Είναι πολλά που στην εξωτερική πολιτική μπορεί να αποκτήσουν συμβολική αξία, ακόμη και αν είναι μικρής ουσιαστικής σημασίας. Τέτοιο είναι και το οριστικό κλείσιμο του προσφυγικού καταυλισμού του Λαυρίου στον οποίον διέμεναν Κούρδοι και Τούρκοι, που έγινε σήμερα.
Ο συγκεκριμένος -στο κέντρο της πόλης- λειτουργούσε ως προσφυγική δομή από τα τέλη της δεκαετίας του ‘40 για τους πρόσφυγες της εποχής. Αλλά γύρω στα τέλη του ’80 άρχισε να δέχεται Κούρδους όπως και Τούρκους αντικαθεστωτικούς, οι οποίοι είτε έμεναν εκεί για πολλά χρόνια, είτε έβρισκαν καταφύγιο για να αναχωρήσουν λίγο αργότερα, κυρίως προς Δυτική Ευρώπη. Η λειτουργία του κρατικού καταυλισμού γινόταν με δημόσια κονδύλια, υπήρχε αρωγή από εθελοντικές οργανώσεις, με τον Ερυθρό Σταυρό να κάνει τη διαχείριση, ενώ η ίδια η τοπική κοινωνία το είχε στηρίξει.
Κι όμως αυτό το προσφυγικό κέντρο – ανοιχτό τόσο σε δημόσιες αρχές, όσο και σε κάθε επισκέπτη που ήθελε να προσφέρει κάτι, μέχρι και με καλλιτεχνικές εκδηλώσεις ως και συνεταιριστικό καφενείο να διατηρεί- με πολλά παιδιά και γυναίκες, να διαβιούν εκεί, είχε γίνει επίκεντρο της τουρκικής εξωτερικής πολιτικής: που το χαρακτήριζε ως «στρατόπεδο εκπαίδευσης τρομοκρατών», καλλιεργώντας ένα ακόμη σημείο τριβής με την Ελλάδα.
Προφανώς όποιος είχε περάσει από το κέντρο θα έβλεπε αφίσες με τον Οτσαλάν και από άλλες φιγούρες του PKK, όπως και σημαίες διαφόρων τουρκικών παράνομων οργανώσεων και σχετικά γκράφιτι, τα οποία εξόργιζαν την Άγκυρα. Δεν ήταν δα και μυστικό πως οι πρόσφυγες εκεί, οι περισσότεροι καταδιωγμένοι από την τουρκική κυβέρνηση, ήταν συμπαθούντες ή μέλη τους. Αλλά το να παρουσιάζεται αυτή η προσφυγική δομή, από την Τουρκία ως «άντρο τρομοκρατίας» ήταν εξωφρενικό.
Η δομή όμως άρχισε να βλέπει το τέλος να έρχεται από το 2016, όταν σταμάτησε η κρατική χρηματοδότηση και δεν προβλεπόταν στον σχεδιασμό των νέων κέντρων του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής. Με την στέρηση της χρηματοδότησης και την αποχώρηση του Ερυθρού Σταυρού, πλέον τα παλαιά κτήρια μετέπεσαν σε παράξενο νομικό κενό. Κάποιοι Κούρδοι μετακινήθηκαν σε ένα άλλο καταυλισμό, έξω από το Λαύριο, που είχε στηθεί πρόχειρα με κοντέινερ, αλλά αρκετοί συνέχισαν να διαμένουν στην παλαιά δομή. Φέτος όμως έγινε η τελική πράξη προς την κατάργηση του κέντρου, που πλέον είχε και σταδιακά αδειάσει, καθώς παραχωρήθηκε στο Δήμο Λαυρεωτικής, οπότε υπήρχε και νομικό έρεισμα έξωσης. Η οποία ολοκληρώθηκε σήμερα, ήρεμα, με την εκκένωση των τελευταίων 53 ατόμων (26 άνδρες, 8 γυναίκες, 19 παιδιά) από την Ελληνική Αστυνομία, με μετακίνηση τους σε άλλες προσφυγικές δομές στα Οινόφυτα.
Το νέο βρήκε αμέσως θετική ανταπόκριση στην Τουρκία, που εκφράστηκε σε όλα τα εκεί ΜΜΕ. Ενδεικτικά αναφέρουμε:
- H Sabah γράφει πως «εικόνες από το καμπ δείχνουν πως είχε γίνει βάση των τρομοκρατών του PKK…όσοι διέφευγαν από την Τουρκία έβρισκαν καταφύγιο στο Λαύριο υποδυόμενοι τους έχοντες ανάγκη ασύλου…η Ελλάδα παραμένει βασικός προορισμός των τρομοκρατών του DHKP-C (σ.σ. παράνομο τουρκικό κομμουνιστικό κόμμα, το γνωστό Dev Sol)».
- H Hurriet με τίτλο «Η Αθήνα έκανε το αναμενόμενο βήμα» γράφει πως με την εκκένωση «ξεκινά νέα εποχή στις διμερείς σχέσεις» και πως «ο πάγος λιώνει μεταξύ τους».
- To Haber Turk τιτλοφορεί το θέμα της ως «Το κέντρο του τρόμου στο Λαύριο εκκενώθηκε».
- Η Milliyet διαπιστώνει πως γίνεται «Στιβαρό βήμα προς μια νέα σελίδα: Η Ελλάδα κλείνει το hotspot του τρόμου στο Λαύριο» και αναφέρεται σε ελληνικές εφημερίδες που είχαν τονίσει πως μετά την ανεπίσημη συμφωνία για μορατόριουμ στο Αιγαίο έως τις 15 Σεπτεμβρίου, η Τουρκία θα ήταν ικανοποιημένη με το κλείσιμο του καμπ.
- H Yeni Safak έχει τίτλο «Το βήμα που η Τουρκία περίμενε από την Αθήνα». Ανάλογη κάλυψη έχουν όλα τα τουρκικά ΜΜΕ, αναπαράγοντας το τουρκικό πρακτορείο Anadolu.
Κέρδη και… εντυπώσεις
Τι καταφέραμε όμως με την διάλυση του κέντρου; Που όπως βλέπουμε είναι μια… πρόθεση πολλών ετών και δικών μας κυβερνήσεων; Δεν μπορούμε βέβαια αρχικά να μην τονίσουμε πως με την εκκένωση έχουμε την ειρηνική επίλυση ενός προβλήματος «εικόνας» για την Ελλάδα (έγινε το μεσημέρι μόνο μια άτονη διαμαρτυρία Κούρδων στο κέντρο της Αθήνας). Αν και το κέντρο του Λαυρίου ήταν σαφώς υπό επιτήρηση δική μας, η λειτουργία του και η διαβίωση εκεί συμπαθούντων και μελών του PKK (οργάνωση χαρακτηρισμένη ως τρομοκρατική από την Ευρωπαϊκή Ένωση) προσέφερε ένα -ψευδές μεν αλλά προφανές- «πάτημα» στην Άγκυρα για να προβάλλει την δική της προπαγάνδα. Και ειδικά σε εποχές όπου γίνεται διεθνώς σκλήρυνση των αντιτρομοκρατικών νομοθεσιών.
Μάλιστα το θέμα του Λαυρίου ήταν συνεχώς στην επικαιρότητα από πλευράς Άγκυρας, όπου ακόμη και παραμονές των εκεί φετεινών εκλογών είχαμε επίσημες δηλώσεις πως “από το Λαύριο ετοιμάζονται τρομοκράτες να κάνουν επιθέσεις στη χώρα μας, αν ξαναβγεί ο Ερντογάν!”.
Έτσι με τη διάλυση του κέντρου και την διασπορά των Κούρδων και Τούρκων αντικαθεστωτικών στην ανωνυμία άλλων δομών περίθαλψης (όπου πλέον δεν θα μπορούν να οργανώνουν ούτε την εκάστοτε διαδήλωση), εξαφανίζεται μια τουρκική μόχλευση εις βάρος μας η οποία και κρατά χρόνια και έχει βρει -δυστυχώς- και ακροατές διεθνώς. Οπότε σαφώς έχουμε διπλωματικό κέρδος.
Την ίδια στιγμή όμως, μιας και στην διεθνή πολιτική οι συμβολισμοί και οι χρονικές επιλογές πολλών κινήσεων έχουν βαρύνουσα σημασία, εμφανιζόμαστε ως Ελλάδα να «εκπληρώνουμε ένα δίκαιο αίτημα της Τουρκίας που ζητά την ασφάλεια της, από τους τρομοκράτες». Άρα εξυπηρετούμε και εμείς την τρέχουσα τουρκική ρητορική που εδώ και μήνες μπλοκάρει την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ επικαλούμενη τα ίδια. Πως η σκανδιναβική χώρα «φιλοξενεί Κούρδους τρομοκράτες» και πρέπει να τους πατάξει και εκδιώξει και εκδώσει στην Τουρκία. Η Σουηδία λοιπόν κάνει και αυτή τα βήματα της, με σκλήρυνση της αντιτρομοκρατικής της νομοθεσίας, συλλαμβάνει κάποια πρόσωπα που είναι στο τουρκικό στόχαστρο, οπότε «τελείως τυχαία» και η Ελλάδα στο ίδιο κλίμα-ύφος κλείνει το Λαύριο. Εδώ το συμβολικό είναι εις βάρος μας. Ίσως οι πιέσεις από τον διεθνή περίγυρο να ήταν σημαντικές.
Κέρδος, απώλεια, ένα άλλο κέρδος τώρα: Τα τουρκικά ΜΜΕ κάνουν νύξεις πως το κλείσιμο του Λαυρίου είναι μια «συνεπαγωγή» του τουρκικού μορατόριουμ για ύφεση στο Αιγαίο (όπως είχε δηλώσει ο υπουργός Αμύνης της Τουρκίας Χουλουσί Ακάρ μετά τους σεισμούς). Και πράγματι, έχουμε φθάσει στον Ιούλιο και το ημερήσιο δελτίο της Πολεμικής Αεροπορίας για «παραβάσεις-παραβιάσεις» στο Αιγαίο συνεχίζει να γράφει «μηδέν». Και σαφώς μας συμφέρει ένα διάστημα ηρεμίας στην αμυντική μας κινητοποίηση, καθώς την ίδια στιγμή αυξάνονται οι δικές μας παραλαβές νέων οπλικών συστημάτων.
Επίσης, εδώ δεν ξεχνάμε τις παράλληλες συζητήσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση για το πότε θα αρχίσει να κλείνει η δημοσιονομική χαλάρωση και με διαρκή υπενθύμιση πως, αν και η χώρα μας τα πάει καλύτερα στην οικονομία της, παραμένει χρεωμένη με 400 δις ευρώ. Αν έχουμε λοιπόν κάνει μια τέτοια επιλογή, δηλαδή να “συνεισφέρουμε” σε μια έστω βραχυπρόθεσμη ανάπαυλα με την Τουρκία, ίσως κερδίζουμε και δεν το λέμε καθόλου ειρωνικά. Καλές οι μεγάλες κουβέντες, αλλά όποιος βγαίνει στα μπαλκόνια για την άμυνα και απαιτεί εξοπλισμούς, πρέπει να είναι έτοιμος να βάλει το χέρι βαθιά στην τσέπη και αυτό απαιτεί οικονομική ευημερία και διεθνή εικόνα σταθερότητας και ασφάλειας, χωρίς την απειλή πολεμικών κρίσεων.
Μια άλλη απώλεια: Που κινείται και αυτή στο χώρο των εντυπώσεων. Δεν υπάρχει κανένας λόγος με το κλείσιμο της δομής στο Λαύριο να τροφοδοτείται με νέο “υλικό” μια εγχώρια ομάδα καταστροφολόγων και θεωρητικών της άρνησης (με το πατριωτόμετρο στο χέρι, να αποδίδουν σε όποιον τολμά να διαφωνεί μαζί τους τον χαρακτηρισμό «προδότης»), ώστε να διαδίδει εκ νέου τις παραδοξολογίες της.
Η δική μας άποψη, συνολικά πλέον για το Λαύριο, είναι πως το κλείσιμο του έπρεπε «κάποια στιγμή» να γίνει. Για όλους τους απλούς λόγους: Άθλια κτήρια να στεγάζουν για πολλά χρόνια μια ταλαιπωρημένη ομάδα ανθρώπων στο κέντρο μιας πόλης, που ζουν την προσφυγιά τους ως αδιέξοδο δεκαετιών, δεν είχε νόημα να διατηρούνται. Πόσο μάλλον σε ένα ασαφές νομικά καθεστώς.
Το «κάποια στιγμή» όμως όταν γίνεται «τώρα», δηλαδή σε ένα χωροχρόνο που ικανοποιεί τόσο πολύ την Άγκυρα και σε σημείο δικής της μεγάλης ευαισθησίας, προπαγάνδας και πίεσης, όχι, δεν είναι το ιδανικό. Συμβολικές κινήσεις προς την Τουρκία -ως ένδειξη καλής διάθεσης- και με ουσία, μπορούσαν να γίνουν άλλες. Π.χ. να συνεχιζόταν η αποστολή ανθρωπιστικής βοήθειας στους σεισμόπληκτους. Γιατί όχι να φιλοξενηθούν σε κατασκηνώσεις μας, μερικές εκατοντάδες παιδιά από τις περιοχές που επλήγησαν. Γιατί όχι να πυκνώσουν κάποιες διπλωματικές επαφές. Γιατί όχι να υπογραφεί ακόμη ένα πρωτόκολλο εμπορικής/πολιτιστικής/επενδυτικής συνεργασίας (είναι τόσα πολλά που μπορεί να γίνουν και ταπετσαρία…). Δεν χρειαζόταν λοιπόν η μοναχική «σημαία» του Λαυρίου, να υποσταλεί ακόμη, έστω και αν αυτή ενοχλούσε και την δική μας «πρόσοψη». Σε μια κυνική θεώρηση της πολιτικής, ένα αγκάθι πάντα είναι χρήσιμο.
