Η πρόσφατη δημοσίευση βίντεο από την ισραηλινή Rafael, με τίτλο “M113 vehicle upgrades for highly enhancing combat capabilities”, έχει προκαλέσει αρκετές συζητήσεις, ειδικά μετά από όσα είδαμε στη έκθεση DEFEA 2025 στην Αθήνα, όπου παρουσιάστηκε και σχετικό πρωτότυπο.
Το βίντεο διάρκειας λίγων λεπτών, δείχνει έμφαση στην ενσωμάτωση του πύργου SAMSON, ο οποίος εξοπλίζεται με πυροβόλο 30 mm και πυραύλους Spike. Ωστόσο, παραμένει εδώ η απορία σχετικά με την αντοχή της δομής του M113 στην ανάκρουση ενός τέτοιου οπλισμού. Γενικότερα, το αρχικό M113A1/A2, βασισμένο σε πλαίσιο αλουμινίου, έχει μέγιστο βάρος γύρω στους 12 τόνους και σχεδιάστηκε για μεταφορά πεζικού, όχι για έντονη χρήση πυροβόλου. Ενώ με τις προτεινόμενες προσθήκες – θωράκιση, αισθητήρες και πύργος – το βάρος εκτιμάται να φτάσει αρκετά ψηλότερα, κάτι που ίσως υπερβαίνει κατά πολύ τις δυνατότητες του πλαισίου.
DEFEA: H Rafael παρουσιάζει το M113A1 με θωράκιση και τηλεχειριζόμενο πύργο
Η αλλαγή κινητήρα, όπως φαίνεται στο βίντεο με αναφορά σε νέο diesel (χωρίς να επισημαίνεται ποιος θα είναι), στοχεύει να αντισταθμίσει μέρος αυτού του βάρους, προσφέροντας πιθανώς 300+ ίππους αντί των αρχικών 215, αλλά χωρίς λεπτομέρειες για συμβατότητα με τις υπάρχουσες αναρτήσεις, τους άξονες μετάδοσης και τις ερπύστριες. Οι αναρτήσεις ειδικά αποτελούν κρίσιμο στοιχείο για την κινητικότητα και την επιβίωση σε ανώμαλο έδαφος, οπότε αν δεν υπάρχει βελτίωση τους, δεν θα μπορούν να αντιμετωπίσουν το εξτρά βάρος.
Μια σημαντική αδυναμία που γίνεται εμφανής από το βίντεο αφορά την διάταξη των θέσεων για τους μεταφερόμενους οπλίτες και το πλήρωμα. Οι εικόνες δείχνουν καθίσματα βιδωμένα απευθείας στα πλαινά/πάτωμα του οχήματος, μια επιλογή που διατηρεί την απλότητα του αρχικού σχεδιασμού, αλλά υστερεί σοβαρά σε προστασία. Μελέτες από τον αμερικανικό Στρατό, βασισμένες σε εμπειρίες από το Ιράκ και το Αφγανιστάν, δείχνουν ότι οι διατάξεις με μη αναρτημένα καθίσματα, αυξάνουν τη θνησιμότητα κατά 40-50% σε ναρκοπέδια, ιδιαίτερα όταν συνδυάζονται με περιορισμένη θωράκιση στο κάτω μέρος του οχήματος. Σε σύγχρονα τεθωρακισμένα μάχης οι θέσεις πλέον είναι αναρτημένες από την οροφή και διαθέτουν συστήματα απόσβεσης κραδασμών, οπότε έτσι καλύπτουν σημαντικά το προσωπικό από νάρκες ή αυτοσχέδια εκρηκτικά.
Σε ότι αφορά την εξτρά θωράκιση του οχήματος, εδώ έχουμε αναφορά για προδιαγραφή STANAG 4569, αλλά χωρίς να προσδιορίζεται σε ποιο από τα 6 επίπεδα της συγκεκριμένης θα φθάνει το όχημα. Έτσι αν η εξτρά θωράκιση είναι π.χ. επιπέδου 3, αυτή καλύπτει για βολές τυφεκίου διαμετρήματος 7,62! Άρα η απαίτηση για κάπως σοβαρή προστασία του πληρώματος και από RPG, ισχυρές νάρκες, μη επανδρωμένα, βαριά πολυβόλα κ.α., πρέπει να ανέβει τουλάχιστον σε επίπεδο 4 ή 5, με το τελευταίο να αντέχει και βολή βλήματος πυροβόλου 25 χιλιοστών (π.χ. αυτό που φέρουν τα τουρκικά τεθωρακισμένα οχήματα μάχης ACV-15). Και εδώ βέβαια έχουμε το γνωστό πρόβλημα, όσο ισχυρότερη είναι η παθητική θωράκιση (στο βίντεο δεν γίνεται καμμία αναφορά σε ενεργητικά συστήματα προστασίας, όπως το Trophy, καθώς κάτι τέτοιο θα εκτόξευε και το κόστος), τόσο βαρύτερη είναι, άρα τόσο καταπονείται το πλαίσιο και ο κινητήρας και οι αναρτήσεις, που θέλουν νέα ενίσχυση, κ.ο.κ.
Σε ότι αφορά ανταγωνιστικές προτάσεις, αρχικά να αναφέρουμε την επίσης ισραηλινή Elbit, η οποία έχει αναβαθμίσει ίδια οχήματα, μόνο που η συγκεκριμένη όπως φαίνεται δεν κλήθηκε να υποβάλει προσφορά για το ελληνικό πρόγραμμα. Αντίθετα, η Rafael, με λιγότερη εμπειρία σε μαζικές αναβαθμίσεις M113, προωθεί το δικό της πακέτο. Υπάρχει βέβαια σοβαρή πιθανότητα η όλη κίνηση να είναι πολιτικά καθοδηγούμενη, ως ενίσχυση στις ισραηλινο-ελληνικές σχέσεις, οπότε προκρίνεται μια “κάποια ισραηλινή” λύση, χωρίς αυτό να εξασφαλίζει και τη μέγιστη τεχνική εξέλιξη.
ΑΝΑΛΥΣΗ: Εκσυγχρονισμός Μ113, η περίπτωση των Φιλιππίνων που επέλεξαν την Elbit Systems
Σημειώνουμε πως δεν έχει γίνει αξιολόγηση και της πλήρους πρότασης της ελληνικής EODH που την έχει παρουσιάσει εδώ και καιρό. Η συγκεκριμένη προτείνει το πακέτο “M113HEL”, ένα modular σύστημα αναβάθμισης που περιλαμβάνει νέες αναρτήσεις, νέο κινητήρα, ενισχυμένη θωράκιση με κεραμικά υλικά, πύργο από πολυβόλο 12,7 mm έως και πυροβόλο 25 mm. Η πρόταση αυτή (με επεκτάσεις ώστε ο πελάτης να επιλέξει τι επιθυμεί) εκτιμάται φθηνότερη της ισραηλινής – στα κάπου 1,5 εκατ. ευρώ ανά όχημα έναντι 2 εκατ. για τη Rafael – ενώ προβλέπει και εγχώρια παραγωγή και συνέργειες με άλλες ελληνικές εταιρείες. Προς το παρόν όμως δεν έχει εξεταστεί από τις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, που θα μπορούσαν να ζητήσουν την δημιουργία πρωτοτύπου για δοκιμές, ικανοποιώντας έτσι και την δέσμευση για όσο το δυνατόν μεγαλύτερη εγχώρια προστιθέμενη αξία.
Παρουσίαση κορυφαίου πακέτου αναβάθμισης του M113 από την EODH
Μια άλλη επιλογή είναι η απόκτηση μεταχειρισμένων αμερικανικών Bradley M2A2, τα οποία είναι από κατασκευής καθαρόαιμα ΤΟΜΑ και με αποδεδειγμένη απόδοση σε πολεμικά πεδία. Εδώ, με το κόστος που προβλέπεται για την αναβάθμιση ελληνικών Μ113, θα μπορούσαμε να πάρουμε κάπου 200 M2A2 ODS-SA ή και περισσότερα (ανάλογα τη διαπραγμάτευση), και με ικανότητα συντήρησης τους στην Ελλάδα. Στην Ουκρανία, όπου έχουν σταλεί πάνω από 300 M2A2, τα Bradley έχουν αποδώσει στην πρώτη γραμμή, με το σύστημα αντιαρματικών πυραύλων TOW 2 να καταστρέφει ρωσικά τεθωρακισμένα σε αποστάσεις άνω των 4 χιλιομέτρων, ενώ η θωράκιση τους αντέχει πυρά από πυροβόλα 30 mm. Παρά τις πολλές απώλειες που έχουν υποστεί -αναμενομένες σε ένα τόσο υψηλής έντασης πεδίο μάχης- έχουν συμβάλει καθοριστικά σε επιχειρήσεις, αποδεικνύοντας την αυξημένη ικανότητα τους να προστατεύουν το πλήρωμα τους, ειδικά σε σύγκριση με παλαιότερα οχήματα όπως τα M113.
Η ουσία του ζητήματος όμως είναι άλλη. Ο Ελληνικός Στρατός θα κληθεί δυνητικά να αντιμετωπίσει μια Τουρκία με χιλιάδες δικά της TOMA, είτε αναβαθμισμένα, είτε νέας παραγωγής, με ισχυρό οπλισμό, ενώ στο “πακέτο” προστίθενται τώρα και χιλιάδες μη επανδρωμένα κάθε μεγέθους, αλλά και μη επανδρωμένα τεθωρακισμένα, που ήδη μελετά και δοκιμάζει η Άγκυρα. Άρα η δική μας απαίτηση είναι για τεθωρακισμένα οχήματα μάχης ικανά για σύγχρονες συγκρούσεις, και όχι για μετασκευές προορισμένες για καθήκοντα κυρίως ένοπλης περιπολίας. Οπότε χρειάζεται για αυτό το ρόλο στροφή, είτε σε νέας κατασκευής ΤΟΜΑ, όπως το Lynx ή το CV90, είτε σε μεταχειρισμένα όπως τα M2A2, είτε σε μια ριζική επανεξέταση του όλου προγράμματος “αναβάθμισης υπαρχόντων Μ113”, για να μην υποβαθμιστεί η εθνική άμυνα από, υποθέτουμε, πολιτικές προτεραιότητες.
