Το παρασκήνιο πίσω από τη δολοφονία Ζαχαρτσένκο

Άγνωστοι σκότωσαν με βόμβα τον Αλεξάντερ Ζαχαρτσένκο, ηγέτη των υποστηριζόμενων από τη Ρωσία αυτονομιστών στην ουκρανική επαρχία Ντόνετσκ. Ο Ζαχαρτσένκο, ήταν ο αυτοανακηρυγμένος επικεφαλής της μη αναγνωρισμένης «Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντόνετσκ».
Οι αρχές του Ντονέτσκ κατηγόρησαν από τη πρώτη στιγμή την Ουκρανία και ήδη έχουν κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει πως τόσο η ρωσική, όσο και η ουκρανική πλευρά, αλληλοκατηγορούνται, αλλά κανείς μέχρι στιγμής δεν έχει παρουσιάσει στοιχεία που να ενοχοποιούν κάποιον.
“Υπάρχει κάθε λόγος να πιστεύουμε ότι το καθεστώς του Κιέβου, το οποίο έχει χρησιμοποιήσει παρόμοια μέσα για την εξάλειψη των ανεπιθύμητων ανθρώπων που έχουν αποκλίνουσες απόψεις περισσότερες από μία φορές, είναι πίσω από τη δολοφονία του”, δήλωσε η εκπρόσωπος Τύπου του Ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών Μαρία Ζαχάροβα. “Αντί να συμμορφωθούν με τη Συμφωνία του Μινσκ και να αναζητήσουν τρόπους επίλυσης της εσωτερικής σύγκρουσης, οι θύτες του Κιέβου τρομοκρατούν και επιδεινώνουν την πολύπλοκη κατάσταση στην περιοχή”.
Η Συμφωνία του Μινσκ ή το Πρωτόκολλο του Μινσκ ήταν μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που τέθηκε σε ισχύ τον Σεπτέμβριο του 2014 και κατέρρευσε τέσσερις μήνες αργότερα. Αυτή ήταν η πρώτη απόπειρα να σταματήσει η σύγκρουση μεταξύ των αυτονομιστών που υποστηρίζονται από τη Ρωσία στις περιοχές Ντόνετσκ και Λουγκάνσκ της Ουκρανίας (συλλογικά γνωστές ως Donbas), η οποία ξέσπασε τον Απρίλιο του 2014 και συνέπεσε χρονικά με την παράνομη εισβολή της Ρωσίας και την επακόλουθη προσάρτηση της χερσονήσου της Κριμαίας.
Τον Φεβρουάριο του 2015, τα αντίπαλα μέρη στη σύγκρουση στην ανατολική Ουκρανία συμφώνησαν σε μια άλλη συμφωνία, γνωστή ως Minsk II, η οποία παραμένει τεχνικά εν ισχύ, με τον Διεθνή Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) να επιβλέπει την εφαρμογή του.
Οι αξιωματούχοι της Ουκρανίας και οι αντάρτες που υποστηρίχθηκαν από τη Ρωσία, καθώς και οι αντίστοιχοι διεθνείς σύμμαχοι και εταίροι τους, ανταλλάσσουν συνεχώς καταγγελίες για παραβιάσεις της δεύτερης συμφωνίας. Οι σποραδικές μάχες μεταξύ των δυνάμεων του Κιέβου και των αυτονομιστών συνεχίστηκαν, αλλά υπήρξε πρόσφατη άνοδος της βίας στην περιοχή, καθώς και αναφορές για τη συνεχιζόμενη παρουσία ρωσικών στρατευμάτων που ενισχύουν τις αυτονομιστικές δυνάμεις.
“Έχουμε ακούσει ξανά και ξανά τη Ρωσία να αρνείται το ρόλο της στην σύγκρουση αλλά συνεχως έρχονται στην επιφάνεια στοιχεία που την διαψεύδουν”, δήλωσε ο Χάρι Καμάν, επικεφαλής της αποστολής των ΗΠΑ στον ΟΑΣΕ. “Οι Ηνωμένες Πολιτείες καλούν και πάλι τη Ρωσία να κάνει τα πρώτα βήματα για να διασφαλιστεί μια αξιόπιστη εκεχειρία και να αποσύρει τις δυνάμεις της από το Ντόνμπας . ”
Η ανησυχία πλέον είναι ότι ο θάνατος του Ζαχαρτσένκο θα μπορούσε να οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη αύξηση της βίας, η οποία έπληξε περισσότερο τους πολίτες που ζουν στην ανατολική Ουκρανία και θα μπορούσε ενδεχομένως να δώσει στη Ρωσία πρόσχημα για ακόμη μεγαλύτερη εμπλοκή στη σύγκρουση.
Μένει να δούμε πώς τα διάφορα μέρη της σύγκρουσης θα μπορούσαν να επιδιώξουν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση για να προωθήσουν τις δικές τους ατζέντες. Παρά τις εκατέρωθεν αλληλοκατηγορίες, δεν είναι καθόλου σαφές ποιοι ήταν στην πραγματικότητα πίσω από τη δολοφονία του Ζαχαρτσένκο ή ποια ήταν τα κίνητρά τους.
Είναι σίγουρα λογικό ότι οι ουκρανικές αρχές θα ήθελαν να σκοτώσουν τον Ζαχαρτσένκο. Οι αυτονομιστές κατηγόρησαν την Ουκρανία, ή ομάδες που συνδέονται με την κυβέρνηση στο Κίεβο, για τη δολοφονία τουλάχιστον τεσσάρων άλλων διοικητών ανταρτών στο Ντονέτσκ και το Λουγκάνσκ.
Υπάρχουν όμως ενδείξεις ότι οι αυτοί οι διοικητές σκοτώθηκαν στα πλαίσια “εσωτερικών” εχθροπραξιών, ενώ υπάρχουν και στοιχεία ότι μπορεί να εμπλέκονται ακόμη και οι ρωσικές μυστικές υπηρεσίες.
Είναι εξίσου πιθανό ότι οι Ρώσοι έπαιξαν ρόλο στο θάνατο του Ζαχάρτσενκο. Τον Μάιο του 2016, ο Vladislav Surkov, ο οποίος ήταν προσωπικός σύμβουλος του Ρώσου Προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν σε θέματα που σχετίζονται με την Ουκρανία από το 2013, φέρεται να ταξίδεψε στο Ντόνετσκ για να επισκεφτεί και να “νουθετήσει” τον Ζαχάρτσενκο, σύμφωνα με τις ουκρανικές υπηρεσίες πληροφοριών. Το Κρεμλίνο φέρεται ότι ήταν θυμωμένο από τον τρόπο που είχε διαθέσει οικονομική και άλλη βοήθεια από τη Ρωσία και το γεγονός ότι οι δυνάμεις του δεν είχαν σημειώσει επαρκή πρόοδο στην εκδίωξη των Ουκρανών από τη περιοχή.
Ο Ζαχαρτσένκο υπήρξε επίσης άτομο υψηλού προφίλ των αυτονομιστών στο Ντόνετσκ από την αρχή της σύγκρουσης και μπορεί να έχει εμπλακεί ή να είχε αντιληφθεί τις κινήσεις του ρωσικού στρατιωτικού εξοπλισμού και του προσωπικού στα πρώτα στάδια των συγκρούσεων. Θα μπορούσε να ήταν γνώστης από πρώτο χέρι, σχετικά με τις πραγματικές συνθήκες της κατάρριψης της πτήσης MH17 της Malaysia Airlines το 2014, που παρά τα συντριπτικά στοιχεία, το Κρεμλίνο εξακολουθεί να αρνείται οποιαδήποτε ευθύνη για τη τραγωδία.
Ακόμα και εάν η Ρωσία σκότωσε τον Ζαχαρτσένκο, είναι δύσκολο να πούμε ποιο θα ήταν το επιθυμητό αποτέλεσμα. Ο πιο προφανής στόχος θα ήταν η μετακίνηση της προσοχής προς την κυβέρνηση της Ουκρανίας. Η δολοφονία μπορεί επίσης να εκτροχιάσει τη Συμφωνία Μινσκ ΙΙ και να οδηγήσει στην κατάρρευση της, κάτι που θα ωφελούσε το Κρεμλίνο περισσότερο από οποιονδήποτε άλλον.
Πολύ πιο ανησυχητικό είναι ότι ο θάνατος του Ζαχαρτσένκο έρχεται τη στιγμή που οι ρωσικές δυνάμεις κινητοποιήθηκαν για να ασκήσουν μεγαλύτερο έλεγχο επί της Αζοφικής Θάλασσας, η οποία βρίσκεται στα ανατολικά της Κριμαίας και συνδέεται με τη Μαύρη Θάλασσα στα νότια μέσω των στενών του Κερτς. Η Ρωσία και η Ουκρανία έχουν και οι δύο συμφέροντα στη θάλασσα, η οποία χρησιμεύει ως σημαντική εμπορική ναυτιλιακή διαδρομή και για τις δύο χώρες.
“Η Ρωσία έχει καθυστερήσει εκατοντάδες εμπορικά σκάφη από τον Απρίλιο και τις τελευταίες εβδομάδες έχει σταματήσει τουλάχιστον 16 εμπορικά πλοία που προσπαθούν να φτάσουν στα ουκρανικά λιμάνια” δήλωσε ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ Heather Nauert σε δήλωση στις 30 Αυγούστου 2018. “Οι ενέργειες της Ρωσίας να παρεμποδίσουν τη θαλάσσια διαμετακόμιση αποτελούν περαιτέρω παραδείγματα της συνεχιζόμενης εκστρατείας για την υπονόμευση και την αποσταθεροποίηση της Ουκρανίας, καθώς και την παραβίαση των διεθνών κανόνων “.
Η παρενόχληση των πλοίων που κατευθύνονται προς και από τα ουκρανικά λιμάνια της Αζοφικής Θάλασσας έχει άμεσο αντίκτυπο στην οικονομία της Ουκρανίας. Δείχνει επίσης τη βούληση και την ικανότητα της Ρωσίας να παρεμποδίσει τις ναυτικές επιχειρήσεις της Ουκρανίας στην περιοχή, εάν προκύψει μια ευρύτερη σύγκρουση. Αυτό θα μπορούσε να επιτρέψει στο Κρεμλίνο να αποκλείσει μια σημαντική διαδρομή για τις ουκρανικές δυνάμεις στο ανατολικό τμήμα της χώρας κατά τη διάρκεια μιας πιθανής κρίσης.
Αυτές οι στρατιωτικές κινήσεις μπορεί να είναι μια προσπάθεια από τη Ρωσία να αποθαρρύνει τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ να εμπλακούν περισσότερο στην περιοχή. Το Κρεμλίνο έχει γίνει πιο επιθετικό απέναντι σε αμερικανικά πλοία και αεροσκάφη που πλέουν και πετούν στη Μαύρη Θάλασσα, ειδικά κοντά στην κατεχόμενη Κριμαία.
Το Κρεμλίνο θα μπορούσε απλώς να θέσει την Ουκρανία σε ασθενέστερη διαπραγματευτική θέση σε οποιεσδήποτε ειρηνευτικές συνομιλίες για τον τερματισμό της σύγκρουσης, και να την εξαναγκάσει να αποδεχτεί το σημερινό καθεστώς της Κριμαίας, του Ντόνετσκ και του Λουγκάνσκ. Η Ρωσία μπορεί να αισθάνεται ότι η θέση του προέδρου της Ουκρανίας Πέτρο Πόροσενκο είναι ήδη αρκετά εύθραυστη ώστε να είναι περισσότερο διατεθειμένος να κάνει μια συμφωνία για να εξασφαλίσει μια πολιτική νίκη και να αποφύγει την αρνητική κριτική που συνδέεται με τις αυξημένες εντάσεις με το Κρεμλίνο ή μια περαιτέρω αύξηση των συγκρούσεων με τους Ρώσους αντάρτες.
Ο Πόροσνενκο αντιμετωπίζει σοβαρα προβλήματα από μεγάλη μερίδα αμφισβητιών και οι προεδρικές εκλογές είναι να διεξαχθούν τον Μάρτιο του 2019. Ο ίδιος έχει κατηγορηθεί για μια σειρά από σκάνδαλα διαφθοράς. Επιπλέον, παρόλο που κατάφερε να οικοδομήσει μια καλή σχέση με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τράμπ, και εξασφάλισε την παράδοση νέων και προηγμένων όπλων, συμπεριλαμβανομένων πυραύλων Javelin, εξακολουθεί να υπάρχει η εικασία ότι ο Αμερικανός ομόλογός του θα μπορούσε να επιτρέψει την παραχώρηση της Κριμαίας στη Ρωσία παρουσιάζοντας την κατάσταση ως δική του πολιτική νίκη.
Εν ολίγοις, μετά από σχεδόν πέντε χρόνια μαχών και πολιτικών αναταραχών, η δολοφονία Ζαχαρτσένκο φαίνεται πως δημιουργεί νέες και σοβαρές προκλήσεις για την Ουκρανία.
Πηγή: The Drive