Η Ελλάδα, προχωρά -επιτέλους- σε εκσυγχρονισμό του στόλου των 19 επιθετικών ελικοπτέρων AH-64A+ Apache της Αεροπορίας Στρατού, με την ισραηλινή Elbit Systems να αναλαμβάνει το έργο, βασισμένη στο μοντέλο αναβάθμισης των ισραηλινών AH-64A “Peten”. Τονίζουμε πως τα ελληνικά ΑΗ-64Α δεν θα ενσωματώσουν πλήρως το ισραηλινό πρότυπο, αλλά η εταιρεία έχει δημιουργήσει ένα παρεμφερές, με βάση τις απαιτήσεις μας.
Επιθετικά ελικόπτερα AH-64A, σε πλήρη εξέλιξη η αναβάθμιση τους
Αυτό το πρόγραμμα, που εγκρίθηκε το 2023 με αρχική αξία περίπου 35 εκατομμυρίων ευρώ (πλέον έχει αλλάξει λόγω προσθηκών δυνατοτήτων), εστιάζει σε προηγμένα υποσυστήματα ηλεκτρονικών, ενώ το βασικό σημείο είναι πως ενσωματώνει και τους αντιαρματικούς πυραύλους SPIKE NLOS της Rafael, για πλήγματα έως τα 50 χιλιόμετρα. Οι εργασίες διεξάγονται σε εγκαταστάσεις στην Αλεξάνδρεια Ημαθίας, με συνεργασία Ισραηλινών και Ελλήνων τεχνικών, και η πρώτη παράδοση του πιλοτικού ελικοπτέρου “Advanced Alpha”, που εκσυγχρονίστηκε από την Elbit στο Ισραήλ, αναμένεται μέχρι τα τέλη του 2025, με ολοκλήρωση του συνόλου έως το 2027.
Η Ελλάδα απέκτησε τα AH-64A στα μέσα της δεκαετίας του 1990, καθιστώντας τα κεντρικό στοιχείο της Αεροπορίας Στρατού για επιχειρήσεις χαμηλού ύψους και υποστήριξη χερσαίων δυνάμεων, αλλά η γήρανση των συστημάτων και η έλλειψη υποστήριξης οδήγησαν σε μειωμένη διαθεσιμότητα. Μια συμφωνία με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα το 2023 παρείχε ανταλλακτικά αξίας 50 εκατομμυρίων ευρώ, επιτρέποντας στα ελληνικά AH-64A και AH-64D να πετούν ξανά, αλλά πέρα από αυτό, τα ΗΑΕ δεν μπορούν να προσφέρουν κάτι επιπλέον. Και το πρόβλημα της ΑΣ είναι πως ανταλλακτικά για τα ΑΗ-64Α σπανίζουν παγκοσμίως.
H αναβάθμιση του στόλου των ΑΗ-64Α ήταν για εμάς εκ των ων ουκ άνευ, από τη στιγμή που η Τουρκία ενισχύει τις δικές της δυνάμεις με drones και δικτυοκεντρικά συστήματα, ενώ έχει έναν σημαντικό στόλο από τα εγχώριας παραγωγής επιθετικά ελικόπτερα Τ129 ΑΤΑΚ (μια εγχώρια παραλλαγή του Leonardo A129 Mangusta).
AH-64 Apache με Spike NLOS για “φονικά παιχνίδια” στο Αιγαίο
Η Elbit Systems, ως σημαντική εταιρεία αμυντικής τεχνολογίας, έχει προσαρμόσει το πακέτο εκσυγχρονισμού στις ελληνικές ανάγκες, με υποσυστήματα και τεχνογνωσία που ανέπτυξε χάρη στο πρόγραμμα “Peten” των ισραηλινών AH-64A από το 2013. Η δική της πρόταση είναι πολύ πιο οικονομική από μια αμερικανική εναλλακτική αναβάθμισης των ελικοπτέρων σε επίπεδο ΑΗ-64Ε, που ήταν απλησίαστη σε κόστος.
Το νέο πακέτο μετατρέπει τα AH-64A σε “Advanced AH-64A”, με πληροφορίες να αναφέρουν πως σε δυνατότητες βρίσκεται κοντά στο επίπεδο AH-64D, με έμφαση σε νυχτερινές επιχειρήσεις, μακράς εμβέλειας πλήγματα και δικτυοκεντρικές δυνατότητες.
Κεντρικό ρόλο παίζει το νέο ηλεκτροοπτικό σύστημα, πιθανώς βασισμένο σε ηλεκτρονικά από το COMPASS (Compact Multi-Purpose Advanced Stabilized System) της Elbit ή παρόμοιες λύσεις όπως το Advanced Multi-Sensor Payload, το οποίο ενσωματώνει υψηλής ανάλυσης ηλεκτροοπτικούς και υπέρυθρους αισθητήρες, laser designators και trackers για ακριβή στόχευση σε αποστάσεις έως 20+ χιλιόμετρα, ακόμα και σε κακές καιρικές συνθήκες. Αν και ουσιαστικά γίνεται χρήση της υπάρχουσας υποδομής, το νέο σύστημα προσφέρει προηγμένη σταθεροποίηση, ανίχνευση στόχων με υποβοήθηση τεχνητής νοημοσύνης και data fusion για ανάλυση πραγματικού χρόνου.
Θεωρείται δεδομένο πως ενσωματώνεται με το IHADSS-21 (Integrated Helmet And Display Sight System) της Elbit, για προβολή δεδομένων στην κάσκα των χειριστών. Σε σύγκριση με το παλιό αντίστοιχο σύστημα M-TADS/PNVS (Modernized Target Acquisition Designation Sight/Pilot Night Vision Sensor) της Lockheed Martin, που χρησιμοποιείται στα αρχικά AH-64A και βασίζεται σε παλιάς γενιάς FLIR αισθητήρες και laser με περιορισμένη ανάλυση και εμβέλεια (συνήθως έως 10-15 χιλιόμετρα σε ιδανικές συνθήκες), το νέο θα προσφέρει υψηλότερη ανάλυση εικόνας (τα συστήματα της εταιρείας έχουν όλα τουλάχιστον απόδοση HD/4K), καλύτερη απόδοση σε ομίχλη ή καπνό, χάρη σε προηγμένους αλγορίθμους, μειωμένο βάρος και κατανάλωση ενέργειας, καθώς και ενσωμάτωση AI για αυτόματη ταξινόμηση στόχων, μειώνοντας το φόρτο εργασίας των πιλότων και αυξάνοντας την επιβιωσιμότητα.
Το νέο ηλεκτρο-οπτικό επιτρέπει πλήρη πολυφασματική απεικόνιση (σε ορατό φως και υπέρυθρο), οπότε έχει καλύτερη απόδοση σε ποικίλα αλλά και δύσκολα περιβάλλοντα όπως τα νησιά του Αιγαίου (με την υγρασία που δημιουργεί πολλά προβλήματα στα παλαιότερα ΑΗ-64Α).
Ένα άλλο κρίσιμο υποσύστημα είναι ο νέος υπολογιστής αποστολής (mission computer), διαχειριζόμενος την ενσωμάτωση και επεξεργασία δεδομένων από όλους τους αισθητήρες, τα όπλα, τις επικοινωνίες και τα συστήματα πλοήγησης. Στα αναβαθμισμένα AH-64A, αυτός, βασισμένος σε μοντέλα όπως το Modular Avionics System της Elbit ή παρόμοια 64-bit αρχιτεκτονική, αντικαθιστά τον παλιό, 30ετίας επεξεργαστή, επιτρέποντας ταχύτερη σύντηξη δεδομένων.
Υποθέτουμε ότι το ελικόπτερο θα μπορεί να λαμβάνει δεδομένα από εξωτερικές πηγές όπως UAV, ιπτάμενα ραντάρ, άλλα αεροσκάφη (F-16V, Rafale, F-35A) ή ακόμη και δορυφόρους, να τα επεξεργάζεται άμεσα για να παράγει τακτική εικόνα. Δεν σημαίνει βέβαια πως τα ελληνικά Advanced AH-64A θα γίνουν… F-35A, αλλά το νέο ελικόπτερο θα μπορεί να διαχειρίζεται πολλαπλούς στόχους ταυτόχρονα και να εμπλέκει με τα νέα όπλα όπως οι SPIKE NLOS χωρίς καθυστερήσεις. Ενώ παραμένει η δυνατότητα αναβάθμισης μέσω λογισμικού.
Το κλειδί της αναβάθμισης παραμένει η ενσωμάτωση των πυραύλων SPIKE NLOS, που επιτρέπουν πλήγματα σε τεθωρακισμένα, αλλά και κάθε άλλο στόχοο επιφανείας και ξηράς έως 50 χιλιόμετρα μακριά με “fire-and-forget” λειτουργία, δηλαδή εξαπόλυση και μετά αυτόνομη πτήση του πυραύλου μέχρι το πλήγμα, ενώ παραμένει η δυνατότητα man-in-the-loop, δηλαδή με έλεγχο από τους χειριστές. Οι SPIKE έχουν ηλεκτροοπτική/υπέρυθρη καθοδήγηση, υψηλή ακρίβεια που επιτρέπει πλήγμα σε κινούμενους στόχους. Με SPIKE θα εξοπλιστούν τουλάχιστον 9 ελικόπτερα, με πάνω από 100 βλήματα.
Ενίσχυση και σε αυτοπροστασία
Σε ότι αφορά τα συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου, δεν έχει δημοσιοποιηθεί τι ακριβώς θα περιλαμβάνεται, για λόγους απορρήτου. Πάντως η Elbit, μέσω της θυγατρικής της, Elisra, ειδικεύεται σε ολοκληρωμένες σουίτες όπως το Unified Self-Protection Suite ή το PAWS (Passive Airborne Warning System). Αυτά τα συστήματα περιλαμβάνουν radar warning receivers (RWR) για ανίχνευση απειλών, infrared countermeasures (DIRCM) όπως το MUSIC ή C-MUSIC για αντιμετώπιση πυραύλων υπέρυθρης καθοδήγησης, και παρεμβολείς ραντάρ.
Ακόμη δεν γνωρίζουμε αν θα υπάρχει και ενσωμάτωση των συστημάτων ηλεκτρονικού πολέμου με το νέο ηλεκτροοπτικό, ώστε να γίνεται στοχοποίηση με βάση τα δικά τους δεδομένα.
Η νέα δράση των AH-64A
H αναβάθμιση αναμένεται να παρατείνει την υπηρεσία των ελικοπτέρων κατά περίπου δυο δεκαετίες, ενώ τα καθιστά πιο οικονομικά στη λειτουργία, με λιγότερη ανάγκη για συντήρηση και ευκολότερη ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών. Ακόμη, η ύπαρξη των παρόμοιων ισραηλινών AH-64A, εξασφαλίζει την μακροπρόθεσμη υποστήριξη και διαθεσιμότητα ανταλλακτικών για πολλά χρόνια.
Παράλληλα, ο εκσυγχρονισμός φέρνει ριζική αλλαγή στη τακτική επιχειρήσεων των AH-64A, μετατοπίζοντας το ρόλο τους από υποστήριξη πρώτης γραμμής σε δικτυοκεντρικές δράσεις που μπορεί να γίνονται σε βάθος πίσω από τις εχθρικές γραμμές. Φυσικά τα ελικόπτερα θα συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τους πυραύλους AGM-114A Hellfire για κοντινά πλήγματα και τις μη κατευθυνόμενες ρουκέτες για μαζική υποστήριξη, διατηρώντας την πολυμορφικότητά τους, αλλά η προσθήκη των SPIKE NLOS τα καθιστά ικανά για “καταδρομικές” επιθέσεις από ασφαλή απόσταση, μειώνοντας τον κίνδυνο για το πλήρωμα και αυξάνοντας την τακτική ευελιξία.
Συνολικά, ο εκσυγχρονισμός της Elbit διατηρεί τα πολύ υψηλής αξίας και επένδυσης επιθετικά ελικόπτερα ΑΗ-64Α σε λειτουργία, προσφέροντας δυνατότητες σε δικτυοκεντρική δράση, μακράς εμβέλειας πλήγματα και αυξημένη επιβιωσιμότητα, ενώ το κόστος παραμένει προσιτό και βέβαια κλάσμα της αγοράς καινούργιων.
