Η απόφαση της ελληνικής κυβέρνησης το 1985 να προχωρήσει σε αγορά 40 μαχητικών Mirage 2000EG/BG, ήταν πράγματι μια έκπληξη, τη στιγμή μάλιστα που όλες οι χώρες της τότε ΕΟΚ, αγόρασαν μαχητικά F-16A. To F-16A βέβαια, όταν επελέγη από Ολλανδία, Βέλγιο, Δανία, Νορβηγία είχε αντιμετωπίσει το πολύ κατώτερο Mirage F-1E, καθώς το Mirage 2000 δεν είχε ολοκληρώσει την εξέλιξή του. Η Ισπανία, Φινλανδία και η Ελβετία αγόρασαν το F/A-18A, αφήνοντας πλέον ελάχιστο χώρο για ευρωπαϊκές σχεδιάσεις.
Έτσι, η Ελλάδα έγινε η μόνη ευρωπαϊκή χώρα που επέλεξε το Mirage 2000, ενώ οι πρόγονοι του αεροσκάφους, Mirage III/V/50 και F.1 τα είχαν πάει πολύ καλύτερα στην Ευρώπη. Κάπου εδώ πρέπει να πούμε πως η Ελλάδα, όταν επέλεξε το Mirage 2000, δεν κατάφερε να πάρει την έκδοση Mirage 2000C, αλλά την εξαγωγική Ε, με ραντάρ RDM, αντί του ανώτερου και πολύ πιο προηγμένου RDI. Αντιγράφουμε από τεύχος ΠΤΗΣΗ του 1991…
«Ενώ η εξέλιξη του σκάφους και του κινητήρα προχώρησε χωρίς δυσκολίες, η εξέλιξη του καινούργιου ραντάρ RDI (Radar Doppler Ιmpulsions, Παλμικό ραντάρ Ντόπλερ) που θα εξόπλιζε το Mirage 2000 συνάντησε αρκετά προβλήματα. Με κύρια αποστολή τις αναχαιτίσεις μεγάλης εμβέλειας, το ραντάρ αυτό θα ήταν ανάλογο του Hughes APG-63 που εξοπλίζει τα McDonnell Douglas F-15 Eagle, αλλά η εξέλιξή του ήταν αδύνατη στα χρονικά περιθώρια που υπήρχαν. Τελικά, βρέθηκε μια ενδιάμεση λύση με το ραντάρ RDM (Radar Doppler Μultimode-Ραντάρ Ντόπλερ Πολλαπλών Διαμορφώσεων) το οποίο λειτουργεί σε δέσμη συχνοτήτων I και J και αποτελεί εξέλιξη του Cyrano 500, το οποίο με τη σειρά του είναι εξέλιξη του Cyrano IV των Mirage F-1C.
Το RDM, με εμβέλεια της τάξεως των 100 km, είναι ανάλογο των Westinghouse APG-66 που εξόπλιζαν τα πρώτα μοντέλα του F-16. Πρόκειται για ένα αποτελεσματικό ραντάρ σε ρόλους αναχαίτισης, αλλά με επιδόσεις που απέχουν πολύ από αυτές του πολύ πιο μοντέρνου RDI. Οι πτητικές δοκιμές του RDM άρχισαν τον Ιανουάριο του 1980 πάνω σε ένα Βουατούρ και συνεχίστηκαν πάνω σε ένα Φαλκόν 20 μέχρι τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς. Το Νοέμβριο έγινε και η πρώτη πτήση πάνω σε ένα Mirage 2000 όταν το ραντάρ τοποθετήθηκε στο τρίτο πρωτότυπο.
Οι δυσκολίες εξέλιξης του RDI είχαν αρνητικό αντίκτυπο και στον εξοπλισμό της Γαλλικής Πολεμικής Αεροπορίας. Αρχικά υπήρχε το σχέδιο να παραλάβει το νέο αεροσκάφος η 10η Πτέρυγα Μαχητικών που πετούσε με το Mirage IIIC. Τα σχέδια όμως άλλαξαν και τα πρώτα αεροσκάφη με το ραντάρ RDM πήγαν στην 2η Πτέρυγα Μαχητικών, η οποία πέτουσε με το Mirage IIIE σε αποστολές προσβολής και αεροπορικής υπεροχής. Το RDI μπήκε τελικά σε υπηρεσία με την 5η Πτέρυγα Μαχητικών, αφού οι πρώτες δοκιμές του έγιναν στο πρώτο Mirage 2000B παραγωγής.»
Βέβαια, όλα τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι τα ελληνικά Mirage 2000E/RDM δεν είχαν καλές επιδόσεις. Αλλά δυστυχώς, τα ραντάρ είχαν πολλά προβλήματα, ειδικά σε διαμόρφωση Look down/Shoot Down. Αν και τα προβλήματα που παρουσιάστηκαν παρέμειναν εν πολλοίς απόρρητα, εντούτοις είχαν οδηγήσει σε αναστολή των παραλαβών όλων των αεροσκαφών από την ΠΑ.
Τελικά η λύση δόθηκε πολύ αργότερα, το 1991, με την ελληνική κυβέρνηση να διαπραγματεύεται μια συμφωνία win-win. Η Dassault θα βελτίωνε τα προβλήματα των ραντάρ (πιθανολογείται πως τότε ενεργοποιήθηκαν οι μέσες PRF, αντί μόνο των χαμηλών, ενώ το RDI μπορούσε να εκπέμπει σε υψηλές), ενώ προστέθηκε και η δυνατότητα κατεύθυνσης του πυραύλου ημιενεργής καθοδήγησης Matra 530D. H βελτιωμένη ελληνική έκδοση, από Mirage 2000EG έγινε πλέον 2000EGM.
Σε κάθε περίπτωση, αν και θεωρητικά με τις αλλαγές στο RDM οι επιδόσεις πλησίασαν αρκετά αυτές των αρχικών εκδόσεων του AN/APG-68, εντούτοις πρακτικά οι διαφορές ήταν ακόμη πολύ μεγάλες. Μπορεί τότε να μην ήταν τόσο πρόβλημα, καθώς η ΠΑ είχε περάσει δεκαετίες κάνοντας “δουλειά” με κατεύθυνση από ραντάρ εδάφους, το θέμα όμως ήταν ότι ένα μαχητικό 3ης γενιάς δεν απέδιδε όπως τα άλλα μαχητικά της γενιάς του.
AM39 Exocet, όταν τα Mirage άρχισαν να εξουσιάζουν το Αιγαίο (κι όχι μόνο)
Βέβαια, η προσθήκη Matra 530D έδωσε για πρώτη φορά στην περιοχή αεροσκάφους με δυνατότητες Look Down/Shoot Down. Αν και δεν ξέρουμε πόσο αποτελεσματικό ήταν το Mirage σε αυτό τον ρόλο, ήταν η μόνη άμυνα της ΠΑ και της Ελλάδας απέναντι στα τουρκικά F-16C/D εξοπλισμένα με LANTIRN. Και παραλίγο, η δυνατότητα αυτή να κρίνει ίσως και μια σύγκρουση, όταν οι δυο χώρες έφτασαν πολύ κοντά στην ένοπλη σύρραξη του 1996 με τα Ίμια.
Το ενδιαφέρον όμως ήταν, πως αποφασίστηκε η αγορά πυραύλων AM.39 Exocet, που μπορούσαν πολύ άνετα να υποστηριχθούν από το αρχικό ραντάρ RDM. O Exocet είναι ένας εξαιρετικός πύραυλος για αποστολές TASMO, και για πρώτη φορά, Mirage σε ελληνική υπηρεσία έλαβαν διπλή αποστολή. Τα Mirage F.1 και τα Mirage 2000 πάντα είχαν σαν αποστολή την αναχαίτιση. Όμως πλέον η ΠΑ τους ανέθεσε τον δύσκολο ρόλο της ναυτικής κρούσης. Για πολλά χρόνια, οι περιγραφές των αποστολών των αργεντίνικων Super Etendard με ένα μόνο AM.39 Exocet στα φτερά τους, να σκορπίζουν τον τρόμο στα πλοία του Royal Navy, στοίχειωναν τον ύπνο των Τούρκων πλοιάρχων.
To σύστημα αυτοπροστασίας ICMS 2000 των Mirage 2000EGM/BGM (αρχείο ΠΤΗΣΗ, 1993)
Τώρα, όλα αυτά συνέβαιναν την δεκαετία του ’90, άντε και την περασμένη δεκαετία. Τώρα πια όμως, με τους πυραύλους Matra 530D εκτός υπηρεσίας, αλλά τους Magic II να χρήζουν επαναπιστοποίησης (ή απόσυρσης), τα Mirage 2000EGM/BGM δεν έχουν να προσφέρουν και πάρα πολλά, ειδικά στον τομέα της αεροπορικής υπεροχής. Θεωρητικά, συνεχίζουν να είναι επίφοβα στον ρόλο της Ναυτικής Κρούσης, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι αποστολές τους σε περίοδο κρίσης θα πρέπει να συνοδεύονται από μαχητικά.
Το θέμα είναι, αξίζει η διατήρησή τους σε υπηρεσία; Τονίζουμε ότι το κόστος διατήρησης σε υπηρεσία είναι σχεδόν ίδιο, ή ακριβότερο, των Mirage 2000-5Mk2, καθώς τα δυο αεροσκάφη διαφέρουν μόνο στα ηλεκτρονικά από το πιλοτήριο και εμπρός, σχεδόν πουθενά αλλού. Βέβαια, οι δυνατότητες των Mirage 2000-5Mk2 είναι πραγματικά σε διαφορετική γενιά αεροσκάφους, ουσιαστικά η μέρα με τη νύχτα.
Όσα θέλετε να μάθετε για τον εκσυγχρονισμό (ή μη) των Mirage 2000EGM/BGM
Αυτό όμως δεν σημαίνει πως τα Mirage 2000EGM/BGM είναι “του πεταματού” ακόμη κι αν μείνουν ως έχουν. Τα ελληνικά Mirage 2000EGM/BGM έχουν λάβει μια “ελάχιστη” βελτίωση, με την προσθήκη μιας οθόνης TFT στη θέση της παλιάς υφιστάμενης CRT. Επίσης, τα όποια προβλήματα στα ηλεκτρονικά έχουν λυθεί με τα χρόνια, αλλά και το “μαγικό” χέρι των Ελλήνων Μηχανικών Αεροσκαφών. Ποιο είναι το πρόβλημα των αεροσκαφών λοιπόν;
Η συντήρηση. Ανταλλακτικά για τα “αρχαία” ηλεκτρονικά του Mirage 2000E είναι πλέον πολύ δύσκολο να βρεθούν. Επίσης, η έλλειψη μιας σοβαρής Follow On Support σύμβασης έχει οδηγήσει μεγάλο μέρος τους στόλου των Mirage 2000EGM/BGM σε υποχρεωτική καθήλωση. Κι αυτό είναι εξαιρετικά “άδικο” για τα αεροσκάφη, καθώς, σε πιθανή σύρραξη λίγα θα μπορούσαν να προσφέρουν σε αποστολές αέρος-αέρος, αλλά στις ταραγμένες περιόδους ειρήνης που διανύουμε, άνετα μπορούν να ρίχνουν ένα “χεράκι ξύλο” στους εισβολείς του FIR Αθηνών.
Το ότι είναι Mirage 2000EGM, δεν σημαίνει πως δεν είναι Mirage 2000. Το ότι έχουν παλιό σύστημα αυτοπροστασίας δεν σημαίνει πως δεν μπορούν να τα βγάλουν πέρα, το ότι ο υπολογιστής διαβάζει τον MICA IR σαν ένα Matra R.550 Magic II δεν σημαίνει πως ακόμη κι έτσι μπορούν να βγάλουν σε πέρα τις αποστολές τους.
Δυστυχώς, το κόστος αναβάθμισης σε Mirage 2000-5Mk3 είναι απαγορευτικό, ειδικά αν το αποτέλεσμα είναι ένα αεροσκάφος που δεν θα έχει σύστημα σκοπευτικού επί κράνους ή κάποιο ραντάρ AESA. Αυτό όμως δεν σημαίνει πως το αεροσκάφος δεν μπορεί να προσφέρει όπως έχει, για όσες ώρες πτήσης του έχουν απομείνει ακόμη. Οι κινηματικές του επιδόσεις δεν διαφέρουν από αυτές του Mirage 2000-5Mk2, συνεπώς στο Αιγαίο μπορεί να συνεχίσει να αναχαιτίζει άγνωστα ίχνη. Σε περίπτωση που οι γείτονες αποφασίσουν να κάνουν κάποια “βλακεία”, τα αεροσκάφη επιφυλακής φέρουν 2 βλήματα MICA IR καθώς και πλήρη φορτίο για τα DEFA των 30 χιλιοστών.
ΘΕΜΑ: Μήπως είναι καιρός η ναυτική κρούση στο Αιγαίο να περάσει στα F-16 με JSOW-C1;
Επίσης, για όσο ακόμη είναι πιστοποιημένοι οι Exocet, τα αεροσκάφη μπορούν να προκαλέσουν απίθανα προβλήματα στον εχθρικό στόλο. Ακόμη κι αν οι ΑΜ.39 δεν είναι τόσο επίφοβοι όσο ήταν πριν 30 χρόνια, εντούτοις, θα αναγκάσουν τους Τούρκους επιτελείς να σχεδιάσουν πολύ προσεκτικά τις κινήσεις τους.
Το πραγματικά αστείο είναι διάφορες συζητήσεις που έρχονται στην επιφάνεια, κατά καιρούς, είτε για αγορά μεταχειρισμένων μαχητικών F-16A (!) είτε, ακόμη χειρότερα, F-15C. Αυτή η τελευταία ανοησία, ειδικά περί δημιουργίας, -άκουσον άκουσον- ναυτικής αεροπορίας, ήταν το απόλυτα γελοίο. Την ίδια στιγμή, υπερπολύτιμα μαχητικά Mirage παρέμεναν ή και παραμένουν στα υπόστεγα, χωρίς ανταλλακτικά.
Άλλοι, βρίσκουν ενδιαφέρουσα την περίπτωση αγοράς ελαφρών μαχητικών, για να πάρουν λίγο από το φορτίο που σηκώνουν τα μαχητικά πρώτης γραμμής. Για μας δεν έχει καν αξία η συζήτηση, όταν έχουμε Mirage 2000 που μπορούν ακόμη να προσφέρουν.
Είναι ίσως ανόητο να αποσύρουμε αξιόμαχα μαχητικά, που μπορούν να προσφέρουν, όταν δεν έχουμε εναλλακτική λύση. Το πρόβλημά τους είναι η επάρκεια ανταλλακτικών. Άρα, το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε, είναι να τα κρατήσουμε αξιόμαχα όσο περισσότερο γίνεται, ειδικά για τις αποστολές αναχαίτισης που λαμβάνουν χώρα πάνω από το Αιγαίο κάθε μέρα. Το μόνο που χρειάζεται είναι να υπογραφεί επιτέλους αυτή η “ρημάδα” (συγγνώμη από τους αναγνώστες μας για τα γαλλικά) σύμβαση FOS.
