Πολύς θόρυβος έχει προκληθεί από χθες όταν και κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο μία εικόνα που υπό άλλες συνθήκες θα περνούσε απαρατήρητη.
Πρόκειται για μία εικόνα από το ηλεκτρο-οπτικό σύστημα IRST ΟLS-35 ενός μαχητικού αεροσκάφους Su-35S κάπου στην Συρία. Η φωτογραφία υποτίθεται ότι «διέρρευσε» από τον λογαριασμό ενός Ρώσου πιλότου στο Instagram.
Αφήνοντας στην άκρη το πόσο πιθανόν να θα μπορούσε να ήταν κάτι τέτοιο (το «τυχαίο» του πράγματος δηλαδή), αλλά και το αν και κατά πόσο η φωτογραφία είναι όντως αυθεντική (κάτι καθόλου δεδομένο όπως θα δούμε παρακάτω) πρέπει να εστιάσουμε σε κάποιες πιο ουσιώδεις παραμέτρους.
Αρχικά πρέπει να κάνουμε μία πολύ σύντομη ιστορική αναδρομή για να θυμηθούμε ορισμένα πράγματα. Τα συστήματα έρευνας στο υπέρυθρο φάσμα δεν είναι κάτι καινούριο. Οι πρώτες εφαρμογές στην αεροπορία παρουσιάστηκαν σε αμερικανικά αεροσκάφη ήδη από την δεκαετία του ’50. Προηγουμένως ήταν διαθέσιμα ακόμα και επί πλοίων επιφάνειας εν μέσω του Β’ ΠΠ. Φυσικά η τεχνολογία εξελίχθηκε από τότε σημαντικά.
Η ΕΣΣΔ και αργότερα κι η Ρωσία επένδυσε σημαντικά σε τέτοια συστήματα καθώς δεν μπορούσε να ακολουθήσει τις εξελίξεις στα συστήματα ραντάρ. Αντίθετα, τα δυτικά αεροσκάφη υιοθέτησαν τέτοια συστήματα είτε ενσωματωμένα στην άτρακτο είτε επί αποσπώμενου ατρακτιδίου κατά περίπτωση κι επικουρικά με το κύριο αισθητήρα του αεροσκάφους, δηλαδή το ραντάρ. Τα συστήματα του είδους είναι χρήσιμα και υπό ορισμένες συνθήκες και τακτικές μπορούν να κάνουν όλη τη διαφορά. Ωστόσο δεν έχουν υιοθετηθεί μαζικά σε όλα τα μαχητικά αεροσκάφη και καμία αεροπορία (ούτε η Ρωσική) δεν βασίζεται αποκλειστικά σ’ αυτά κι αυτό για πολλούς λόγους.
Δεν μπορούν να σκανάρουν μεγάλες περιοχές του ορίζοντα, παρά μόνο μικρές, κι αυτό σε πολύ μικρές αποστάσεις – λίγες δεκάδες χιλιόμετρα (ο κατασκευαστής αναφέρει για το OLS-35 τα 20 χλμ για εναέριο στόχο) αφού μετά η αξιοπιστία της έρευνας μικραίνει γεωμετρικά. Δεν μπορούν να εξάγουν στοιχεία βολής για να καθοδηγήσουν όπλα στον στόχο παρά μόνο υπό απόλυτα ιδανικές συνθήκες. Ο ρόλος τους είναι να βοηθήσουν το αεροσκάφος φορέα να εντοπίσει τον στόχο του και να τον πλησιάσει αθέατο όντας υπό «ηλεκτρομαγνητική σιγή» το ίδιο. Η αξιοπιστία τους πέφτει δραματικά υπό δυσμενείς καιρικές συνθήκες ή σε μεγαλύτερες αποστάσεις ή σε χαμηλά ύψη.
Το ίδιο το F-22 επρόκειτο να αποκτήσει τέτοιο σύστημα όταν ήταν στην φάση της ανάπτυξης του, αλλά ακυρώθηκε για λόγους κόστους, λίγο μετά την λήξη του Ψυχρού Πολέμου.
Επιστρέφοντας τώρα στην επίμαχη εικόνα, απεικονίζεται ένα F-22 το οποίο όπως αναφέρεται έχει «κλειδωθεί» από το σύστημα IRST του Su-35. Η αυθεντικότητα της εικόνας αμφισβητείται για μία σειρά προφανείς λόγους. Το F-22 πετάει χαμηλότερα, σχεδόν κάτω από το Su-35, αλλά το IRST βρίσκεται στο πάνω μέρος του Su-35. Το ίδιο το περίγραμμα του αεροσκάφους δεν διακρίνεται καν ξεκάθαρα (όπως σε κάθε εικόνα από IRST εξάλλου), θα μπορούσε δηλαδή να ήταν κάποιο αεροσκάφος, ή το Su-35 να ήταν σε φάση βύθισης).
Πέρα από τους προφανείς λόγους, πρέπει να σημειώσουμε και κάποιους λιγότερο προφανείς. Ακόμα και αν δεχθούμε ότι η εικόνα είναι πραγματική, σε καθαρά πρακτικό επίπεδο αυτό σημαίνει δυο πράγματα. Πρώτον ότι ο μόνος τρόπος για να βρέθηκε το F-22 σε αυτήν την θέση είναι να το θέλησε και να το επέτρεψε ο πιλότος του. Το F-22 ως πάγιο μέρος των τακτικών που χρησιμοποιεί δεν πετάει ποτέ σε χαμηλό υψόμετρο αφού δεν είναι σχεδιασμένο και βελτιστοποιημένο για κάτι τέτοιο (σε αντίθεση π.χ. με το F-35). Εκτός αυτού είναι αδύνατο ο πιλότος του Su-35 να γνώριζε πού βρίσκεται το F-22 ώστε να μπορέσει να πάρει θέση και να το πλησιάσει αθέατος για να τραβήξει αυτήν την φωτογραφία.
Και δεύτερον, κάτι που με επιμέλεια αποκρύφτηκε από όλες τις σελίδες που έσπευσαν να εκμεταλλευθούν την εικόνα προς άγραν κλικς, η λήψη μίας φωτογραφίας και η εξαγωγή χρήσιμων δεδομένων για λύση βολής είναι δυο (εντελώς) διαφορετικά πράγματα. Έχουν υπάρξει περιπτώσεις κατά την διάρκεια ασκήσεων, που το F-22 σκόπιμα «εκτέθηκε» ώστε να μπορέσει να εγκλωβιστεί από συστήματα IRST. Αυτό δεν έγινε σχεδόν ποτέ εφικτό, ακόμα κι όταν το αεροσκάφος φορέας βρισκόταν στην «ώρα 6» του F-22, δηλαδή το IRST ήταν στραμμένο απευθείας πάνω στα ακροφύσια των κινητήρων του, όμως λύση βολής δεν μπορούσε να εξαχθεί. Με λίγα λόγια, θεωρία από πράξη δεν ταυτίζεται απαραίτητα.
Και τέλος, αναχαίτιση σημαίνει ένα πολύ συγκεκριμένο πράγμα. Σημαίνει ότι ένα «άγνωστο» ίχνος εντοπίζεται και σηκώνεται αεροσκάφος επιφυλακής για να το αναγνωρίσει με ό,τι μπορεί να ακολουθήσει ανάλογα τις συνθήκες. Ακόμα κι αν το εν λόγω αεροσκάφος μπορεί να δει το ίχνος χάρη σε κάποια εξαιρετικά σπάνια κι ευτυχή συγκυρία (όπως στην εν θέματι εικόνα) αλλά δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει τα όπλα του ή ούτε καν να το ακολουθήσει στους ελιγμούς του, πώς ακριβώς το αναχαίτισε; Η απάντηση είναι απλή: Δεν το αναχαίτισε.
