Ο κρυφός «άσσος» των Συμμάχων: Τα προκεχωρημένα αεροδρόμια της Νορμανδίας

Όσο οι μονάδες μάτωναν τον Ιούνιο του ’44 στις ακτές της απόβασης, το Μηχανικό ετοιμαζόταν για την δική του στρατηγικής σημασίας μάχη: την δημιουργία προκεχωρημένων αεροδρομίων για τα αεροσκάφη που θα υποστήριζαν τις συμμαχικές δυνάμεις στον δύσκολο αγώνα τους μετά την D-Day. Και φτιάχτηκαν, με τους Γερμανούς ελεύθερους σκοπευτές να καραδοκούν.
Αεροδρόμια υπήρχαν, στο Σάσσεξ και στο Έσσεξ, όμως από εκεί τα μαχητικά είχαν μόνο 45 λεπτά παραμονής πάνω από το πεδίο της μάχης. Ήταν υψίστης σημασίας οι Σύμμαχοι να έχουν αεροσκάφη που να επιχειρούν από την Νορμανδία. Μελετώντας αεροφωτογραφίες και τοπογραφικούς χάρτες, οι επιτελείς της Επιχείρησης Overlord είχαν επισημάνει ποιές περιοχές είχαν κατάλληλο έδαφος για την δημιουργία αεροδρομίων τους επόμενους τρείς μήνες μετά την απόβαση. Πρώτα όμως έπρεπε να τις καταλάβουν.


Στα αριστερά των ακτών όπου θα έβγαιναν οι Βρετανοί και οι Καναδοί, η γη ήταν καλλιεργήσιμη, καθιστώντας πιο εύκολο το στρώσιμο ενός διαδρόμου. Αντιθέτως, στον δυτικό τομέα της απόβασης οι Αμερικανοί είχαν να κάνουν με έδαφος που δεν ήταν επίπεδο.
Η προετοιμασία για την κατασκευή ενός αεροδρομίου ξεκινούσε με την κοπή δένδρων, το γέμισμα χαντακιών και την ισοπέδωση του εδάφους για την στρώση του ατσάλινου πλέγματος που ακολουθούσε. Το Μηχανικό ή οι Μονάδες Κατασκευής Αεροδρομίων της RAF ήθελαν κατά μέσον όρο 228,6 τετρ. χιλιόμετρα πλέγματος ανά αεροδρόμιο. Για να ανταποκριθεί στην τεράστια ζήτηση η βρετανική βιομηχανία άρχισε το 1944 να παράγει 914,4 τετρ. χλμ. πλέγματος τον μήνα για την επικείμενη εισβολή.

Τα αεροδρόμια ήταν διαφόρων κατηγοριών: τα μικρότερα δεν ήταν παρά διάδρομοι έκτακτης ανάγκης με μήκος μόλις 548 μ. στους οποίους θα κατέβαιναν χειριστές που αντιμετώπιζαν πρόβλημα με το αεροπλάνο τους. Οι δύο πρώτοι διάδρομοι, ένας βρετανικός κι ένας αμερικανικός, ετοιμάσθηκαν μέσα σε 24 ώρες.
Για την μεταφορά εφοδίων και υλικών, θα κατασκευάζονταν πρόχειροι διάδρομοι 15-20 μίλια πίσω από τις φίλιες δυνάμεις. Τα μαχητικά θα επιχειρούσαν από διαδρόμους 50-70 μίλια πίσω από την πρώτη γραμμή ενώ τα βομβαρδιστικά από βάσεις 100-120 μίλια από το μέτωπο.

Μόλις τρείς ημέρες μετά την απόβαση, οι μηχανικοί της USAAF κατόρθωσαν το αδιανόητο. Δίπλα ακριβώς στην Ακτή Omaha, στο Saint Laurent sur Mer, κατασκεύασαν ένα πρόχειρο αεροδρόμιο ενώ στην ακτή τα αποβατικά συνέχιζαν να ξεφορτώνουν ανθρώπους και υλικά σε απόσταση 25 χιλ από τις αρματομαχίες με τις τεθωρακισμένες Μεραρχίες των SS που υπεράσπιζαν την Νορμανδία. Τα C-47 ήταν από τα πρώτα αεροπλάνα που προσγειώθηκαν σε αυτό το μικρό, ελεύθερο κομμάτι Γαλλίας.
Το πρώτο μεταγωγικό έφθασε στις 06:00 πμ της 9^ης Ιουνίου 1944 για την αεροδιακομιδή σοβαρά τραυματισμένων στρατιωτών στην Βρετανία. Το μυστικό της κατασκευής ενός αεροδρομίου σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα ήταν το PHS (Prefabricated Hessian Surfacing) που ήταν πιο ελαφρύ και εύχρηστο από τα βαριά ατσάλινα πλέγματα στρώσης διαδρόμων PSP.
Ουσιαστικά ένα εύκαμπτο «χαλί» από ειδικά επεξεργασμένη λινάτσα πάνω σε υπόστρωμα ασφάλτου μήκους 300 ποδών και πλάτους 36 ιντσών ανά ρολό, απλωνόταν από φορτηγό σε επικαλυπτόμενα στρώματα και «κολλούσε» εν θερμώ στο ισοπεδωμένο έδαφος δημιουργώντας μια καθαρή επιφάνεια ικανή να αντέξει τους 13 τόννους ενός φορτωμένου Dakota. Βεβαίως από κάτω το έδαφος θα έπρεπε να ήταν σκληρό αλλά εναλλακτικώς μπορούσε να καλυφθεί με άμμο ή χαλίκι. Για να κολλήσουν καλύτερα οι λωρίδες PBS, το Μηχανικό άπλωνε άμμο πάνω σε έδαφος ψεκασμένο με ντήζελ –η περιβαλλοντική μόλυνση δεν συμπεριλαμβανόταν στις ανησυχίες των Συμμάχων την εποχή του πολέμου.




Η ανάγκη για περισσότερες προκεχωρημένες βάσεις όπου τα C-47 θα μετέφεραν εφόδια και θα απομάκρυναν σοβαρά τραυματισμένους στρατιώτες καθώς η συμμαχική προέλαση συνεχιζόταν, γέμισε με πρόχειρα αεροδρόμια τις περιοχές που εγκατέλειπαν οι υποχωρούντες Γερμανοί. Σε 90 ημέρες το Μηχανικό είχε κατασκευάσει 74 αεροδρόμια.
Μόνο από το αεροδρόμιο Α-2 στο St. Laurent sur Mer, τα C-47 απομάκρυναν πάνω από 11.000 στρατιώτες, μεταφέροντάς τους εντός ωρών σε νοσοκομεία στα μετόπισθεν και στην σωτηρία. Για πρώτη φορά, μια αερογέφυρα Medevac έκανε την διαφορά αυξάνοντας τις πιθανότητες επιβίωσης όσων είχαν την ατυχία να τραυματισθούν στην μάχη.




Τα αεροδρόμια που έστηναν οι Σύμμαχοι έγιναν «σφηκοφωλιές» με την άφιξη των τακτικών μαχητικών. Spitfires με βόμβες και πυροβόλα, βαριά οπλισμένα P-47D και τα τρομερά Typhoon –ο φόβος κάθε Γερμανού αρματιστή– με τις διατρητικές ρουκέτες που τους έδιναν ισχύ μιας ομοβροντίας καταδρομικού, άρχισαν να σφυροκοπούν αλύπητα τον εχθρό σε αποστολές εγγύς υποστήριξης. Από ένα σημείο και μετά, η κίνηση γερμανικών οχημάτων στους δρόμους της Νορμανδίας ήταν παιχνίδι με τον θάνατο.
Ο εντοπισμός των αεροπλάνων έγινε κάτι σαν έκτη αίσθηση για τον Γερμανό στρατιώτη –αν τα άκουγε εγκαίρως, είχε μια πιθανότητα να σωθεί. Όμως οι πιθανότητες μειώνονταν μέρα με την μέρα. Αν τους έπιανε συμμαχικό μαχητικό εκτεθειμένους, την είχαν άσχημα. Πολύ άσχημα. Το απόσπασμα από την ημερήσια αναφορά της 50^th Fighter-Bomber Group είναι ενδεικτικό της δράσης των Μοιρών της 8^th και 9^th Air Force μετά την απόβαση.

«Μία Μοίρα δεκαέξι P-47D απογειώθηκε για μια αποστολή καθέτου βομβαρδισμού στις 13:56 της 8^ης Ιουνίου 1944. Στο Cerisy-la-Forêt μια φάλαγγα 12 και πλέον αρμάτων μάχης δέχθηκε επίθεση στις 14:40 και πολλά κάηκαν. Περίπου 30 βόμβες ερρίφθησαν στα άρματα που επίσης πολυβολήθηκαν. Ένα απευθείας πλήγμα σημειώθηκε επί ημιερπυστριοφόρου στην διασταύρωση Ν. του Cerisy La Ford (επί λέξη) καταστρέφοντάς το ολοσχερώς, 18 βόμβες ερρίφθησαν σε μια περιοχή κοντά στο Foret des Biards και μετά η περιοχή επολυβολήθη».
Σε λιγότερο από εννέα μήνες είχαν κατασκευασθεί περισσότερα από 280 αεροδρόμια στην Γαλλία, το Βέλγιο και την Ολλανδία. Η προέλαση των Συμμάχων ήταν τόσο γρήγορη που ορισμένα αεροδρόμια δεν πρόλαβαν καν να χρησιμοποιηθούν. Το προσωπικό απλώς «ξήλωνε» τον διάδρομο και τον μετέφερε στο επόμενο προεπιλεγέν σημείο…


Tα αεροδρόμια που φτιάχτηκαν στην Νορμανδία ήταν το ίδιο σημαντικά με τους τεχνητούς λιμένες Mulberry –ένα asset που έγειρε την πλάστιγγα υπέρ της συμμαχικής επίθεσης. Ελάχιστα ίχνη μαρτυρούν πλέον την ύπαρξή τους καθώς η φύση και οι αγροτικές καλλιέργειες τα διεκδίκησαν πίσω.
Στο Villons-Les-Buissons (Β16) το οποίο κατέστη επιχειρησιακό στις 20 Αυγούστου 1944, σήμερα βρίσκεται πάνω του ένα μικρό χωριό. Τίποτα δεν προδίδει ότι από εδώ πετούσαν κάποτε πολεμικά αεροπλάνα. Μόνο μια αναμνηστική πλάκα θυμίζει ότι εβδομήντα έξι χρόνια νωρίτερα, τα σκονισμένα αεροδρόμια του προγεφυρώματος έπαιξαν τον δικό τους κρίσιμο ρόλο στην Νίκη.
Αλέξανδρος Θεολόγου