Τα χημικά όπλα ανήκουν στη κατηγορία των Όπλων Μαζικής Καταστροφής (ΟΜΑΚΑ), μαζί με τα βιολογικά, πυρηνικά και τα ραδιολογικά όπλα. [Η διαφορά των 2 τελευταίων, είναι πως τα πρώτα προκαλούν έκρηξη μέσω της σχάσης του ατόμου και τα δεύτερα, διασκορπίζουν ραδιενεργό υλικό μέσω της χρήσης συμβατικών εκρηκτικών (βρώμικες βόμβες)].
Σύμφωνα με την Διεθνή Συνθήκη Κατάργησης των Χημικών Όπλων, που υπογράφτηκε το 1993 και τέθηκε σε ισχύ από το 1997, απαγορεύεται η κατασκευή, αποθήκευση και χρήση αυτής της κατηγορίας των όπλων σε ολόκληρο το πλανήτη. Η σύμβαση είναι δεσμευτική και οι μόνες χώρες που δεν την έχουν επικυρώσει, είναι η Βόρειος Κορέα, η Αίγυπτος και το Νότιο Σουδάν. Επίσης, το Ισραήλ, αν και υπέγραψε τη σύμβαση, δεν την έχει επικυρώσει.
Τα χημικά όπλα, χωρίζονται σε υποκατηγορίες. Οι κυριότερες είναι:
–Αέρια νεύρων. Νευροπαραλυτικά χημικά λειτουργούν με το να προκαλούν παράλυση των λειτουργιών τους σώματος όπως η αναπνοή. Η Αστυνομία γνωρίζει το παράγοντα που χρησιμοποιήθηκε, αλλά αποφάσισε να μην το κοινοποιήσει επί του παρόντος. Σε αυτή τη κατηγορία ανήκουν το Ταμπούν, το Σαρίν, το Σομάν και η σειρά παραγόντων V, όπως τα VX, VG, VR κτλ. Σε περίπτωση επαφής με χημικό παράγοντα νεύρων, τα αντίδοτα που χορηγούνται επιτόπου είναι ενέσιμη πραλιδοξίμη και ατροπίνη, όπως προβλέπουν τα στρατιωτικά εγχειρίδια για επιχειρήσεις σε περιβάλλον χημικού πολέμου.
–Καυστικά αέρια. Προκαλούν εγκαύματα και φουσκάλες στο δέρμα και στο εσωτερικό του σώματος εαν εισπνευστουν. Ο λεβισίτης και το αέριο μουστάρδας είναι τα πιο συνηθισμένα. Οι πρώτες βοήθειες περιλαμβάνουν πλύση με νερό και τη χρήση ειδικών σκονών που εξουδετερώνουν τη δράση τους.
–Αέρια αίματος. Βασίζονται κυρίως στο αρσενικό και το κυάνιο και δρουν μέσω της άμεσης απορρόφησης από το αίμα. Χρησιμοποιούνται σε μορφή αερολύματος και εισέρχονται στο σώμα μέσω αναπνοής ή κατάποσης. Είναι κατά κανόνα άχρωμα και άοσμα.
–Ασφυξιογόνα αέρια. Προσβάλουν απευθείας του πνεύμονες προκαλώντας ασφυξία λόγω συγκέντρωσης υγρών. Προκαλούν επίσης σοβαρούς ερεθισμούς στα μάτια, το φάρυγγα, το δέρμα κτλ. Τα πιο γνωστά είναι το χλώριο, το φωσγένιο και το διφωσγένιο. Ένα χαρακτηριστικό των δυο τελευταίων, είναι πως μυρίζουν σαν φρεσκοκομμένο γρασίδι.
Η ύπαρξη χημικών όπλων στην ευρύτερη «γειτονιά» μας είναι δεδομένη. Η γειτονική Αλβανία, διέθετε τουλάχιστον 16 τόνους υπερίτη, που επισήμως έχουν πλέον καταστραφεί. Είχε αποκτηθεί στα μέσα της δεκαετίας του ’70, πιθανότατα από τη Κίνα. 4
Ιράκ, Συρία και Λιβύη: Και οι 3 χώρες, διέθεταν ή διαθέτουν ακόμη, σεβαστές ποσότητες χημικών όπλων. Στη περίπτωση του Ιράκ, αυτά θεωρούνται ανενεργά ήδη από της αρχές της δεκαετίας του ’90. Το 1988, το καθεστώς του Σ. Χουσεϊν, προχώρησε στη γενοκτονία 5.000 Κούρδων στη πόλη Χαλάμπτζα στο βόρειο Ιράκ. Αυτή τη στιγμή διαθέτει μεγάλο απόθεμα ανενεργών χημικών όπλων, τα οποία αναμένουν να καταστραφούν. Η Συρία διαθέτει επίσης χημικά όπλα. Αν και επισήμως δεν έχουν χρησιμοποιηθεί ποτέ, θεωρείται βέβαιο ότι ορισμένες ποσότητες, έπεσαν στα χέρια των τζιχαντιστών του ISIS και έχουν χρησιμοποιηθεί σε πρόσφατες, μικρής κλίμακας επιχειρήσεις στη Συρία. Στις 21 Αυγούστου 2013 έλαβε χώρα επίθεση με χημικά όπλα, πιθανόν με σαρίν. Οι αναφορές κάνουν λόγο από 322 μέχρι 1729 νεκρούς. Συνολικά, η Συρία διέθετε πάνω από 1.000 τόνους χημικών όπλων, διαφόρων τύπων. Αυτή τη στιγμή, ουδείς μπορεί να γνωρίζει με βεβαιότητα, πόσα έχουν καταστραφεί και πόσα έχουν πέσει στα χέρια του ISIS. Χρήση χημικών όπλων έχει γίνει επίσης από τον Άσαντ κατά αντικαθεστωτικών, ενώ σύμφωνα με το SOHR, έχει καταγραφεί τουλάχιστον μια επίθεση με χημικά κατά του YPG από το Τουρκικό Στρατό ή τις φίλες προς αυτόν δυνάμεις. Τέλος η Λιβύη, διέθετε πάνω από 800 τόνους υπερίτη και αερίου σαρίν, αλλά λόγο του χάους του εμφυλίου, επίσημες στρατιωτικές πηγές της χώρας, έχουν ενημερώσει τα Ηνωμένα Έθνη, πως άγνωστες ποσότητες των εν λόγο όπλων έχουν κλαπεί, πιθανότατα από ακραίους ισλαμιστές.
Θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο, πως χημικά όπλα μαζικής καταστροφής, βρίσκονται στα χέρια εξτρεμιστικών ομάδων, που δε θα δίσταζαν να τα χρησιμοποιήσουν εναντίον δυτικών στόχων. Το σαρίν, χρησιμοποιήθηκε από την ακραία ιαπωνική θρησκευτική σέχτα Aum Shinrikyo δύο φορές. Το 1994 στην πόλη Ματσουμότο, με αποτέλεσμα το θάνατο 8 ανθρώπων και τις 20 Μαρτίου 1995 στο Μετρό του Τόκυο, με 13 θανάτους. Με λίγα λόγια, τα χημικά όπλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν τόσο εναντίον στρατιωτικών στόχων, όσο και εναντίον πολιτικών, σε μια ενδεχόμενη τρομοκρατική επίθεση.
Πως θα αναγνωρίσουμε έγκαιρα μια επίθεση με χημικά όπλα; Σύμφωνα με τα στρατιωτικά εγχειρίδια, θα πρέπει να έχουμε υπόψιν μας τα εξής:
-Ύποπτα δέματα, συσκευές κάνιστρα και δοχεία από τα οποία στάζουν υγρά ή αναδύονται ατμοί και περίεργες οσμές. Αν και πολλά εξ αυτών των αερίων δεν μυρίζουν καθόλου, κάποια άλλα μυρίζουν σαν φρεσκοκομμένο ή σαπισμένο γρασίδι (φωσγένιο), σκόρδο (υπερίτης), οσμή χλωρίνης (χλώριο), σάπιο αυγό ή ακόμη και άρωμα λουλουδιών (λεβισίτης).
-Ανεξήγητοι θάνατοι ζώων και ειδικά έλλειψη εντόμων. Ορισμένα ζώα όπως τα πτηνά, αλλά και τα έντομα, παρουσιάζουν ιδιαίτερη ευαισθησία στους χημικούς παράγοντες. Ο μαζικός και ανεξήγητος θάνατος ζώων, είναι κλασικό παράδειγμα επίθεσης με χημικά.
-Ανεξήγητες και αυξανόμενες απώλειες υγείας. Εμετοί, σπασμοί, αποπροσανατολισμός, δυσκολία ή απώλεια της όρασης, ερεθισμοί στους οφθαλμούς, ανεξήγητη κόπωση, δυσκολία στην αναπνοή, ερεθισμός της αναπνευτστικής οδού και του λαιμού, φουσκάλες και εκζέματα στο δέρμα, είναι τα πρώτα σημάδια μιας επίθεσης με χημικά όπλα.
-Ατμοί, κηλίδες υγρών και σταγόνες μη φυσιολογικού χρώματος με ανεξήγητη οσμή ή ακόμη και ομίχλη η νέφη που δε συνάδουν με το καιρό που επικρατεί, είναι λόγοι ανησυχίας.
Προστασία
Για να μπορέσει κάποιος να θεωρεί τον εαυτό του απόλυτα προστατευμένο ενάντια σε χημικά όπλα, θα πρέπει να δαπανήσει ένα διόλου ευκαταφρόνητο ποσό για την αγορά εξοπλισμού. Επειδή αυτό δεν είναι δυνατό, καλό είναι να είμαστε σε θέση να αναγνωρίζουμε εγκαίρως μια χημική επίθεση, προκειμένου να την αποφύγουμε. Ακόμη και αν συμβεί μέσα στη πόλη, εάν κάποιος κλειστεί ερμητικά σε ένα δωμάτιο και σφραγίσει τις χαραμάδες της πόρτας και των παραθύρων, έχει σοβαρές πιθανότητες να επιβιώσει. Σε περίπτωση που κάποιος γνωρίζει το ακριβές σημείο της προσβολής, θα πρέπει να απομακρυνθεί άμεσα κατά προτίμηση σε αντίθετη κατεύθυνση από αυτή του ανέμου. Η επιβίωση σε περιβάλλον χημικού πολέμου και ειδικά αν έχουν χρησιμοποιηθεί ουσίες που αργούν να διασπαστούν, προϋποθέτει τη χρήση μάσκας με φίλτρο, ειδικής στολής και το βασικότερο, σωστής εκπαίδευσης. Το κυριότερο όμως, προϋποθέτει ψυχραιμία. Όσον αφορά τη χώρα μας, πριν και μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, έγιναν σοβαρές προσπάθειες στο κομμάτι της προμήθειας υλικών και εκπαίδευσης του προσωπικού των ΕΔ για την αντιμετώπιση αυτών των απειλών, παρά το γεγονός ότι η χώρα μας δεν απειλείται στρατιωτικά από χημικά όπλα.
Επειδή πρακτικά κανείς δεν είναι σε θέση να εφοδιαστεί το κατάλληλο εξοπλισμό προστασίας και το κυριότερο να μάθει να τον χρησιμοποιεί, η καλύτερη εναλλακτική είναι να μπορεί τουλάχιστον να είναι σε θεση να αναγνωρίσει έγκαιρα μια τέτοια επίθεση.
Η Ελλάδα σε καμία περίπτωση δε πρέπει να θεωρείται πως αποτελεί στόχο προτεραιότητας για ακραίες ισλαμικές ομάδες. Ποτέ όμως δεν είναι κακό να διαθέτουμε μια στοιχειώδη γνώση για τη περίπτωση που ο μη γένοιτο, βρεθούμε σε μια «δύσκολη» κατάσταση. Το μόνο σίγουρο είναι πως σε περίπτωση τρομοκρατικού χτυπήματος με χημικά όπλα, αυτοί που θα επιβιώσουν θα είναι αυτοί που θα κρατήσουν τη ψυχραιμία τους και δε θα πανικοβληθούν.
