H ανακοίνωση του υπουργού Αμύνης Νίκου Δένδια από τη Λοριάν της Γαλλίας, για την αγορά της 4ης φρεγάτας κλάσης “Κίμων” ήταν η μεγάλη και πολύ καλή είδηση της χθεσινής ημέρας. Και έγινε δεκτή με ενουσιασμό και ανακούφιση, καθώς τέσσερις φρεγάτες είχαν αναγγελθεί πως θέλει το Πολεμικό Ναυτικό το 2020 και πάνω εκεί είχε “χτιστεί” μια λογική ανανέωσης του, με διάφορες ενδιάμεσες λύσεις. Άλλο βέβαια που τίποτε από τα επόμενα στάδια δεν λειτούργησε.
Το ζήτημα όμως δεν είναι η καλοδεχούμενη νέα FDI, αλλά το πως αυτή η προμήθεια υλοποιείται και πως επηρεάζει τα υπόλοιπα προγράμματα του Ναυτικού.
Ειδικά όπως διαφαίνεται, θυσιάζοντας τις φρεγάτες ΜΕΚΟ, αφού πέρασε το καλοκαίρι και ακόμα να δούμε νέα από τη υπόθεση της αναβάθμισης τους, ενώ στα τέλη Σεπτεμβρίου λήγει η oικονομική προσφορά που κατατέθηκε από τη κοινοπραξία TKMS-Τhales, γεγονός που σημαίνει αλλαγή της υφιστάμενης κατάστασης. Διότι δεν είναι μόνο τα οικονομικά δεδομένα που μπορεί να μεταβληθούν, αλλά και η διαθεσιμότητα των εταιρειών, καθώς καινούριες συμβάσεις υπογράφονται και χρονικές δεσμεύσεις αναλαμβάνονται με άλλους πελάτες.
Εδώ το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας παραμένει προς το παρόν απαθές, ενώ κύκλοι του Πολεμικού Ναυτικού επισημαίνουν ότι η κατάσταση παρακολουθείται με ιδιαίτερη αγωνία, διότι γνωρίζουν πολύ καλά ότι στο εγγύς μέλλον οι δυνατότητες που θα χρειαστεί προκειμένου να μπορέσει να εκτελέσει την αποστολή του στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο, του λείπουν δραματικά. Και οι ευθύνες και των δύο θεσμών για την υποβάθμιση του Πολεμικού Ναυτικού, που είναι προ των πυλών και φαντάζει νομοτελειακή, είναι διαχρονικά μεγάλες.
Ας προσπαθήσουμε όμως να αποτυπώσουμε που βρίσκεται η πολυθρύλητη υπόθεση των ΜΕΚΟ εν συντομία, αν και αυτά έχουν γραφτεί πολλές φορές. Το εν λόγω πρόγραμμα απασχολεί το ΠΝ από το 2008. Έπρεπε να φθάσουμε όμως στο 2022 όμως για να ανατεθεί στην κοινοπραξία TKMS-Τhales, ώστε να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις υλοποίησης.
Έτσι, μετά από 2 χρόνια πολυδαίδαλων και χρονοβόρων διαδικασιών, ήρθαμε κυριολεκτικά στο παρά 5 της υπογραφής της σύμβασης, με μια προσφορά που από όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε, ανταποκρίνεται σε προδιαγραφές και απαιτήσεις που φέρουν την έγκριση του Ανώτατου Ναυτικού Συμβουλίου, του ΣΑΓΕ, του ΚΥΣΕΑ και της Βουλής, με ισχύ μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου 2024. Με κόστος όμως σαφώς μεγαλύτερο των 605 εκατ. ευρώ που είχε αρχικά προδιαγραφεί. Και κάτι τέτοιο είναι λογικό, αν σκεφθεί κανείς ότι έχουν περάσει 2 χρόνια από την αρχική συζήτηση και οι τιμές των αμυντικών συστημάτων έχουν εκτοξευθεί. Η αλήθεια βέβαια είναι ότι προστέθηκαν και άλλες απαιτήσεις πέραν των αρχικών, οι οποίες από ότι φαίνεται δεν ήταν αρκετές για τη διασφάλιση του αξιόπλοου και του αξιόμαχου των πλοίων σε ορίζοντα 15 έως 20 ετών.
Όμως, τον Ιούλιο 2024 διακόπηκαν οι διαπραγματεύσεις με πρωτοβουλία του υπουργείου Εθνικής Άμυνας και δυστυχώς δεν έχουν αρχίσει ξανά. Στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε, κύκλοι του Υπουργείου διέρρευσαν ότι τα 605 εκατ. ευρώ της αρχικής προσφοράς συνιστούν την οροφή του διατιθέμενου προϋπολογισμού. Οπότε αν όντως ισχύσει αυτό, το βέβαιο είναι ότι θα οδηγηθούμε σε ακόμα ένα χαμηλότερων προσδοκιών πρόγραμμα εκσυγχρονισμού, με εργασίες που δεν καλύπτουν το κεφαλαιώδες της διασφάλισης του αξιόμαχου και του αξιόπλοού τους.
ΕΚΤΑΚΤΟ: Παγώνει -ξανά- ο εκσυγχρονισμός των φρεγατών ΜΕΚΟ200ΗΝ;
Όλα αυτά ίσχυαν λίγο πολύ μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου. Μετά τη ΔΕΘ όμως, διαρρέεται και πάλι από κύκλους του υπουργείου, ότι εξετάζεται σοβαρά το ενδεχόμενο να παροπλιστούν ή να μετατραπούν σε εκπαιδευτικά πλοία οι 2 από τις 4 ΜΕΚΟ, σε συνδυασμό με τις ελάχιστες απαραίτητες εργασίες στις άλλες 2, και από κει και πέρα βλέπουμε!
Μάλιστα σημερινό δημοσίευμα της “Καθημερινής” (το παρακάτω) καταγράφει πως η παραγγελία της 4ης FDI (απόλυτα ορθή επαναλαμβάνουμε και έπρεπε να έχει γίνει από το 2022 όπου θα πετυχαίναμε και καλύτερη τιμή από ότι σήμερα, 2,5 χρόνια μετά), έγινε μέσω περικοπής της αναβάθμισης των ΜΕΚΟ!
Αν αυτό αποτυπώνει την πραγματικότητα και συνδυαστεί με “φημολογίες” (που ίσως κυκλοφορούν για να προετοιμάσουν το έδαφος;), πως για αναβάθμιση των ΜΕΚΟ θα δοθούν μόλις 250-300 εκατομμύρια ευρώ, τότε μιλάμε για το απόλυτο σφάλμα! Γιατί τέτοια ποσά το μόνο που θα προσφέρουν στις γερμανικές φρεγάτες είναι ένα επιεικώς “πασάλειμμα” που θα βαφτιστεί “αναβάθμιση”. Και θα είναι μια επανάληψη και μάλιστα σαφώς υποδέστερη του αντίστοιχου πασαλείμματος που έγινε με τις 6 φρεγάτες κλάσης S, που ακόμη μας ταλαιπωρεί.
Όσο για αυτά τα κυριολεκτικά «απίθανα» που ακούγονται, του στυλ ότι αναβαθμίζουμε τις 2 ΜΕΚΟ και άρα το κόστος μειώνεται στο μισό των 600 εκατ. ευρώ, είναι αστεία. Και αυτό γιατί σημαντικά κόστη (π.χ. εκτίμηση ρίσκου, preliminary and detailed design work, μελέτες ναυπηγικής ευστάθειας, μελέτες ηλεκτρομαγνητικές συμβατότητας, διαμόρφωσης παροχής ισχύος κ.ο.κ.) πληρώνονται στο ακέραιο είτε αφορούν 1 είτε 10 πλοία. Άρα ο περιορισμός της αναβάθμισης σε λιγότερα πλοία δεν μειώνει ανάλογα το κόστος.
ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟ: Προτείνεται εκσυγχρονισμός των ΜΕΚΟ200ΗΝ αλλά “ψαλιδισμένος”
Το μόνο σίγουρο όπως καταλαβαίνουν και οι πλέον αδαείς, είναι ότι μαύρα φίδια ζώνουν τους αρμοδίους του Κλάδου των Ενόπλων Δυνάμεων που θεωρούν τους εαυτούς τους απογόνους του Κουντουριώτη, και παρακολουθούν το δράμα της υποβάθμισης του Πολεμικού Ναυτικού να ξετυλίγεται μπροστά τους, χωρίς βέβαια διαχρονικά να είναι και αυτοί άμοιροι ευθυνών.
Και έτσι δυστυχώς η Ελλάδα, μια κατ’ εξοχήν Ναυτική χώρα κινδυνεύει στα σοβαρά να μείνει για πολλά χρόνια με στόλο μεγάλων σκαφών επιφανείας, τα 4 νεότευκτα πλοία “Κίμων” που θα συμπληρώνονται από 2-4 «περίπου εκσυγχρονισμένες» ΜΕΚΟ και ότι έχει απομείνει από τις φρεγάτες S, ηλικίας 50 ετών.
Τα κονδύλια που δεν επαρκούν
Όπως προκύπτει από αυτή τη δυσάρεστη αλλά απαραίτητη συζήτηση, το θέμα πρέπει να αντιμετωπιστεί με απόλυτο ρεαλισμό, ειλικρίνεια, ευθύτητα και εξόχως τεχνοκρατική αντίληψη. Και εάν προσθέσουμε δίπλα σε όλα αυτά και την κοινή λογική, τότε θα προκύψει ότι η αναβάθμιση και των 4 ΜΕΚΟ είναι ανελαστική τόσο για επιχειρησιακούς όσο και για οικονομικούς λόγους.
Γιατί όταν για τα αμέσως επόμενα χρόνια, περίπου 10, έχουμε προσδιορισμένο δημοσιονομικό χώρο περί τα 8 δις ευρώ προκειμένου να εξυπηρετηθεί το εξοπλιστικό πρόγραμμα των Ενόπλων Δυνάμεων, αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει χώρος για την πολυπόθητη αγορά ακόμη 4 νέων πολεμικών πλοίων (κορβέτες ή φρεγάτες). Πόσο μάλλον αν πρέπει -και πρέπει- να υλοποιηθούν τα προγράμματα αναβάθμισης των πυραυλακάτων Super Vita, των υποβρυχίων Type 214, όπως και να στρωθεί ο δρόμος για παραγγελία νέων υποβρυχίων.
Με απλά λόγια αν δεν μπορείς να εξυπηρετήσεις, σε κάποια χρόνια μοιρασμένο, κόστος 1 δις (για πλήρη αναβάθμιση των ΜΕΚΟ) που θα σου αποδώσει για χρήση σχεδόν 20ετίας 4 ισχυρά πλοία, τότε πως θα μπορέσεις να καλύψεις κόστος περί τα 5 δις που απαιτούνται για 4 νέες φρεγάτες, η περί τα 3 δις για 4 νέες κορβέτες; Γιατί ακόμα και η ελπίδα συμμετοχής στο πρόγραμμα των Constellation δείχνει να απομακρύνεται χρονικά, αφενός λόγω της καθυστέρησης στο αντίστοιχο πρόγραμμα του Αμερικανικού Ναυτικού, αφετέρου λόγους έλλειψης δημοσιονομικού χώρου μετά το 2035. Δηλαδή σε απλά ελληνικά ή προχωράμε στον εκσυχρονισμό των 4 ΜΕΚΟ ή αποχαιρετούμε για πολλά χρόνια τη ναυτική ισχύ της χώρας, όπως την γνωρίζουμε ή θέλουμε να την φανταζόμαστε.
Η συνέχεια στο Naval Defence
