Tomcat Down: Η αερομαχία του Κόλπου της Σύρτης – όπως την είδαν οι Λίβυοι

Τα λιβυκά ραντάρ εντόπισαν νωρίς το πρωί οκτώ Tomcats όταν οι ελεγκτές αεράμυνας είδαν δύο από αυτά να περνούν την «Γραμμή του Θανάτου» πάνω από τον Κόλπο της Σύρτης. Στην βάση Γκαρντμπία, 15 χλμ νοτίως της Σύρτης, ήχησε η σειρήνα του scramble.
Ο Σμηναγός Μπιλκάσιμ αλ-Ζεντάνι και ο Υποσμηναγός Μούχταρ ελ-Άραμπι αλ-Ζαφρίι έτρεξαν στα αεροπλάνα επιφυλακής της 1022 Μοίρας όσο πιο γρήγορα μπορούσαν. Εκκίνηση κινητήρα, ασφάλειες εδάφους εκτός και στιγμές αργότερα δύο Su-22M-3K ‘Fitter-H’ ξεχύνονταν στον διάδρομο βρυχώμενα.
Οι πιλότοι των ‘Fitter’ ανέβηκαν στα 22.966 πόδια (7.000 μ) έχοντας εντολή «να καταρρίψουν τους εισβολείς». Σύμφωνα με το ιστολόγιο ενός συγγενή των Λίβυων χειριστών που ενεπλάκησαν με τα αμερικανικά μαχητικά στις 19 Αυγούστου 1981, οι δύο σχηματισμοί προσέγγιζαν ο ένας τον άλλον όταν ο Σμηναγός αλ-Ζεντάνι είδε από μακριά τα δύο F-14 να εκτελούν στροφή 180^ο κατευθυνόμενα εναντίον τους.
Γνωρίζοντας πως το Su-22 δεν μπορούσε να ανταγωνιστεί το F-14 σε στροφές, πραγματοποίησε έναν «ελιγμό έκπληξη» όπως τον χαρακτήρισε –μια δεξιά στροφή που θα τον έφερνε ακριβώς στην «ώρα 6» ενός από τα αμερικανικά αεροπλάνα. Εξαπέλυσε έναν πύραυλο αέρος-αέρος και «κατέστρεψε» το F-14A που πετούσε ο Αντιπλοίαρχος Henry ‘Hank’ Kleeman σκοτώνοντάς τον.
Παραδόξως, η λιβυκή εκδοχή της εμπλοκής που έμεινε στην ιστορία ως το Επεισόδιο του Κόλπου της Σύρτης (Gulf of Sidra Incident) δεν αναφέρει λέξη τί απέγινε ο χειριστής ραντάρ του αμερικανικού τζετ, Υποπλοίαρχος Dave Venlet. Το F-14 έχει και RIO, σωστά;
Τα συντρίμμια που βρήκε ένας ψαράς λίγες ημέρες αργότερα ήταν η «απόδειξη» των ισχυρισμών του αλ-Ζεντάνι. Η Λιβυκή Αεροπορία συμπέρανε ότι προερχόταν από το Tomcat του Αντιπλοιάρχου Kleeman και ο Σμηναγός πιστώθηκε με μια επιβεβαιωμένη κατάρριψη. Το δε αλιευθέν κομμάτι φέρεται να τοποθετήθηκε σε περίοπτη θέση στην αίθουσα επιφυλακής της 1022 Μοίρας.
Σύμφωνα πάντα με την λιβυκή εκδοχή, αμέσως μετά τα δύο ‘Fitter’ δέχθηκαν επίθεση από έξι αμερικανικά F-14 και καταρρίφθηκαν. Ο Σμηναγός αλ-Ζεντάνι και ο Υποσμηναγός αλ-Ζαφρίι εκτινάχθηκαν περίπου 75 χλμ ανοικτά της Σύρτης. Όσο κατέβαινε προς την θάλασσα με το αλεξίπτωτό του, ο Σμηναγός είδε ένα Tomcat «να κάνει κύκλους» από πάνω του έως ότου αυτός βρέθηκε στο νερό.
Αν μη τι άλλο, η περιγραφή των γεγονότων καταδεικνύει ότι η αντίληψη της κατάστασης από τους Λίβυους χειριστές ήταν, λίαν επιεικώς, φτωχή. Σε πολλά σημεία μάλιστα η αφήγηση δείχνει να έχει… προσαρμοστεί για να «ταιριάξει» με τους ανωτέρω ισχυρισμούς.

Για παράδειγμα, ο Αντιπλοίαρχος Kleeman πραγματοποίησε όντως στροφή 180 μοιρών «μπροστά» από τα λιβυκά τζετ αλλά περίπου 300 μ. μπροστά και 150 μ. ψηλότερα από αυτά. Δεδομένης της ταχύτητας και της θέσης των εμπλεκομένων αεροσκαφών στον χώρο, δεν υπήρχε περίπτωση να βρεθεί το Su-22M του αρχηγού του λιβυκού σχηματισμού πίσω από το ηγούμενο Tomcat, ούτε καν με «ελιγμό έκπληξη».
Αντιθέτως, λόγω της μικρότερης ευελιξίας τους, τα ‘Fitter’ κατέληξαν μπροστά στον Αντιπλοίαρχο Kleeman (‘Fast Eagle 102’) ο οποίος στην συνέχεια επέλεξε να κυνηγήσει το αεροσκάφος του Υποσμηναγού αλ-Ζαφρίι. Ο Σμηναγός αλ-Ζεντάνι έβαλλε πρώτος εναντίον του ‘Fast Eagle 102’ που προσέγγιζε από ψηλά αλλά έκανε ένα μοιραίο λάθος: πυροδότησε χωρίς να περιμένει ο R-13M να εγκλωβίσει τον στόχο για να τον ιχνηλατήσει –κάτι μάλλον απίθανο αν αναλογισθεί κανείς την γωνία υπό την οποία εβλήθη. Ο πύραυλος δεν θα μπορούσε να ακολουθήσει έναν στόχο που πλησίαζε τόσο γρήγορα και από τόσο κοντά αφού θα ήταν εκτός παραμέτρων του seeker για εγκλωβισμό.
Η εξιστόρηση της εμπλοκής από τον αλ-Ζεντάνι αποκαλύπτει ότι στην πραγματικότητα ουδέποτε είδε το δεύτερο F-14Α (‘Fast Eagle 107’) του Αντιπλοιάρχου Larry ‘Music’ Muczynski ο οποίος ήταν και αυτός που τον κατέρριψε. Κατά τον Λίβυο χειριστή κατερρίφθη από «έξι Tomcats» που του επιτέθηκαν.
Επίσης είναι ενδιαφέρον ότι ενώ περιγράφει λεπτομερώς την εγκατάλειψή του, την πτώση με αλεξίπτωτο στην θάλασσα και τις ώρες αναμονής μέχρι τον εντοπισμό και την περισυλλογή του από ελικόπτερο Έρευνας και Διάσωσης, δεν αναφέρει το παραμικρό για την τύχη του παραστάτη του. Σύμφωνα με πληροφορίες ο Υποσμηναγός αλ-Ζαφρίι επεβίωσε τελικά της κατάρριψής του και περισυνελέγη επίσης σώος.
Ενδιαφέρον έχει και η στιχομυθία η οποία φέρεται να διεμήφθη μεταξύ ενός ατόμου, γνωστού απλώς ως ‘Χ’ και του Συνταγματάρχη Καντάφι. Όπως αναφέρεται, ο Λίβυος ηγέτης ήταν εξοργισμένος από την κατάρριψη των ‘Fitter’ και ρώτησε τον ‘Χ’ γιατί έστειλε δυο «ακατάλληλα» αεροσκάφη δίωξης/βομβαρδισμού να αναχαιτίσουν τα F-14Α. Ο Επισμηναγός Άμπντελσαλάμ Ζαλούντ, Διοικητής της 1022 Μοίρας, έσπευσε προς βοήθεια του ‘Χ’ εξηγώντας ότι η Γκαρντμπία ήταν η πλησιέστερη βάση και την δεδομένη στιγμή είχε διαθέσιμα μόνο Su-22M.
Από αυτό εξάγεται το συμπέρασμα ότι παρά τις επανειλημμένες προειδοποιήσεις των Αμερικανών πριν την έναρξη των ασκήσεων του 6^ου Στόλου στην περιοχή, οι Λίβυοι φαίνεται να αιφνιδιάστηκαν από την παρουσία αμερικανικών μαχητικών νοτίως της «Γραμμής του Θανάτου» το πρωί της 19^ης Αυγούστου. Αυτό ενδεχομένως εξηγεί γιατί δεν είχαν αναπτυχθεί προληπτικώς αναχαιτιστικά στην στρατηγικής σημασίας, όπως απεδείχθη, Γκαρντμπία.
Tο λιβυκό αφήγημα για το Επεισόδιο του Κόλπου της Σύρτης έχει ένα πρόβλημα: η αλήθεια είναι διαφορετική. Και, όπως συχνά λέγεται, επώδυνη. Διότι στην πραγματικότητα εκείνη την ημέρα τα δύο λιβυκά ‘Fitter’ έμπλεξαν με λάθος ‘Γάτες’.
https://www.ptisidiastima.com/fox-2-kill-fitter-f14/
Αλέξανδρος Θεολόγου