MQ-25, μια μακρά και (πονεμένη) ιστορία

Με την ευκαιρία της ανάδειξης αναδόχου στο πρόγραμμα MQ-25, αντιγράφοντας από το άρθρο μας στην ΠΤΗΣΗ & ΔΙΑΣΤΗΜΑ 383 ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2018
Το πρόγραμμα CBARS (Carrier-Based Aerial Refueling System, Σύστημα Εναέριου Ανεφοδιασμού επί Αεροπλανοφόρου) του USN, που έγινε τελικά γνωστό ως MQ-25A Stingray, είναι το άμεσο αποτέλεσμα μιας άλλης προσπάθειας που έγινε γνωστή ως UCLASS (Unmanned Carrier-Launched Airborne Surveillance and Strike) Η τελευταία ανάγεται στο 2013 και πέρασε μέσα από πολλές διεργασίες προκειμένου να προσδιοριστεί ο σκοπός της, δηλαδή εάν το μη επανδρωμένο αεροσκάφος που αναζητούσε η ηγεσία του Ναυτικού θα ήταν προσανατολισμένο στην κρούση (Strike) ή την συλλογή πληροφοριών/επιτήρηση ISR (Intelligence, Surveillance & Reconnaissance). Τελικά ο… γόρδιος δεσμός του UCLASS λύθηκε τον Φεβρουάριο του 2016 με την –αμφιλεγόμενη- απόφαση του USN με την οποία η δυνατότητα μη επανδρωμένης κρούσης θα αναβληθεί για το μέλλον και το ΜΕΑ, προς το παρόν το πρόγραμμα θα επικεντρωθεί στην υποστήριξη των επανδρωμένων μαχητικών του στόλου F/A-18E/F και F-35C προσφέροντας εναέριο ανεφοδιασμό, δρώντας ως κόμβος αναμετάδοσης επικοινωνιών (communications/data relay) αλλά ίσως και με μια… δόση ικανότητας ISR ή ηλεκτρονικού πολέμου. Μετά την αποσαφήνιση του σκοπού του το πρόγραμμα εγκρίθηκε από την στρατιωτική ηγεσία του Πενταγώνου τον Ιούλιο του 2017.

Το πόσο βέβαια αποσαφηνίστηκε πράγματι η κατάσταση είναι ενδεικτικό του γεγονότος ότι ο αρχικός προσδιορισμός του ως RAQ-25 (υπονοώντας ρόλους Αναγνώρισης-Reconnaissance και Κρούσης-Attack) άλλαξε σε MQ-25, κάτι που εξακολουθεί να υπονοεί την δυνατότητα μεταφοράς και χρήσης οπλισμού. Από την άλλη οι επίσημες δηλώσεις στελεχών του Ναυτικού υπογράμμιζαν διαρκώς από το 2016  την «τάση υποβάθμισης» των χαρακτηριστικών πολύ χαμηλής παρατηρησιμότητας (VLO) αφού ο κυρίαρχος ρόλος δεν θα ήταν πλέον η διείσδυση σε εχθρική περιοχή (non-permissive περιβάλλον) για κρούση. Το Stingray όμως φαινόταν να παραμένει στελθ ώστε να μπορεί να επιχειρεί στα όρια της εχθρικής αεράμυνας κάτι που δεν μπορούν να κάνουν τα συμβατικά τάνκερ. Στην πρώιμη εκείνη περίοδο υπήρχε η εκτίμηση ότι το MQ-25 θα είχε και δυνατότητα μεταφοράς όπλων σε εσωτερικές αποθήκες, αναλαμβάνοντας έτσι αποστολές κρούσης σε «προετοιμασία διείσδυσης» των F-35C σε non-permissive περιβάλλον. Στο πλαίσιο της… αποσαφήνισης όμως το Ναυτικό ξεκαθάρισε ότι –τουλλαχιστον στο ορατό μέλλον- ο ρόλος strike, με οποιαδήποτε μορφή- δεν αποτελεί προτεραιότητα με ότι αυτό σημαίνει για την ενσωμάτωση τεχνολογίας στελθ (πρακτικά δεν επιδιώκεται και το USN δεν είναι διατεθειμένο να πληρώσει αυτή την έξτρα δυνατότητα).
Σύμφωνα με επιτελείς του USN το MQ-25, ως πλατφόρμα εναέριου ανεφοδιασμού, θα πρέπει να μπορεί να επεκτείνει την ακτίνα δράσης των Super Hornet στα 700 ναυτικά μίλια (1.300 km) από τα 450 ναυτικά μίλια (830 km) που είναι σήμερα χωρίς την υποστήριξη τάνκερ. Οι αντίστοιχες τιμές για την ναυτική έκδοση του JSF δεν έγιναν γνωστές. Οι προδιαγραφές του Ναυτικού αναφέρουν το μελλοντικό MQ-25 ως ικανό να μεταφέρει 6,8 τόνους καυσίμου (15.000 λίβρες) σε απόσταση 500 ναυτικών μιλίων (930 km) από το αεροπλανοφόρο.
Οι τελικές προδιαγραφές του αιτήματος υποβολής προτάσεων RfP εκδόθηκαν τον Οκτώβριο του 2017 αλλά αμέσως μετά η Northrop Grumman ανακοίνωσε την απόσυρση της υποψηφιότητά της από τον διαγωνισμό (που βασίζονταν πάνω στο X-47B), αφήνοντας στον ανταγωνισμό τις Lockheed Martin, Boeing και General Atomics. Να σημειώσουμε ότι το Πεντάγωνο είχε υπογράψει και με τις τέσσερις εταιρίες συμβόλαια χρηματοδότησης αρχικής ανάπτυξης προκειμένου να υποβάλουν προτάσεις στον επικείμενο διαγωνισμό. Η καταληκτική ημερομηνία ανταπόκρισης στην RfP του Οκτωβρίου ήταν η 3 Ιανουαρίου.

Το T1 της Boeing, που παρουσιάστηκε ( αρχικά με μια μοναδική φωτογραφία) στις 19 Δεκεμβρίου 2017, προέρχεται από τον τομέα ειδικών προγραμμάτων Phantom Works που έχει δώσει κατά καιρούς πολλές σχεδιάσεις μη επανδρωμένων αεροσκαφών, περιλαμβανομένου και του Phantom Ray πριν από μερικά χρόνια.

Υποτίθεται ότι ξεκίνησε από «καθαρό χαρτί» τον Οκτώβριο του 2012 προσανατολισμένο εξ’ αρχής στην δυνατότητα του αεροσκάφους να εξορμά από αεροπλανοφόρο και να επιχειρεί σε ναυτικό περιβάλλον στο πλαίσιο του UCLASS. Αυτό προφανώς εξηγεί και το γεγονός ότι όταν άλλαξε ο προσανατολισμός του USN (που προαναφέρθηκε) το T-1 είχε ήδη έντονα χαρακτηριστικά στελθ. Κάποιες πηγές μάλιστα υποστηρίζουν ότι το T1 είχε απλά αποθηκευτεί από το 2014 μέχρι και το καλοκαίρι του 2017 αναμένοντας τις εξελίξεις στο πρόγραμμα CBARS. Έτσι, υπό την στενή έννοια του όρου, η πρόταση Stingray της Boeing δεν ξεκινά από «καθαρό χαρτί» στον επαναπροσδιορισμένο πλέον ρόλο του UCLASS.
Ένα από τα χαρακτηριστικά στελθ που έχει το T1 αφορά την εισαγωγή αέρα του κινητήρα που δεν ήταν πουθενά ορατή στις φωτογραφίες που αποδέσμευσε η Boeing. Τελικά χρειάστηκε μια προσεκτικότερη ματιά σε καρέ βίντεο που δημοσιοποίησε πρόσφατα, εντοπίζοντάς την (απολύτως) σύμμορφη (flush) στη ράχη του T1. Να θυμίσουμε ότι μια τέτοια εισαγωγή είχε πρωτοεμφανιστεί στο διάσημο πλέον «Tacit Blue» της δεκαετίας του 80 υπό την αιγίδα της DARPA.

Το T1 όμως δανείζεται και άλλα στοιχεία της φιλοσοφίας του «Tacit Blue»: στην άτρακτό του είναι ευδιάκριτη η διαχωριστική γραμμή στο σημείο που συγκλίνουν οι δυο κυρτές επιφάνειες που σχηματίζουν το πάνω και το κάτω μέρος της. Το ίδιο ακριβώς χαρακτηριστικό είχε και το «Tacit Blue» στην προσπάθεια να εκτρέψει κατευθυνόμενα την προσπίπτουσα ακτινοβολία ραντάρ. Το κινητήριο σύστημα του T1 φαίνεται να εκτονώνει την ροή του κινητήρα τζετ μέσα από μια ειδικά σχεδιασμένη «σχισμή», που βρίσκεται ανάμεσα στην διπλή ουρά «V», για διάχυση των καυσαερίων και απόκρυψη του στροβίλου όπως έκανε και το «Tacit Blue».

Επιπλέον η πτέρυγα αλλά και το ουραίο πτέρωμα του T1 δεν παρουσιάζουν οπισθόκλιση, όπως ακριβώς ήταν και οι αντίστοιχες διατάξεις στο παλιό αεροπλάνο της Northrop. Στην κοιλία, το άγκιστρο ανάσχεσης, απαραίτητο για επιχειρήσεις από αεροπλανοφόρο, ανασύρεται μέσα σε ειδικά σχεδιασμένο θύλακα όταν δεν χρησιμοποιείται. Από την άλλη βέβαια τα ίδια καρέ βίντεο που αποκαλύπτουν το σχεδιαστικό αυτό στοιχείο δείχνουν και τις θύρες των φωλεών των σκελών προσγείωσης (με τις κύριες μονάδες να ανασύρονται προς τα εμπρός) χωρίς τις οδοντώσεις στις ακμές τους που είναι (μέχρι σήμερα τουλάχιστον) σήμα κατατεθέν των σχεδιάσεων στελθ. Είναι πιθανό ότι η υβριδική αυτή μορφή του T1 να έχει προέλθει από ανασχεδίαση του αρχικού αεροσκάφους που είχε προετοιμάσει η Boeing για τον διαγωνισμό UCLASS. Ένας τομέας που πιθανολογείται ότι έχει υποστεί αναθεώρηση είναι η πτέρυγα, αλλά ίσως έχει επεκταθεί και σε άλλα μέρη του T1. H Boeing δεν έχει επίσης μέχρι στιγμής αποκαλύψει άλλες λεπτομέρειες της σχεδίασης, ούτε το είδος του κινητήρα που «φοράει» το αεροπλάνο που προτείνει ως MQ-25.

Η εταιρία όμως προχώρησε σε ένα εντυπωσιακό βήμα στις 12 Φεβρουαρίου 2018 όταν ανακοίνωσε την συμφωνία της με την ανταγωνίστρια General Atomics Aeronautical Systems Inc (GA-ASI) να υποστηρίξει την συμμετοχή της τελευταίας στο διαγωνισμό MQ-25 Stingray μέσω του τομέα της Boeing Autonomous Systems. Με άλλα λόγια η μεγάλη κυρία από το Σικάγο προτίθεται να συμμετάσχει στον διαγωνισμό του USN τόσο αυτόνομα με το T1 όσο και ως συνεργάτης της GA-ASI υπογραμμίζοντας μάλιστα μέσω της σχετικής δήλωσης ότι «η επιδίωξη του προγράμματος ως κύριος ανάδοχος αλλά και ως μέλος της Ομάδας της General Atomics είναι κάτι καλό για τον πελάτη μας και αντικατοπτρίζει την προσήλωσή μας στο να κάνουμε οτιδήποτε για να συναγωνιστούμε και να επικρατήσουμε». Στην πραγματικότητα αυτό που δεν λέει η Boeing είναι ότι η κίνησή της αυτή υπαγορεύτηκε από μια άλλη εξέλιξη στις αρχές του 2018 όταν το Αμερικανικό Ναυτικό, μέσω του προϋπολογισμού Άμυνας που κατατέθηκε, ξεκαθάρισε ότι η πρόθεσή του είναι να χρηματοδοτήσει έως το 2024 μόνο τέσσερα Stingray (πρακτικά τα τέσσερα πρωτότυπα που θα παραγγείλει από την εταιρία που θα κερδίσει τον διαγωνισμό) με «δυνητική προοπτική» για άλλα 68 «κάποια στιγμή αργότερα». Το πόσο όμως… αργότερα θα έλθει η κύρια παραγγελία είναι κάτι που δεν προσδιορίζεται και πηγές στο Πεντάγωνο ανέφεραν ότι (εάν τελικά το πρόγραμμα CBARS ξεπεράσει τους σκοπέλους και την πολεμική δέχεται μέσα από τους ίδιους τους κόλπους του Ναυτικού και επιζήσει) η απόφαση για παραγγελίες MQ-25 ίσως δεν έλθει πριν το 2026. Αυτός είναι πολύ μακρύς χρόνος αναμονής για να καρποφορήσει ένα πρόγραμμα και να αρχίσει να επιστρέφει τα χρήματα της επένδυσής του.

Η Boeing βρισκόταν ήδη σε πλεονεκτική θέση έναντι των αντιπάλων της στον διαγωνισμό αφού, όπως υποστηρίζουν τα στελέχη της, έχει πολύ μεγάλη εμπειρία στην κοινή χρήση πόρων, όπως για παράδειγμα τις τεχνολογίες μεταλλουργίας και συνθέτων υλικών που έχει αναπτύξει ο τομέας του Phantom Works και διαμοιράζει σε όλους τους άλλους παραγωγικούς κλάδους της εταιρίας. Αυτή η πρακτική εφαρμόζεται ήδη στην υποψηφιότητα της Boeing στον διαγωνισμό του νέου εκπαιδευτικού της Αμερικανικής Αεροπορίας T-X. Η συγκεκριμένη υποψηφιότητα μάλιστα έχει ενισχυθεί και μέσα από την συμμαχία με την Saab. Η πρακτική φαίνεται να επαναλαμβάνεται –με τροποποιημένη μορφή- και στον διαγωνισμό MQ-25: η Boeing ελαχιστοποιεί την επένδυσή της στο Stingray ώστε να καταστήσει οικονομικά εφικτή τη συμμετοχή της στον διαγωνισμό, τον οποίο πιστεύει ότι μπορεί να κερδίσει. Ακόμη όμως και στην αντίθετη περίπτωση της αρκεί και μια δεύτερη θέση που ίσως εξασφαλίσει η συμμαχία της με την GA-ASI.

Για την νίκη της Boeing να σημειώσουμε ότι η εταιρία προσπαθεί απεγνωσμένα να εξασφαλίσει ένα μεγάλο πρόγραμμα του Πενταγώνου που θα δώσει περισσότερη δουλειά στα εργοστάσια του Lambert Field στο Σάιντ Λούις του Μισούρι. Τα δυο σχετικά προγράμματα που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι το T-X και το Stingray. Εάν κερδίσει το πρώτο από την Lockheed Martin το δεύτερο θα έλθει απλώς ως κερασάκι στην τούρτα. Εάν το χάσει όμως, το MQ-25 θα γίνει η παρηγοριά. Σκεφτείτε όμως ότι η εταιρία που θα κερδίσει το Stingray, θα αποκτήσει προβάδισμα και για οποιοδήποτε άλλο (γενικά αντίστοιχο) πρόγραμμα επιδιώκει το Πεντάγωνο, ακόμη και εκτός των κόλπων του USN. Από την άλλη  βέβαια πολλοί υποστηρίζουν ότι το MQ-25 είναι ήδη καταδικασμένο και θα προστεθεί στον μακρύ κατάλογο των προγραμμάτων που πέρασαν στην αφάνεια χωρίς να ξανακούσει ποτέ κανείς γι’ αυτά.
ΦΓΚ