Στην αμερικανική αργκό, υπάρχει η φράση “less dead”, ή σε ελεύθερη μετάφραση, “λιγότερο νεκροί”. Αυτές οι δυο λέξεις, χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν τις δολοφονίες πολιτών “δεύτερης κατηγορίας” (πχ πόρνες, ναρκομανείς, έγχρωμοι, μετανάστες, άστεγοι κτλ), για τις οποίες οι Αρχές δε δίνουν τη πρέπουσα σημασία, σε σχέση με τις δολοφονίες ανθρώπων που ανήκουν στην πιο “προνομιούχα” μεσαία και ανώτερη τάξη.
Η απόφαση της Δύσης να αποχωρήσει από το Αφγανιστάν, δηλαδή έναν κοστοβόρο τόσο σε χρήματα, όσο και σε ζωές πόλεμο, έχει δεχτεί σφοδρή κριτική, ένθεν και ένθεν, εκείθεν και εντεύθεν. Η αλλαγή των γεωπολιτικών προτεραιοτήτων (βλέπε Κίνα), ήταν ένας βασικός λόγος απεμπλοκής, ειδικά των Αμερικανών.
Η αλήθεια είναι πως πολλές χώρες που είχαν εμπλακεί στο Αφγανιστάν, προσπάθησαν και με μεγαλύτερη ή λιγότερη επιτυχία, απομάκρυναν τους πολίτες τους, αλλά και αριθμό Αφγανών που είχαν συνεργαστεί με τις δυνάμεις τους.
Όπως είχε πει κάποτε ένας θεολόγος, αναφερόμενος στην τελική κρίση της ψυχής ενώπιον Θεού, ο θανών δε θα ερωτηθεί/κριθεί μόνο για τις (κακές) πράξεις που έκανε, αλλά κυρίως για αυτές (τις καλές) που δεν έκανε. Θα βρεθεί εν ολίγοις προ των ευθυνών του, για όσα (καλά) θα έπρεπε να κάνει αλλά τα αμέλησε.
Στην περίπτωση του Αφγανιστάν, ο κριτής είναι η κοινή γνώμη, μέρος της οποίας απαιτούσε και απαιτεί να είχαν γίνει περισσότερα για το Αφγανιστάν, τουλάχιστον στο κομμάτι της έγκαιρης απομάκρυνσης του συνόλου των Αφγανών που συνεργάστηκαν με τους στρατούς της Δύσης που δραστηριοποιήθηκαν στη χώρα.
Θέτοντας το ζήτημα επί τον τύπον των ήλων, το Αφγανιστάν κείται μακράν και για πολλούς οι κάτοικοί του, είναι “λιγότερο νεκροί”, σε σχέση με εκείνους μιας οποιοδήποτε δυτικής χώρας, εάν περιερχόταν σε ανάλογη τραγωδία. Εκ των πραγμάτων, τα αντανακλαστικά τόσο των ισχυρών του πλανήτη, όσο και μεγάλης μερίδας της κοινής γνώμης, ήταν μάλλον αργά και οι αντιδράσεις/δράσεις χλιαρές.
Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να υπάρξει εξωραϊσμός των ευθυνών. Φυσικά δε θα πρέπει να αποδώσουμε αποκλειστικά στη Δύση την ταχεία κατάρρευση του Αφγανιστάν, καθότι παρείχε δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε εξοπλισμό και εκπαίδευση στις ένοπλες δυνάμεις του. Οι ίδιοι οι Αφγανοί έδειξαν, για λόγους που θα μελετηθούν από ιστορικούς και αναλυτές του μέλλοντος, χαρακτηριστική ανεπάρκεια στην αναχαίτιση της πλημμυρίδας των Ταλιμπάν. Στην ανικανότητα των αφγανικών ΕΔ και της ηγεσίας της χώρας, σίγουρα θα προσμετρηθούν η έλλειψη μαχητικής ικανότητας και διάθεσης, η διεφθαρμένη εξουσία και φυσικά το “σοκ” από την ταχύτατη αποχώρηση των συμμαχικών δυνάμεων από τη χώρα.
Επιστρέφοντας στο ζήτημα των “λιγότερο νεκρών” του Αφγανιστάν, και την ανθρωπιστική διάσταση του ζητήματος, εκτυλίσσεται μια τραγωδία που περιλαμβάνει θανάτους ενηλίκων και παιδιών, βιασμούς, βίαιους εκτοπισμούς, πλήρη καταπάτηση των δικαιωμάτων των γυναικών και γενικότερα η επικράτηση ενός κλίματος τρομοκρατίας.
Τι μπορεί να κάνει πλέον η Δύση; Μάλλον όχι πολλά. Ίσως η μόνη ρεαλιστική λύση είναι η σκληρή πίεση (άραγε με ποια μέσα;) προς τους Ταλιμπάν, να σεβαστούν τα θεμελιώδη ή έστω τα στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Είτε μας αρέσει, είτε όχι, οι Αφγανοί δεν είναι “λιγότερο νεκροί” από τους κατοίκους δυτικών χωρών και αυτό είναι κάτι που θα έπρεπε να είχε προσμετρηθεί στους παράγοντες που οδήγησαν στη διάλυση της χώρας και την επιστροφή της στο Μεσαίωνα.
