Μια πολύ ενδιαφέρουσα ανάλυση έρχεται να προστεθεί στην πρόσφατη επίσκεψη του διαδόχου του θρόνου της Σαουδικής Αραβίας, πρίγκιπα Σαλμάν, στη Ελλάδα και στην επιβεβαίωση των καλών σχέσεων των δύο χωρών. Ειδικά μετά την συγκρότηση της Ελληνικής Δύναμης Σαουδικής Αραβίας και τη διάθεση μιας Πυροβολαρχίας Κατευθυνομένων Βλημάτων (ΠΚΒ) του αντιαεροπορικού συστήματος μεγάλου βεληνεκούς PATRIOT για την ενίσχυση της αεράμυνας και της αντιπυραυλικής προστασίας του Βασιλείου της Σαουδικής Αραβίας, που εντάσσεται στο πλαίσιο υλοποίησης της διεθνούς πρωτοβουλίας «Integrated Air and Missile Defence Concept» (IAMD Concept).
Σε αυτό λοιπόν το πλαίσιο και σε συνδυασμό με τις σχέσεις που έχει αναπτύξει η χώρα μας με το Ισραήλ, έρχεται ο Riad Kahwajl να σχολιάσει την πιθανή δημιουργία ενός “NATO” της Μέσης Ανατολής. Στην σχετική ανάλυση ο συντάκτης αναφέρει ότι η αυξανόμενη αντίληψη για την επιθετικότητα του Ιράν στη Μέση Ανατολή, σε συνδυασμό με τις προσδοκίες της Ουάσιγκτον να μειώσει τη ρωσική και την κινεζική επιρροή στα πλούσια σε πετρέλαιο Αραβικά κράτη του Κόλπου, έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία στους διπλωματικούς κύκλους.
Επικαλούμενος το Breaking Defense, ο Kahwajl αναφέρει ότι η ιδέα μιας νέας αμυντικής συνεργασίας για τη δημιουργία μιας συμμαχίας στη Μέση Ανατολή παρόμοια με το ΝΑΤΟ, το Middle East NATO, είναι κάτι που ανέφερε σε συνέντευξή του στο CNBC στα τέλη Ιουνίου, ο βασιλιάς της Ιορδανίας Αμπντουλάχ Β’. Ο οποίος δήλωσε «θα ήμουν ένας από τους πρώτους ανθρώπους που θα υποστήριζαν ένα ΝΑΤΟ στη Μέση Ανατολή». Γενικότερα, ο βασιλιάς της Ιορδανίας τόνισε πως υπάρχει μια αυξανόμενη αίσθηση στην περιοχή ότι τα έθνη που αντιμετωπίζουν παρόμοιες απειλές πρέπει να συνεργαστούν στενά.
Οι δηλώσεις του Αμπντουλάχ Β’ δεικνύουν ότι αλλάζουν τα δεδομένα στην Μέση Ανατολή, κάτι που επιβεβαιώθηκε στις 20 Ιουνίου όταν ο Ισραηλινός υπουργός Άμυνας Benny Gantz ανακοίνωσε ότι το Ισραήλ έχει προσχωρήσει σε αυτό που αποκάλεσε Συμμαχία Αεράμυνας Μέσης Ανατολής (MEAD: Middle East Air Defense Alliance), ένα περιφερειακό δίκτυο αεράμυνας υπό την ηγεσία των ΗΠΑ που περιλαμβάνει ορισμένες αραβικές χώρες.
Αν και ο Gantz δεν κατονόμασε τις αραβικές χώρες, στην MEAD πιθανότατα θα περιλαμβάνονται τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η Σαουδική Αραβία, το Μπαχρέιν, το Κατάρ, η Αίγυπτος και η Ιορδανία. Αν και δεν είναι σαφές σε ποιο στάδιο βρίσκεται αυτή τη στιγμή η συμφωνία, τόσο η MEAD όσο και οποιαδήποτε περαιτέρω αμυντική συνεργασία εξαρτάται και από την επίλυση των εκκρεμών εντάσεων των ΗΠΑ με κάποιες από τις χώρες της περιοχής.
Σημειώνεται ότι εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου δήλωσε στο Breaking Defense, ότι οι ΗΠΑ «υποστηρίζουν σθεναρά την ενσωμάτωση του Ισραήλ στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και αυτό θα είναι θέμα συζήτησης όταν ο Πρόεδρος επισκεφθεί το Ισραήλ.»
Το γεγονός ότι το Ιράν έχει επενδύσει στην ανάπτυξη του οπλοστασίου του (βαλλιστικοί πύραυλοι, σύγχρονοι πύραυλοι cruise και UCAV), καθιστά επιτακτική την ανάγκη για όλους τους περιφερειακούς αντιπάλους του, να ενισχύσουν τα συστήματα αεράμυνας τους και να βελτιώσουν τις ικανότητες έγκαιρης προειδοποίησης. Και αυτό όντως μπορεί να συμβεί με μια πιο διευρυμένη στρατιωτική συνεργασία μεταξύ τους αλλά και με τις ΗΠΑ που έχουν σημαντική στρατιωτική παρουσία στη Μέση Ανατολή.
Παρόλο που τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μπαχρέιν, η Αίγυπτος και η Ιορδανία έχουν υπογράψει συνθήκες ειρήνης με το Ισραήλ και έχουν δημιουργήσει διπλωματικές σχέσεις, δεν έχουν σχηματίσει επίσημες στρατιωτικές συμμαχίες ούτε έχουν συμμετάσχει σε προγράμματα αμυντικής συνεργασίας. «Δεν θα έλεγα ότι δημιουργείται στρατιωτική συμμαχία μεταξύ του Ισραήλ και ορισμένων αραβικών κρατών, γιατί μια συμμαχία περιλαμβάνει τη σύνταξη γραπτών συμφωνιών που θα είναι δεσμευτικές για όλα τα υπογράφοντα μέρη», δήλωσε ο Abdulkhaleq Abdullah, καθηγητής πολιτικών επιστημών των ΗΑΕ. «Αυτό που έχουμε είναι περισσότερο ένα πλαίσιο που διαμορφώνεται με βάση τις επαφές μεταξύ του Ισραήλ και άλλων αραβικών κρατών».
Ο καθηγητής πρόσθεσε ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία εργάζονται για τη δημιουργία ενός πλαισίου αραβικών κρατών που θα είναι πιο ανοιχτά στη συνεργασία με το Ισραήλ στις προσπάθειες ενίσχυσης της περιφερειακής ασφάλειας συμπεριλαμβανομένης και της αεράμυνας.
«Οι εχθρικές ενέργειες του Ιράν μαζί με το συνεχιζόμενο πυρηνικό του πρόγραμμα εγείρουν φόβους παντού στην περιοχή και έχουν καταστήσει το Ιράν σε κοινό εχθρό ή αντίπαλο σε πολλές αραβικές και μη αραβικές χώρες στη Μέση Ανατολή», είπε ο καθηγητής Abdulkhaleq Abdullah.
Η περίπτωση της Σαουδικής Αραβίας
Η Σαουδική Αραβία είναι μια μεγάλη αραβική δύναμη, που δεν έχει υπογράψει συνθήκη ειρήνης με το Ισραήλ και δεν έχει διπλωματικές σχέσεις μαζί του. Ωστόσο, ορισμένοι Σαουδάραβες αμυντικοί αναλυτές δεν αμφιβάλλουν για το ενδεχόμενο το Ριάντ να είναι μέρος της MEAD, υπό την προϋπόθεση ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα διευθετήσουν όλες τις εκκρεμείς διαφορές τους και θα αναλάβουν εκ νέου τον ρόλο του εγγυητή της ασφάλειας στη περιοχή.
«Η περιοχή βρίσκεται στα πρόθυρα μεγάλων αλλαγών που αναμένω να υλοποιηθούν στο πολύ εγγύς μέλλον και θα περιλαμβάνει μια μορφή συνεργασίας για την ασφάλεια μεταξύ του Ισραήλ και των αραβικών κρατών», δήλωσε ο Abdallah Ghanem, ένας απόστρατος στρατηγός από τη Βασιλική Σαουδική Αραβία.
«Πιστεύω ότι οι προετοιμασίες που γίνονται από Αμερικανούς αξιωματούχους για το επερχόμενο ταξίδι του Προέδρου Μπάιντεν στο Ριάντ στοχεύουν στη διόρθωση των σχέσεων μεταξύ των δύο κρατών», τόνισε ο Al Kahtani.
Από την πλευρά του ο καθηγητής Abdulkhaleq Abdullah επισημαίνει πως αμερικανικά κυβερνητικά ιδρύματα και ιδιωτικές εταιρείες έχουν ασκήσει πίεση στον Μπάιντεν να επανεξετάσει τις πολιτικές του απέναντι στη Σαουδική Αραβία «ειδικά την προσωπική του σχέση με τον Σαουδάραβα διάδοχο πρίγκιπα Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν».
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες, εάν πραγματικά θεωρούν τα Αραβικά κράτη του Κόλπου ως στρατηγικούς συμμάχους και εταίρους τους, πρέπει να παρέχουν απτή προστασία ασφαλείας έναντι των απειλών που προέρχονται από το Ιράν και τις συμμαχικές τρομοκρατικές ομάδες του», επισημαίνει ο Al Kahtani.
Από την πλευρά της, η Σαουδική Αραβία πιέζει για περισσότερη υποστήριξη των ΗΠΑ στην αντιμετώπιση των συμμάχων του Ιράν πολιτοφυλακών Χούτι στην Υεμένη, που έχουν εκτοξεύσει περισσότερους από 200 βαλλιστικούς πυραύλους και δεκάδες μη επανδρωμένα drones καμικάζι εναντίον του Ριάντ τα τελευταία επτά χρόνια.
Επίσης η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει επιβάλει όρους για την ολοκλήρωση μιας συμφωνίας για την πώληση των πολεμικών αεροσκαφών F-35 των ΗΑΕ και των επιθετικών μη επανδρωμένων αεροσκαφών MQ-9B. Τα ΗΑΕ αποφάσισαν να αποχωρήσουν από τη συμφωνία σε ένδειξη διαμαρτυρίας.
Ωστόσο, η ρωσική επίθεση κατά της Ουκρανίας και οι προσπάθειες της Μόσχας να πείσει τα αραβικά κράτη του Κόλπου να διατηρήσουν τις τιμές του πετρελαίου υψηλές και να μην ενταχθούν στις δυτικές κυρώσεις εναντίον της, έχουν δημιουργήσει μια νέα πολιτική πραγματικότητα που πιέζει την κυβέρνηση Μπάιντεν να επανεξετάσει τις πολιτικές της απέναντι στην περιοχή.
«Υπάρχουν πολλά ζωτικά συμφέροντα για τις ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, όπως η ασφάλεια του Ισραήλ και η αδιάκοπη ροή πετρελαίου στις διεθνείς αγορές με λογικές τιμές για να διασφαλιστεί η παγκόσμια οικονομική σταθερότητα», δήλωσε ο Albadr Al Shateri, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Εθνικής Άμυνας, στα HAE.
Από όλα τα προαναφερθέντα καθίσταται σαφές ότι η Μέση Ανατολή αλλάζει και ότι ρόλος που θα διαδραματίσουν οι ΗΠΑ θα είναι σημαντικός αν και υπάρχουν πολλά διπλωματικά εμπόδια που πρέπει να ξεπεραστούν. Στο πλαίσιο αυτό και η Ελλάδα θα μπορούσε να παίξει σημαίνοντα ρόλο από την στιγμή που έχει διπλωματικές αλλά και στρατιωτικές σχέσεις σε επίπεδων συνεργασιών, τόσο με τις ΗΠΑ και το Ισραήλ όσο και με πολλές χώρες της Μέσης Ανατολής και ιδιαίτερα με την Αίγυπτο, την Ιορδανία και την Σαουδική Αραβία.
