Χιλιάδες ρώσοι στρατιώτες εισέβαλλαν στην Ουκρανία από το βορρά την 24η Φεβρουαρίου με την άδεια του ηγέτη της Λευκορωσίας, Αλεξάντερ Λουκασένκο ενώ η χώρα χρησιμοποιήθηκε και ως βάση του ρωσικού στρατού το πρώτο διάστημα του πολέμου. Σταδιακά όμως, ο Λευκορώσος πρόεδρος άρχισε να παίρνει τις αποστάσεις του από αυτό που έβλεπε να είναι κάτι πολύ διαφορετικό από μια “γρήγορη νίκη” της Μόσχας…
«Επέτρεψε τα εδάφη μας να χρησιμοποιηθούν ως αεροπλανοφόρο για τον Πούτιν», δήλωσε η ηγέτης της αντιπολίτευσης της Λευκορωσίας Σβιατλάνα Τσιχανούσκαγια. «Ήταν ένα σοκ για τον λευκορωσικό λαό, πώς η χώρα μας θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την εκτόξευση πυραύλων σε ουκρανικό έδαφος», ανέφερε η ίδια σε συνέντευξή της στην Ουάσιγκτον την περασμένη εβδομάδα.
Πράγματι, η Ρωσία χρησιμοποίησε τη γειτονική Λευκορωσία ως εφαλτήριο για πολλές από τις αεροπορικές της επιχειρήσεις στην Ουκρανία, σύμφωνα με τις πληροφορίες που συνέλεξαν αεροπλάνα του ΝΑΤΟ που πετούσαν πάνω από τα πολωνο-ουκρανικά σύνορα.
Ο Λουκασένκο λίγο πριν την έναρξη του πολέμου με την Ουκρανία, έκανε μια σειρά σημαντικών στρατιωτικών παραχωρήσεων στη Ρωσία. Τον Σεπτέμβριο του 2021, η Λευκορωσία και η Ρωσία πραγματοποίησαν στρατιωτικές ασκήσεις μεγάλης κλίμακας (Zapad-2021) και δημιούργησαν ένα κοινό στρατιωτικό κέντρο εκπαίδευσης στην πόλη Hrodna της Λευκορωσίας, που βρίσκεται στα σύνορα με την Πολωνία, μέλος του ΝΑΤΟ.
Τον Νοέμβριο του 2021 τα δύο κράτη υιοθέτησαν ένα νέο στρατιωτικό δόγμα, το οποίο τόνισε την ανάγκη για στενότερη διμερή συνεργασία.
Επιπλέον, αμέσως πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, ο Λουκασένκο επέτρεψε στις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις να πραγματοποιήσουν στρατιωτικές ασκήσεις διάρκειας εβδομάδων στο έδαφος της Λευκορωσίας.
Οι ασκήσεις, που ονομάστηκαν Allied Resolve 2022, επέτρεψαν στη Ρωσία να μεταφέρει τον στρατιωτικό εξοπλισμό και τα στρατεύματά της στο Λευκορωσικό έδαφος κοντά στα ουκρανικά σύνορα. Σύμφωνα με έκθεση του ΝΑΤΟ, μέχρι τις 24 Φεβρουαρίου οι ρωσικές δυνάμεις στη Λευκορωσία ανήλθαν σε 30.000.
Επιπλέον, ως αποτέλεσμα του συνταγματικού δημοψηφίσματος που πραγματοποιήθηκε στις 27 Φεβρουαρίου, η Λευκορωσία ανακάλεσε το καθεστώς της ως μία χώρα δίχως πυρηνικά. Αυτή ειδικά η κίνηση κρίθηκε ως ιδιαίτερα επωφελής για το Κρεμλίνο, στην προσπάθειά του να ασκήσει μεγαλύτερο έλεγχο στη Λευκορωσία και αναγνωρίζεται ως απόδειξη πίστης και αφοσίωσης του Λουκασένκο στον Πούτιν.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία που δεν τελείωσε γρήγορα και οι κυρώσεις της Δύσης
Το πρώτο διάστημα, ο Λουκασένκο υποστήριζε ένθερμα την εισβολή στην Ουκρανία. Τον είδαμε μάλιστα και μπροστά σε χάρτες να εξηγεί τις επόμενες κινήσεις του ρωσικού στρατού, με τη Δύση να μιλάει για “γκάφα”, αφού φάνηκαν κάποιες μελλοντικές κινήσεις των ρωσικών ενόπλων δυνάμεων.
Σε κάθε περίπτωση, ο Λουκασένκο ήθελε να βγει και αυτός κερδισμένος από τον πόλεμο στην Ουκρανία. Να δώσει τη δική του απάντηση στην ΕΕ, η οποία τον έχει βάλει στο στόχαστρο μετά τις τελευταίες εκλογές στη Λευκορωσία, όπου κατηγορήθηκε από την αντιπολίτευση και την ΕΕ ότι πραγματοποίησε εκτεταμένη νοθεία.
Εξάλλου, οι Βρυξέλλες δεν ξεχνούν και την “αεροπειρατία” που έστησε, κατεβάζοντας μια εμπορική πτήση στο Μινσκ με την απειλή δύο μαχητικών αεροσκαφών για να συλλάβει έναν αντιφρονούντα δημοσιογράφο.
Όταν όμως οι χώρες της Δύσης να εντάσσουν τη Λευκορωσία σε όλο και περισσότερες λίστες με κυρώσεις, ο Λουκασένκο – και γνωρίζοντας για μια ακόμη φορά τη διεθνή κατακραυγή – ο λευκορώσος ηγέτης άρχισε να μην νιώθει ιδιαίτερα άνετα.
Έβλεπε ότι ο πόλεμος τραβούσε, η νίκη δεν ερχόταν και από εκεί που πληροφορίες τον ήθελαν – και το Κρεμλίνο τον παρακινούσε – να ρίχνει και τις λευκορωσικές δυνάμεις στον πόλεμο, ο ίδιος άρχισε να μιλάει για τον κρίσιμο ρόλο του Μινσκ στις… διαπραγματεύσεις με το Κίεβο.
Σταδιακά άρχισε να παίρνει τις αποστάσεις του και πλέον με το ρωσικό μέτωπο στην Ουκρανία να μην υφίσταται πια και τα αεροσκάφη της ρωσικής πολεμικής αεροπορίας να έχουν σταματήσεις τις εξόδους τους από λευκορωσικό έδαφος, ο Λουκασένκο άρχισε να ψελλίζει τα εξής:
«Θέλω για μια ακόμη φορά να υπογραμμίσω, αισθάνομαι ότι αυτή η επιχείρηση τράβηξε» διαβεβαιώνοντας ότι δεν ξέρει αν οι εχθροπραξίες προχωρούν βάσει σχεδίου, όπως ισχυρίζεται η Ρωσία, καθώς δεν «γνωρίζει σε τέτοιο βάθος το θέμα» και ότι κάνει τα πάντα για να σταματήσει τον πόλεμο.
Λουκασένκο: Δεν περίμενα ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία θα τραβήξει τόσο
Και όλα αυτά σε συνέντευξή του στο Associated Press για να πάρει όλη η Δύση το μήνυμα ότι ο ίδιος δεν “ήξερε”, δεν “είδε” κτλ.
Ίσως βέβαια πλέον και να είναι αργά για τον ίδιο κυρίως, ίσως όχι. Το σίγουρο είναι ότι μάλλον η Ευρώπη και οι ΗΠΑ ξεμπερδεύουν προς το παρόν από έναν – από τους λίγους – συμμάχους του Πούτιν στην περιοχή.
Το μέλλον της Λευκορωσίας: οι “κλεφτές” ματιές στην Ευρώπη και η ρωσική επιρροή
Κανείς βεβαίως δεν μπορεί να αποκλείσει τις ρωσικές κινήσεις στο μέλλον, καθώς η στενή σχέση μεταξύ Ρωσίας – Λευκορωσίας είναι γνωστές και η Μόσχα έχει φροντίσει επιμελώς να τις τονίζει σε κάθε ευκαιρία, αποσκοπώντας ακόμη και στην “απορρόφηση” ενός κράτους που βρίσκεται ακόμη πιο βαθιά στο κέντρο της Ευρώπης.
Θυμίζουμε ότι ο Πούτιν είχε δηλώσει χαρακτηριστικά το 2002: «Η ενοποίηση τόσο κοντινών χωρών, όπως η Ρωσία και η Λευκορωσία πρέπει να πραγματοποιηθεί άνευ όρων, στο πλαίσιο ενός ενιαίου κράτους πρέπει να υπάρχει ένα κοινοβούλιο… μια κυβέρνηση και μία χώρα».
Ίσως ο ηγέτης της Λευκορωσίας προσπαθήσει να αξιοποιήσει αυτή τη συγκυρία προς όφελός του, ρίχοντας κάποιες γέφυρες προς την ΕΕ, κάτι που προσπάθησε ανεπιτυχώς και στο παρελθόν. Ίσως απλά προσπαθεί να κρατήσει τις (όποιες) ισορροπίες, χωρίς να έχει και πάλι τις πιθανότητες με το μέρος του.
Ή ίσως προσπαθεί να εξασφαλίσει το μέλλον του, με μια ανώδυνη και ασφαλή αποχώρησή του από τη από την ηγεσία της χώρας, καθώς είναι εξαιρετικά απίθανο η ΕΕ να δεχθεί να συνάψει στο άμεσο μέλλον στενότερες σχέσεις με τη Λευκορωσία με τον Λουκασένκο στο τιμόνι της.
Σε κάθε περίπτωση, η ίδια η Λευκορωσία και οι πολίτες της παραμένουν έρμαιο σε ένα καταπιεστικό καθεστώς, δεμένο στο άρμα της Ρωσίας και γι αυτό προορισμένο να πληρώνει το λογαριασμό πλέον (και) για το ρωσικό αναθεωρητισμό.
