Αρχίζει, με προκήρυξη του στρατηγού Γεωργίου Γρίβα, ο αγώνας της ΕΟΚΑ για την απελευθέρωση της Κύπρου από τη Βρετανική αποικιοκρατία.
Η Κύπρος ήταν υπό βρετανική κατοχή από το 1878, όταν η Οθωμανική αυτοκρατορία την “αντάλλαξε” με τη βρετανική στήριξη έναντι των Ρώσων, που στον τότε ρωσοτουρκικό πόλεμο είχαν φθάσει μέχρι τη Θράκη. Η Βρετανία χρησιμοποίησε το νησί ως βάση για την ισχυρή παρουσία της στην Ανατολική Μεσόγειο και ως στήριγμα του Σουέζ, το οποίο εξελισσόταν σε κόμβο μεταξύ των Βρετανικών Νήσων και των Ινδιών.
Για τους Βρετανούς το νησί της Κύπρου ήταν σημαντικό όχι μόνο λόγω θέσης, αλλά γιατί κατοικείτο κατά πλειονότητα από χριστιανικό πληθυσμό, ήταν δίπλα σε μια αυτοκρατορία με κοινά συμφέροντα (Οθωμανική) και μπορούσε να φιλοξενήσει σημαντικές δυνάμεις ναυτικού και στρατού, αν οι καταστάσεις το απαιτούσαν.
Το 1914 όμως, με την έναρξη του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, η Τουρκία τάχθηκε με τις Κεντρικές Αυτοκρατορίες (Γερμανία, Αυστρουγγαρία) και κατά των βρετανικών συμφερόντων. Το Λονδίνο κινήθηκε αμέσως και ενέταξε μονομερώς την Κύπρο στο καθεστώς αποικιών της (η επίσημη πράξη έγινε το 1925).
Στο εξής, η Κύπρος θα δενόταν με τη βρετανική πολιτική στη Μέση Ανατολή αλλά θα ήταν και ένα “δόλωμα” για πολιτικά ανταλλάγματα, που το Λονδίνο κουνούσε πότε μπροστά στη μύτη των Τούρκων και πότε των Ελλήνων. Δύο φορές μέσα σε 30 χρόνια θα προσφερθεί στην Ελλάδα, μία το 1915 και μία το 1940, για να την ενθαρρύνει να εισέλθει στον πόλεμο στο πλευρό της Βρετανίας. Σε κάθε περίπτωση χιλιάδες Έλληνες της Κύπρου εντάχθηκαν στον Βρετανικό στρατό και πολέμησαν ελπίζοντας για ένωση με την Ελλάδα.
Παρόλα αυτά, η βρετανική στάση γινόταν όλο και περισσότερο αυταρχική και αρνητική, όχι μόνο στο να εγκαταλείψουν την Κύπρο αλλά και να εκχωρήσουν οποιαδήποτε ελευθερία στο εσωτερικό, κάτι που έφερε μια πρώτη εξέγερση των Ελλήνων της Κύπρου το 1931. Κι ενώ μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου λάμβανε χώρα η διαδικασία της “αποαποικιοποίησης” και πολλές βρετανικές αποικίες εξελίσσονταν σε ανεξάρτητα κράτη, η Κύπρος παρέμενε σταθερά στη βρετανική κυριαρχία.
ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ – 21 Οκτωβρίου 1931: «Οκτωβριανά», η Κύπρος απαιτεί Ένωση με την Ελλάδα
Θεωρώντας, πλέον, πως καμία εναλλακτική για την “Ένωση” δεν υπήρχε πέρα από τον ένοπλο αγώνα, ο συνταγματάρχης Γεώργιος Γρίβας, συγκρότησε την Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών (Ε.Ο.Κ.Α.). Ο Γρίβας («Διγενής»), αξιωματικός του Ελληνικού Στρατού και βετεράνος της Μικρασιατικής Εκστρατείας και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, είχε ιδρύσει και καθοδηγήσει την οργάνωση “Χ” κατά την γερμανική κατοχή στην Αθήνα και διέθετε μεγάλη εμπειρία στον ανταρτοπόλεμο και τη μυστική δράση.
Η συνέχεια στο Military History
