Την Τρίτη 29 Οκτωβρίου 2024, πραγματοποιήθηκε ημερίδα που διοργανώθηκε από την Ένωση Ελληνικών Εταιριών Αεροδιαστημικής Ασφάλειας & Άμυνας (Ε.ΕΛ.Ε.Α.Α.) σε συνεργασία με τον Ολλανδικό κρατικό φορέα Netherlands Industries for Defence & Security Association (NIDV), υπό την αιγίδα της Ολλανδικής πρεσβείας στην Αθήνα, με αντικείμενο το αεροσκάφος F-35. Αποτελεί δε μέρος της ατζέντας ”Ελλάδα/Ολλανδία ημέρες βιομηχανίας” με έμφαση στο αεροδιαστημικό σκέλος και εντάσσεται συνολικά στο πρόγραμμα PIB (Partners for International Business) του Ολλανδικού Συνασπισμού για την Άμυνα και την Ασφάλεια (DCDS) στην Ελλάδα.
Ε.ΕΛ.Ε.Α.Α.: Ζητείται ποιοτικό τεχνολογικό έργο για την εγχώρια βιομηχανία
Την ημερίδα άνοιξαν με τους χαιρετισμούς τους ο πρόεδρος της Ε.ΕΛ.Ε.Α.Α. κ. Δημήτρης Σκαλαίος, ο αναπληρωτής διευθυντής του NIDV κ. Peter Huis in ‘t Veld, ο γενικός διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων Υποπτέραρχος Ιωάννης Μπούρας και η Πρέσβειρα της Ολλανδίας στην Ελλάδα κα. Susanna Terstal.
Από ελληνικής πλευράς, ο Υποπτέραρχος Γεώργιος Χριστοδούλου, Διευθυντής Δ’ Κλάδου του ΓΕΑ, προχώρησε σε μια ανάλυση του ρόλου της Π.Α. σήμερα, αλλά και του πως θα πρέπει να είναι μέχρι το 2035. Έτσι στο σήμερα, η Π.Α. στοχεύει στην βελτιστοποίηση της εκμετάλλευσης των νέων οπλικών συστημάτων που παραλαμβάνει, στην διαλειτουργικότητα με τις συμμαχικές αεροπορίες μέσω των διεθνών επιχειρησιακών δραστηριοτήτων και ασκήσεων, καθώς και στην επαύξηση των εκπαιδευτικών δυνατοτήτων. Παράλληλα, έως το 2035 η εξελικτική διαδικασία περιλαμβάνει την αναβάθμιση των ήδη υπαρχόντων οπλικών συστημάτων, την προμήθεια νέων, όπως και την βελτίωση σε τομείς όπως οι στρατιωτικές υποδομές, η λογιστική υποστήριξη, η συντήρηση και η εκπαίδευση.
Ειδικότερα, αναφέρθηκε στην απόκτηση επιπλέον αεροσκαφών Rafale και F-35 όπως και των όπλων που θα φέρουν, ενώ ειδική μνεία έγινε και γι΄αυτό που ονομάζουμε πολλαπλασιαστές ισχύος. Εδώ τα κύρια σημεία είναι η απόκτηση αεροσκαφών εναέριου ανεφοδιασμού, θόλου αεράμυνας, καθώς και δυνατότητες στον τομέα της κυβερνοασφάλειας, του ηλεκτρονικού πολέμου και του ISR, (Intelligence, Surveillance, Reconnaissance). Ως πλέον σημαντικό, κρατάμε την προσέγγιση περί ολοκληρωμένου κύκλου κόστους ζωής ενός οπλικού συστήματος, από την εισαγωγή του σε υπηρεσία μέχρι την απόσυρσή του, γεγονός που αναμένεται να έχει θετική επίδραση στη διαθεσιμότητα των συστημάτων, καθώς και στην εξοικονόμηση πόρων.
Σημαντικές ολλανδικές παρεμβάσεις
Στη συνέχεια το λόγο έλαβε ο Gert Kant, Σμήναρχος εν ενεργεία και επικεφαλής του προγράμματος F-35 της Ολλανδικής Αεροπορίας, κάνοντας μια ανασκόπηση της πορείας από το 1997, που πάρθηκε η απόφαση συμμετοχής στο πρόγραμμα JSF μέχρι και σήμερα. Τόνισε πως ήταν σημαντικός ο εξαρχής προσδιορισμός των αναγκών (85 αεροσκάφη, κόστους κατά προσέγγιση 4,5 δις ευρώ σε τιμές 1999), γεγονός που επέτρεψε την συμμετοχή στο πρόγραμμα ως Level 2 συνεργάτης. Αυτό σήμαινε πως η Ολλανδική Αεροπορία, αποκτούσε δικαίωμα στο σχεδιασμό και στην ανάπτυξη επιμέρους συστημάτων, δικαίωμα στην παραγωγή αλλά και στην τεχνική αξιολόγηση του αεροσκάφους.
Ταυτόχρονα, δημιουργήθηκε ένας ειδικός φορέας για την συνεργασία της αμυντικής βιομηχανίας στο πρόγραμμα του F-35, που είχε σκοπό τον συντονισμό των ενεργειών με τα αντίστοιχα ολλανδικά υπουργεία Ανάπτυξης και Άμυνας, προκειμένου οι επενδύσεις ως Level 2 εταίρος να έχουν μακροπρόθεσμα οφέλη για την οικονομία της χώρας.
Με την πρώτη παραγγελία για 37 αεροσκάφη να τοποθετείται το 2015 (μέχρι σήμερα έχουν παραγγελθεί συνολικά 58), ένα χρόνο μετά ξεκίνησαν οι εργασίες κατασκευής και αναβάθμισης υποδομών, καθώς αποτελεί μια εξαιρετικής σημασίας αλλά και αρκετά χρονοβόρα διαδικασία. Σημαντικό ρόλο στην επιτυχία του προγράμματος έπαιξε ο ορθός διαμοιρασμός των αντικειμένων μεταξύ της ομάδας διαχείρισης, με την κατανομή να αποτυπώνεται στη διαφάνεια 1.
Στην εξελικτική πορεία του προγράμματος, κατέστη δυνατό να αποτυπωθούν οι τομείς στου οποίους θα προέκυπτε μια σχετική εθνικοποίηση του αεροσκάφους, καθώς η σύμβαση δεν μπορούσε να παρέχει εξαρχής όλα τα απαιτούμενα ή όσα παρείχε δεν σήμαινε αυτομάτως πως ήταν τα πλέον κατάλληλα σύμφωνα με τα εθνικά πρότυπα, όπως για παράδειγμα ορισμένες διεπαφές (IT interfaces). Γι’ αυτούς τους λόγους, η Ολλανδική Αεροπορία σε συνεργασία με το υπουργείο Άμυνας, ξεκίνησαν μια σειρά από εθνικά προγράμματα, όπως αυτά αποτυπώνονται στη διαφάνεια 2.
Συνοψίζοντας, με δύο ενεργές Μοίρες αεροσκαφών σε πλήρη επιχειρησιακή διαθεσιμότητα και μια τρίτη στο εγγύς μέλλον, τα διδάγματα που προέκυψαν σε αυτά τα 27 χρόνια δραστηριότητας είναι:
- ανάγκη εξασφάλισης επαρκούς προσωπικού, ειδικά στο κομμάτι της ασφάλειας
- επιμονή στην εκπαιδευτική διαδικασία
- δέουσα προσοχή στα χρονοδιαγράμματα αναθεώρησης του σχεδιασμού των εγκαταστάσεων από το Διακλαδικό Γραφείο του Προγράμματος των F-35 (JPO) και την κατασκευάστρια εταιρεία Lοckheed Martin.
- έγκαιρη οργάνωση των εθνικών αναγκών.
Στη συνέχεια, ήταν σειρά για μια εκτενή αναφορά στον τομέα MRO (Maintenance, Repair, Operations), δηλαδή της υποστήριξης του αεροσκάφους, από τον εν αποστρατεία Aντισμήναρχο Donald Trouerbach, πρώην διευθυντή επιχειρηματικής ανάπτυξης – ειδικού MRO για τα F-35 και νυν διευθυντή επιχειρηματικής ανάπτυξης στον τομέα της αεροδιαστημικής, του ολλανδικού οργανισμού NIDV. Ο ίδιος ανέφερε πως η Ολλανδία ήδη από το 2016 είχε καταφέρει να αποτελεί περιφερειακό κέντρο συντήρησης κινητήρων του F-35, μαζί με τη Νορβηγία, την Αυστραλία, την Ιαπωνία και την Τουρκία (που εκδιώχθηκε από το πρόγραμμα τελικά). Στη συνέχεια το 2017 και το 2019 επελέγη για τη συντήρηση τμημάτων κατηγορίας tier 1 και tier 2 και επιπλέον από το 2017 φιλοξενεί τις βασικές υποδομές αποθήκευσης και διακίνησης ανταλλακτικών στην Ευρώπη.
Συνέπεια των συντονισμένων ενεργειών για την εξασφάλιση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου έργου από το πρόγραμμα, είναι σήμερα η Ολλανδία να έχει λάβει έγκριση από την αμερικανική κυβέρνηση ως κέντρο Light/medium MRO για τον εθνικό στόλο των F-35, να έχει μειώσει τον χρόνο ενεργοποίησης των Μοιρών στα 2,5 με 3 χρόνια από πέντε που είναι ο μέσος όρος, ενώ παράλληλα διατηρεί τρεις σταθερές υποδομές συντήρησης και μία κινητή, για ένα σύνολο 58 αεροσκαφών.
Ως βασικά συμπεράσματα, ανέφερε πως είναι εξαιρετικής σημασίας η συνεργασία με την κατασκευάστρια των μαχητικών, όπου αν και η εμπλοκή της σημαίνει αυξημένο κόστος, εντούτοις είναι αδιαπραγμάτευτη για την επιτυχημένη ενεργοποίηση και επιχειρησιακή αξιοποίηση των αεροσκαφών. Παράλληλα στον συνολικό κύκλο θα πρέπει να λαμβάνεται σοβαρά υπόψιν η εμπειρία που μεταφέρουν καθημερινά οι χειριστές. Επίσης, αναφορικά με τον φόρτο εργασίας που προκύπτει από τη συμμετοχή στο πρόγραμμα, υπάρχει μια ασάφεια ως προς την κατανομή και οι προβλέψεις επ΄ αυτού δεν είναι ιδιαίτερα αξιόπιστες, επομένως απαιτείται προσοχή.
H Φινλανδία πήρε και 3ο έργο για τα F-35 που παρήγγειλε – συναρμολόγηση των κινητήρων τους
Αναφορικά με την ολλανδική εμπειρία στον τομέα της εφοδιαστικής υποστήριξης, τοποθετήθηκε ο Jurgen Donders, γενικός διευθυντής επιχειρήσεων της One Logistics, μιας εταιρείας που αναλαμβάνει την αποθήκευση υλικών για την υποστήριξη των F-35 με ζώνη ευθύνης την Ευρώπη, Μέση Ανατολή και Αφρική. Αναφέρθηκε στο τι ακριβώς κάνει η εταιρεία καθώς και για διάφορα σενάρια που καλείται να συνδράμει τις αεροπορίες που επιχειρούν με το αεροσκάφος.
Στην αλυσίδα εφοδιασμού του F-35 συμπεριλαμβάνονται τρία εργοστάσια κατασκευής αεροσκαφών, 1.500 εταιρείες που παράγουν 300.000 κωδικούς ανταλλακτικών, κάτι που δικαιωματικά δίνει τον τίτλο του ”παγκόσμιου” προγράμματος.
Είναι λογικό πως όσο αυξάνεται η χρήση αλλά και οι πωλήσεις του αεροσκάφους, οι απαιτήσεις εφοδιαστικής υποστήριξης να μεγαλώνουν, επομένως και ο φόρτος εργασίας των περιφερειακών αποθηκών, δημιουργώντας έτσι νέες ανάγκες αλλά και ευκαιρίες ανάληψης επιπλέον έργου μέσω συνεργειών.
Ο κύκλος των παρουσιάσεων ολοκληρώθηκε με την τοποθέτηση του Rob Vaneveld, διευθύνοντος συμβούλου της Sun Test Systems, αναφορικά με την αξιοποίηση της ευκαιρίας συμμετοχής σε ένα τόσο σημαντικό αμυντικό πρόγραμμα. Η Sun Test κατασκευάζει εξαρχής εξοπλισμό υποστήριξης εδάφους για διάφορα μαχητικά, από την εποχή της προμήθειας F-104 Starfighter, οπότε αποφάσισε να δραστηριοποιηθεί σε αυτό τον τομέα και για το F-35, αναπτύσσοντας το MFGSE (Multifunctional Ground Support Equipment).
Πρόκειται για ένα τρέιλερ υποστήριξης σπονδυλωτής δομής, υβριδικής λειτουργίας, που ανάλογα τη διαμόρφωση, δύναται να παρέχει ενέργεια, ψύξη, αέρα και υποστήριξη των υδραυλικών του αεροσκάφους. Βασικό του πλεονέκτημα πως αντικαθιστά τρία διαφορετικά τρέιλερ, που μέχρι σήμερα αξιοποιούνται από χρήστες του F-35 για τον ίδιο σκοπό. Το σύστημα βρίσκεται σε υπηρεσία με την Ολλανδική Αεροπορία από το 2021, ενώ έχει ήδη υπογραφεί συμβόλαιο με τον JPO από το Μάιο του 2023.
Σύντομες παρουσιάσεις εταιρειών
Σημαντικό σημείο της ημερίδας ήταν η αφιέρωση συγκεκριμένου χρόνου για B2B (Business to Business) και B2G (Business to Government) συναντήσεις, κάτι που συνάδει με την εξαρχής διακηρυγμένη φιλοσοφία των Ολλανδών περί συνεργασίας, όπως άλλωστε μας είχε δηλώσει επανειλημμένα και στην συνέντευξη ο κ. Huis in ‘t Veld που μας παραχώρησε τον Ιούνιο που μας πέρασε. Ως εκ τούτου, στην ημερίδα παρευρίσκονταν εκπρόσωποι ελληνικών και ολλανδικών αμυντικών εταιρειών και οργανισμών, κάνοντας μια σύντομη παρουσίαση των δυνατοτήτων τους, κάτι που σίγουρα βοηθά στην γνωριμία μεταξύ τους και στην πιθανή δημιουργία συνεργειών.
Έτσι, από ολλανδικής πλευράς είχαμε τις εταιρείες Contour Advanced Systems, ILIAS Solutions, Vonk B.V., Wissekerke Techniek, το Ολλανδικό Αεροδιαστημικό Κέντρο – NLR και από ελληνικής τις ALTHOM Greece, APELLA S.A., ΕΑΒ, HED Engineering, Intracom Defense, INASCO, ISD S.A., Prisma Electronics και Whitesteps Technologies.
Καταλήγοντας, η σημαντική εμπειρία που έχει αποκτήσει συνολικά η Ολλανδία ως χώρα από την ενασχόλησή της με το πρόγραμμα JSF εδώ και 27 χρόνια, μπορεί να αποτελέσει για ένα νέο χρήστη όπως η Ελλάδα, ένα πολύτιμο βοήθημα, ικανοποιώντας δύο βασικές ανάγκες: την ομαλή ένταξη των μαχητικών στο οπλοστάσιο της Π.Α. και την εμπλοκή των εγχώριων αμυντικών εταιρειών σε πλήθος προγραμμάτων μέσω συνεργειών, με στόχο την παραγωγή εγχώριας προστιθέμενης αξίας.
