*Προφανώς εμπνευσμένος από το γνωστό μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ο τίτλος αρχικά γράφτηκε ως “Άμυνα στα χρόνια της Κρίσης” αλλά η Κρίση είναι ένα μόνο από τα προβλήματα της Άμυνας στην Ελλάδα.
Η Άμυνα μιας χώρας είναι από τους σημαντικότερους λόγους ύπαρξης ενός κράτους. Το κράτος ως ανθρώπινος οργανισμός υπάρχει και διαθέτει εξουσίες για να φροντίζει -μεταξύ άλλων πραγμάτων εξίσου σημαντικών- να παρέχει ασφάλεια στους πολίτες του από κάθε εξωτερική απειλή.
Μεταξύ των προτεραιοτήτων της Πολιτείας, η ασφάλεια του εσωτερικού, η καλή διαχείριση του εμπορίου και των εργασιακών σχέσεων, η εκπαίδευση των νεαρών πολιτών, η καταβολή των συντάξεων των πρεσβυτέρων και η χάραξη στρατηγικής στην Οικονομία, στις Εξωτερικές σχέσεις και η εκτέλεση μεγάλων δημοσίων έργων για τη διευκόλυνση όλων των παραπάνω, η Άμυνα πρέπει να τηρείται πάντα με ορίζοντα δεκαετίας και παραπάνω, να χρηματοδοτείται επαρκώς για να έχει τα μέσα να πετύχει τους στόχους της και να συντονίζει τους στόχους αυτούς με την κατάσταση της Οικονομίας και τις εξωτερικές σχέσεις, των οποίων είναι άμεση συνέχεια.
Ένα υγιές Έθνος μεγαλουργεί μόνο σε συνθήκες οικονομικής ευμάρειας και η ισχύς του, οικονομική και πραγματική, του δίνει την απαραίτητη αυτοπεποίθηση να χαράξει στόχους και στις εξωτερικές του σχέσεις, στόχους ευρύτερους και τολμηρότερους. Η Άμυνα, συνεπώς, και η ασφάλεια που εμπνέεται στον πληθυσμό είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη τόσο στον οικονομικό τομέα όσο και στον πολιτικό.
Η πρόταση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας για τον Στρατιώτη του Μέλλοντος
Η έκπτωση της Άμυνας από τις προτεραιότητες των τελευταίων κυβερνήσεων έχει φέρει την κατάσταση στην Ελλάδα σε εξαιρετικά δυσάρεστη θέση. Η οργάνωση και συντήρηση ενός μεγάλου οργανισμού ανθρώπινων και υλικών πόρων, όπως οι Ένοπλες Δυνάμεις, απαιτεί σοβαρό και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό. Οι διαδοχικές μειώσεις της θητείας των στρατευσίμων αφενός και του προϋπολογισμού αμύνης αφετέρου αφαίρεσαν όλα τα στοιχεία ενός σχεδιασμού από τους επιτελείς.
Ας είμαστε ειλικρινείς, τουλάχιστον προς τον εαυτό μας. Η μείωση της θητείας και η δραματική περικοπή του αμυντικού προϋπολογισμού, αφενός στέρησε το στράτευμα από στελέχη για να πυκνώσουν τις μονάδες και αφετέρου τίναξε στον αέρα κάθε σκέψη ανανέωσης τόσο του επαγγελματικού προσωπικού όσο και των μέσων τους, μια διαδικασία που απαιτεί συνέπεια και συνέχεια χρηματικής στήριξης για να ολοκληρωθεί. Αυτός είναι ο λόγος που κάθε προσπάθεια σοβαρής αναδιοργάνωσης των Ενόπλων Δυνάμεων αποτυγχάνει και κανένα σοβαρό εξοπλιστικό πρόγραμμα δεν έχει πραγματοποιηθεί εδώ και μια εικοσαετία.
Η διαρκής, ωστόσο, υποχρηματοδότηση της Άμυνας στην Ελλάδα τα τελευταία 15 χρόνια έχει ξεπεράσει κάθε καλώς εννοούμενη “περίοδο κάμψης”. Η θητεία μειώθηκε χαμηλώνοντας το επίπεδο επάνδρωσης των μονάδων από στρατευσίμους αλλά οι διαγωνισμοί πρόσληψης συμβασιούχων (Επαγγελματιών Οπλιτών με σύμβαση έργου ορισμένου χρόνου λίγω ετών) δεν έγινε. Οι μονάδες παρέμειναν υποστελεχωμένες, οι ελάχιστοι στρατεύσιμοι “λιώνουν” στις καθημερινές υπηρεσίες, μηχανήματα και συστήματα οργάνωσης που θα ελάφρυναν το έργο τους δεν αποκτήθηκαν και δεν δόθηκε η εντύπωση πως έγινε ποτέ προσπάθεια να αποκτηθούν και το υλικό… Όταν συζητάμε μέσα στο 2020 για το πώς να αναβαθμίσουμε τα Μ-113 κατασκευής του 1960 ή τα Steyr της ίδιας εποχής μάλλον έχουμε χάσει την μπάλα.
Η κατάσταση μέσα στα επόμενα χρόνια δεν φαίνεται πως θα βελτιωθεί θεαματικά. Είναι λοιπόν απαραίτητο να ζήσουμε και να προϋπολογίσουμε τα χρόνια μιας Άμυνας που οι πόροι θα είναι λιγοστοί και καταστάσεις δεκαετιών του 1970, του 1990 και του 2000 δεν θα επιστρέψουν. Τί θα μπορούσαμε να κάνουμε με έναν προϋπολογισμό που είναι κλάσμα των “χρυσών ετών” ; Πολλά, με κατάλληλη και προσεκτική ιεράρχιση των προτεραιοτήτων της Άμυνας και αναγκαστικά σημαντικές δομικές αλλαγές στο δόγμα και στον τρόπο οργάνωσης και τακτικής των μονάδων.
Ας δούμε μερικά μέτρα που θα μπορούσε να θέσει το ΓΕΕΘΑ ως αρχές στη χάραξη της μελλοντικής στρατηγικής του:
Κλαδικές προτεραιότητες
Όταν ο προϋπολογισμός είναι μικρός οι επιλογές είναι συγκεκριμένες: μπορείς να τον μοιράσεις ισόποσα με τρόπο που κανένας δεν θα μείνει ικανοποιημένος ή να δώσεις προτεραιότητα σε κάποιον κλάδο, αναγνωρίζοντας πως η δράση του είναι η πιο σημαντική.
Αυτός ο κλάδος είναι η Πολεμική Αεροπορία, χωρίς την οποία, ούτε ο κατά θάλασσαν ούτε ο κατά ξηράν αγώνας μπορούν να διεξαχθούν χωρίς η εχθρική αεροπορία να σαρώσει τις δυνάμεις σου. Η Πολεμική Αεροπορία λαμβάνει κάποια προτεραιότητα σήμερα, είναι γεγονός, αλλά χωρίς απόδοση. Ο κορμός των μαχητικών δεν έχει ακόμα εκσυγχρονιστεί, πρόγραμμα νέου μαχητικού δεν βλέπουμε στον ορίζοντα και οι υποστηρικτικές υπηρεσίες (Ηλεκτρονικός Πόλεμος, Έγκαιρη Προειδοποίηση, Εναέριος Ανεφοδιασμός) και τα νέα όπλα δεν προωθούνται. Η ΠΑ δεν κατάφερε ποτέ να φτάσει τον παλιό στόχο για οροφή 300 μαχητικών για την άμυνα του Αιγαίου και σήμερα προσπαθεί απλά για το καλύτερο με τα μέσα που έχει.
Μια ισχυρή αεροπορία θα δώσει το συγκριτικό πλεονέκτημα στο Γενικό Επιτελείο αλλά αυτό σημαίνει πως οι άλλοι δύο κλάδοι θα πρέπει να περιοριστούν τόσο σε πόρους και μέσα όσο και σε αριθμούς. Το μέλλον μιας αεροπορίας 250 μαχητικών με στόλο 30 πολεμικών ή στρατό ξηράς 50,000 ατόμων ή και λιγότερων δεν θα πρέπει να μας ξενίζει.
Σειρά πολεμικών πλοίων ALS, το Ελληνικό Εθνικό Πλοίο για τον 21ο αιώνα
Κτιριακός εξοπλισμός και οργάνωση
Μια διακλαδική απαίτηση, η κατάσταση των κτιρίων που στεγάζονται τα μέσα, οι άνθρωποι και οι υπηρεσίες, υποφέρουν διαρκώς από κακή συντήρηση, συχνά δεν προστατεύουν από τα στοιχεία της φύσης (ζέστη, κρύο, βροχή) και κοστίζουν πολύ στη συντήρηση και επισκευή. Δεν είναι ασυνήθιστο, οι τοπικοί διοικητές να καλούν στρατιώτες που ισχυρίζονται ότι έχουν τεχνικές γνώσεις (ηλεκτρολόγος, υδραυλικός, σοβατζής) τους οποίους εξαιρούν από καθήκοντα σκοπού και ασκήσεων μόνο και μόνο για να εκτελούν επισκευές και συντήρηση στα κτίρια του στρατοπέδου τους.
Το τελευταίο είναι γεγονός και δεν είναι μομφή για τους αξιωματικούς που θέλουν τους στρατιώτες τους να ζουν σε κτίρια με αξιοπρεπείς συνθήκες έχοντας απαυδίσει πια από τα ελάχιστα χρήματα που διαθέτει η υπηρεσία για επισκευές κτιρίων που ξεπερνούν σε ηλικία το άθροισμα του διοικητή και του στρατοπεδάρχη αλλά καταδεικνύει πως η συντήρηση κτιρίων 70 και 100 ετών (και υπάρχουν και παλιότερα) δεν αποδίδει. Τα κτίρια είναι παλιά, ενεργοβόρα, κοστοβόρα και η συντήρησή τους από ανειδίκευτο προσωπικό έχει κοστίσει ακόμα και ζωές.
Ένα άλλο κεφάλαιο είναι πως πολλά στρατόπεδα ζητούν εγκαταστάσεις για το υλικό τους εδώ και χρόνια (δεκαετίες…) και δεν τις έχουν γιατί ένα σύγχρονο κτίριο απαιτεί χρόνο και μελέτη. Έτσι, παρατηρείται το παράδοξο να σχεδιάζουμε την αγορά οπλικών συστημάτων εκατομμυρίων και να τα αφήνουμε έκθετα στον ήλιο και την υγρασία της πατρίδας μας γιατί δεν μεριμνήσαμε για επαρκείς εγκαταστάσεις αποθήκευσης. Χρειάζεται να αναφερθούμε σε παραδείγματα; Νομίζω όχι.
Για χρόνια τώρα, στο εξωτερικό οι στρατιωτικές υπηρεσίες εμπιστεύονται προκατασκευασμένα κτίρια που κατασκευάζονται σε εργοστασιακές εγκαταστάσεις με βάση προσεκτικά μελετημένα σχέδια, προεγκατεστημένα ηλεκτρικά, υδραυλικά και πλέον ηλεκτρονικά δίκτυα, μεταφέρονται και συναρμολογούνται στα στρατόπεδα. Κτίρια κοιτώνων, αποθήκες υλικού, χώροι εστίασης, μαγειρεία, κτίρια γραφείων, υπόστεγα οχημάτων ή αεροσκαφών, θα μπορούσαν να σχεδιαστούν με βάση τις ελληνικές ανάγκες από κάποια τεχνική σχολή ή σχεδιαστικό γραφείο μηχανικών και να κατακυρωθούν με διαγωνισμό. Το σχέδιο να αντικατασταθούν σταδιακά όλα τα κτίρια των στρατοπέδων από προκατ κτίρια υψηλών προδιαγραφών, θέτοντας τέρμα στον “γυρολόγο” με την κουλούρα σύρμα και την πένσα στην τσέπη και παρέχοντας ασφαλείς, ανθρώπινες εγκαταστάσεις που αρμόζουν σε έναν στρατιωτικό μηχανισμό ευρωπαϊκής χώρας θα όφειλε να είναι προτεραιότητα, ιδίως αφού σε βάθος χρόνου θα αποτελέσει και παράγοντα οικονομίας για τις λειτουργικές δαπάνες του υπουργείου.
Και δεν είναι μόνο τα κτίρια και τα υπόστεγα αλλά και η περίμετρος των στρατοπέδων, τα κακά τοποθετημένα συρματοπλέγματα και οι ανεκδιήγητες πύλες με τα χιλιοβαμμένα βαρέλια με το χαλίκι. Ψάχνοντας βλέπουμε πως όχι μόνο ξένοι στρατοί αλλά και ιδιωτικές εταιρίες και οργανισμοί εμπιστεύονται εταιρίες με ειδίκευση στις περιφράξεις υψηλής ασφάλειας και εισόδους που μπορούν με ασφάλεια και απόδοση να ελέγξουν την κίνηση βαρέων οχημάτων ακόμα και βαρέων που προσπαθούν να εμβολίσουν την είσοδο (εμπνευσμένα από επιθέσεις με βαρέα φορτηγά παγιδευμένα με εκρηκτικά). Και δυστυχώς, πολλές εταιρίες σαν αυτές είναι τούρκικες.
Επένδυση σε ηλεκτρονικά μέσα
Ακούγεται σπατάλη χρημάτων αλλά μια μακροπρόθεσμη επένδυση σε μέσα παρατήρησης με κάμερες ημέρας/νύχτας, ραντάρ εδάφους, εναερίων μέσων που θα φέρουν τα παραπάνω και ένα σύστημα διαχείρισής τους ίσως είναι εκείνο ακριβώς που χρειάζονται οι ΕΔ για να “θωρακίσουν” τους χώρους στρατοπεδίας τους και να ελέγξουν περιοχές όπως τα χερσαία σύνορα, τα θαλάσσια περάσματα απελευθερώνοντας χιλιάδες ανθρώπους από το στατικό και ανιαρό καθήκον του σκοπού/παρατηρητή οργανώνοντάς τους σε ομάδες επέμβασης για την ασφάλεια των εγκαταστάσεων ή ενός φυλακίου.
Η εικόνα του βαριεστημένου σκοπού σχεδόν εξαλείφεται (δεν είναι δυνατόν να καταργηθούν όλες οι υπηρεσίες φρουράς) αλλά η χρήση ηλεκτρονικών μέσων παρατήρησης στα στρατόπεδα και στα φυλάκια είναι το βήμα στον 21ο αιώνα που και ο ΕΣ θα κάνει αναπόφευκτα, για αυτό και η επένδυση σε ελληνικές εταιρίες που θα βοηθήσουν στην ψηφιοποίηση των μονάδων είναι απαραίτητη όχι απλά για να διατηρηθεί το κόστος σε λογικά επίπεδα (και να τονωθεί η ελληνική οικονομία, βιομηχανίες κλπ κλπ) αλλά και για να έχουν οι Ένοπλες Δυνάμεις την σωστή “κομμένη και ραμμένη” στα μέτρα τους ανάπτυξη μέσων.
Κάπου εδώ, πρέπει να αναφερθούμε και στην εισαγωγή Μη-Επανδρωμένων Οχημάτων (αέρος, ξηράς, θαλάσσης) ως το “μακρύ χέρι” ή τουλάχιστον μάτι των μονάδων στρατού, αεροπορίας ή πολεμικών πλοίων και την ανάγκη και πάλι να επενδύσει η Ελλάδα στις ελληνικές βιομηχανίες και ερευνητικά ινστιτούτα. Η μείωση των οροφών που αναλύθηκε πιο πάνω σημαίνει πως η ισχύς των ΕΔ θα πρέπει να χρησιμοποιείται όπου δει. Αυτό μεταφράζεται σε έγκαιρη προειδοποίηση, ανάλυση και πληροφορίες. Συνεπώς, είναι αναγκαίο να αποκτηθούν Μη-Επανδρωμένα μέσα όχι μόνο σε στρατηγικό επίπεδο, όπως χρησιμοποιούνται σήμερα αλλά ακόμα και σε επίπεδο ομάδας και διμοιρίας.
Το ερώτημα: θητεία ή επαγγελματισμός
Το συγκεκριμένο ερώτημα είναι θέμα πραγματείας, όχι απλά υποσημείωση σε άρθρο γνώμης. Χρειάζεται μεγάλη ανάλυση των αιτιών και αιτιατών για να καταλάβουμε όλοι ποιοί λόγοι οδήγησαν τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις από μια μικρή επαγγελματική δύναμη στα μέσα του 19ου αιώνα στο να μετασχηματιστούν σε στρατό εφέδρων μέχρι τα τέλη του 20ού αιώνα και τις προσπάθειες να μεταπέσουν και πάλι σε επαγγελματική δύναμη τα τελευταία 25 χρόνια.
Ας πούμε μόνο πως το χρήμα δεν ήταν το παν σε αυτήν την προσπάθεια αλλά καθίσταται σαφές πως οι απειλές που αντιμετωπίζει η Ελλάδα αυτή τη στιγμή δεν αντιμετωπίζονται από αυτόν τον ονειρικό “μικρό, ευέλικτο, επαγγελματικό” στρατό που οραματίζονταν κάποια στιγμή η πολιτική και στρατιωτική ηγεσία στα τέλη της δεκαετίας του 1990. Ένας στρατός που σε καμιά περίπτωση δεν θα ήταν φθηνότερος από τον “μεγάλο, αργοκίνητο, ερασιτεχνικό” στρατό των δεκαετιών του 1970 και 1980 αν αντιστρέψουμε τους όρους.
Ο στρατός θητείας συνδέεται με τις επιλογές της Ελλάδας να διατηρήσει μια ισχυρή εφεδρεία, έναν στρατό εν υπνώσει που θα μπορεί να αυξηθεί από τα επίπεδα της ειρήνης σε αριθμούς ικανούς να αντιμετωπίσουν μια μεγάλη σε ισχύ και μέγεθος απειλή κρατώντας μια έναν αριθμό σχηματισμών σταθερό και αυξάνοντάς τον, αν χρειαζόταν. Η μέθοδος αυτή απέτυχε το 1897, με τον Στρατό να παρατάσσει μόλις δύο Μεραρχίες με 38,000 άνδρες και υπάρχουν τεχνικοί αλλά και πολιτικοί λόγοι για την αποτυχία αυτή. Αντιθέτως, λειτούργησε καλά στους δύο Βαλκανικούς Πολέμους και μέτρια στην Μικρασιατική Εκστρατεία (ας δώσουμε μια δικαιολογία το κλίμα του διχασμού εδώ) ενώ απέδωσε εξαιρετικά στον Β΄Παγκόσμιο Πόλεμο, τουλάχιστον ως προς τους αριθμούς. Θα μπορούσε να λειτουργήσει σήμερα; Ίσως μια ματιά στο σύστημα επιστρατεύσεως, της εκπαίδευσης της εφεδρείας, του συστήματος μετεκπαίδευσης και προαγωγής των εφέδρων αξιωματικών και υπαξιωματικών και -γιατί όχι- το “κλέψιμο” ιδεών από άλλους μικρούς στρατούς εφέδρων που ετοιμάζονται για να αντιμετωπίσουν πολυάριθμους αντιπάλους να έκανε καλό.
Έχοντας ξεκαθαρίσει πρώτα τί στρατό θέλουμε, θα μιλήσουμε και για τη θητεία που θέλουμε, τα επίπεδα οργάνωσης (απλή θητεία, θητεία προσωρινής υπηρεσίας 5-7 ετών, μόνιμη) και θα δούμε και το μέγεθος της θητείας και τί μπορεί να γίνει σε αυτήν.
Ο Ν. Δένδιας στην ΠΤΗΣΗ για τα οφέλη της επικαιροποιημένης αμυντικής συμφωνίας MDCA με τις ΗΠΑ
Αξιοποιώντας την ιδιωτική πρωτοβουλία
Μια και είμαστε στο κεφάλαιο “παραδειγματισμός”, μια αλλαγή νοοτροπίας γίνεται με δύο κινήσεις: πρώτον, παραδέχεσαι ότι το σύστημα ως έχει, νοσεί και δεύτερον, κρυφοκοιτάς κάποιον που την ίδια στιγμή έχει επιδόσεις στους ίδιους τομείς καλύτερες από εσένα.
Ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να διδάξει πολλά στις ΕΔ. Υπάρχουν πολλοί τομείς που ελληνικές ιδιωτικές επιχειρήσεις τα πάνε καλύτερα και πετυχαίνουν πολλά και καλά αποτελέσματα με τη χρήση μικρότερων πόρων. Πού οφείλεται αυτό; Ευρηματικότητα και ανοιχτό μυαλό. Δεν θα διαλυόταν το σύμπαν της εθνικής ασφάλειας, αν το υπουργείο Αμύνης κατάφερνε να προσλάβει μερικούς αποδεδειγμένα επιτυχημένους managers στους τομείς των Logistics, των μεταφορών και αποθήκευσης, της οικονομίας και διαχείρισης πόρων, του ανθρωπίνου δυναμικού και να τους έβαζε να εργαστούν για μια πενταετία στην υπηρεσία του.
Καλύτερη αξιοποίηση των πολύ ικανών στελεχών, κατάργηση μονάδων και διοικήσεων εκεί που δεν αποδίδουν και δεν χρειάζονται, απόκτηση πολιτικών οχημάτων για τη διαχείριση και μεταφορά των εφοδίων των βάσεων και στρατοπέδων σε πρώτη φάση (τη φάση μεταφοράς των εφοδίων από τις αποθήκες στα στρατόπεδα, μπορούν κάλλιστα να αναλάβουν φορτηγά πολιτικού τύπου ή αγροτικά οχήματα κι όχι Unimog ή 8×8), oργάνωση επιτέλους του συστήματος αποθηκών και δανειζόμενοι στοιχεία του τρόπου μηχανοργάνωσης και προμηθειών μιας καλής ιδιωτικής επιχείρησης από τον γραφειοκρατικό κυκεώνα που ανάγεται σε άλλες εποχές και σίγουρα δεν έχει βελτιωθεί με τον χρόνο.
Επίλογος
Προσέξατε, ίσως, πως δεν αναφέραμε τίποτα για εξοπλισμούς. Είπαμε ότι η αεροπορία πρέπει να προηγείται, γιατί πιστεύουμε πως ένα καλά εξοπλισμένο F-16 Viper είναι περισσότερο αποδοτικό από μια επιλαρχία αρμάτων ή μια EURO-κορβέτα. Είπαμε επίσης πως θα πρέπει ο ΕΣ και οι υπηρεσίες των ΕΔ γενικά να εμπιστευτεί την τεχνολογία και να περάσει στην ψηφιακή εποχή. Το λέμε γιατί θέλουμε το καλό τους και το καλό όλων μας αλλά δεν είπαμε ούτε τί αεροπλάνα να αγοράσουμε (stealth αμερικάνικα ή Sukhoi και ορθόδοξη παράδοση), ούτε τί άρματα, ούτε τί τορπίλες ή τί πυραύλους και αποφύγαμε συστηματικά να ρίξουμε τους αναγνώστες μας στο λάκο της γενίκευσης και υπεραπλούστευσης γιατί δεν πιστεύουμε σε υπερόπλα, σε “κλειδώματα” (του Αιγαίου, του Έβρου, του χρονοντούλαπου της ιστορίας) και σε προφητείες.
Αντί επιλόγου, θα θέλαμε να αναφερθούμε στην εθνική αμυντική βιομηχανία και στο ανάθεμα των τελευταίων 45 χρόνων. 45 χρόνια πριν η ελληνική κυβέρνηση αναγνώρισε την αξία και τον στρατηγικό ρόλο μιας αμυντικής βιομηχανίας. Δεν είσαι ανεξάρτητος σαν χώρα και σαν λαός, αν δεν μπορείς να σηκώσεις κεφάλι και ξίφος και να διεκδικήσεις το δίκαιο και το καλό σου. Και δεν μπορείς να σηκώσεις τίποτε απολύτως, όταν δεν έχεις μια ισχυρή βιομηχανία να υποστηρίξεις τον βιομηχανικό στρατό σου.
Καλώς ή κακώς (ανάλογα με το επίπεδο του ρομαντισμού καθενός) η εποχή που ένα λάβαρο, ένα ξίφος και μια καλή ιδέα κινούσαν στρατούς ολόκληρους πέρασε. Η σημερινή εποχή χρειάζεται τροχούς, καύσιμα και πυροβόλα ή πυραύλους. 45 χρόνια, δυστυχώς, συνηθίσαμε στην αποτυχία. Συνηθίσαμε να βλέπουμε τα εξοπλιστικά ως σπατάλη χρημάτων, ενίσχυση ενός στρατού που είναι απειλή για το πολίτευμα και ενθάρρυνση “υποψηφίων δικτατόρων”. Ακούγεται υπερβολικό και είναι διαστροφή και λάθος αλλά άτομα που έζησαν σε αυτές τις εποχές βρίσκονται ακόμα σε θέσεις ισχύος σήμερα και τη ριζωμένη πίστη τους φρόντισαν να την μεταβιβάσουν σε πολλούς νεώτερους που αντιδρούν στην ύπαρξη πολεμικής βιομηχανίας και στη συμμετοχή πανεπιστημίων σε αναπτυξιακά προγράμματα των ΕΔ.
Η αλήθεια είναι πως η επένδυση στην αμυντική βιομηχανία είναι ανάπτυξη, ανάπτυξη εθνική που ισχυροποιεί την οικονομία ενθαρρύνοντας το δημιουργικό δαιμόνιο Ελλήνων επιστημόνων, τεχνικών, δίνει ουσία και εργασία σε βιομηχανίες και ιδρύματα, κινητοποιεί παραγωγικές δυνάμεις και διαχέει χρήμα και εργασία στην αγορά επιστρέφοντας την επένδυση σε ισχύ και αναβάθμιση του σκληρού πυρήνα της ελευθερίας μας που είναι οι ΕΔ της χώρας και η συντήρηση της αποτροπής τους με δικά μας μέσα και σε πιο αποδοτικές τιμές και όρους. Είναι καιρός να το συνειδητοποιήσουμε και να αποβάλουμε τη μιζέρια του σκοτεινού και διεφθαρμένου παρελθόντος μας. Και είναι καιρός να συνειδητοποιήσουμε πως οι αμυντικές βιομηχανίες, που υπάρχουν σήμερα στην Ελλάδα ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟ ΚΡΑΤΙΚΕΣ. Είναι καιρός να κάνουμε ένα ξεκίνημα σε πολλά πράγματα κάνοντας το πιο τολμηρό βήμα από όλα: το πρώτο.
