Η Πρωτοβουλία Ζώνη και Οδός (Belt and Road Initiative, BRI), είναι μια παγκόσμια στρατηγική ανάπτυξης υποδομών που υιοθέτησε η κινεζική κυβέρνηση το 2013 επενδύοντας σε σχεδόν 100 χώρες και διεθνείς οργανισμούς. Θεωρείται κεντρικό κομμάτι της εξωτερικής πολιτικής του Γενικού Γραμματέα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Κίνας Σι Τζινπίνγκ.
Επιδιώκοντας να αντιμετωπίσει την επιρροή της Κίνας, στη συγκέντρωση των ηγετών των κορυφαίων οικονομιών του κόσμου (G7), ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν παρουσίασε το Σάββατο μια πρωτοβουλία για την ανάπτυξη υποδομών για τις αναπτυσσόμενες χώρες.
Η Σύμπραξη Build Back Better World (B3W), που παρουσιάστηκε στη σύνοδο κορυφής των G7 στην Κορνουάλη της Αγγλίας, προορίζεται να αποτελέσει αντίβαρο στην πρωτοβουλία Belt and Road της Κίνας.
Η B3W θα χρηματοδοτηθεί από τα έθνη της G7 και παράλληλα με τη βελτίωση των υποδομών, θα προωθήσει επίσης την πρόοδο στην υγεία, την τεχνολογία, το κλίμα και την ισότητα των φύλων.
Με το να κατέχει και να διαχειρίζεται ένα σύνθετο δίκτυο βασικών κόμβων σε όλη την Ασία, την Ευρώπη και την Αφρική, εκτός από γεωπολιτική βαρύτητα, η Κίνα αποκτά τον έλεγχο της αλυσίδας εφοδιασμού για βασικά εμπορεύματα που χρειάζεται για την περαιτέρω ανάπτυξή της, όπως υδρογονάνθρακες από τη Μέση Ανατολή, διευκολύνοντας παράλληλα τις εξαγωγές της.
Επιπλέον, το γεγονός πως το 60 με 80% του κινεζικού εμπορίου διέρχεται από τον Ινδικό Ωκεανό και τη Νότια Σινική Θάλασσα, σημαίνει πως σε περίπτωση πολέμου, η Κίνα μπορεί να “στραγγαλιστεί” οικονομικά από τις ΗΠΑ, ακόμη και από την Ινδία. Επομένως, εναλλακτικές οδοί μεταφοράς εμπορευμάτων, είναι εξαιρετικά κρίσιμης σημασίας.
Η κινεζική πρωτοβουλία χαρακτηρίζεται πάντως αμφιλεγόμενη. Αρκετές πλευρές διαμαρτύρονται για το υψηλό κόστος των έργων που περιλαμβάνει. Το Πεκίνο διαβεβαιώνει ότι δεν επιδιώκει να παρασύρει κανέναν σε μια «παγίδα χρέους» και ότι έχει καλές προθέσεις.
Ωστόσο για ορισμένες δυτικές κυβερνήσεις η πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» δεν αποτελεί παρά προσπάθεια της Κίνας να αυξήσει την επιρροή της σε διεθνές επίπεδο, επιβαρύνοντας φτωχά κράτη με χρέη που δεν είναι σε θέση να εξυπηρετήσουν με βιώσιμο τρόπο. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός πως σε αντίθεση με δυτικά κράτη και οργανισμούς που παρέχουν δάνεια με όρους, η Κίνα δεν απαιτεί από τους εταίρους της να ανταποκριθούν σε αυστηρές προϋποθέσεις που σχετίζονται με την διαφθορά, τα ανθρώπινα δικαιώματα ή την οικονομική βιωσιμότητα. Αυτή η χωρίς προϋποθέσεις επενδυτική προσέγγιση έχει τροφοδοτήσει την διαφθορά, επιτρέποντας στις κυβερνήσεις να επιβαρύνουν τις χώρες τους με μη πληρωτέα χρέη.
