Στον κολοφώνα της δημοτικότητάς του, έχοντας πλέον στα χέρια του όλα τα κλειδιά της εξουσίας, έπειτα από τις εκλογές στις οποίες κατήγαγε θρίαμβο τον Φεβρουάριο, ο Ναγίμπ Μπουκέλε, 42 ετών, ορκίζεται αργότερα σήμερα και ξεκινά τη δεύτερη θητεία του στο αξίωμα του προέδρου του Ελ Σαλβαδόρ.
Ο άλλοτε διαφημιστής, 42 ετών, εξαιρετικά δημοφιλής χάρη στον ανελέητο «πόλεμο» που διεξάγει εναντίον των μάρας, των συμμοριών που κατατρομοκρατούσαν τους πολίτες της μικρής χώρας της κεντρικής Αμερικής, θα ορκιστεί στις 08:00 (τοπική ώρα· 17:00 ώρα Ελλάδας) στο Εθνικό Παλάτι, στο ιστορικό κέντρο του Σαλ Σαλβαδόρ.
Μεταξύ των ξένων ηγετών που θα είναι παρόντες ξεχωρίζει ο πρόεδρος της Αργεντινής Χαβιέρ Μιλέι, με τον οποίο μοιράζεται τη συντηρητική ιδεολογία και τη συμπάθεια προς τον πρώην πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ. Αυτός ο τελευταίος έστειλε έναν από τους γιους του, τον Ντόναλντ Τραμπ τον νεότερο, να παραστεί στην τελετή. Έφθασε στη χώρα το βράδυ της Παρασκευής.
Οι αρχηγοί κρατών που θα βρίσκονται στο φόντο δεν θα είναι και τόσοι πολλοί. Ανάμεσά τους θα βρίσκονται οι πρόεδροι του Ισημερινού, της Ονδούρας, της Παραγουάης και της Κόστα Ρίκα. Παρών θα είναι επίσης ο βασιλιάς Φίλιππος της Ισπανίας.
Ο Ναγίμπ Μπουκέλε έχει χαρακτηρίσει ο ίδιος τον εαυτό του «κουλ δικτάτορα», προσπαθώντας να αφοπλίσει με τον σαρκασμό αυτό όσους τους προσάπτουν αυταρχική παρέκκλιση και ότι παρέμεινε στον θώκο χάρη στην πολύ αμφιλεγόμενη ερμηνεία, από δικαστικούς που διόρισε η παράταξή του, της νομοθεσίας ώστε να μπορέσει να διεκδικήσει την επανεκλογή του παρά το ότι αυτό απαγορευόταν δυνάμει του Συντάγματος.
«Αυτό που επέδειξε είναι πως ο νόμος δεν έχει καμιά σημασία και μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, όπως θέλει», συνοψίζει μιλώντας στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Κάρλος Κάρκας, που χαρακτηρίζει «πανίσχυρο» τον αρχηγό του κράτους.
Ο κ. Μπουκέλε αρέσκεται να επαναλαμβάνει τις κυβερνητικές στατιστικές για τον δείκτη των ανθρωποκτονιών, που μειώθηκε στις 2,4 ανά 100.000 κατοίκους το 2023, από τις 87/100.000 το 2019, όταν αναλάμβανε την εξουσία. Ήταν τότε από τους υψηλότερους στην υφήλιο, πλην εμπολέμων ζωνών. Καυχιέται πως έκανε το Σαλβαδόρ «την πιο ασφαλή χώρα στον κόσμο».
Όμως το τέλος των εγκλημάτων και των εκβιάσεων των μάρας, των συμμοριών Μπάριο 18 και Μάρα Σαλβατρούτσα, είχε τίμημα την επιβολή κατάστασης εκτάκτου ανάγκης, που παραμένει σε ισχύ αδιάλειπτα από τον Μάρτιο του 2022, και κάπου 80.300 συλλήψεις φερόμενων ως μελών συμμοριών, που οδηγήθηκαν πίσω από τα σίδερα χωρίς δικαστικά εντάλματα.
Οργανώσεις όπως το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Human Rights Watch, HRW) και η Διεθνής Αμνηστία καταγγέλλουν πολλές περιπτώσεις απάνθρωπης μεταχείρισης, βασανιστηρίων, καθώς και πολλών θανάτων στις φυλακές, όπως και το γεγονός ότι στερήθηκαν την ελευθερία τους χιλιάδες εξακριβωμένα αθώοι.
Χρέος και φτώχεια
Μετά τη βία των συμμοριών, ο κ. Μπουκέλε καλείται τώρα να αντιμετωπίσει το πρόβλημα του δημοσίου χρέους, που αυξήθηκε από τα 19,8 δισεκ. δολάρια σε περίπου 30 δισεκ., ή περίπου το 84% του ΑΕΠ, καθώς και τη φτώχεια, που από το 22,8% το 2019 έφθασε να μαστίζει το 27,2% των πολιτών το 2023, σύμφωνα με επίσημα δεδομένα.
Το χρέος αυξήθηκε εξαιτίας των δαπανών για δημόσιες υποδομές, στο πλαίσιο του αγώνα κατά των συμμοριών και για την αντιμετώπιση της πανδημίας του νέου κορονοϊού.
Η αποκατάσταση της ασφάλειας πάντως προσέλκυσε άμεσες ξένες επενδύσεις. Ανήλθαν το 2023 σε 759 εκατ. δολάρια, από τα 171 εκατ. το 2022, σύμφωνα με κυβερνητικούς αριθμούς.
Όμως οι επενδύσεις σε φαραωνικά έργα, ακίνητα και στον τουρισμού δεν βελτιώνουν, τουλάχιστον ως τώρα, την κατάσταση για όσους έχουν ανάγκη να βελτιωθεί το βιοτικό τους επίπεδο.
«Όσοι τον ψηφίσαμε περιμένουμε ο Μπουκέλε να βελτιώσει τις ζωές μας, διότι η οικονομική κατάσταση που ζούμε είναι πολύ δύσκολη», συνοψίζει η Μπλάνκα Ράμος, πλανόδια πωλήτρια φρούτων, 61 ετών.
Το κόστος του καλαθιού βασικών ειδών διατροφής αυξήθηκε κατά περίπου 30% τα τελευταία τρία χρόνια. «Ο μισθός μου δεν φτάνει», αναστενάζει η Φλορ Μπερτράν, μητέρα 36 ετών, αναζητώντας ευκαιρίες σε πάγκους αγοράς της πρωτεύουσας.
Για τον Ραφαέλ Λέμους, ανεξάρτητο οικονομικό αναλυτή, «πρέπει να αυξηθούν οι μισθοί», αλλά τα περιθώρια ελιγμών είναι ασφυκτικά στενά.
Στο Ελ Σαλβαδόρ καταγράφτηκε ανάπτυξη 3,5% του ΑΕΠ το 2023, έναντι 2,8% το 2022, κάτι που η κυβέρνηση Μπουκέλε αποδίδει στη μείωση των βίαιων εγκλημάτων.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) προβλέπει ανάπτυξη με ρυθμό 3% το 2024. Βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις για την ενδεχόμενη σύναψη δανειακής σύμβασης ύψους 1,3 δισεκ. δολαρίων.
Με το κοινοβούλιο να ελέγχεται απόλυτα από το κόμμα του, τις Νέες Ιδέες (καταλαμβάνει τις 54 από τις 60 έδρες) ο κ. Μπουκέλε έχει ελεύθερα τα χέρια για να προχωρήσει σε αναθεώρηση του Συντάγματος κατά βούληση — αναθεωρήθηκε ήδη τον Απρίλιο από την εθνική αντιπροσωπεία άρθρο του θεμελιώδους νόμου ώστε να επιταχυνθούν οι διαδικασίες περαιτέρω αναθεωρήσεων.
Τα μέλη του κοινοβουλίου έχουν πλέον «ανοίξει την πόρτα σε οποιαδήποτε αναθεώρηση του Συντάγματος», τονίζει ο αναλυτής Εουχένιο Τσίκας, ο οποίος δεν κρύβει ότι υποπτεύεται πως ο πρόεδρος Μπουκέλε έχει σκοπό να εγκαθιδρύσει «δικτατορικό καθεστώς», να παραμείνει στην εξουσία επ’ αόριστον.
Πολύ περισσότερο καθώς, σύμφωνα με τον Όσκαρ Πικάρδο, διευθυντή έρευνας στο πανεπιστήμιο Φρανσίσκο Γαβίδια, «εγκαθίσταται στη χώρα φαινόμενο προσωπολατρίας» του νεαρού αρχηγού του κράτους.
