Μικρή ήταν η χθεσινή αναφορά του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στις Ένοπλες Δυνάμεις, στην ομιλία του στη Θεσσαλονίκη, χωρίς μάλιστα κάποια ανακοίνωση σχετική με εξοπλιστικά. Όπως ήταν αναμενόμενο το κύριο μέρος ήταν για τις καταστροφές στην Θεσσαλία, από όπου έγινε και ουσιαστικά η ανακοίνωση, για μεγαλύτερη σύνδεση Ενόπλων Δυνάμεων και Πολιτικής Προστασίας. Συγκεκριμένα είπε τα εξής:
“Λίγα λόγια, τέλος, για την Πολιτική Προστασία -θα έχω την ευκαιρία αύριο να μιλήσω πολύ πιο αναλυτικά για τα ζητήματα αυτά. Υπάρχει ένα πρόγραμμα πολύ σημαντικό, το Πρόγραμμα «ΑΙΓΙΣ», και αναμένω γρήγορους ρυθμούς στην εκτέλεσή του. Όταν ολοκληρωθεί -χρειάστηκε χρόνο και πολύ κόπο για να μπορέσει να ωριμάσει- θα μιλάμε πια για τελείως διαφορετικές υποδομές στα θέματα της Πολιτικής Προστασίας.
Αλλά θα ήθελα να πω και κάτι ακόμα: η συνεργασία μας, η συστηματική συνεργασία της Πολιτικής Προστασίας με τις Ένοπλες Δυνάμεις είναι μονόδρομος, με συγκεκριμένα πρωτόκολλα τα οποία πια θα πρέπει να ενεργοποιούνται προληπτικά σε βαθμό, θα έλεγα, εξονυχιστικής λεπτομέρειας.
Μη γελιόμαστε, είμαστε σε έναν άτυπο πόλεμο, ο οποίος διεξάγεται μέσα σε συνθήκες ειρήνης. Και μια χώρα η οποία δαπανά το 3% του ΑΕΠ της για τις Ένοπλες Δυνάμεις, ναι, πρέπει να έχει τη δυνατότητα να αξιοποιεί τις Ένοπλες Δυνάμεις όταν αντιμετωπίζει σημαντικές φυσικές καταστροφές και αυτό θα γίνεται από εδώ και στο εξής.”
Εδώ να εξηγήσουμε από την πλευρα μας, πως η σχετική συνεργασία ήταν δεδομένη έως σήμερα, καθώς στα σχετικά σχέδια οι Ένοπλες Δυνάμεις αποτελούν βασικό πυλώνα παρέμβασης. Τόσο στο γενικό σχέδιο Πολιτικής Προστασίας “Ξενοκράτης”, όσο και στο εδικό σχέδιο “Δάρδανος 2”, για τα πλημμυρικά φαινόμενα, που επικαιροποιήθηκε πρόσφατα, τον Οκτώβριο του 2022. Και σε αυτό υπάρχουν και πρωτόκολλα και αρκετή λεπτομέρεια δράσεων.
Άρα από τα λεγόμενα του πρωθυπουργού, μπορούμε να εκμαιεύσουμε πως θα υπάρξει είτε αναθεώρηση του “Ξενοκράτη” (άρα και του “Δάρδανος 2”) είτε ένα τελείως νέο πλαίσιο Πολιτικής Προστασίας, μια έμμεση δηλαδή αναγνώριση πως ο σημερινός μηχανισμός δεν απέδωσε τα αναμενόμενα.
Η σημερινή συνέντευξη Τύπου
Στη συνέχεια, στη συνέντευξη Τύπου του πρωθυπουργού που έγινε σήμερα στη Θεσσαλονίκη, από τις ερωτήσεις που υποβλήθηκαν, συγκεντρώθηκαν περισσότερες πληροφορίες και τις παραθέτουμε αντίστοιχα:
Περί ανάμιξης του Στρατού: “Ψέμα ότι άργησε να παρέμβει. Σε συννενόηση με την Πολιτική Προστασία αποφασίσθηκε πως τα ελικόπτερα θα πετάξουν όταν το επιτρέψει ο καιρός χωρίς έντονα κεραυνικά φαινόμενα” και “εκκενώθηκαν όσοι ήθελαν να εκκενωθούν. Σώσαμε πολλές ανθρώπινες ζωές, προφανώς με μεγάλη ταλαιπωρία, αλλά τα καταφέραμε”.
Περι λαθών στην αντιμετώπιση των πλημμυρών: “Κάνω σκληρή αυτοκριτική, πρέπει να μαθαίνουμε από τις αστοχίες μας, δεν είναι η ώρα να μιλήσω για αυτά. Δεν αισθάνομαι -στην περίπτωση του Daniel- ότι εντάξαμε όλα τα μετεωρολογικά στοιχεία. Για αυτό θα ενταχθεί η ΕΜΥ στην Πολιτική Προστασία. Χρειαζόμαστε πιο αυτοματοποιημένα πρωτόκολλα εμπλοκής των Ενόπλων Δυνάμεων χωρίς γραφειοκρατία. Για τις πυρκαγιές χρειαζόμαστε περισσότερα drones και δορυφορικές εικόνες για έγκαιρο εντοπισμό που είναι πολύ σημαντικός. Σίγουρα δεν είμαστε ικανοποιημένοι από τα αποτελέσματα της φετινής αντιπυρικής περιόδου.”
Σε άλλη ερώτηση ο κ. Μητσοτάκης είπε πως “χρειαζόμαστε καλύτερη κάθετη οργάνωση της Πολιτικής Προστασίας, με ρεαλιστικές ασκήσεις στο πεδίο, με προσομοιώσεις…και εγώ έμαθα για παράδειγμα πως οι λέμβοι του Στρατού που φέραμε με εξωλέμβιες, δεν μπορεί να λειτουργήσουν άμεσα καθώς είναι τόσα τα φερτά υλικά στην πλημμύρα που οι μηχανές θα διαλυθούν”. Ακόμη πως “οι δυνάμεις του Στρατού που θα δρουν θα το κάνουν υπό την Πολιτική Προστασία, δεν μπορούν σε μια Δημοκρατία να κάνουν του κεφαλιού τους”.
Περί “επιτελικού κράτους”: “Λειτούργησε, υπήρξε ενιαίο κέντρο, όλοι οι υπεύθυνοι παρόντες. Το νερό το οποίο έπεσε στη Θεσσαλία ήταν πρωτοφανές, όποιος νομίζει ότι υπάρχει χώρα να το αντιμετωπίσει είναι βαθιά νυχτωμένος. Δεν καταλαβαίνω πως φταίει το επιτελικό κράτος για αυτό. Ο συντονισμός ήταν ικανοποιητικός. Δεν καταλαβαίνω ποιο είναι το εναλλακτικό σενάριο, να μην υπήρχε συντονισμός;”.
Περί συνάντησης με Ερντογάν και εθνικών θεμάτων: “Θεωρώ θετικό ότι έχουν ανοίξει δίαυλοι επικοινωνίας με την Τουρκία σε όλα τα επίπεδα (δρομολόγηση μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης, απευθείας με τον Ερντογάν, μέσω υφυπουργών κ.α.). Δεν έχουμε αλλάξει στρατηγική έναντι της Τουρκίας. Θέλουμε να συνομιλούμε, η Χάγη είναι πολύ μακριά ακόμη. Τα ζητήματα που αφορούν την εθνική κυριαρχία δεν θα μπουν ποτέ στο τραπέζι από εμένα. Η μεγάλη εικόνα είναι ότι η Τουρκία έχει συμφέρον αυτή την εποχή να προσεγγίσει την Δύση, την ΕΕ, να είναι πιο συνεργάσιμη με το ΝΑΤΟ, οπότε αυτό περνά από τις καλές σχέσεις με την Ελλάδα, κάτι που είναι δικό μας “όπλο””.
Από τα παραπάνω η αίσθηση που αποκομίζεται είναι μικτή. Από τη μια έχουμε υπεράσπιση της οργάνωσης της αντιμετώπισης της πλημμύρας στη Θεσσαλία, αλλά από την άλλη υπάρχει έμμεση παραδοχή πως υπήρξαν προβλήματα συντονισμού, διάχυσης αρμοδιοτήτων, γραφειοκρατίας και σχετικής νομοθετικής οργάνωσης-πρόβλεψης. Τα οποία ζητήματα προγραμματίζεται να επιλυθούν μέσω αναδιάρθρωσης της Πολιτικής Προστασίας, χωρίς να σηματοδοτείται ακόμη πως αυτή θα γίνει. Με τον ρόλο των Ενόπλων Δυνάμεων να αυξάνει και με μεγαλύτερο αυτοματισμό στην δράση του (άρα με πιο διαυγείς και αναλυτικές οδηγίες και προβλέψεις).
Δεν γίνεται πάντως να μην τονίσουμε την αποστροφή περί αμυντικών δαπανών της τάξης του 3%, με σύνδεση του ρόλου των Ενόπλων Δυνάμεων στην αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών. Όπου δηλαδή ανακοινώνεται πως η Πολιτεία στην επένδυση της στην Άμυνα προσδοκά και περισσότερη απόδοση, αλλά σε ένα παράπλευρο (πολύ σημαντικό βέβαια) πεδίο, αυτό της Πολιτικής Προστασίας.
Από την μια είναι κατανοητή η προσδοκία αυτή, καθώς η χώρα μας δεν έχει μεγέθη, πληθυσμιακά και οικονομικά, να αποσυνδέσει τις Ένοπλες Δυνάμεις από την Πολιτική Προστασία με την δεύτερη να έχει μόνο δικό της μηχανισμό. Άλλωστε πουθενά στον κόσμο δεν γίνεται κάτι τέτοιο.
Από την άλλη, η δεδομένη συμμετοχή των ΕΔ σε κοινωνική προστασία που ήδη είναι σημαντική (π.χ. αναλαμβάνει διαχρονικά το μεγαλύτερο όγκο της αεροπυρόσβεσης, όπως και μεγάλο όγκο αερομεταφοράς ασθενών), εφόσον ενταθεί περισσότερο, θα απαιτήσει την ανάλογη εκπαίδευση, την ανάλογη επένδυση, την ανάλογη αντιμετώπιση της φθοράς των διατειθέμενων μέσων, πιθανά τη δημιουργία και πιο εξειδικευμένων μονάδων, τον αντίστοιχο επιτελικό σχεδιασμό. Άρα ένα σημαντικό έργο, που πιθανά να καλείται και συνεχώς να αποδοθεί (με την κλιματική κρίση να παράγει ακραία φαινόμενα πολύ συχνά). Πως ακριβώς αυτό θα γίνει με τον υπάρχοντα προϋπολογισμό των Ενόπλων Δυνάμεων είναι το ζητούμενο. Και με την υπάρχουσα δομή -ήδη βεβαρυμένη γραφειοκρατικά- και με την υπάρχουσα λειψανδρεία. Ζητήματα δηλαδή που πρέπει να διευκρινιστούν σοβαρά, πριν κληθούν οι πρόθυμες Ένοπλες Δυνάμεις να προσφέρουν κι άλλο.
