INTRACOM DEFENSE: Δραστηριότητες στα Συστήματα Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών

Ευρωπαϊκές & Εθνικές Απαιτήσεις Πιστοποίησης Οργανισμών και Προϊόντων για την Αξιοπλοΐα UAS

Ο τομέας των Συστημάτων Μη Επανδρωμένων Αεροσκαφών (ΣμηΕΑ) είναι καινοτόμος, εξαιρετικά δυναμικός αλλά δημιουργεί και τεράστιες προκλήσεις στην ασφάλεια της αεροπορίας, επηρεάζοντας όλους σχεδόν τους τομείς αυτής (initial /continued airworthiness, air operations, air traffic management, κλπ.), πρωτίστως λόγω του χειρισμού τους εξ αποστάσεως, οδηγώντας στην αναγκαιότητα τροποποίησης του ευρωπαϊκού κανονιστικού και ρυθμιστικού πλαισίου ασφάλειας της αεροπορίας.

Για τo σκοπό αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσε τον Κανονισμό (ΕΕ) 2018/1139 για τη θέσπιση κοινών κανόνων στον τομέα της πολιτικής αεροπορίας, συμπεριλαμβάνοντας τα ΣμηΕΑ, ειδικό κανονιστικό πλαίσιο (ΕΕ) 2019/945 για τα ΣμηΕΑ και τους φορείς εκμετάλλευσης ΣμηΕΑ τρίτων χωρών, και τον Κανονισμό (ΕΕ) 2019/947 για τους κανόνες και τις διαδικασίες που διέπουν τη λειτουργία ΣμηΕΑ. Το υπόψη πλαίσιο έχει στόχο την ασφαλή ενσωμάτωση των πολιτικών ΣμηΕΑ στον Ενιαίο Ευρωπαϊκό Ουρανό (Single European Sky – SES) και έχει εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο.

Για την ασφάλεια των στρατιωτικών ΣμηΕΑ, οι Ευρωπαϊκές Στρατιωτικές Αρχές Αξιοπλοϊας (European Military Airworthiness Requirements – EMARs), σε συντονισμό με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Άμυνας (European Defense Agency – EDA), εναρμονίζουν το εθνικό κανονιστικό πλαίσιό τους με εκείνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για την πολιτική αεροπορία, με τη φιλοσοφία «as civil as possible, as military as necessary», και καθορίζουν απαιτήσεις για την πιστοποίηση και διατήρηση της αξιοπλοΐας προϊόντων καθώς και για τους οργανισμούς που εμπλέκονται στις δραστηριότητες σχεδίασης, παραγωγής συντήρησης και εκπαίδευσης προσωπικού συντήρησης αυτών. Σημαντικό έργο στην κατεύθυνση αυτή σε εθνικό επίπεδο επιτελεί η Εθνική Στρατιωτική Αρχή Αξιοπλοΐας (ΕΣΑΑ), που εκδίδει το εθνικό κανονιστικό πλαίσιο αξιοπλοΐας στρατιωτικών αεροσκαφών.

Οι διαφοροποιήσεις μεταξύ του πολιτικού και στρατιωτικού πλαισίου αξιοπλοΐας είναι μηδαμινές και ουσιαστικά αφορούν κυρίως στις απαιτήσεις που προκύπτουν από τη φύση και το είδος των αποστολών που αναλαμβάνουν τα στρατιωτικά αεροσκάφη.

Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα LOTUS (Low Observable Tactical Unmanned aircraft System)

H IDE έχει ήδη ξεκινήσει τη σχεδίαση του ΣμηΕΑ LOTUS (Low Observable Tactical Unmanned aircraft System) στο πλαίσιο υλοποίησης σχετικού ομώνυμου ευρωπαϊκού προγράμματος, χρηματοδοτούμενου από την ΕΕ και το ΥΠΕΘΑ. To LOTUS βρίσκεται σε διαδικασία ανάπτυξης από τον Δεκέμβριο του 2020, όπου και εγκρίθηκε στα πλαίσια του EDIDP 2019.

Η IDE έχει ήδη υποβάλει τις σχετικές αιτήσεις στην ΕΣΑΑ, τόσο για την πιστοποίηση του LOTUS με τη χορήγηση στρατιωτικού πιστοποιητικού τύπου, όσο και για την πιστοποίησή της ως Οργανισμός Σχεδίασης στρατιωτικών ΣμηΕΑ [Design Organization Approval (DOA)], σύμφωνα με το εθνικό κανονιστικό πλαίσιο στρατιωτικών αεροσκαφών της ΕΣΑΑ.

Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα ACTUS (Advanced Capabilities for Tactical UAS)

Το πρόγραμμα αποσκοπεί στην πιστοποίηση του συστήματος LOTUS ως προς την αξιοπλοϊμότητα. Η IDE έχει το ρόλο του συντονιστή του προγράμματος.

Η συνεργασία του συστήματος LOTUS με άλλες πλατφόρμες Πολλαπλών Αισθητήρων και Αποστολών στις Διακλαδικές Επιχειρήσεις, μέσω μιας κατάλληλης διεπαφής μεταξύ του Ground Control Station (GCS) και του ολοκληρωμένου συστήματος C4I, θα βελτιστοποιήσει την ενημέρωση της Common Tactical Picture (CΤP) και την έκδοση εντολών αποστολής σε σχεδόν πραγματικό χρόνο. Επίσης, η δυνατότητα διάδοσης πληροφοριών απευθείας σε αερομεταφερόμενες επανδρωμένες και επίγειες μονάδες στο χώρο μάχης μέσω του “Flying Ad-hoc Network” (FANET) μπορεί να αυξήσει την ευελιξία απόκτησης της Situation Awareness (SA) και του targeting assignment σε πραγματικό χρόνο.

Τα δεδομένα οργάνων πτήσης και πλοήγησης, καθώς και όλες οι λειτουργίες των αισθητήρων πτήσης θα επιβλέπονται και θα διαχειρίζονται από το Πλήρωμα Πτήσης και Αποστολής του GCS μέσω κατάλληλης υλοποίησης του συστήματος τηλεπικοινωνιών, μεταδίδοντας τα σχετικά δεδομένα σε πραγματικό χρόνο χωρίς παρεμβολές και καθυστερήσεις, παρέχοντας ταυτόχρονα αποτελεσματική ανθεκτικότητα έναντι ηλεκτρονικών παρεμβολών και cyber attack.

Με στόχο την επιβίωση του LOTUS, δημιουργείται η απαίτηση μιας επιπλέον επιχειρησιακής διαμόρφωσης ενός αριθμού αναλώσιμων drones, τα οποία αναπτύσσονται για την υποστήριξη της αποστολής, όπως η ανίχνευση στόχων πίσω από λόφους και εμπόδια, εκτός εμβέλειας ανίχνευσης των αισθητήρων του mothership ή η αναγνώριση στόχου σε μεγάλη απόσταση.

Η διαμόρφωση των drones ορίζεται σύμφωνα με την απαίτηση επιχειρησιακής χρήσης, παρέχοντας υποστήριξη στις ακόλουθες πιθανές αποστολές, εκτελώντας ένα κατάλληλο loitering path στην Περιοχή Ενδιαφέροντος:

• Αποστολές αναγνώρισης χρησιμοποιώντας έναν μικροσκοπικό αισθητήρα Electro-optical/IR (EO/IR) και FANET για επικοινωνία στην εκτεταμένη εμβέλεια από το μητρικό σκάφος που παρέχει ροή βίντεο και αναγνώριση στόχου πίσω από λόφους ή βουνά.
• Αναμετάδοση τηλεπικοινωνιών σε άλλα drones σε εκτεταμένη εμβέλεια λειτουργίας, ανάλογα με την απόδοση της εμβέλειας κάλυψης.
• Αποστολές παρεμβολής συστημάτων αεράμυνας με κατάλληλη διαμόρφωση τεχνολογίας Digital RF Memory (DRFM), για εκτέλεση τεχνικών παραπλάνησης (π.χ. ψευδείς στόχοι) εκτελώντας ένα ειδικό pattern μπροστά από τα φιλικά αεροσκάφη.

Τα drones τοποθετoύνται σε κατάλληλο εσωτερικό χώρο «cargo bay», ο οποίος θα συμμορφώνεται με τις συνθήκες και τις παραδοχές σχεδιασμού της πλατφόρμας, με ελάχιστες αλλαγές ενσωμάτωσης, αποφεύγοντας την αύξηση του ίχνους ραντάρ του μητρικού σκάφους.

Δυνατότητες – Καινοτομίες – Πλεονεκτήματα του συστήματος LOTUS στο πλαίσιο του Προγράμματος ACTUS

• Πιστοποίηση Αξιοπλοϊμότητας, η οποία δίνει τη δυνατότητα να πετάει με ασφάλεια σύμφωνα με τους προβλεπόμενους κανονισμούς της European Aviation Safety Agency (EASA) & International Civil Aviation Organization (ICAO) χωρίς περιορισμούς σε ελεγχόμενο ή μη εναέριο χώρο (κάτω από επιχειρησιακό έλεγχο), όπως ένα πολιτικό ή στρατιωτικό επανδρωμένο αεροσκάφος.
• Δυνατότητα συμμετοχής σε μεγάλη γκάμα διακλαδικών επιχειρήσεων των Ενόπλων Δυνάμεων, σε συνεργασία με άλλα επίγεια και εναέρια μέσα, συμβάλλοντας σημαντικά στην παροχή πληροφοριών, στη δημιουργία Τακτικής Επιχειρησιακής εικόνας, και targeting assignment, καθώς και στην υποστήριξη επιχειρήσεων Πολιτικής Προστασίας.
• Χαμηλή παρατηρησιμότητα η οποία επιτυγχάνεται λόγω σχήματος και μεγέθους για την ελαχιστοποίηση της εμβέλειας ανίχνευσης.
• Επιβιωσιμότητα έναντι κινηματικών απειλών με την εκμετάλλευση του μικρού ίχνους ραντάρ και την καθυστέρηση της αποκάλυψής του, παρέχοντας ταυτόχρονα έγκαιρη προειδοποίηση απειλής και αποτελεσματικά αντίμετρα μέσω ενός ολοκληρωμένου συστήματος αυτοπροστασίας, σε περίπτωση που στοχοποιηθεί.
• Ανθεκτικότητα έναντι ηλεκτρονικού πολέμου και Cyber attacks.
• Ευελιξία στην εκτέλεση της αποστολής, με δυνατότητα ασφαλούς απογείωσης – προσγείωσης σε πολύ μικρές αποστάσεις οργανωμένου διαδρόμου.
• Πολύ καλές επιδόσεις με επιχειρησιακό ύψος πάνω από 18000 ft, ταχύτητες της τάξης των 200 km/h, επιχειρησιακές αποστάσεις άνω των 200 Km (Line of Sight) και Endurance της τάξης των 16 ωρών.
• Αποτελεσματικότητα στην εκτέλεση της αποστολής με ένα πλήρες configuration πτητικών και επιχειρησιακών λειτουργιών από παθητικούς και ενεργούς αισθητήρες τελευταίας τεχνολογίας.
• Πρωτοποριακό FMS (Flight Management System) & MMS (Mission Management System), με πλήρη διαλειτουργικότητα μεταξύ τους και τα αντίστοιχα συστήματα, για την υλοποίηση των Πτητικών και Επιχειρησιακών λειτουργιών σύμφωνα με σχετικές NATO STANdardization AGreements (STANAGs).
• Εκμετάλλευση των τριών βασικών τύπων ελέγχου αεροσκάφους (manual, semi-auto, full auto), δίνοντας τη δυνατότητα πλήρους χειροκίνητου ελέγχου ή πλήρους αυτονομίας με στοιχεία σχεδιασμένης αποστολής.
• Διαθέτει επιπλέον επιχειρησιακή διαμόρφωση 4 Drones, με δυνατότητα επικοινωνίας και ελέγχου από τον σταθμό εδάφους μέσω του μητρικού σκάφους.
• Ασφαλή και ποιοτική επικοινωνία με τον σταθμό εδάφους και άλλα συνεργαζόμενα assets μέσω data links και voice σύμφωνα με ΝΑΤΟ STANAGS. Επίσης, πρόβλεψη επέκτασης της επικοινωνίας σε δυνατότητες satellite, αυξάνοντας την επιχειρησιακή εμβέλεια beyond Line of Site.
• Διαχείριση των Airborne Systems μέσω του GCS το οποίο διαθέτει κατάλληλο πλήρωμα διαχείρισης ενός καινοτόμου HMI (Human Machine Interface), glass cockpit με κατάλληλο MFD (Multifunctional Displays) layout, με τελευταίας τεχνολογίας υλικό και λογισμικό που δίνει ιδανική εργονομία και δυνατότητα παρουσίασης όλων των πτητικών και επιχειρησιακών στοιχείων, καθώς και της κατάστασης των συστημάτων σύμφωνα με τα αποτελέσματα του διαγνωστικού ελέγχου από κατάλληλο σύστημα στο FMS.
• Διαλειτουργικότητα με C4I συστήματα υψηλότερου επιπέδου μέσω Νατοϊκών πρωτοκόλλων για ενημέρωση της Τακτικής Επιχειρησιακής Εικόνας real time και ανταλλαγή πληροφοριών και διαταγών αποστολής, σύμφωνα με το chain of command των ΕΔ σε Νατοϊκό και Εθνικό επίπεδο.
• Διάθεση ενός σύγχρονου MPTDS (Mission Planning Training and Debriefing System) με δυνατότητα σχεδίασης αποστολής, δημιουργία και εκτέλεση ρεαλιστικών για την εκπαίδευση των Πληρωμάτων και αναπαραγωγή – απενημέρωση αποστολής.
• Εύκολη μεταφορά και Συντήρηση.

Τα προγράμματα LOTUS και ACTUS  και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή

Τόσο το πρόγραμμα LOTUS όσο και το πρόγραμμα ACTUS χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και Ευρωπαϊκά Υπουργεία Άμυνας που τα υποστηρίζουν, στα πλαίσια του EDIDP 2019 και EDF 2023 αντίστοιχα.

Οι απόψεις και γνώμες που εκφράζονται είναι μόνο του/των συγγραφέα/ων και δεν αντικατοπτρίζουν απαραίτητα εκείνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ή των Υπουργείων Άμυνας που χρηματοδοτούν το έργο. Ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση ούτε καμία άλλη χορηγούσα αρχή μπορούν να θεωρηθούν υπεύθυνες για αυτές.

Το πρώτο ελληνικό loitering ATTALUS από την IDE σε συνεργασία με τα ΕΑΣ

Το σύστημα Attalus είναι το Ελληνικό περιπλανώμενο πυρομαχικό χαμηλού βάρους που έχει σχεδιαστεί με εγχώρια χρηματοδότηση και τεχνογνωσία για να επιτύχει:

Χαμηλό Κόστος, Εύκολη Ενσωμάτωση σε οχήματα-φορείς, Λειτουργία Σμήνους, Συμμόρφωση με πρότυπα του NATO, Αποφυγή περιορισμών ITAR

Το σύστημα Attalus της IDE ανήκει στην κατηγορία μέσης εμβέλειας, 20-50 Km, με κύριο χρήστη το Πυροβολικό. Ακολουθεί σχεδίαση σταθερής πτέρυγας, είναι κατασκευασμένο από σύνθετα υλικά και διαθέτει αποσπώμενα φτερά για εύκολη μεταφορά και αποθήκευση. Έχει εκπέτασμα 2.3 m και μέγιστο βάρος απογείωσης 14.2 kg, ενώ φέρει διατρητική αντιαρματική κεφαλή με δυνατότητα διάτρησης 400 mm χαλύβδινης θωράκισης.

Το αερόχημα έχει εκτελέσει ήδη πτητικές δοκιμές και αναμένεται να ολοκληρωθεί η διαδικασία πιστοποίησης των επιχειρησιακών επιδόσεών του εντός του 2026.

Οι Ελληνικές ΕΔ παρακολουθούν στενά την εξέλιξη του προγράμματος και έχουν αξιολογήσει θετικά τα χαρακτηριστικά του συστήματος Attalus, συστήνοντας επιτροπή αξιολόγησης με συμμετοχή διαφόρων Κλάδων.

Στην παρούσα φάση βρίσκονται υπό ανάπτυξη δύο εκδόσεις, μία που ενσωματώνει εκρηκτική κεφαλή (διαμόρφωση loitering munition) και μία που ενσωματώνει επιπλέον μπαταρία στη θέση της κεφαλής (διαμόρφωση Intelligence–Surveillance–Reconnaissance (ISR) και εκπαίδευσης). Οι δύο διαμορφώσεις μπορούν να συνυπάρχουν στο σύστημα Attalus προσφέροντας επιπλέον επιχειρησιακές δυνατότητες. Το σύστημα μπορεί να εγκατασταθεί είτε σε όχημα-φορέα (π.χ. M113) είτε επί εδάφους, προσφέροντας ευελιξία ως προς τη χρήση του.

Τα πλεονεκτήματα του συστήματος Attalus έναντι του ανταγωνισμού είναι:

• Σχεδίαση αεροχήματος ειδικά προσαρμοσμένη στο ρόλο του περιπλανώμενου πυρομαχικού και στους τύπους στόχων που καλείται να προσβάλει.
• Λειτουργία σμήνους, με εκτεταμένη χρήση αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης (AI).
• Σύστημα επικοινωνιών με λειτουργίες Ad-Hoc που προσφέρει αυξημένη αξιοπιστία και επέκταση της εμβέλειας με χρήση άλλων αεροχημάτων του συστήματος ως αναμεταδότες.
• Εγχώρια τεχνογνωσία και εθνική ανεξαρτησία, ειδικά στους κρίσιμους τομείς της σχεδίασης του αεροχήματος, της κεφαλής και των αλγορίθμων τεχνητής νοημοσύνης, στους τομείς της εύρεσης και προσβολής στόχων, καθώς και της λειτουργίας σμήνους.