AΠΟ ΤΗΝ ΚΟΡΕΑ ΣΤΟ Β΄ ΙΝΔΟΠΑΚΙΣΤΑΝΙΚΟ ΠΟΛΕΜΟ (1950-71)
του Βασίλη Σιταρά
Το πρώτο, αλλά ταυτόχρονα και το πιο λαμπρό, κεφάλαιο στην πολεμική δράση του Sabre γράφτηκε στoν πόλεμο της Κορέας (1950-53) και μάλιστα απέναντι σε έναν πολύ μεγάλο αντίπαλο, το σοβιετικό MiG-15. Εκεί, λοιπόν, πάνω από μια μικρή περιοχή κοντά στα σινοκορεατικά σύνορα (τον ποταμό Γιαλού), γνωστή με το χαρακτηριστικό όνομα «MiG Alleυ», το μαχητικό της ΝΑΑ πέρασε στην Ιστορία, όπως ακριβώς είχε κάνει και το ομόσταυλο Ρ-51 πάνω από τη ναζιστική Γερμανία λίγα χρόνια πριν, συνοδεύοντας τα Β-17 και τα Β-24. Ως γνωστόν, στην Κορέα ήταν η πρώτη φορά που αεριωθούμενα μαχητικά πολέμησαν μεταξύ τους, αφού στο Β΄ Π. Π. το γερμανικό Me262 και το βρετανικό Meteor (επιχειρησιακά κατά την περίοδο 1944-45) δεν συναντήθηκαν ποτέ.
Διευκρινίζουμε ότι στο άρθρο μας αυτό, λόγω του περιορισμένου διαθέσιμου χώρου, δεν θα ασχοληθούμε με παράθεση γεγονότων (χρονολόγιο επιχειρήσεων), διότι κάτι τέτοιο θα απαιτούσε ένα ειδικό αφιέρωμα, και μάλιστα σε πολλές συνέχειες, προκειμένου να γίνει στα σοβαρά και να μην παρουσιάζει σημαντικές ελλείψεις (βλ. π.χ. το σχετικό πολυσέλιδο αφιέρωμα των 4 πρώτων τευχών του αγγλικού Wings of Fame). Φυσικά, μια τέτοια αναφορά θα ήταν εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και θα γίνει από την «Π&Δ» στο μέλλον.
Αντίθετα, εδώ θα μιλήσουμε για τρία μόνο πράγματα: πρώτον, γενικά για τις συνθήκες και τις παραμέτρους της εναέριας μάχης στην Κορέα, δεύτερον, για τη σύγκριση Sabre και MiG-15 α) ως αεροπλάνων (πτητικών μηχανών) και β) ως ολοκληρωμένων οπλοσυστημάτων και τρίτον για τα τελικά αποτελέσματα του εναέριου πολέμου, τα οποία, πάντως, ακόμη και σήμερα αμφισβητούνται.
Όπως έχουμε γράψει και σε παλαιότερο άρθρο μας για τους 44 Σοβιετικούς «άσσους» της Κορέας (βλ. «Π&Δ», τεύχος 154, Φεβρουάριος 1998), ήταν τόσο ραγδαία η πρόοδος της αεροπορικής τεχνολογίας εκείνη την εποχή, που οι επιχειρησιακές συνθήκες αποδείχτηκαν αρκετά διαφορετικές σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν, δηλαδή το Β΄ Π. Π. (1939-1945). Συγκεκριμένα, η κλειστή αερομαχία με την οπτική επαφή παρέμενε ακόμη το μοναδικό είδος εναέριας μάχης, καθώς δεν υπήρχαν ακόμη τα κατευθυνόμενα βλήματα αέρος-αέρος, αλλά είχε αποκτήσει διαφορετική μορφή από ό,τι πέντε μόλις χρόνια πριν (το 1945, όταν τελείωνε ο Β΄Π. Π.), καθώς οι ταχύτητες και τα ύψη είχαν σχεδόν διπλασιαστεί!
Ταχύτητες κοντά στο φράγμα του ήχου, ύψη της τάξης των 50.000 ποδιών και τρομακτικές επιταχύνσεις, που καθιστούσαν αναγκαίες τις στολές αντί-g, όλα αυτά δεν είχαν σχέση με την προηγούμενη εμπειρία από την εποχή της έλικας και δικαιολογημένα προκαλούσαν δέος σε όσους δεν ήταν πολύ καλά εκπαιδευμένοι και εξοικειωμένοι μαζί τους. Βασική τακτική στην Κορέα ήταν η αιφνιδιαστική επίθεση από μεγάλο ύψος, που εκφραζόταν με το ρητό «Το ύψος σού δίνει την πρωτοβουλία». Στο σημείο αυτό, η υπεροχή του MiG-15 επί του F-86 ήταν εμφανής, καθώς είχε επιχειρησιακή οροφή 52-53.000 πόδια, δηλαδή 5-6.000 πόδια ανώτερη από εκείνη των F-86A/E (η «ψαλίδα» όμως έκλεισε κάπως τους τελευταίους 12 μήνες της σύγκρουσης, με την εισαγωγή σε υπηρεσία του F-86F).
Τα MiG, λοιπόν, που επιπλέον πετούσαν πάνω από φιλικό έδαφος και βρίσκονταν υπό τη συνεχή καθοδήγηση επίγειων ραντάρ, είχαν σχεδόν πάντα την πρωτοβουλία της επίθεσης. Επιδίωκαν να χτυπήσουν τον αντίπαλο με την πρώτη διέλευση, γιατί γνώριζαν ότι σε περίπτωση που τους ξέφευγε, θα κατέβαινε αμέσως σε χαμηλό ύψος (κάτω από 20.000 πόδια), όπου το F-86 ήταν πιο ευέλικτο. Ο βασικός στόχος τους δεν ήταν η εμπλοκή σε αερομαχία με τα Sabre, αλλά μόνο η αναχαίτιση των βομβαρδιστικών, τα οποία όμως προστατεύονταν τις περισσότερες φορές από Sabre.
Έτσι, εμφανίζονταν να πετούν σε δύο διαφορετικά επίπεδα: το χαμηλότερο περίμενε τα βομβαρδιστικά και το υψηλότερο τα F-86. Ως προς τις υπόλοιπες επιδόσεις, πλην της οροφής, το MiG-15 (και μιλάμε κυρίως για το MiG-15bis, τη βασική παραλλαγή που πήγε στην Κορέα) ήταν σαφώς καλύτερο από όλες τις εκδόσεις του F-86 σε βαθμό ανόδου και σε επιτάχυνση και οριακά μόνο καλύτερο από τα F-86A/E σε ταχύτητα πάνω από τα 20.000 πόδια (όμως το μεταγενέστερο F-86F το ξεπερνούσε μέχρι και τα 40.000 πόδια).
Στην ευελιξία, και συγκεκριμένα στο βαθμό στροφής, ήδη αναφέραμε ότι το Sabre είχε προβάδισμα μέχρι τα 20.000 πόδια, ενώ από εκείνο το σημείο και μέχρι τα 50.000 πόδια το MiG υπερείχε, χάρη στον υψηλότερο λόγο ώσης προς βάρος και στο χαμηλότερο πτερυγικό φόρτο. Πάντως, το Sabre υπερείχε σε μια άλλη, λιγότερο σημαντική βέβαια, πλευρά της ευελιξίας, στο βαθμό διατοιχισμού, με 210 μοίρες ανά δευτερόλεπτο.
Στη βύθιση, το F-86 υπερείχε σαφώς, καθώς η λεπτή του άτρακτος του επέτρεπε να ξεπερνάει πολύ άνετα το φράγμα του ήχου (Μ=1,05), ενώ αντίθετα το κοντόχοντρο MiG-15 αυτοπεριοριζόταν ―με αυτόματο άνοιγμα των αεροφρένων του― στο Μ=0,92 (διότι πάνω από το Μ=0,86 καθίστατο επικίνδυνα ασταθές). Επίσης, το F-86 μπορούσε να εξέλθει πολύ πιο εύκολα από περιδίνηση από ό,τι το MiG-15: πολλές δεκάδες από τα αναφερόμενα ως καταρριφθέντα MiG δεν χτυπήθηκαν ποτέ, αλλά υπέπεσαν κατά τη διάρκεια των ελιγμών σε περιδίνηση, από την οποία οι άπειροι πιλότοι τους δε μπόρεσαν να εξέλθουν.
Τέλος, το MiG-15 είχε πολύ χαμηλότερη ταχύτητα απώλειας στήριξης από το F-86 και ιδίως από το F-86F με τη «σκληρή πτέρυγα», η οποία, για χάρη των καλύτερων επιδόσεων σε μεγάλα ύψη, δεν διέθετε slats (βλ. προηγούμενο τεύχος).
Όμως, οι επιδόσεις είναι καθαρά θεωρητικές και από μόνες τους δεν καταξιώνουν ποτέ ένα οπλοσύστημα: σε άλλους, εξίσου κρίσιμους, τομείς η υπεροχή του F-86 έναντι του «σπαρτιάτικου» (σε φιλοσοφία και άνεση) σοβιετικού μαχητικού ήταν προφανής. Καταρχήν, διέθετε κλιματιζόμενο, πολύ πιο άνετο και εργονομικό κόκπιτ, ο δε χειριστής του ήταν εφοδιασμένος με στολή αντί-g, σε αντίθεση με τους πιλότους των MiG, που επέμεναν ακόμη στα παραδοσιακά, αλλά ανεπαρκή πλέον, δερμάτινα μπουφάν.
Αν και ο οπλισμός του MiG ήταν κατά πολύ ισχυρότερος, αφού προοριζόταν εναντίον των Β-29, δεν μπορούσε να αξιοποιηθεί σωστά, τόσο λόγω της αστάθειας του αεροπλάνου στις υψηλές ταχύτητες, όσο και λόγω του γυροσκοπικού σκοπευτικού του (αντίθετα, είδαμε στο προηγούμενο τεύχος ότι τα F-86E/F διέθεταν σκοπευτικό ακριβείας, με ραντάρ αποστασιομέτρησης). Τέλος, και πάνω από όλα, ήταν κυριολεκτικά χαώδης η διαφορά στον ανθρώπινο παράγοντα και αυτή έκρινε το αποτέλεσμα στους ουρανούς της Κορέας: με εξαίρεση τους Σοβιετικούς «συμβούλους», που πέταξαν κρυφά σε κάποιες αποστολές, οι περισσότεροι πιλότοι των MiG-15 ήταν Κορεάτες και Κινέζοι, χωρίς εμπειρία ή έστω καλή εκπαίδευση, ενώ οι Αμερικανοί έφεραν στην Κορέα πολλούς βετεράνους του Β΄ Π. Π., που «έκαναν θραύση» εναντίον των κομουνιστών.
Τις 305 από τις 818 καταρρίψεις του F-86 τις πέτυχαν οι 39 «άσσοι» (πιλότοι με 5-16 νίκες), τις 292 όσοι είχαν 2-4 νίκες και τις υπόλοιπες 221 όλοι οι υπόλοιποι. Ιδιαίτερη μνεία εδώ αξίζει στον έναν και μοναδικό χειριστή F-86 που τιμήθηκε (μετά θάνατον όμως) με το περίφημο Μετάλλιο Τιμής του Κογκρέσου (US Congress Medal of Honor), που αποτελεί την ύψιστη διάκριση ανδρείας των ΗΠΑ. Αυτός ήταν ο ταγματάρχης της 334ης μοίρας George Davis, ο οποίος προηγούνταν, στις αρχές του 1952, της λίστας των Αμερικανών «άσσων» με 12 καταρρίψεις, εκ των οποίων οι 4 είχαν σημειωθεί στην ίδια αποστολή.
Ήταν 8:25 το πρωί της 10/2/1952, όταν ο Τεξανός «άσσος» ήταν επικεφαλής 18 αεροσκαφών στα 32.000 πόδια, περίπου 50 χιλιόμετρα νότια του ποταμού Γιαλού. Ξαφνικά, είδε ένα επερχόμενο κύμα από 6 MiG-15 (με σοβιετικά, όπως αποδείχτηκε μετά από 40 χρόνια, πληρώματα) και έτρεξε με το συνοδό του να τα αναχαιτίσει, προτού επιτεθούν σε ομάδα παρακείμενων βομβαρδιστικών. Δεν είδε, όμως, ότι από κοντά ακολουθούσε και δεύτερο κύμα από άλλα 6 MiG-15, με αποτέλεσμα να εμπλακεί σε μια άνιση αερομαχία, όπου η αριθμητική υπεροχή του εχθρού ήταν 6 προς 1.
Μέσα σε δευτερόλεπτα, ο Davis κατέρριψε δύο MiG και ήταν έτοιμος να χτυπήσει και ένα τρίτο, όταν ο Mikhail Averin της 97ης μονάδας καταδιωκτικών τον γάζωσε από τα 800 μέτρα και τον έστειλε να καρφωθεί σε ένα βουνό. Ο θάνατος του Τεξανού ήταν μια τεράστια απώλεια για τη USAF. Αν και οι 14 επιτυχίες του ξεπεράστηκαν, τελικά, λίγο πριν λήξει ο πόλεμος από δύο συναδέλφους του (McConnell 16, Jabara 15), αυτοί πετούσαν με το F-86F, που τους έδινε αποφασιστικό πλεονέκτημα σε σχέση με τα μοντέλα Α/Ε.
Συνολικά, σύμφωνα με τα επίσημα αμερικανικά αρχεία της εποχής, όχι λιγότερα 818 εχθρικά αεροπλάνα (εκ των οποίων τα 792 ήταν MiG-15) υπέκυψαν στα πολυβόλα του Sabre από τον Δεκέμβριο του 1950 (όταν ο τύπος έφτασε εσπευσμένα στο μέτωπο) μέχρι την ανακωχή της 27ης Ιουλίου 1953. Αν σκεφτούμε, μάλιστα, ότι το σύνολο των καταρριφθέντων σε αερομαχία MiG-15 ήταν 814 (άλλα 27 καταρρίφθηκαν από τους πολυβολητές των Β-29), τότε συνειδητοποιούμε καλύτερα το μέγεθος του άθλου του Sabre, που έριξε 36 φορές περισσότερα MiG από ό,τι όλα τα άλλα μαχητικά μαζί!
Το τίμημα ήταν μόλις 78 F-86 χαμένα σε αερομαχίες και άλλα 146 από άλλους λόγους, κυρίως ατυχήματα. Από τις 87.177 εξόδους που πραγματοποίησε το F-86 στην Κορέα, οι 76.542 ήταν σε ρόλο αεροπορικής υπεροχής και οι υπόλοιπες αφορούσαν στην προσβολή στόχων εδάφους με 7.500 τόνους βομβών (πραγματοποιήθηκαν επίσης και λίγες αναγνωριστικές πτήσεις).
Κατά μέσο όρο, στο μέτωπο της Κορέας βρίσκονταν κάθε φορά μόνο 184 αεροσκάφη, έναντι 270 F-80 και 247 F-84 (όσο για τα MiG-15, αυτά ήταν περί τα 300 στο τέλος του 1950 και έφτασαν προοδευτικά τα 950 δύο χρόνια αργότερα, αν και δεν εκτέλεσαν πάνω από 40.600 εξόδους).
Χάρη στο F-86, η εναέρια υπεροχή ανήκε συνεχώς στη USAF, από την πρώτη μέχρι την τελευταία μέρα της παρουσίας του στην Κορέα, όμως γινόταν όλο και πιο αναμβισβήτητη με το πέρασμα του χρόνου (και παρά το γεγονός ότι ο αριθμός των MiG συνεχώς αύξανε!), λόγω 4 διαδοχικών γεγονότων που έλαβαν χώρα από το τέλος του 1951 μέχρι το τέλος του 1952: α) της άφιξης του F-86E (με νέο ΣΕΠ και ολοκινούμενη οριζόντια ουρά) το φθινόπωρο του 1951, β) της αναχώρησης των πιο έμπειρων Σοβιετικών την άνοιξη του 1952, γ) της άφιξης του F-86F (με τον ισχυρότερο κινητήρα) το καλοκαίρι του 1952 και δ) της αντικατάστασης της πτέρυγας του F-86F με τη «σκληρή» πτέρυγα 6-3, από το φθινόπωρο του 1952.
Μετά από όλα αυτά, ήταν απολύτως φυσικό που κατά τους τελευταίους μήνες της σύγκρουσης (Ιανουάριος-Ιούλιος 1953), όταν πλέον οι Αμερικανοί ήταν οι απόλυτοι κυρίαρχοι των αιθέρων, καταρρίφθηκαν 289 MiG, εκ των οποίων τα 77 το μήνα Ιούνιο (σε 7.700 εξόδους). Από τις λίγες σχετικά μονάδες της USAF που πετούσαν με Sabre στην Κορέα, η πιο επιτυχημένη ήταν ―με μεγάλη διαφορά― η 335η μοίρα της 4ης Πτέρυγας με 218,5 εναέριες νίκες και ακολούθησαν η 334η μοίρα (της ίδιας Πτέρυγας) με 142,5 νίκες, η 336η μοίρα (ομοίως) με 116,5 νίκες, η 25η μοίρα (της 51ης Πτέρυγας) με 110,5 νίκες, η 39η μοίρα (της ίδιας Πτέρυγας) με 101 νίκες και η 16η μοίρα (ομοίως) με 86 νίκες.
Πάντως, πρέπει να πούμε ότι μεταγενέστερες έρευνες, όπως το project των ιστορικών της USAF «Sabre Measures Charlie» (1970), έδειξαν ότι οι απώλειες των F-86 σε αερομαχίες δεν ήταν μόνο 78, όπως δηλώθηκε το 1953, αλλά 103. Αντίστοιχα, οι επιβεβαιωμένες με απόλυτη βεβαιότητα καταρρίψεις MiG-15 ήταν μόνο 379, δηλαδή οι μισές από τις αρχικά υποστηριζόμενες (792). Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι μόνο τόσα MiG πράγματι καταρρίφθηκαν. Ένας αριθμός γύρω στα 600 είναι ο πιο πιθανός, οπότε ο λόγος καταρρίψεων-καταρριφθέντων είναι 6 προς 1 (αντί για 10+ προς 1 που αρχικά πιστευόταν).
Μόνο όταν έρθουν στο φως τα σοβιετικά, κινεζικά και βορειοκορεατικά αρχεία της εποχής και τα διασταυρώσουμε με τα αναθεωρημένα αμερικανικά αρχεία, τότε θα απαντηθεί ικανοποιητικά ο γρίφος των καταρρίψεων της Κορέας. Σε κάθε περίπτωση, όπως κι αν έχει το πράγμα, δηλαδή ασχέτως αν ο λόγος καταρρίψεων-απωλειών είναι 10 προς 1 ή 6 προς 1 ή έστω 3,7 προς 1, το F-86 έφυγε από την Κορέα νικητής…
Ο επόμενος σταθμός της πολεμικής δράσης του F-86 ήταν η κρίση του Νησιού Κουεμόυ (1958) ανάμεσα στις δύο Κίνες, για την οποία δεν θα πούμε τίποτα (βλ. σύντομο σχετικό άρθρο μας στο τεύχος 160). Τον Σεπτέμβριο του 1965 ξέσπασε ο Α΄ Ινδοπακιστανικός Πόλεμος, διάρκειας μόνο 22 ημερών, αλλά πρωτοφανούς σφοδρότητας. Η μικρή, αλλά εξαιρετικά αξιόμαχη, PAF (Πακιστανική Αεροπορία) είχε τότε για «κορμό» της 92 F-86F, ορισμένα εκ των οποίων έφεραν και βλήματα ΑΙΜ-9 και για «αφρόκρεμα» 12 μόνο F-104 των 2+ Μαχ.
Αντίστοιχα, η IAF (Ινδική Αεροπορία) βασιζόταν σε όχι λιγότερα από τριπλάσια ―278― διηχητικά μαχητικά (118 Hunter, 80 Gnat και 80 Mystere IV), είχε όμως και 10 MiG-21 των 2+ Μαχ. Δύο παλαιότεροι και ουσιαστικά απαρχαιωμένοι τύποι μαχητικών τζετ με ευθείες πτέρυγες, το Vampire και το Ouragan, που αποτελούσαν τις εφεδρείες της IAF, κινητοποιήθηκαν και αυτοί. Αν και τα αποτελέσματα των πολλών αερομαχιών πάνω από τον ποταμό Ινδό (σε ένα μέτωπο μήκους περίπου 1.700 χιλιομέτρων) ακόμη αμφισβητούνται, είναι δεδομένο ότι λίγο-πολύ και η PAF ως σύνολο επικράτησε της IAF, και το F-86 επικράτησε του βασικού ανταγωνιστή του, του Hunter.
Συγκεκριμένα, τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι το F-86 κατέρριψε περί τα 20 ινδικά αεροσκάφη (επί συνόλου 26 εναέριων επιτυχιών της PAF), εκ των οποίων τα περισσότερα (11) ήταν Hunter. Αντίθετα, μόνο 8 Sabre της PAF καταρρίφθηκαν (επί συνόλου 12 απωλειών στον αέρα), τα 5 από Hunter, τα 2 από MiG-21 και το τελευταίο από Gnat.
Η υπεροχή του F-86 έναντι του μεταγενέστερου (1951) Hunter, που στα χαρτιά τουλάχιστον ήταν ταχύτερο, «ισχυρότερο» (σε ώση) και βαρύτερα οπλισμένο, παραξένεψε αρχικά τους ειδικούς, όμως εξηγείται από δύο παράγοντες: α) οι περισσότερες αερομαχίες έγιναν σε χαμηλό ύψος, εκεί όπου το F-86 ήταν σαφώς πιο ευέλικτο και β) οι Πακιστανοί πιλότοι ήταν πολύ καλύτεροι, κατά μέσο όρο, από τους Ινδούς συναδέλφους τους.
Αναφέρουμε ενδεικτικά τον περίφημο σμηναγό Alam, που στις 7/9/1965 φέρεται να κατέρριψε μέσα σε 30 δευτερόλεπτα 4 Hunter (τα 2 από αυτά τα παραδέχτηκε και η IAF), κατά τη διάρκεια ενός εκπληκτικού ελιγμού με φόρτιση πάνω από 5g. Ο Alam δεν ήταν τυχαίος, αλλά ένας πολύ έμπειρος πιλότος, με περισσότερες από 1.400 ώρες πτήσης στο ενεργητικό του με το F-86F.
Η ειρήνη ανάμεσα στους Μουσουλμάνους και τους Ινδουιστές της Iνδικής Xερσονήσου κράτησε μόνο 6 χρόνια και 3 μήνες. Τον Δεκέμβριο του 1971 ξέσπασε ο Β΄ Ινδοπακιστανικός Πόλεμος, διάρκειας 14 ημερών, στον οποίο μπορούμε να πούμε ότι η IAF «πήρε τη ρεβάνς» από την PAF, εκτελώντας 5.980 εξόδους με τίμημα 65 απώλειες (εκ των οποίων τις 27 σε αερομαχίες), έναντι μόλις 2.870 εξόδων με 72 απώλειες (τις 25 στον αέρα) για την PAF. Η εξήγηση βρίσκεται στο ότι η Ινδία είχε ενισχυθεί σημαντικά από την ΕΣΣΔ και διέθετε τότε μια εντυπωσιακή αρμάδα μαχητικών με 220 MiG-21, 145 Su-7, 100+ Hunter και 100+ Marut (το τελευταίο ήταν ένα εγχώριο μαχητικό-βομβαρδιστικό σχεδιασμένο από το Γερμανό Kurt Tank, δημιουργό του Fw190).
Το Gnat και το Mystere βρίσκονταν πλέον στη δεύτερη γραμμή της IAF, έχοντας αντικαταστήσει τα Ouragan και Vampire. Επιπλέον, η Ινδία διέθετε και τους ικανότατους αντιαεροπορικούς πυραύλους SA-2. Αντίθετα, το 10ετές εμπάργκο όπλων των ΗΠΑ προς το Πακιστάν, που επιβλήθηκε μετά τον πόλεμο του 1965, αλλά και η προαναφερθείσα προσέγγιση Ινδίας-ΕΣΣΔ, είχαν επηρεάσει αρνητικά το πρόγραμμα προμηθειών της PAF. Η τελευταία, λοιπόν, αντιπαρέταξε στην πανίσχυρη IAF μόλις 27 Mirage III, 17 F-104, περί τα 70 κινεζικής κατασκευής MiG-19 (οπλισμένα με ΑΙΜ-9!) και 88 ετοιμοπόλεμα Sabre, εκ των οποίων τα περισσότερα ήταν πρώην γερμανικά CL-13 Mk6, με τον ισχυρότερο κινητήρα Orenda 14 (άλλα 18 από τα παλαιότερα F-86F βρίσκονταν στο Ανατολικό Πακιστάν, που αποσχίστηκε, και δεν συμμετείχαν στις επιχειρήσεις).
Μετά το τέλος της σφοδρότατης σύρραξης, ο απολογισμός ήταν 15 F-86 καταρριφθέντα σε αερομαχίες (και άλλα 34 σε ατυχήματα και από εχθρικό βομβαρδισμό στο έδαφος), ενώ τα ίδια έριξαν 13 ινδικά αεροπλάνα, 6 Hunter, 1 MiG-21, 1 Gnat και 5 Su-7 (τα τελευταία όμως αμφισβητούνται από την ινδική πλευρά).
ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Το άρθρο δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο τεύχος 178 – Απρίλιος 2000. Πρώτη δημοσίευση ptisidiastima.com.
Διαβάστε επίσης
NORTH AMERICAN F-86 SABRE, το σημαντικότερο μαχητικό τζετ της Ιστορίας (ΑΡΧΕΙΟ ΠΤΗΣΗ, Μέρος 1ο)
NORTH AMERICAN F-86 SABRE, το σημαντικότερο μαχητικό τζετ της Ιστορίας (ΑΡΧΕΙΟ ΠΤΗΣΗ, Μέρος 2ο)
178 – Απρίλιος 2000
