Του Βασίλη Παπακώστα. Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην ΠΤΗΣΗ νο 12, Μαρτίου 2021.
Σε παλαιότερες αναλύσεις μας έχουμε επισημάνει τη σημερινή αδυναμία του Ελληνικού Στρατού και κυρίως της ΑΣΔΕΝ και των συστημάτων 9K33 «ΟSA»/SA-8B «Gecko» να αντιμετωπίσουν με αποτελεσματικότητα τις απειλές νέου τύπου, όπως είναι τα ΜΕΑΜ και τα καμικάζι UAV (βλέπε «Πτήση» 8, ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2021 «Τουρκικά Μη Επανδρωμένα Αεροχήματα Μάχης, Μύθοι και ανησυχητικές αλήθειες») τα αεροεκτοξευόμενα βλήματα/όπλα αέρος-εδάφους και οι κατευθυνόμενες και μη ρουκέτες και πύραυλοι εδάφους-εδάφους που θα βληθούν από την απέναντι πλευρά του Αιγαίου. Στο πλαίσιο αυτό, οι Ένοπλες Δυνάμεις φαίνεται ότι αναζητούν πλέον επειγόντως λύσεις για την αποτελεσματική καταστολή της κλιμακούμενης απειλής, οι οποίες να περιλαμβάνουν τόσο παθητικά όσο και ενεργητικά μέσα. Η αμυντική βιομηχανία και οι Ένοπλες Δυνάμεις του Ισραήλ πρωτοπορούν στις λύσεις που αφορούν την εξουδετέρωση μη συμβατικών απειλών, καθώς τις αντιμετωπίζουν εδώ και αρκετά χρόνια. Έτσι, εξετάζονται λύσεις όπως τα ισραηλινά συστήματα Iron Dome και David’s Sling.
Το σύστημα Iron Dome
Η ανάπτυξη τέτοιων συστημάτων ήταν αποτέλεσμα της επείγουσας ανάγκης για την αντιμετώπιση των επιθέσεων ρουκετών και άλλου τύπου μη κατευθυνόμενων όπλων από τη Χαμάς και τη Χεζμπολάχ με στόχο κυρίως τις μεθοριακές αστικές περιοχές του Ισραήλ, που έλαβαν μεγάλες διαστάσεις στη δεκαετία του 2000. Τα όπλα αυτά λόγω της μικρής διατομής ραντάρ (RCS, Radar Cross Section), της εκτέλεσης βαλλιστικής τροχιάς και της υψηλής τους ταχύτητας, που έδιναν μικρή (ή και καθόλου) έγκαιρη προειδοποίηση και χρόνο αντίδρασης, δεν ήταν εύκολοι αντίπαλοι για τα «συμβατικά» αντιαεροπορικά συστήματα του Ισραήλ όπως οι Improved HAWK και Patriot. Επιπλέον, είναι μάλλον κυνικά παράδοξο να χρησιμοποιούνται βλήματα αξίας εκατοντάδων χιλιάδων ή και εκατομμυρίων δολαρίων για να αναχαιτιστούν απειλές με όπλα, η αξία των οποίων είναι της τάξης μερικών ή κάποιων δεκάδων χιλιάδων δολαρίων.
Το Iron Dome είναι κυρίως σύστημα C-RAM (Counter Rocket Artillery Mortar) για την αναχαίτηση και καταστροφή όλμων και βλημάτων πυροβολικού διαμετρήματος έως 155 mm, ενώ μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί εναντίον κατευθυνόμενων πυρομαχικών (PGM), βομβών (JDAM κ.ά.) αλλά και οπλισμένων τακτικών ΜΕΑ (Μη Επανδρωμένων Αεροχημάτων) ή καμικάζι UAV. Ο κύριος ρόλος του δεν είναι η αντιμετώπιση στόχων ABT (Air Breathing Target), όπως αεροσκάφη, αλλά δευτερευόντως μπορεί να χρησιμοποιηθεί και κατά αυτών των απειλών, με κάθε συστοιχία να παρέχει κάλυψη 150 km2. Θα πρέπει όμως να σημειώσουμε ότι στο Ισραήλ το Iron Dome λειτουργεί στο πλαίσιο ενός ευρύτερου δικτύου επίγειας αεράμυνας που περιλαμβάνει επίσης τα συστήματα μέσης και μεγάλης εμβέλειας David’s Sling, Patriot και Arrow 2/3 καθώς και SHORADS, όπως τα SPYDER-SR/ER και SPYDER-MR/LR.
Η ανάπτυξή του χρηματοδοτήθηκε από κοινού από το Ισραήλ και τις ΗΠΑ, οι οποίες δαπάνησαν ποσό $1,6 δις, ενώ το σύστημα κηρύχθηκε επιχειρησιακό το 2011. Έκτοτε έχει πραγματοποιήσει περισσότερες από 2.000 αναχαιτίσεις με ποσοστό επιτυχίας… άνω του 90%! Στο παραπάνω πλαίσιο, ο Αμερικανικός Στρατός προχώρησε τον Ιανουάριο του 2019 στη σύναψη σύμβασης ύψους $373 εκατ. για την απόκτηση δύο συστοιχιών Iron Dome που αποτελούνται από δύο ραντάρ, δύο σταθμούς BMC και δώδεκα «πολλαπλούς» εκτοξευτές (βλέπε παρακάτω).
Η πρώτη συστοιχία παραδόθηκε τον Νοέμβριο του 2020 στο Fort Bliss και η δεύτερη τον Φεβρουάριο του 2021. Η απόκτηση των δύο συστοιχιών προκρίθηκε ως ενδιάμεση λύση στο εν εξελίξει πρόγραμμα SHORADS του US Army. Επιπλέον, για το ισραηλινό σύστημα έχουν επιδείξει ενδιαφέρον η Ινδία, το Αζερμπαϊτζάν και η Ρουμανία (με συμπαραγωγή), αλλά δεν έχει γίνει γνωστό εάν το Iron Dome εντάχθηκε ποτέ στο οπλοστάσιο αυτών ή άλλων χωρών. Στην περίπτωση της Ινδίας εκτιμάται ότι η πώληση ίσως παρεμποδίστηκε από τις ΗΠΑ, που προφανώς έχει άμεσο λόγο στη διάθεση του συστήματος σε τρίτες χώρες.
Ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον έχει εκδηλωθεί για το εξαιρετικό ραντάρ πολλαπλών λειτουργιών MMR (Multi Mission Radar) ELM-2084, το οποίο αναφέρεται ότι έχει εξαχθεί στην Τσεχία, τον Καναδά, τη Φιλανδία, τη Σιγκαπούρη και την Ινδία, ενώ (μεμονωμένα από τα πυραυλικά συστήματα που εξυπηρετεί) έχει εκδηλωθεί ενδιαφέρον από τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις (ΕΕΔ) ως ραντάρ επιτήρησης/έγκαιρης προειδοποίησης για την υπάρχουσα αντιαεροπορική άμυνα. Το ενδιαφέρον προφανώς αφορά τη συμπλήρωση του δικτύου του ΣΑΕ (Συστήματος Αεροπορικού Ελέγχου) στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, που σήμερα αποτελείται από ΜΣΕΠ που διαθέτουν κάποια σύγχρονα 3D ραντάρ αλλά και αρκετούς Σταθμούς Αναφοράς με παλαιότερα 2D ραντάρ MBDR-90. Καθώς οι εναέριες απειλές έχουν «εμπλουτιστεί» με νέα δεδομένα (SRBM, UCAV), το ELM-2084 είναι μια εξαιρετική λύση με δυνατότητα πολλαπλών ρόλων, όπως ο εντοπισμός οπλικών συστημάτων που δεν παρέχεται από άλλα ραντάρ.
To Iron Dome αποτελείται από τον σταθμό BMC (Battle Management and weapon Control), τo ραντάρ έρευνας και ιχνηλάτησης ELM-2084 MMR και τρεις έως οκτώ 20πλούς εκτοξευτές για βλήματα Tamir. Σε επίπεδο συστοιχίας περιλαμβάνεται η γεννήτρια παροχής ισχύος και ο σταθμός επικοινωνιών/ζεύξης.
Το Tamir είναι ένα βλήμα μικρού κόστους (κάτω των $100.000), μήκους 3 m, διαμέτρου 0,16 m και βάρους 90 kg, το οποίο εκτοξεύεται με υψηλή γωνία ανύψωσης (αλλά όχι κατακόρυφα). Η καταστροφή τής επερχόμενης απειλής γίνεται με χρήση μικρής γόμωσης εκτόνωσης θραυσμάτων με πυροσωλήνα προσέγγισης και ηλεκτροοπτικό (E/O) ερευνητή για την τερματική φάση. Στο Διαδίκτυο διακινείται ο ισχυρισμός ότι το βλήμα διαθέτει ερευνητή RF, αλλά σύμφωνα με τον ιστότοπο της Raytheon που κατασκευάζει τμήματα του βλήματος, ο αισθητήρας είναι Ε/Ο.
Το βλήμα αντιμετωπίζει στόχους που έχουν εκτοξευτεί εντός εμβέλειας 70 km, η οποία όμως δεν πρέπει να συγχέεται με το δραστικό βεληνεκές του Tamir, το οποίο δεν είναι γνωστό. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη τον χαρακτηρισμό τού Iron Dome από την κατασκευάστρια εταιρεία ως VSHORADS, η εμβέλεια του Tamir εκτιμάται ως πολύ περιορισμένη και πιθανώς βραχύτερη των 10 km. Κάποιες όμως εκτιμήσεις, και πάλι στο Διαδίκτυο, αναφέρουν ως «φάκελο» εμβέλειας τα 2-40 km, αλλά αυτό δεν συνάδει με τα λοιπά στοιχεία και τις διαστάσεις/βάρος του βλήματος και είναι πιο ρεαλιστική η (μη επιβεβαιωμένη) πληροφόρηση για μέγιστη εμβέλεια που φθάνει 7 km.
Το ELM-2084 είναι ένα σύγχρονο 3D ραντάρ AESA που λειτουργεί στη ζώνη συχνοτήτων «S» (2-4 GHz). Χρησιμοποιείται τόσο για εντοπισμό όπλων-WL (Weapon Location) όσο και για αεράμυνα-AD (Air Defence) και δύναται να εντοπίσει στόχους όλων των ειδών, συμπεριλαμβανομένων όλμων, ρουκετών, βλημάτων πυροβολικού και αεροεκτοξευόμενων PGM, ενώ διαθέτει προηγμένα χαρακτηριστικά ECCM. Επιπλέον, μπορεί να λειτουργήσει ως ραντάρ ελέγχου πυρός για άλλα συστήματα αεράμυνας. Παρέχει τη δυνατότητα υπολογισμού του σημείου πρόσκρουσης των εχθρικών βλημάτων και δεδομένα βολής στα φίλια πυρά. Προσφέρει κάλυψη τομέα 120 μοιρών για WL και AD ή 360 μόνο για AD μέσω περιστροφής της κεραίας με ρυθμό 30 σ.α.λ.
Με την κεραία σε ανύψωση 50 μοιρών η κάλυψη του χώρου καθ’ ύψος φτάνει έως και τα 100.000 πόδια και μπορεί να διαχειριστεί 1.200 ίχνη για αποστολές AD ή 200 στόχους ανά λεπτό για αποστολές WL με ακρίβεια 0,25%. Το σύστημα είναι αερομεταφερόμενο από αεροπλάνο της κατηγορίας C-130 και ο χειρισμός του μπορεί να γίνει από απόσταση. Αναφέρεται ότι η μέγιστη εμβέλεια του ραντάρ φθάνει τα 460 km για εντοπισμό εναέριων στόχων και 100 km για εντοπισμό όπλων επίγειας προέλευσης.
Το ραντάρ υπολογίζει την τροχιά της απειλής και ενημερώνει τον σταθμό BMC, ο οποίος μέσω αλγορίθμων εκτιμά τις απειλούμενες περιοχές υπό την προστασία του Iron Dome και το σημείο πρόσκρουσης, και δίνει εντολή για εκτόξευση βλήματος, το οποίο λαμβάνει τις αρχικές οδηγίες μέσω ανοδικής ζεύξης και ακολούθως ενεργοποιείται ο ερευνητής του. [Με βάση το γεγονός ότι το Iron Dome αναπτύχθηκε αρχικά για την προστασία διάσπαρτων αστικών περιοχών μέσα στον «θόλο κάλυψης» που παρέχει, η ενεργοποίηση των πυραύλων γίνεται μόνο όταν υπάρχει απειλή σε αυτές και όχι για κάθε επερχόμενο βλήμα στη ζώνη προστασίας. Η πρόβλεψη αυτή είναι τόσο μέτρο εξοικονόμησης «πυρομαχικών» όσο και αποφυγής κορεσμού των δυνατοτήτων του.]
Ο σταθμός BMC της mPrest είναι υποδομή C4I και εκτελεί τις λειτουργίες παροχής επίγνωσης της εναέριας τακτικής κατάστασης, της ταξινόμησης των στόχων, του προγραμματισμού αντίδρασης, των διαδικασιών αναχαίτισης και τέλος της εκτόξευσης βλημάτων. Περιλαμβάνει πέντε θέσεις εργασίας για τον Υπεύθυνο Τακτικής Κατάστασης, δύο Υπεύθυνους Αναχαιτίσεων, τον Διοικητή και τον Υπεύθυνο Συστημάτων. H εταιρεία Rafael έχει αναπτύξει μια αυτοκινούμενη έκδοση, το I-Dome, όπου όλα τα συγκροτήματα του συστήματος (εκτοξευτής, BMC και ραντάρ) περιλαμβάνονται σε ένα όχημα 6×6, αλλά χρησιμοποιείται ένα συμπαγές και υποδεέστερο σε επιδόσεις ραντάρ, το ELM-2138M, και δεκαπλός εκτοξευτής. Το σύστημα μπορεί να λειτουργήσει αυτόνομα ή συμπληρωματικά με το SHORADS SPYDER.
Το ELM-2138M Green Rock είναι ένα σύγχρονο AESA ραντάρ που χρησιμοποιεί T/R modules από στοιχεία Νιτριδίου του Γαλλίου (GaN) και προσφέρεται σε τρεις βαθμιδωτές εκδόσεις μεγεθών κεραίας των 70×30 cm, 70×50 cm και 70×70 cm, που παρέχουν διαφορετικές επιδόσεις. Στην πρώτη περίπτωση η εμβέλεια για στόχο UAV φθάνει τα 15-25 km, για βλήμα όλμου τα 5 km και για μαχητικό αεροσκάφος τα 20 km. Οι αντίστοιχες τιμές για την ενδιάμεση έκδοση είναι 25-40 km, 10 km και 40-60 km, ενώ για την «πλήρη» έκδοση φτάνουν τα 40-60 km, 15 km και 60-100 km. Παρέχει ολοσφαιρική κάλυψη 360 μοιρών (4 τομείς των 90 μοιρών) σε αζιμούθιο, 60-75 μοίρες σε ανύψωση για αεροδυναμικούς στόχους και 90 μοίρες για στόχους C-RAM με δυνατότητα TWS (Track-While-Scan) για 100 στόχους και υπολογισμό του σημείου εκτόξευσης POO (Point Of Origin) για την υποβοήθηση ανταποδοτικού πυρός και του σημείου πρόσκρουσης POI (Point Of Impact) του εχθρικού βλήματος. Σημειώνεται ότι η διασύνδεση του ραντάρ με ανώτερα κέντρα C2 γίνεται μέσω πρωτοκόλλου ASTERIX.
Η εταιρεία έχει αναπτύξει μια ναυτική έκδοση «Άμυνας Σημείου», το C-Dome, που κηρύχθηκε επιχειρησιακή τον Νοέμβριο του 2017. Στη συγκεκριμένη υλοποίηση το σύστημα χρησιμοποιεί το ραντάρ έρευνας του πλοίου, δεν απαιτεί ξεχωριστό ραντάρ ελέγχου πυρός και ολοκληρώνεται στο CMS όπου εγκαθίσταται κονσόλα CMCD (Combat Management C-Dome) με δυνατότητα αυτόματης και ημι-αυτόματης λειτουργίας. Το C-Dome χρησιμοποιεί 10πλό εκτοξευτή κατακόρυφης εκτόξευσης-VLU (Vertical Launch Unit) και παρέχει κάλυψη 360 μοιρών. Προορίζεται για OPV και μικρές κορβέτες, ενώ έχει επισημανθεί η χρήση του στην κλάση Sa’ar 6.
Tο σύστημα David’s Sling
Το DSWS (David’s Sling Weapon System) αναπτύχθηκε για να καλύψει τις απαιτήσεις αντιμετώπισης απειλών που προαναφέρθηκαν σε μέση και μεγάλη εμβέλεια με ένα σύστημα που θα χρησιμοποιεί βλήματα σχετικά χαμηλού κόστους. Εξελίχθηκε για να αντικαταστήσει τα συστήματα Ι-HAWK MIM-23 και μελλοντικά και τα Patriot σε ισραηλινή υπηρεσία, ενώ δόθηκε έμφαση στην αντιμετώπιση Βαλλιστικών Βλημάτων Μικρού Βεληνεκούς-SRBM (Short Range Ballistic Missile), που αποτελούν το 92% της παγκόσμιας απειλής από TBM (Tactical Ballistic Missiles). Το DSWS αναχαιτίζει τα επερχόμενα βλήματα στην τερματική φάση, ενώ το Iron Dome επιχειρεί το ίδιο στο υψηλότερο σημείο της τροχιάς τους (σε διαφορετικές φυσικά εμβέλειες).
Η ανάπτυξη του συστήματος ξεκίνησε το 2006 με την ανάθεση σχετικού συμβολαίου στη Rafael, ενώ την επόμενη χρονιά ξεκίνησε η ανάπτυξη του βλήματος Stunner, με το πρώτο σύστημα να παραδίδεται τον Μάρτιο του 2016 και να επιτυγχάνει αρχική επιχειρησιακή διαθεσιμότητα (IOC) τον Απρίλιο του 2017. To DSWS έδρασε επιχειρησιακά για πρώτη φορά τον Ιούλιο του 2018 εναντίον δύο SRBM 9K79 Tochka.
Το πρόγραμμα έχει λάβει χρηματοδότηση από τις ΗΠΑ ύψους $1,9 δις από τoν αμερικανικό προϋπολογισμό του οικονομικού έτους 2006 και η Raytheon, η οποία ανέλαβε μέρος στην ανάπτυξη από κοινού με τη Rafael, υπέγραψε το πρώτο συμβόλαιο ύψους $100 εκατ. τον Νοέμβριο του 2012.
Το ραντάρ του συστήματος είναι το ίδιο με το Iron Dome, αυξάνοντας κατακόρυφα την ομοιοτυπία και την επιχειρησιακή ευελιξία του, αλλά χρησιμοποιείται ο πύραυλος δύο σταδίων Stunner. Πρόκειται για ένα εξαιρετικά προηγμένο βλήμα με «εξεζητημένο» σύστημα πρόωσης και πολλαπλή υποδομή ερευνητών/αισθητήρων. Πιο συγκεκριμένα, το Stunner διέπεται από τη φιλοσοφία HTK (Hit To Kill) και διαθέτει μια μικρή γόμωση εκτόνωσης θραυσμάτων 408 g, με πυροσωλήνα προσέγγισης και πρόσκρουσης.
To βλήμα έχει λεπτό σώμα με επιταχυντή (booster) σημαντικά μεγαλύτερης διαμέτρου, ενώ το εμπρόσθιο τμήμα καταλήγει σε μη συμμετρικό ρύγχος που έχει σχήμα «δελφινιού», κάτι που υπαγορεύτηκε από την απαίτηση να υπάρχει ταυτόχρονη «θέα» του διπλού αισθητήρα/ερευνητή σε συνδυασμό με την απαίτηση εκτέλεσης ελιγμών στην τερματική φάση. Δυστυχώς οι πληροφορίες γενικότερα για το βλήμα, περιλαμβανομένων και των διαστάσεων, είναι ελάχιστες. Από συγκρίσεις διαθέσιμου φωτογραφικού υλικού εμφανίζεται ελαφρώς μικρότερο από το Derby MR και ελαφρώς μεγαλύτερο από το Python MR. Συνεπώς, το μήκος του χωρίς τον επιταχυντή (booster) κυμαίνεται μεταξύ των 3,62 m του πρώτου (χωρίς booster) και 3,10 m του δεύτερου (επίσης χωρίς booster). Τα ανωτέρω συνάδουν με (μη επιβεβαιωμένες) πληροφορίες για ολικό μήκος βλήματος (περιλαμβανομένου του επιταχυντή) περίπου 4,60 m, κατά αναλογία με τις διαστάσεις του ASTER-30 (μήκος 4,90 m).
Το κυρίως σώμα περιλαμβάνει δύο σετ από τέσσερα κινούμενα πτερύγια στο οπίσθιο τμήμα τού κυρίως βλήματος και ένα σετ στο εμπρόσθιο, καθώς και ένα σετ σταθερών πτερυγίων σταθεροποίησης στο οπίσθιο τμήμα του booster. Το υποσύστημα πρόωσης προσδίδει, σύμφωνα με εκτιμήσεις, μέγιστη ταχύτητα 5+ Mach και περιλαμβάνει κινητήρα αρχικής ώθησης μικρής διάρκειας καύσης της ATK Alliant, ο οποίος απορρίπτεται, και το όχημα KV (Kinetic Vehicle) που χρησιμοποιεί πολυπαλμικό κινητήρα στερεών καυσίμων (Multi pulse rocket motor). Ο κινητήρας αυτός μπορεί να ολοκληρώσει την καύση του ανά τμήματα (segments) ή, όπως είναι γνωστή η λειτουργία αυτή, σε παλμούς (pulses), και έτσι υπερβαίνει την αδυναμία των κλασικών κινητήρων στερεού καυσίμου που δεν έχουν τη δυνατότητα διακοπής λειτουργίας και επανεκκίνησης. Πιστεύεται ότι το Stunner χρησιμοποιεί κινητήρα τριών τμημάτων, εκ των οποίων τα δύο πρώτα αναλώνονται στην ενδιάμεση πορεία προς τον στόχο και το τρίτο στην εμπλοκή, προσδίδοντας έτσι στο βλήμα υψηλή ταχύτητα και ενέργεια στη συγκεκριμένη τελική φάση. Οι εντολές ενεργοποίησης δίδονται μέσω αλγορίθμων ανάλογα με την πορεία προς την αναχαίτιση, αλλά μπορεί να είναι και προκαθορισμένες.
Χάρη στο διπλό σύστημα πρόωσης και τον κινητήρα πολλαπλών παλμών ο πύραυλος μπορεί να αναχαιτίζει στόχους που έχουν βληθεί σε αποστάσεις από 40 km έως 300 km και κινούνται με ταχύτητα έως 7,5 Μach. Η μέγιστη εμβέλεια του βλήματος εκτιμάται ότι φθάνει τα 160+ km, σύμφωνα με δηλώσεις στελέχους της Rafael στο Paris Air Show το 2013 και το μέγιστο ύψος εμπλοκής φτάνει τα 15 km (50.000 πόδια). H βολή του γίνεται κατακόρυφα από 12πλό εκτοξευτή και στη συνέχεια ακολουθεί πορεία που καθορίζεται από τον σταθμό BMC, ο οποίος υπολογίζει το βέλτιστο ίχνος πτήσης προς τον στόχο και το σημείο αναχαίτισης, ενημερώνοντας το βλήμα μέσω αμφίδρομης ζεύξης δεδομένων.
Για τους υπολογισμούς αυτούς ο BMC λαμβάνει δεδομένα τόσο από τους αισθητήρες του Stunner όσο και από το ραντάρ. Η τερματική εμπλοκή υποστηρίζεται από έναν εξαιρετικά προηγμένο συνδυασμό που περιλαμβάνει διπλό αισθητήρα με ηλεκτροοπτικό υποσύστημα CCD/IIR FPA (Focal Plane Array, Διάταξης Εστιακού Επιπέδου) και ενεργό ερευνητή ραντάρ AESΑ 3D χιλιοστομετρικού μήκους κύματος. Ο συνδυασμός εξασφαλίζει εξαιρετικά υψηλή ακρίβεια προσβολής, ενώ το Stunner παραμένει απρόσβλητο από ενδεχόμενες απόπειρες παρεμβολής. Ο ερευνητής ραντάρ τεχνολογίας AESA εξασφαλίζει υψηλή τερματική ακρίβεια και ο Ε/Ο αισθητήρας παρέχει τη δυνατότητα διάκρισης του στόχου από πιθανά συντρίμμια (απορριφθέντες ορόφους του επερχόμενου πυραύλου) ή «δολώματα» (decoys). Ο BMC μπορεί να διαχειρίζεται έως 16 βλήματα στον αέρα, ενώ, σύμφωνα με την εταιρεία, οι απαιτήσεις καθοδήγησης από τον σταθμό εδάφους είναι περιορισμένες. Παρέχεται η δυνατότητα αυτόματου ή χειροκίνητης επαναστοχοποίησης (Re-Targeting) σε πραγματικό χρόνο.
Στις προθέσεις της Rafael ήταν επίσης η ανάπτυξη ενός βλήματος αέρος-αέρος MRAAM (Medium Range Air-το-Air Missile) που θα βασιζόταν στο Stunner χωρίς τον booster (αφού η κίνηση του αεροσκάφους-φορέα τον κάνει περιττό), με την ονομασία Python 6, αλλά στην πορεία το εγχείρημα εγκαταλείφθηκε. Μια ενδιαφέρουσα διάσταση του συστήματος είναι η προώθησή του από κοινού με τη Raytheon για την κάλυψη των αναγκών αντιαεροπορικής άμυνας της Πολωνίας (Program Narew).
Σε αυτό το πλαίσιο, τo SkyCeptor είναι η έκδοση που προωθεί η Raytheon χωρίς την ύπαρξη booster για ένα σύστημα SHORADS που θα αντικαταστήσει τα OSA με επιχειρησιακή απαίτηση για εμβέλεια 25-40 km. Η αμερικανική εταιρεία όμως προωθεί στην Πολωνία και το SkyCeptor με τον booster στο πλαίσιο του προγράμματος Wisla Phase II. Να υπενθυμίσουμε ότι η Βαρσοβία, με το Wisla Phase I, θα αποκτήσει δύο πυροβολαρχίες με συνολικά τέσσερις μονάδες PATRIOT PAC3+ και 16 εκτοξευτές M903 που μπορούν να βάλουν 12 βλήματα PAC3 MSE (Missile Segment Enhancement) έκαστος (ήτοι συνολικά 192 βλήματα έτοιμα για εκτόξευση). Λόγω του υψηλού κόστους των βλημάτων όμως ($7+ εκατ. έκαστο) προχώρησε στην απόκτηση περιορισμένου αριθμού (208) βλημάτων PAC3 MSE και στη φάση ΙΙ του προγράμματος σκοπεύει να αποκτήσει έξι επιπλέον πυροβολαρχίες, αλλά με βλήματα χαμηλότερου κόστους, όπως το SkyCeptor, για το οποίο εκτιμάται ότι το κόστος ανά μονάδα περιορίζεται σε $1 εκατ. Σύμφωνα με τη Raytheon, η ολοκλήρωση του βλήματος στο σύστημα είναι σχετικά απλή, καθώς ο ισραηλινός πύραυλος έχει σχεδιαστεί με φιλοσοφία plug and play.
Iron Dome και David’s Sling για την Ελλάδα
Η Τουρκία διαθέτει ένα εκτεταμένο οπλοστάσιο ΜΕΑ/ΜΕΑΜ, καμικάζι drone, κατευθυνόμενων και μη ρουκετών διαφόρων διαμετρημάτων και βαλλιστικών βλημάτων, μεγάλο αριθμό βαρέων πυροβόλων M110A2 διαμετρήματος 203 mm και σημαντικό αριθμό πυροβόλων μικρότερων διαμετρημάτων. Αυτά συνιστούν μια σημαντικότατη απειλή, η οποία μάλιστα κλιμακώνεται συνεχώς τόσο για τις μονάδες των ΕΔ στον Έβρο όσο και για τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου λόγω της εγγύτητάς τους στα παράλια της Μικράς Ασίας. Η απειλή για τα νησιά είναι κρισιμότερη, καθώς ο γεωγραφικός χώρος είναι περιορισμένος χωρίς δυνατότητες ελιγμών και απόκρυψης, ενώ οι δυνητικοί «στόχοι» πάνω τους είναι συγκεκριμένοι (σταθμοί ραντάρ, αγκυροβόλια ΠΝ, αεροπορικές βάσεις ΠΑ και αεροδρόμια, αποθήκες πυρομαχικών κ.ά.)
Σήμερα τα OSA AK/AKM της ΑΣΔΕΝ δεν μπορούν πλέον εδώ και καιρό να παρέχουν ικανοποιητικές απαντήσεις στα ανωτέρω προβλήματα, ενώ τα συστήματα SAM μεγάλου βεληνεκούς είναι εκτός εμβέλειας (με την εξαίρεση ίσως της 22ης ΜΚΒ Patriot PAC3 που εδρεύει στη Σκύρο), αλλά και η τυχόν δράση τους καλύπτει μόνο ABT (Air Breathing Target). Συνεπώς, επαφίεται στην ΠΑ να εντοπίσει και να καταστρέψει τις μονάδες βολής, καλύπτοντας ωστόσο μια εξαιρετικά μεγάλη έκταση στη δυτική Μικρά Ασία, που είναι πιθανόν να έχουν αναπτυχθεί τα εν λόγω μέσα.
Τα ισραηλινά συστήματα θα μπορούσαν να αποτελέσουν απάντηση υπό δύο τουλάχιστον προϋποθέσεις:
α) Να λειτουργούν στο πλαίσιο μιας καλά οργανωμένης, ενοποιημένης, διαστρωματωμένης άμυνας, της οποίας το κάθε επίπεδο να συμπληρώνει το άλλο.
β) Το παρεχόμενο δίκτυο GBAD (Ground Based Air Defence) να συμπληρωθεί με ένα σύγχρονο σύστημα SHORADS, ώστε να καλύπτει τις απειλές από τα αεροσκάφη της Τουρκικής Αεροπορίας και τα επιθετικά Ε/Π του Τουρκικού Στρατού.
Προφανώς, στην όποια προσέγγιση δεν είναι ρεαλιστικό να αναφερόμαστε σε συνολική υιοθέτηση του ισραηλινού μοντέλου, που ως γνωστόν περιλαμβάνει και συστήματα Arrow, αλλά κρίνεται επιβεβλημένη η απόκτηση συνδυασμού Iron Dome και David’s Sling, τουλάχιστον για τα μεγάλα νησιά ευθύνης της ΑΣΔΕΝ (Μυτιλήνη, Λήμνος, Σάμος, Χίος, Ρόδος, Κως) και σε επόμενη φάση για τον Έβρο, όπου η κατάσταση είναι καλύτερη χάρις στην παρουσία του TOR M1. Η απαραίτητη απόκτηση συστημάτων SHORADS αφορά σε συστήματα, ιδανικά με φάκελο εμπλοκής 35-40 km.
Σε ένα τέτοιο δίκτυο GBAD το Iron Dome μπορεί να παρέχει κάλυψη από το συμβατικό πυροβολικό που θα αναπτυχθεί στα παράκτια της Μικράς Ασίας, τα τακτικά ΜΕΑΜ, τα καμικάζι drone, τα περιπλανώμενα (loitering) UAV (Harpy) και τις ρουκέτες μικρού βεληνεκούς, όπως τα συστήματα MRLS. Αφήνει όμως ευάλωτη της περιοχή στην πληθώρα άλλων όπλων που διαθέτει ο τουρκικός στρατός με μεγαλύτερο διαμέτρημα και εμβέλεια, όπως: SRBM BORA με βεληνεκές 360 km, J-600T Yildirim σε διάφορες εκδόσεις με βεληνεκή που κυμαίνονται από 150-900 km και 72 βλήματα ATACMS Block I με εμβέλεια 165 km. Διαθέτει επίσης πληθώρα συστημάτων ΠΕΠ (Πολλαπλών Εκτοξευτών Πυραύλων) όπως τα TOROS (διαμετρήματα 230/260 mm) με βεληνεκές 110 km, T-300E/K Kasigra με μέγιστη εμβέλεια 100/120 km, ενώ και η Τουρκική Αεροπορία διαθέτει όπλα stand off όπως η οικογένεια SOM και τα βλήματα AGM-84K SLAM-ER, που μπορούν εύκολα να παρακάμψουν τα συστήματα Iron Dome παρά το γεγονός ότι το ραντάρ τους ELM-2084 έχει τις δυνατότητες να εντοπίζει τέτοιες απειλές.
Καθώς όμως, όπως προαναφέρθηκε, το συγκεκριμένο ραντάρ είναι κοινό με το σύστημα DSWS, γίνεται ενδιαφέρουσα η προοπτική συνύπαρξης των δύο συστημάτων με την κοινή χρήση του ELM-2084. Επομένως, θα μπορούσαν να αποκτηθούν συστοιχίες Iron Dome μειωμένης σύνθεσης με 3-4 εκτοξευτές εκάστη ώστε να μειωθεί το κόστος. Υπό αυτή την έννοια, η προμήθεια της αυτοκινούμενης έκδοσης I-Dome, κατά την άποψή μας, δεν είναι η βέλτιστη επιλογή λόγω των περιορισμένων επιδόσεων του ραντάρ, αφού θεωρούμε ότι ο συνδυασμός Iron Dome/DSWS είναι περίπου υποχρεωτικός, εφόσον αποφασίσουμε να προχωρήσουμε σε μια τέτοια επένδυση. Δεν θα πρέπει να λησμονούμε επίσης ότι οι Τουρκικές Ένοπλες Δυνάμεις δεν είναι ένας αντίπαλος ανάλογος της Χαμάς ή του Συριακού Στρατού. Όλες οι απειλές που κατονομάστηκαν παραπάνω και οι οποίες μπορούν να παρακάμψουν το Iron Dome αντιμετωπίζονται με επιτυχία από το DSWS. Άρα, ο συνδυασμός τους είναι μονόδρομος.
Στην εξίσωση μπορούμε να λάβουμε υπόψη και την απόσταση των ελληνικών νησιών από τα τουρκικά παράλια, καθώς υπάρχουν αυτά με πολύ μεγάλη εγγύτητα (π.χ. Σάμος ή Χίος) και άλλα που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση (π.χ. Λήμνος) και θα μπορούσαν να περιοριστούν στο DSWS.
Από την άλλη, υπογραμμίζεται μεθ’ επιτάσεως ότι, σε όποια επιλογή γίνει με Iron Dome/DSWS, η απόκτηση ενός συστήματος SHORADS είναι απολύτως υποχρεωτική, ώστε να καλύπτεται η ενδιάμεση ζώνη άμυνας. Το ενδιαφέρον στην υπόθεση είναι ότι το σύστημα SPYDER (Surface to air Python and Derby) στην έκδοση MR/LR χρησιμοποιεί επίσης το ραντάρ ELM2084! H έκδοση LR συνδυάζει και τη δυνατότητα εμπλοκής σε μικρότερη εμβέλεια χάρη στη χρήση του Python 5 με αισθητήρα IIR διπλής ζώνης συχνοτήτων, ανάλυσης 320x240p και μέγιστης εμβέλειας 20 km.
Το σύστημα χρησιμοποιεί συνδυαστικά και το I-Derby, καθοδήγησης με χρήση ενεργού ερευνητή ραντάρ και μέγιστης εμβέλειας 50 km. To SPYDER LR παρέχει δυνατότητα εμπλοκής στόχων σε εμβέλεια 80 km, ενώ τα δύο βλήματα μπορούν να λάβουν booster για αύξηση της ζώνης κάλυψης. Μελλοντικά θα ενσωματωθεί και το βλήμα I Derby ER με κινητήρα δύο σταδίων και μέγιστη εμβέλεια 100 km. Είναι άκρως ενδιαφέρον ότι τα βλήματα του SPYDER είναι εναλλάξιμα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν και ως όπλα αέρος-αέρος. Παρέχουν διαμόρφωση βολής LOAL (Lock On After Launch) ή LOBL (Lock On Before Launch), με το SPYDER να καλύπτει την ανάγκη αντιμετώπισης αεροδυναμικών στόχων, περιλαμβανομένων και όσων κινούνται με χαμηλή ταχύτητα (Ε/Π), stand off βλημάτων, MEA/MEAM, βλημάτων cruise κ.ά., καλύπτοντας πλήρως τις ανάγκες συμπλήρωσης του DSWS.
Με πυρήνα το κοινό ραντάρ ELM-2084 μπορεί να συγκροτηθεί μια ολοκληρωμένη GBAD με τα συνεργαζόμενα συστήματα Iron Dome/DSWS και SPYDER LR! Μια άλλη ενδιαφέρουσα παράμετρος είναι η απόκτηση βλημάτων SkyCeptor για τα συστήματα Patriot, ως εναλλακτική επιλογή των βλημάτων PAC-2 GEM MIM-104D, MIM-104B SOJC και MIM-104A που ήδη χρησιμοποιεί η ΠΑ. Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι η Ελλάδα διαθέτει την προγενέστερη έκδοση PAC3 με τους εκτοξευτές M901. Συνεπώς, η ενδεχόμενη χρήση του βλήματος προϋποθέτει την ολοκλήρωσή του στο σύστημα PAC3 και την απόκτηση εκτοξευτών M903, κάτι που ίσως μπορεί να γίνει στο πλαίσιο της αναβάθμισης των υπαρχουσών συστοιχιών Patriot με τις προβλέψεις της συμφωνίας που υπογράφηκε με τη Σαουδική Αραβία για τη μεταστάθμευση εκεί ενός ελληνικού συγκροτήματος.
Η προϋπόθεση φυσικά για την οποιαδήποτε κίνηση είναι η διασφάλιση πλήρους ολοκλήρωσης των εν λόγω συστημάτων στο ΣΑΕ. Τα ELM-2084 χρησιμοποιούνται από αρκετές χώρες, μεταξύ των οποίων και μέλη του ΝΑΤΟ όπως η Ουγγαρία, η Τσεχία και ο Καναδάς. Το SPYDER επίσης έχει αποκτηθεί από την Τσεχία, αλλά τα Iron Dome και DSWS δεν χρησιμοποιούνται από άλλες χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ εκτός από τις ΗΠΑ, οι οποίες διερευνούν τη δυνατότητα διασύνδεσής του με το IBCS (Integrated Air and Missile Battle Command System). Επομένως, θα απαιτηθεί διασύνδεση των σταθμών BMC στο ΣΑΕ, κάτι που δεν είναι δεδομένο, καθώς οι Ένοπλες Δυνάμεις του Ισραήλ χρησιμοποιούν δικές τους ζεύξεις δεδομένων. Για παράδειγμα, η πρώτη χρήση του Link 16 έγινε στο πλαίσιο της απόκτησης των αεροσκαφών F-35I Adir.
