Του Κωνσταντίνου Φράγκου, Υπτγου ε.α.-Αναλυτή Αμυντικών Θεμάτων-Συγγραφέα-DEA Σορβόννης στην Πολιτική Άμυνας
«Οι μετριότητες, υπομετριότητες και ανθυπομετριότητες που συναπαρτίζουν τον ελληνικό πολιτικό και παραπολιτικό κόσμο δεν έχουν το ανάστημα να θέσουν και να λύσουν ιστορικά προβλήματα. Ίσως να καταρρεύσουν ακόμη και στην περίπτωση που βρεθούν στην ανάγκη να διεξαγάγουν έναν πόλεμο». (Π. Κονδύλης-Θεωρία πολέμου, 1995)
Δεν πέρασε ούτε ένας χρόνος αφότου ο αείμνηστος, κορυφαίος Έλλην φιλόσοφος διατύπωσε αυτόν τον αφορισμό και είχαμε την απόλυτη επαλήθευσή του με το φιάσκο των Ιμίων! Κάθιδρος και πελιδνός ο τότε πρωθυπουργός Κ. Σημίτης ομολόγησε ότι υπήρχε έλλειμμα δυνάμεως. Ποιος ήταν υπεύθυνος γι’ αυτό το έλλειμμα; Μα φυσικά το Υπουργείο Άμυνας. Ουδείς ελέγχθηκε και ουδείς τιμωρήθηκε…
Δεν θα επανερχόμουν ποτέ στο ανύπαρκτο θέμα του ΕΑΔΕΚ, εάν δεν υπήρχε μια… περίεργη αναζωπύρωσή του. Στην εθνική εορτή της Κύπρου (την 1η Οκτωβρίου) ο παρευρισκόμενος Έλλην Υπουργός Άμυνας Π. Καμμένος, ο οποίος διακρίνεται για τις πύρινες «πατριωτικές» -αν και κενές περιεχομένου- διακηρύξεις του, ακούστηκε να σχολιάζει ότι «Η Κύπρος, τελικά, δεν είναι τόσο μακριά από την Ελλάδα», ενώ την ίδια ώρα υπερίπταντο δύο ελληνικά μαχητικά F-16 (Π&Δ Νο 378). Το σχόλιο και η εμφάνιση των F-16 έδωσαν αφορμή στους ενθουσιώδεις πατριώτες και πληθώρα «ειδικών» δημοσιογράφων να μιλήσουν περί αφύπνισης του ΕΑΔΕΚ. Άλλοι έσπευσαν να κατηγορήσουν πολιτικούς και στρατιωτικούς που το «έπνιξαν». Σοβαροί πολιτικοί και στρατιωτικοί που γνωρίζουν το θέμα υπομειδίασαν. Ακόμη όμως και ο ορκισθείς τον φετινό Αύγουστο Ανθυποσμηναγός γνωρίζει καλά ότι τα F-16 της Σούδας μπορούν μεν να πραγματοποιήσουν μια υπερπτήση επί της Κύπρου, αλλά, επ’ ουδενί, δύνανται να εμπλακούν, γιατί τα καύσιμα δεν επαρκούν για την ασφαλή επάνοδο στη βάση τους.
Μια μικρή ιστορική αναδρομή
Σωτήριο έτος 1993. Η Κυβέρνηση Μητσοτάκη παραπαίει και υπονομευόμενη εσωτερικά (Σαμαράς) φαίνεται να διανύει τους τελευταίους της μήνες. Το ΠΑΣΟΚ ετοιμάζεται να επανέλθει στην εξουσία, παρ’ όλη την αμαρτωλή πορεία του (Σκάνδαλο Κοσκωτά, Εκλογή Σαρτζετάκη με χρωματιστά ψηφοδέλτια κ.ά.), ενώ ο Αρχηγός του, Μέγας Αμφιλεγόμενος, Α. Παπανδρέου, ασθενής, όδευε σταθερά αλλά σίγουρα προς το ΕΠΕΚΕΙΝΑ. Η πραγματική ηγεσία του Κόμματος ασκείτο από μια άθλια κλίκα με επικεφαλής την αρχηγική σύζυγο Μιμή Λιάνη-Παπανδρέου, η οποία είχε ως βασική σύμβουλο τη Λούκα Κατσέλη-Αρσένη. Οι δελφίνοι, δηλαδή οι Κ. Σημίτης και Α. Τσοχατζόπουλος, οργάνωναν τις ομάδες τους και ακόνιζαν τα ξίφη τους. Από την πλευρά της η κλίκα διέβλεπε ότι πολύ λίγο θα μπορούσε να κρατήσει την εξουσία, γιατί δεν έλεγχε κανέναν από τους δύο. Αγωνιούσα και ανησυχούσα αποφάσισε να χρίσει έναν τρίτο υποψήφιο, να δημιουργήσει έναν τρίτο πόλο και να διεκδικήσει την εξουσία στη -μετά απόσυρση- Ανδρέα εποχή. Αυτό, υπό άλλες συνθήκες, θα ήταν εύκολο, αν επιλεγόταν μια σοβαρή υποψηφιότητα, γιατί και οι δύο άλλοι υποψήφιοι δεν ήταν τόσο πειστικοί. Επέλεξαν όμως για την κούρσα λάθος δρόμωνα. Κουτσό άλογο! Κι αυτός ήταν ο Γεράσιμος Αρσένης. Του ετοίμασαν στην Κυβέρνηση ένα αβανταδόρικο υπουργείο, που και προβολή και ευκαιρίες ρουσφετολογίας προσφέρει. Ήταν αυτό της Εθνικής Άμυνας. Θα βοηθούσε με ό,τι ήτο δυνατόν να προσφέρει και το Μαξίμου, απόλυτα ελεγχόμενο από την κα. Λιάνη.
Οι εκλογές όντως ανέδειξαν νικητή το ΠΑΣΟΚ και ο Γεράσιμος Αρσένης ανέλαβε, μεγαλοπρεπώς, το ΥΕΘΑ. Το καλά ενημερωμένο (τότε) ΠΟΝΤΙΚΙ (27-12-93) σχολίαζε: «Ο Αρσένης πήρε το ΥΕΘΑ εντελώς… αξιοκρατικά και με πλήρη μη επίγνωση του αντικειμένου».
Το υπουργείο Άμυνας 93-96
«Έκαστος τόπος έχει την πληγήν του. Η Αγγλία την ομίχλην, η Αίγυπτος τας οφθαλμίας, η Βλαχία τας ακρίδας και η Ελλάς τον πατριωτισμόν». (Εμμ. Ροΐδης)
Ο Γεράσιμος Αρσένης γνώριζε ότι υστερούσε από τους ανταγωνιστές του, Τσοχατζόπουλο και Σημίτη, οι οποίοι οπωσδήποτε είχαν περισσότερες μετοχές και στους ψηφοφόρους και στο κόμμα. Βασανιζόταν να κάνει κάτι το εντυπωσιακό.
Oι πάντες γνώριζαν ότι είχε εις βάρος του μια σοβαρή αποτυχία στα οικονομικά. Ως υπουργός Εθνικής Οικονομίας άφησε με το πέρασμά του στο υπουργείο στάχτη και μπούρμπερη. Ο τότε Διοικητής της Τράπεζας Ελλάδος Ιωάννης Χαλκιάς δηλώνει σε μια συνέντευξή του στον ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΤΑΧΥΔΡΟΜΟ (8-1-1998), «το τι συνέβη εκείνη την εποχή (1984), υπουργεύοντος του Αρσένη πρέπει να ενταχθεί στα εγχειρίδια πρωτοετών φοιτητών της Οικονομίας… Αποφύγαμε την οικονομική κατάρρευση στο παρά πέντε. Βαδίζαμε στη χρεωκοπία… Εξήγησα στον Παπανδρέου την τραγική κατάσταση. Τον αντικατέστησε αμέσως…». Φαίνεται ότι μετά το ΥΠΕΘΑ είχε σειρά προς κατάρρευση το ΥΕΘΑ.
Πέραν αυτών, ο μακαρίτης ήταν γνωστός τοις πάσιν για την αβουλία του και τις περιορισμένες ικανότητές του. Ήταν θανάσιμα αναποφάσιστος, «non-decision maker» και πείσμων. Κοντολογίς, εντελώς ακατάλληλος για Υπουργός και μάλιστα ΥΠΕΘΑ. Δεν υπέγραφε τίποτε! Το ότι παράδωσε στον Τσοχατζόπουλο δύο δωμάτια ανυπόγραφους φακέλους τα λέει όλα. Όταν χρειάστηκε, υποχρεωτικώς, να υπογράψει κάτι, αυτό ήταν το φιάσκο των Ιμίων για το οποίο ήταν απολύτως υπεύθυνος. Ουδέποτε κατά την τριετή θητεία του συγκάλεσε το ΚΥΣΕΑ, δεν προέβη σε καμία προμήθεια υλικών και οι επιλεγέντες ως συνεργάτες του δεν ήταν ό,τι καλύτερο. Έχει όμως ένα ελαφρυντικό. Η κλίκα του φόρτωσε στη Στρατιωτική Ηγεσία πολλούς ανακληθέντες, κομματικούς, δοτούς.
Το Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα Ελλάδας-Κύπρου (ΕΑΔΕΚ)
Λόγω της μακράς μου εμπειρίας σε χώρους λήψεων αποφάσεων στις ΕΔ, γνωρίζω ότι το θέμα εφαρμογής ΕΑΔΕΚ είχε εξετασθεί κατ’ επανάληψη επί θητείας των αειμνήστων Α. Παπανδρέου, Γιάννη Χαραλαμπόπουλου και Γιάννη Βαρβιτσιώτη (περίοδος 1981-1993) στο Υπουργείο Άμυνας.
Τα συμπεράσματα που είχαν εξαχθεί οδήγησαν στον αποκλεισμό εφαρμογής τέτοιου δόγματος λόγω κυρίως της απόστασης της νήσου από την Ελλάδα, που απέκλειε εμπλοκή αεροπορικών δυνάμεων, αλλά και της εγγύτητας Κύπρου-Τουρκίας. Τότε η ελληνική αποτροπή ήταν εμφανής και η αναλογία δυναμικού της αεροπορικής ισχύος ήταν 8 προς 10 και όχι 6 προς 10 που είναι σήμερα, που αφυπνίσθη ο πατριωτισμός του κ. Καμμένου σχετικά με το δόγμα.
Οι πάντες κατέληξαν ότι ΕΑΔΕΚ για τα δύο κράτη ήταν η ενότητα των σχέσεων και η δόμηση μιας ισχυρής στρατιωτικής δύναμης αποτροπής που θα έκοβε την όρεξη των Τούρκων για άλλη επέμβαση. Διότι, ως γνωστόν, η απειλή δεν εξορκίζεται με λιτανείες εισαγομένων οστών ούτε με επικλήσεις του ΠτΔ στη Θεομήτορα να προστατεύσει τη Χώρα.
Ένα πρωινό του Νοεμβρίου του 1993 ο τότε Α/ΓΕΕΘΑ Στρατηγός Δ. Σκαρβέλης, έντιμος και ικανός αξιωματικός (νυν Ακαδημαϊκός), μελετούσε τα σχόλια του Τύπου. Φθάνοντας στα Κυπριακά φύλλα τινάχθηκε από την καρέκλα του. «Έρχεται πάνοπλη Ελληνική Μεραρχία στην Κύπρο-Εξαγγέλλεται Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα Ελλάδας-Κύπρου», έγραφαν με πηχυαίους τίτλους!
Ανήσυχος έσπευσε στο Γραφείο του υπουργού, ο οποίος τον δέχτηκε εξαιτίας της φοβερής επιμονής του. Του έδειξε τις εφημερίδες και τον ρώτησε αν γνωρίζει κάτι σχετικό. Ο Γεράσιμος Αρσένης, ατάραχος, του απάντησε: «Θα δούμε για τη Μεραρχία. Το έκανα για εντυπωσιασμό. Το Δόγμα όμως θα το εξαγγείλω αύριο…».
Mάταια ο κατάπληκτος Α/ΓΕΕΘΑ προσπαθούσε να του εξηγήσει ότι τα δόγματα ανακοινώνονται -αν είναι ανάγκη να ανακοινωθούν-, αφού προηγουμένως συζητηθούν, συνταχθούν σχέδια εφαρμογής, εξετασθούν οι επιπτώσεις κ.λπ. Τελικά εκλιπάρησε τον Γεράσιμο Αρσένη να μην κάνει κάτι τέτοιο γιατί θα ήταν ολέθριο. Η απάντηση του Υπουργού ήταν: «Πηγαίνετε. Έχω λάβει τις αποφάσεις μου».
Την 17/11/1993, πριν κλείσει μήνα στην υπουργική καρέκλα και πριν μάθει πόσες Μεραρχίες ή μαχητικά αεροσκάφη έχει η χώρα, το «μπουμπούνισε» εν χορδαίς και οργάνοις! Ο Στρατηγός Σκαρβέλης στο βιβλίο του Η καταγραφή μιας ανωμαλίας (1994) γράφει (σελ. 92): «Το θέμα του εξαγγελθέντος νέου δόγματός του σχέση έχοντος με την Κύπρο, συμπεριλαμβανομένου και αυτού της αποστολής Μεραρχίας και συγκεκριμένα του τρόπου μελέτης και χειρισμού του, υπήρξε ερασιτεχνισμός και κινήσεις πυροσβεστικού τύπου. Η Στρατιωτική Ηγεσία δεν πρέπει να παραβλέπεται στον χειρισμό τέτοιων θεμάτων…».
Η εξαγγελία του «δόγματος» προκάλεσε ευφορία στους αγνοούντες και μέγα σκεπτικισμό στους γνωρίζοντες. Οι επαΐοντες ήξεραν καλά ότι ένα τέτοιο δόγμα δεν ήταν δυνατόν να εφαρμοσθεί.
Τα Επιτελεία επιχείρησαν να φτιάξουν κάτι, αλλά έφθαναν σε αδιέξοδα. Μετά την εξαγγελία ο Γεράσιμος Αρσένης δεν διέθεσε ούτε ένα λεπτό για να μάθει αν έγιναν σχέδια ή αν έγιναν κοινές ασκήσεις. Περιορίσθηκε στην εξακόντιση του πυροτεχνήματος. Ούτε με τα προβλήματα της Ελληνικής Άμυνας ασχολήθηκε. Έριξε όλο το βάρος του στη στήριξη της υποψηφιότητάς του, για την οποία έκανε τα πάντα η προαναφερθείσα Μιμική κλίκα. Έκτοτε κανείς δεν ασχολήθηκε με το δόγμα. Πού και πού το αναφέρουν μερικοί ακαδημαϊκοί αιθεροβάμονες.
Στην ουσία το ΕΑΔΕΚ είναι ένα φάντασμα! Η Ιστορία του Νέου Ελληνισμού (1700-2000, Έκδοση Ελληνικά Γράμματα-Τόμος 9, σελ. 43) γράφει: Το Ενιαίον Αμυντικό Δόγμα είχε υψηλό συμβολισμό αλλά αμφισβητουμένη αποτελεσματικότητα. Οι αρχικές κραυγές και ζητωκραυγές για το Δόγμα προκάλεσαν τα ειρωνικά σχόλια των ΝΑΤΟϊκών και τους καγχασμούς των Τούρκων.
Η πομφόλυξ Αρσένη συμπληρώθηκε με μια άλλη τού διαδόχου του στο ΥΕΘΑ, του Άκη Τσοχατζόπουλου (ΒΗΜΑ 11/10/98). Για πρώτη φορά η Ελλάδα έχει αξιόπιστη και σύγχρονη αντιαεροπορική ομπρέλα και θα μπορεί να διαθέτει αεροπορικές δυνάμεις σε άλλα σημεία των εθνικών χώρων ενισχύοντας αποτελεσματικά το Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα. Ο εξαίρετος Ναύαρχος, τ. Α/ΓΕΝ, Αντώνης Αντωνιάδης δηλώνει (2006): «Το Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα είναι μια μεγάλη αρλούμπα». Στις 30.09.08 ο Κύπριος Υπουργός Άμυνας Παπακώστας ρίχνει την ταφόπλακα. Εδώ και μερικά χρόνια το ΕΑΔΕΚ έχει ξεθωριάσει. Υπήρξε πυροτέχνημα και δεν μπόρεσε να έχει ουσία και πρακτική εφαρμογή.
ΥΓ 1: Σήμερα που η διαφορά στρατιωτικού δυναμικού Ελλάδας-Τουρκίας έχει φθάσει σε δραματικά επίπεδα εις βάρος μας, λόγω της πλήρους εγκατάλειψης της Άμυνας από τις Κυβερνήσεις των Κ. Καραμανλή, Γ. Παπανδρέου, Αντωνομπένηδων και του ξεπουλήματος της Εθνικής Κυριαρχίας μέσω μνημονίων, για να υπάρξει Ενιαίο Αμυντικό Δόγμα θα πρέπει να ενισχυθεί ταχέως η αποτροπή (με ελάχιστο τον εκσυγχρονισμό των F-16 και των φρεγατών) και για την ανάγκη αυτή να ενημερωθεί ο Ελληνικός Λαός. Ας βοηθήσει και η Κύπρος που ευημερεί. Η Τουρκία αναζητεί ευκαιρία.
ΥΓ 2: Ο Γ. Αρσένης διεκδικώντας την Εξουσία υπέκυψε στις απαιτήσεις ομάδας σμπίρων, νομενκλατουρίων του Κόμματος που διεκήρυσσαν ότι ο έλεγχος των εξοπλισμών των ΕΔ που διαχειριζόταν υπό αμφιβόλου εντιμότητος στρατιωτικούς έπρεπε να περάσει στο Κόμμα. Στα χέρια αγνών και εντίμων συντρόφων. Προώθησε, λοιπόν, τον Νόμο 2439/85, με τον οποίο παραδίδονταν η διοίκηση και οι εξοπλισμοί του Υπουργείου σε κομματικούς (ΓΔΕ= Γεν. Δ/νση Εξοπλισμών, ΕΠΥΕΘΑ= Επιτελείο Υπουργού Εθνικής Άμυνας). Δεν πρόλαβε ο ίδιος να τα εφαρμόσει, διότι εκινείτο βραδέως. Ήταν θείο δώρο για τον επερχόμενο Άκη, ο οποίος εγκατέστησε στη ΓΔΕ τον αθώο αγωνιστή Σμπώκο που έγινε Τσάρος των Εξοπλισμών. Απλά σημειώνω ότι ΟΛΟΙ οι διάδοχοι του Σμπώκου (κατάδικος) είναι υπόδικοι.
