Γιατί ο Έρντογαν ετοιμάζεται να κάνει ένα μεγάλο λάθος με τους S-400

Η περίεργη αισιοδοξία που επιδεικνύει η Τουρκία ότι η διαμάχη με την Δύση για την απόκτηση και ανάπτυξη των ρωσικών S-400 θα επιλυθεί χωρίς πολιτικές τριβές και οικονομικές κυρώσεις από πλευράς Ηνωμένων Πολιτειών, ίσως βασίζεται σε λάθος εκτιμήσεις, προειδοποιούν αναλυτές. Ο Πρόεδρος Έρντογαν είναι αποφασισμένος να πάρει τους πυραύλους, παρά τις προειδοποιήσεις σε όλους τους τόνους που λαμβάνει από την Ουάσιγκτον και το ΝΑΤΟ. Ξέρει κάτι που δεν ξέρουμε;
Αυτό που δείχνει βέβαιο καθώς ο Πρόεδρος Τραμπ δέχεται ήδη πιέσεις από το Κογκρέσο να πείσει την Άγκυρα να ξεχάσει τους S-400 και να πάρει πυραύλους Patriot είναι ότι αγοράζοντας ρωσικό στρατιωτικό υλικό, η Τουρκία καθίσταται ευάλωτη σε αντίποινα βάσει του νόμου CAATSA (Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act) που προβλέπει την επιβολή κυρώσεων. Αυτόν τον νόμο, ακόμη κι αν ο Πρόεδρος Τραμπ ήθελε να τον αγνοήσει, το δικομματικό Κογκρέσο δεν θα τον άφηνε.

Ωστόσο, στις 29 Ιουνίου ο Τούρκος Πρόεδρος ισχυρίσθηκε ότι στο περιθώριο της πρόσφατης Συνόδου των G20 στην Ιαπωνία o Πρόεδρος Τραμπ «του είπε» πως δεν θα υπάρξουν κυρώσεις για την αγορά δύο πυροβολαρχιών S-400, αξίας 2,5 δις. δολαρίων. Μάλιστα δημοσιεύματα των φίλα προσκείμενων προς τον Έρντογαν τουρκικών ΜΜΕ ανέφεραν πως ο Πρόεδρος πιστεύει ότι η διαφωνία αυτή θα επιλυθεί «χωρίς πρόβλημα».
Τί ακριβώς «του είπε» ο Τραμπ παραμένει αδιευκρίνιστο όμως –όλως τυχαίως– οι «πληροφορίες» για «συμφωνία» μεταξύ των δύο ηγετών ανέκοψαν την πτωτική τάση της τουρκικής λίρας, με αποτέλεσμα την 1^η Ιουλίου να σημειώσει άνοδο σχεδόν 3%. Το ερώτημα είναι: ξέρει κάτι ο Έρντογαν ή απλώς μπλοφάρει; Ακόμη χειρότερα, μήπως η αισιοδοξία του εδράζεται στην παρερμηνεία των μηνυμάτων που του στέλνουν;

«Οι άνθρωποι συχνά παρερμηνεύουν τα δημόσια σχόλια του Τραμπ» επισημαίνει ο Χάουαρντ Άϊσενστατ, ειδήμων σε θέματα Τουρκίας στο Saint Lawrence University της Νέας Υόρκης και αναλυτής στο Project on Middle East Democracy στην Ουάσιγκτον. «Ο Τραμπ σαφώς θα ήθελε μια συμφωνία αλλά οι επιλογές του σε πρακτικό επίπεδο είναι περιορισμένες» εξηγεί. «Όπως το καταλαβαίνω, μπορεί να αναστείλει προσωρινά τις κυρώσεις του CAATSA αλλά δεν μπορεί να απαλλάξει τους Τούρκους από αυτές».
Σημαίνοντες Ρεπουμπλικάνοι, όπως ο Γερουσιαστής Λίντζυ Γκρέϊαμ, δήλωναν στο Reuters ότι περιμένουν οι κυρώσεις να επιβληθούν. Εκφράζοντας αμφιβολίες κατά πόσον έλαβε χώρα τέτοια συζήτηση μεταξύ των δύο Προέδρων, ο Γερουσιαστής Γκρέϊαμ είπε χαρακτηριστικά μιλώντας στο CBS News πως είναι αδύνατον, βάσει της σχετικής νομοθεσίας, εάν η Τουρκία αγοράσει και ενεργοποιήσει τους S-400 να μην υποστεί κυρώσεις.

Πέραν της επιβολής οικονομικών κυρώσεων που θα εκτροχιάσουν περαιτέρω την ήδη δοκιμαζόμενη τουρκική οικονομία, η παραλαβή των ρωσικών πυραύλων θα οδηγήσει πρακτικά την Τουρκία εκτός του προγράμματος F-35. «Δεν υπάρχει περίπτωση να μεταφέρουμε τεχνολογία του F-35 στην Τουρκία και την ίδια ώρα να την αφήνουμε να αγοράζει ρωσικούς πυραύλους. Θα έθετε σε κίνδυνο την πλατφόρμα μας» τονίζει ο Γκρέϊαμ. Τόσο ο ίδιος όσο και άλλοι Αμερικανοί αξιωματούχοι θεωρούν ότι οι S-400 θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να αποκαλύψουν τα μυστικά του F-35.
«Ό,τι και να πει ο Τραμπ, το Κογκρέσο θα επιβάλλει κυρώσεις στην Τουρκία βάσει του CAATSA και δεν έχει F-35» λέει ο Τίμοθυ Ας, ειδικός αναλυτής αναδυομένων αγορών στην BlueBay Asset Management, σχολιάζοντας τις προσδοκίες της Άγκυρας να αποκτήσει τους S-400 και ταυτόχρονα να παραμείνει στο πρόγραμμα του πιο προηγμένου μαχητικού της Δύσης. Και δεν είναι μόνο οι κυρώσεις.

«Φοβάμαι ότι είτε ο Τραμπ είπε κατ’ ιδίαν κάτι για το οποίο δεν πρόκειται να δεσμευθεί δημοσίως ή ο Έρντογαν παρερμήνευσε το μήνυμα» εκτιμά ο Χάουαρντ Άϊσενστατ. Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσμα θα είναι το χειρότερο για τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις. «Η Τουρκία όχι μόνο θα υποστεί κυρώσεις αλλά θα έλθουν και απροειδοποίητα. Η αίσθηση της αδικίας και της προδοσίας υπό αυτές τις συνθήκες θα ήταν δριμύτερη, πολύ περισσότερο απ’ ότι αν τα μηνύματα από πλευράς ΗΠΑ ήταν σαφή εξαρχής» λέει.
Ιστορικώς δεν θα είναι η πρώτη φορά που κάποιος θα βρεθεί σε εξαιρετικά δεινή θέση επειδή απέτυχε να διαβάσει σωστά τα μηνύματα –ρωτείστε τον Σαντάμ. Μόνο που τότε αυτό ίσως έγινε από τους Αμερικανούς βάσει σχεδίου. Τώρα, δεν αποκλείεται να είναι μια παρεξήγηση μεταξύ δύο εγωκεντρικών προσωπικοτήτων που ο καθένας πιστεύει για τον εαυτό του ότι είναι το κέντρο του κόσμου και μπορεί να κάνει ό,τι θέλει. Αυτό ενίοτε είναι πιο επικίνδυνο και από τους πιο φονικούς πυραύλους…
Αλέξανδρος Θεολόγου