Ιούλιος 1974: Ο άγνωστος πόλεμος του Κρατικού Εργοστασίου Αεροσκαφών

Τον δραματικό εκείνο Ιούλιο του ’74, όταν ο Αττίλας πατούσε στην Κύπρο και η Ελλάδα ετοιμαζόταν για πόλεμο, ο πολεμικός πυρετός είχε εξαπλωθεί σε ολόκληρη την Αεροπορία. Στο Ελληνικό, το 202 Κρατικό Εργοστάσιο Αεροπλάνων, όπως και οι άλλες μονάδες της Π.Α, είχε τεθεί σε συναγερμό, έτοιμο να δώσει την δική του μάχη. Αυτή είναι η ξεχασμένη ιστορία του πολέμου του ΚΕΑ.

Λίγοι γνωρίζουν τον άθλο που επετέλεσε εκείνες τις ημέρες το προσωπικό του Κρατικού Εργοστασίου Αεροπλάνων. Την ιστορική αυτή αδικία αποκαθιστά το βιβλίο «Ελληνικά Φτερά στην Κύπρο, Επιχειρήσεις 1964-1974 όπως τις έζησαν και τις αφηγούνται οι πρωταγωνιστές» του αείμνηστου Υποπτεράρχου (Ι) Γεωργίου Μήτσαινα –ένα μοναδικό βιβλίο που ρίχνει φως σε πολλές σκοτεινές πτυχές της κυπριακής τραγωδίας.
 
Με το ενδεχόμενο επιχειρήσεων να φαντάζει όλο και πιο πιθανό καθώς έφθαναν οι πληροφορίες από την Κύπρο, η Αεροπορία επιδόθηκε σε έναν αγώνα ενεργοποίησης κάθε διαθέσιμου μέσου. Τα γεγονότα βρήκαν το 202 ΚΕΑ με διάφορα αεροπλάνα στις πίστες του να περιμένουν να περάσουν από προγραμματισμένη επιθεώρηση IRAN και αρκετά εξ αυτών ήταν F-84F, τα αεροσκάφη δίωξης/βομβαρδισμού που σύμφωνα με τα σχέδια θα σήκωναν το βάρος των επιχειρήσεων στον ρόλο αυτόν.

Τα τζετ του τύπου υπηρέτησαν με τα ελληνικά διακριτικά από το 1957 έως το 1983 εξοπλίζοντας συνολικά εννέα Μοίρες, τρεις από αυτές (335Μ, 336Μ, 340Μ) σε ρόλο πυρηνικής κρούσης. Τον Ιούλιο του ’74 ήταν τα αεροπλάνα που η Αεροπορία χρειαζόταν όσο λίγα και εκείνα που βρίσκονταν στο ΚΕΑ παραήταν πολύτιμα για να κάθονται στην πίστα.
Συγκρότηση… Μοίρας ΚΕΑ

Όπως αναφέρει στο βιβλίο ο τότε Διοικητής ΔΑΥ, Υπτχος Χριστόδουλος Μέγγουλης, αμέσως μετά την τουρκική εισβολή το 202 ΚΕΑ κινητοποιήθηκε για την αξιοποίηση εννέα F-84F που ήταν στα υπόστεγα για IRAN ή στην πίστα για δοκιμή αέρος. Όλη την ημέρα και όλη την νύκτα της 20^ης προς 21^η Ιουλίου, το προσωπικό, ένστολοι και πολίτες «έβαλαν JATO» και δουλεύοντας ασταμάτητα ετοίμασαν πέντε αεροσκάφη.

Τα υπόλοιπα τέθηκαν σταδιακά σε ενέργεια και στις 24 Ιουλίου υπήρχαν στο Ελληνικό οκτώ F-84F έτοιμα να αναλάβουν δράση. «Σε αυτά προστέθηκαν αεροσκάφη και από άλλες μονάδες και έτσι συγκροτήθηκε μια επιπλέον Μοίρα, πλήρως εξοπλισμένη. Με τον τρόπο αυτόν, από τα ενενήντα εννέα F-84F που διέθετε τότε η Αεροπορία ήταν έτοιμα να απογειωθούν τα ενενήντα οκτώ…»

Όλοι οι χειριστές που τοποθετήθηκαν στην Μοίρα υπηρετούσαν είτε στο Αρχηγείο Αεροπορίας είτε σε άλλες Διοικήσεις (Τακτική Αεροπορική Διοίκηση, Διοίκηση Αεροπορικής Εκπαιδεύσεως) αναφέρεται στο κεφάλαιο Ζ΄ Αεροπορικές Επιχειρήσεις μετά την Επιστράτευση. Στο Καστέλι, το κλιμάκιο των F-84F της 340 ΜΔ/Β που είχε μετασταθμεύσει εκεί από τις 18 Ιουλίου ήταν ήδη έτοιμο για την προσβολή του τουρκικού προγεφυρώματος.
Την 22^α Ιουλίου, με τις μάχες να μαίνονται στην Κύπρο, οι πιλότοι των F-84F βρίσκονταν σε ετοιμότητα των 5΄ περιμένοντας την διαταγή για απογείωση. Στις 11:07 πμ φθάνει από την 28^η ΤΑΔ η πολυπόθητη διαταγή και 12 αεροσκάφη με φουλ καύσιμο και όπλα (κανονικά το Σχέδιο «Κ» προέβλεπε 18 α/φη) τροχοδρομούν για την αρχή του διαδρόμου όμως ο Πύργος, μετά την ρίψη φωτοβολίδων για την έναρξη της αποστολής, δίνει μέσω ασυρμάτου εντολή να ματαιωθεί η απογείωση.
Στις 12:24 μμ, μια ώρα και 17΄ μετά την ανάκληση της εντολής απογείωσης, δίδεται νέα εντολή. Οι χειριστές, άλλοι μέσα στα αεροπλάνα τους, άλλοι κάτω από την σκιά της πτέρυγας για να αποφύγουν τον καυτό ήλιο, εκκινούν ξανά κινητήρες. Στόχος τους πάντα οι τουρκικές δυνάμεις, που συνέχιζαν να βγαίνουν στον αιγιαλό αποβάσεως ανενόχλητες από αέρος. Δύο λεπτά αργότερα η διαταγή απογείωσης ανακαλείται και πάλι.
Οι τετράδες των οπλισμένων F-84F σβήνουν τους κινητήρες τους προς μεγάλη οργή και απογοήτευση των χειριστών. Η αποστολή ματαιώνεται οριστικά. Η δικαιολογία των κρατούντων τότε ήταν η ενδεχόμενη «απειλή από βορράν». Ωστόσο το αληθινό γιατί βρίσκεται ακόμη θαμμένο σε αυτό που εδώ και 44 χρόνια αποκαλείται αόριστα «Φάκελλος της Κύπρου»…
Αλέξανδρος Θεολόγου 
 
Το παρόν άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στις 21 Ιουλίου 2018