ρεπουμπλικανών. Έτσι ο Τραμπ είναι προσωπικά ταγμένος όχι μόνο κατά του Ζελένσκι, αλλά και γενικότερα θεωρεί πως η Ουκρανία του “αφαίρεσε την δυνατότητα να ευτελίσει τον Μπάιντεν, άρα να κερδίσει την εκλογική μάχη για την αμερικανική προεδρία το 2020”.
Η αντιπαράθεση αυτή συνεχίστηκε, με την πράγματι άστοχη κίνηση του Ζελένσκι, το Σεπτέμβριο του 2024, όπου επισκέφθηκε τις ΗΠΑ, λίγες εβδομάδες πριν τις εκεί προεδρικές εκλογές. Όπου ο πρόεδρος της Ουκρανίας περιηγήθηκε ένα εργοστάσιο πυρομαχικών στην Πενσιλβάνια, συνοδευόμενος από τοπικούς Δημοκρατικούς πολιτικούς. Η πολιτεία αυτή ήταν από τις “κρίσιμα αμφισβητούμενες” (swing states) για το πως θα ψήφιζε στις επερχόμενες εκλογές, οπότε οι Ρεπουμπλικανοί εξαγριώθηκαν, θεωρώντας πως ο Ζελένσκι ευνοούσε τους αντιπάλους τους. Έτσι ο πρόεδρος της Ουκρανίας, πριν καν αφιχθεί προχθές στον Λευκό Οίκο, ήταν χαρακτηρισμένος ως “φίλος των Δημοκρατικών, απείθαρχος, προσωπικός εχθρός του Τραμπ, δικτατορίσκος” και ότι άλλο προσέφερε και η ρωσική προπαγάνδα (δίκαιο ή άδικο).
Τα παραπάνω ήρθαν και συνταίριαξαν με τις άλλες δομικές αντιλήψεις του τραμπικού στρατοπέδου: Πως το Ουκρανικό είναι “ευθύνη των Δημοκρατικών, αν είμαστε εμείς στην εξουσία δεν θα γινόταν ποτέ η εισβολή” (μάντρα που επαναλαμβάνει ο Τραμπ, χωρίς βέβαια να στηρίζεται κάπου λογικά), πως το μπλέξιμο εκεί ας το αναλάβει η “Ευρώπη που μας εκμεταλλεύεται”, πως η αντιπαράθεση αυτή εμποδίζει τον Τραμπ να κάνει μια “μεγάλη συννενόηση με τον Πούτιν ώστε να τον υποτάξει κι αυτόν”, οπότε πρέπει να εξαφανιστεί -η τοπική παρενόχληση- το συντομότερο δυνατόν. Ακόμη, ο Τραμπ έχει αυτονομαστεί ως “ειρηνοποιός” άρα προέχει η λήξη του πολέμου, με κάθε τρόπο, ακόμη και αν αυτός ισχυροποιεί τη Μόσχα και υπονομεύει την ευρωπαϊκή ασφάλεια με “δεύτερο γύρο” βίας. Και βέβαια, με την επισήμανση πως “η παρέμβαση στην Ουκρανία είναι που θα μας δώσει επενδυτική ευκαιρία με τη νόμιμη λεηλασία της χώρας”, οπότε υπάρχει χρηματικό όφελος.
ΗΠΑ, εντός κόσμου, αλλά και σε δικό της “κόσμο”
Στην παραπάνω περιγραφή, αναδύεται το ερώτημα: Μπορεί, έστω με αυτή τη ριζοσπαστική, κοντόφθαλμη, εσωστρεφή, συναλλακτική και φαντασιακά ανατρεπτική των πάντων, αλλά σαφώς και ασυνάρτητη και σπασμωδικών αντανακλαστικών, εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ, με αίσθημα μάλιστα “θεϊκής εντολής”, να καταγραφεί κέρδος για τις ίδιες; Και στη συνέχεια για τον κόσμο ολόκληρο; Αν βέβαια συνεχιστεί και δεν δούμε ανατροπή της από ένα εντός ΗΠΑ κύμα δυσαρέσκειας και αντίδρασης, λόγω οικονομικής στασιμότητας και κοινωνικής ανασφάλειας;
Η απάντηση στο πρώτο είναι “ίσως ναι”, καθώς η τραμπική απομόνωση δημιουργεί κενά ισχύος, που μπορεί να καλυφθούν με ταχεία υποταγή στον “πορτοκαλί επικυρίαρχο”, ελλείψει άλλων επιλογών. Έτσι και κυρίως στο ευρωπαϊκό πεδίο, η νέα αυτή πολιτική ίσως αποσπάσει μια ομάδα χωρών που θα αναζητήσουν την αμερικανική εύνοια, ως νέοι “βασάλοι” της, καθώς δεν υπάρχει αντίπαλο δέος. Με την Ευρώπη να αντιμετωπίζει έως και πλήρη ανατροπή της μεταπολεμικής συμφωνίας της με τις ΗΠΑ (δομημένης για δεκαετίες) και με τη Ρωσία στα ανατολικά της, τραυματισμένη μεν από τον 3ετη πόλεμο, αλλά με διαφαινόμενη την ενθαρρυντική “ανταμοιβή” της.
Σε γενικότερο επίπεδο, η τραμπική επιδίωξη για περιχαράκωση ενώ παράλληλα ετοιμάζεται για παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο, αλλά ίσως και για απευθείας πόλεμο με την Κίνα – μια απίθανη αντίφαση απομόνωσης από τη μια αλλά διαρκούς εμπλοκής σε αντιπαράθεση από την άλλη – επίσης δημιουργεί ευκαιρία για σταθερότητα (ή για μεγάλη αστάθεια, και τα δύο πιθανά). Πιθανά με ταχύ σχηματισμό νέων πολυεθνικών συνεννοήσεων, που θα αναζητούν όχι σύγκρουση με την Ουάσιγκτον, αλλά κάποια “εκ του μακρόθεν” συναίνεση, ώστε να αποκατασταθεί μια διεθνής ισορροπία, έστω και για λίγα χρόνια. Καθώς ελάχιστες χώρες είναι πρόθυμες να “λύσουν τα φρένα” σε επιθετικό διαγκωνισμό ισχύος, αν μπορεί αυτό να γίνει πιο ειρηνικά.
Αν βέβαια συμβεί το παραπάνω, οι ΗΠΑ θα αναδυθούν μικρότερες και ασθενέστερες από ότι είναι τώρα, αλλά αυτό θα διαπιστωθεί πλήρως “μετά Τραμπ”. Εδώ όμω οφείλουμε να αναγνωρίσουμε στον νέο πρόεδρο των ΗΠΑ και ένα δίκιο. Καθώς μάλλον γνωρίζει πως η φαντασίωση της Pax Americana, έχει ατονήσει εδώ και χρόνια. Άρα στην απομονωτική/επιθετική μεγαλοστομία του, ο Τραμπ διεκδικεί το μικρότερο, σημερινά εφικτό της αμερικανικής ισχύος – έστω και με χυδαίο τρόπο – και όχι το θεωρητικό.
Και ήταν οι πιο εξωστρεφείς προεδρίες των ΗΠΑ που κατάφεραν αυτή την αμερικανική υποβάθμιση. Η εποχή Μπους υιού που ξεκίνησε 2 πολέμους, σε Ιρακ και Αφγανιστάν ταυτόχρονα, για να αποσυρθούν ντροπιαστικά οι ΗΠΑ και από τους δύο, χρόνια αργότερα. Η απόφαση Ομπάμα να “στραφεί δυναμικά στον Ειρηνικό”, με την Κίνα τώρα σχεδόν 10 χρόνια αργότερα, να μεγεθύνει την ισχύ της και να καλύπτει την ψαλίδα με τις ΗΠΑ. Η, ακόμη παλαιότερα, η πολιτική Κλίντον (που συνέχισε ο Μπους Jr), να διευρύνθει το ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά, απαντώντας στο αίτημα ασφαλείας των χωρών που είχαν αποδεσμευθεί από την σοβιετική επιβολή, μόνο που τώρα το ΝΑΤΟ αναδεικνύεται “κλαμπ” και όχι αποδοτική συμμαχία.
Ο Τραμπ δηλαδή αν και “αντι-ιστορικά” κινούμενος, έχει μια μικρή ευκαιρία να δικαιωθεί ιστορικά. Αλλά και με μεγάλη πιθανότητα να καταγραφεί ως νέος Νέρωνας, που θα περιγράφει αυτάρεσκα στο Twitter/X/Truth Social την καταστροφή της Ρώμης, πως “τέτοια ωραία πυρκαγιά, μόνο εγώ μπορούσα να σας προσφέρω”.
